9 Ekim 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

kati We” $$, 2» Şi <“ Şİ İali tiba ö Çekoslovak Devleti Tesisine sebep olan siyasetle beraber ortadan kayboldu Taymiz'ten; Mini” Alman ibtilâfı hakkında varılan iğ anlaşması ile, Çekoslovakyada ni; *kalliyetlerin de mevcut oldukla. al edildi. Bu ekalliyetler de der- kia iyet talebi ile Perağ bhükü- ini tazyika başladılar. Na, Süte toplanan dört devlet şefi va Ve Macar ckalliyetleri meseleleri" İli için tiç aylık bir müddet ka. v edilmesini istediler. Fakat komşu lab ve Budapeşte hükümetleri mızlık gösterdiler. Blovak muhtariyet partisi de Eene- Müşkül mevkiinden istifade ederek #plerini ileri sürdü, Ütün bu taleplere Çek hükümeti ii” vermiş veya cevap vermek üzere bi Muyor ve çok geçmeden hepsi en bip şekilde halledilmiş elacak. Bur herkes kabul ediyor. Fakat taleple in İleri süren ekalliyetlerin şunu tes 4 etmeleri lâzımdır ki Prağ hüküme- 'üğün bir arazinin devri gibi son *et müşkül ve karışık bir işle meş- ür ve bizzat Slovaklar!a Macarla- arzularını yerine getirmek için bi- mefes almıya ihtiyacı vardır. nunla beraber, Jehlilerin ve ki der ta'ebi, ik mikyasta olduğu için derhal i Mey, tatbik k Panraıştır, Varşova hükümeti, mi * cevap alamadığı ilk müracaatın - N tonra, Terek bil Bin esas itibariyle Betir miş ve fiilen taleplerini tayyare ile gön- dirdi ve kabulü içi Nihayet Çekler, Lehlile- &plerini kabul ettiler. Lehistana verilecek arazi o Teşen “ bir kısmı ile nüfusunun ekst- «md. Esasen onun için bu talep k İliraz ve kuvvete müracaat tehlike ha ider tari, LAR Ve Yekonlarak Ümetleri, bu mesele halledildikten #â, iki Slav memleketin gerek coğ- Ka aziyet gerek ırk birliği itibariyle iğ arı lâzım gelen müşterek işbir- i kususunda memnuniyete şayan te- ?nnilerde bulundular. > Sovakların muhtariyet talepleri Vi bir esasa dayanmaktadır. Çün daha Çekoslovakya ilk defa bir hü- *€ olarak -1918 de Amerikada srg'da - ilân o edildiği zaman klara muhtar bir idare hakkı ve Seği kanunu esası bükümleri ara - Yazılmıştı, Bununla beraber, Amerikada iken Ni görünen meselenin, mahallinde mi esnasında müşkül olduğu gö - ka, şu veya bu sebeple Prağ hü- ai tamamiyle merkezi bir idare Teni tercih etmişti. y, Slovakya başlıca Karpat dağlarmın smindan ve bu dağların OCenup 1 #lerindeki yaylâlardan müteşekkil arazidir. N Otavyaya civar yerlerdeki Slovak Na Çeklerle iyi geçinmeye alışmışlar - Se Müuhtariyet taraftarları Slovakya g, Yalaz merkezi kısmında çoktur. gin haziranda yapılan belediye se Niş rinde gayet sarih olarak görül - “Ür ki bütün memlekete teşmil e Yt muhtariyet taraftarları ekalli - © kalmaktadır. Basen bu dağlık köylüler ırk ve dil . Pide Çeklsre çok yakındırlar, İki. hay, aadaki münatebatı #ile münase ka Yeklinde görmek lâzımdır. İhtilâf- e“ mahdut mikyastaki bir dahili iktan başka bir şey değildir. ağların cenubundaki alçak arazi bambaşka bir mesele ortaya çıkar - Maki, Niye adr. Çünkü buranın nüfusu ekse- ve Macar'ardan milteşekkildir ve e da - hepsi değilse bile * traş İscarlstana iltihak hararetiz is- Ks. Harpten evvel de burası, ae yanın diğer kısımları ile bera- » Macaristan bir parçası idi. ip yaşayanların muhtariyet ta tadan haklıdır ve Çek hükümeti tara- ti esas İtibariyle kabul edilmiş - » Sdapeşte hlikümeti de buna kuv- A, ürâhir davranmakta, Macar ef- bır | 7eti Lehli olan huduttaki küçük bir | | Je iştirak etmektedir. Macarlar arasında büyük bir. nas- yonal sosyalist hareketi vırdır ve bu hareket huduttaki ekalliyeti meselesinde öne geçmek İstemektedir. Gene bu Macar nasyonal sosyalistleri Hitlere herkesten fazla, omeseleleri hakla halleden bir kimse diye bakmak- tadırlar. Fakat Her Hitler, Sinyör Musolini ile Fransız, İngiliz * ve Çek - - metleri de bu hususta mutabık bulu - buyorlar. Bu suretle hudutta bir de * gişiklik yapılacak. Macar hükümeti, talebinde ağır başlı davranmakla bir şey kaybedecek değildir. Bilâkis, ta - leplerinde haklı olmaları Macarlars karşı şimdiden bir müzahetet kazandır muştur. Son Macar notasında Prağ hüküme- tine yapılan talepler mutedil ve makul görülüyor. Huduttaki iki, üç yerin Macar askerleri taralından işgalinden, Prağ hükümetinin siyasi Macar mah- pus'arın: ve ordudadaki Macar asker İerini serbest bırakmasından sonra hu- duda mücavir ve yüzde elliden fazla Macar bulunan yerlerin de yavaş yavaş Macaristana iadesi başlıyacaktır. Bu meselş hallolunduktan sonra Çek hükümeti ile Macar bükümeti arasın Macar lacaktır. “8 İngiliz başvekiline karşı Avam Ka marasında yapılan tenkidlerde Mister Çemberlaynın, haklı veya haksız, Nazi Almanyasına karşı mukavemet göster mesi lâzım geldiği ileri sürüldü. Bu tenkidlerde bulunanların bazıları baş- vekili ve İngiltereyi küçük ve demek” rat bir milleti demekrat olmıyan bir Almanyanın kuvveti karşısında feda etmi pimakla itham ediyorlar. 5 İİ Yörümmereiş — per Seli bulunduğu facia karşısında bir melo - dram manzatası arzediyor, Çekler bu- gün memleketlerinin yeni baştan teşki- li sahnesine şahid oluyorlar, İlk Çek hükümeti kendisini meydana getirmiş olan siyasetle beraber ortadan kaybol du. Bu hükümet bir harbe day iz dı. Bugün harpsiz olarak maziye ka rışması ötomatik bir şekilde clmuştur. Bu çek hükümeti en büyük ekallıye tinin hariçten müzaheret görmesi Üze- rine devrilmiştir. “Realpolitik, in bir tecrübe olarak başlıyan bu hükümet yalnız askeri düşünceilebirçok © kalliyetlerden teşekkül etmişti. Bu & kalliyetlerde dört komşudan üçü ile daimi bir ihtilâf mevzuu olmuştur. Bu hükümet Orta Avrupada küçük dev. let gruplarının toplanmasına bir mâni teşkil etmiştir, Bugün Milletler Cemiyeti yoliyle hiç İ İ l bir muahede yeni baştan gözden geçi" l rilmediğine göre, muahedeleri değiş * tirmekten vaz mı geçilecektir? Esasen Çekoslovakyayı harp te kurtaramazdı. Gi Cam möbleler AMDAN ev ve kaldırım yapıldığını duyuyorduk, gindi de Avrupa gazetelerinden, camm bina ve mobilye İnşaatında büyük yer işgal etmeye başlıyacağı, nt öğreniyoruz. Biz camı, İnşaştta, yalnız pencereler- lerde kullanırken, Avrupa ve Ame. sta kullanmak Üzere tecrübeler de ve diğer bazı yı rikalılar çok geniş mi yapmaktadırlar. Meselâ oturma odalarında döşemelerin kristalden yapılması, muşamba yerine beton döşemelerin bir kris. tal satıhla kaplanması bu tecrübeler arasındadır. Banyo dairelerindeki dolabların ve bütün etajer ve raf aksamınm camdan yapılmasına başlamışlar bile... Doktorlar, temizlik bakımından bu cam aksamm çok faydalı olacağını ileri sürmektedirler. Bir mutfakta alt alta sıralanmış kalın kristal rafların çok güzel ve temiz bir manzara arzedeceği inkâr odilemez bir haki- HABER — Aksam gostam IMESELE| Harpler devam ederse medeniyet ölecektir. Eski Ingiliz başvekili Loyd Corç yazdığı bir makale Eski İngiliz başvekili Loyd Core, Çin harbini mevru yaparak, harbin aleyhinde bir makale yazmıştır. Bu ihtyar diple. malın makalesini neşrediyoruz: Bir gün reis Vilson “Bütün milletler medenidirler” Diye haykırmıştı. Fakat gazeteleri okudukça insan, hakikaten bir medeni halk var mıdır yoksa bu medeniyet bir hayalden ibaret midir, diye köndi kendine soruyor. Medeniyet eğer hakikaten mevcut olmuşsa bile, şu son zamanlarda bir haylı gerilemiştir. Bugünkü harbın 2a- limliği hiç bir şeyde kıyas edilemez. On altıncı ve on yedinci asırlar ini harplerin katliâmları Çin ve İspanya bombardımanları yanında bir hiç ka- br. Bugünün katliâmları hakkında, binler- ce kilometre mesafeden sakin bürolarda hüküm verilmektedir. Kadınlar evlerinde rahat oturur, çocuklar bahçelerde oy - narken başka yavrular öldürülüyor, baş- ka kadınlar açlıktan ölüyorlar, Yavaş ya- İ vaş insanlar başkalarmim felâketlerine da daha iyi bir münasebet devresi açı- | alışıyorlar. Zengin bir şehri harabeye çeviren bu bombardımanlara karşı nasıl bir mukabe- lede bulunulabilir? Kanton cepheden yüz lerce kilometre mesafededir. Nüfusu 1.143.000 dir ve ekseriyet itibariyle garp- Uların tasavvur etmekte güçlük çekeceği" miz şartlar içinde yaşıyan fakir insanlar» dan mürekkeptir. Bir kaç yangın bombası bir kaç saniye içinde, sefil mülkleri alevlerin kurbarı olan binlerce aileyi. sefalet ve. . istirabın mağ nin Japonlar Kanton'u bombardımana baş- Jadıkları zaman hava son derecede stcak ölenlerin miktarı 1100 e ve yaralıların yekünu 1600 € çıkmıştı. Beş gün sonun- da ölenler 5.500 ü buldu; yaralıları say- maya bile imkân yoktu, On gün sonra hastalık ve sıtmanın yerleşmiş olduğu şehirden yarım milyon insan kaçmıştı. Son on bir ay zarfında Kanton üzerinde sekiz yüz defa tayyareler uçmuş olduğu bugün bilinmektedir. Bu harbın korkunç luğu işlenmiş olan müthiş cinayetler tas. Harp mütecavize karşı olmadığı tak- dirde, hiç bir taraftar bulamıyacaktı, Çekoslovakyayı tekrar kurmak isti yen'er de onu her halde eski harabeleri Üzerine tesis edecek değillerdi. Mistr Çemberlayrın Avam Kamara- sında söylediği gibi, İngiltere yeni bir siyaset tutmuş değildir. Yapılan, an- laşmayı muhafaza için bir anlaşmadır. Bu da, Alman ve Ingiliz milletlerinin çarpışmak istememeleri esası üzerine müstenid bir anlaşma olacaktır. Çin bombardımanlarmdan yürekler vire sığmaz ve bunun bütün trajedisini ifade için tam yerinde tabirler bulmak mümkün değildir. Halbuki, bu cinayetlerden haberdar olmak bizim vazifemizdir. Çin'de ve İs- panya'da olan şeyler, birgün Londra'da Paris'te ve Berlin,de de vukua gelebilir. Dünyada hâlâ kalpleri me:hemetle do- Yu mert insanlar vardır ki, bir araya gel dikleri takdirde böyle usullere karsı ayak direyebilirler, Onları meseleden baber- dar etmersek; böyle bir aksiyona imkân Kalmaz, MAR m Bütün bu canavarlıkları yazmak ve söylemek cesaretini gösterelim. İşte bir ingiliz şahid tarafından Kan- ton bambardrmanı haklanda yapılmış bir tasvir: “Sokaklar bazan yüzlerce metre ötede bulunan vücutlara ait başlar, kollar, a- yaklarla örtülmüştü, Kollarını bir bom- banın götürmüş olduğu on dört yaşında bir kızdağız benden bir kaç metre me. safede müthiş istiraplar içinde ölüyordu ve hayat! Çektiğini azaltmak için elinden bir şey gelmiyordu. Onun yanında ta. mamiyle doğranmış beş adam, küçük bir tepecik halinde üşt üste yığılmıştı ve bu tepecikten kan akıyordu. Ogün ölenlerin sayısı 1.500 olduğu. nu söylemekle mübaleğa etmiyorum. Bin ev tamamiyle harap olmuştu. Şehir hal. kımın çoğu şehirden ayrılmış olasalardı kurbanlar çok daha fazla olacaktı. “Muhatirler, yanan evler, yıkılmış has taneler ve taaffünle dolu şehirdeki on iki günlük bombardrmandan daha feci bir şey tasavvur edilmez, Bütün bunlara ça. VE / 974 S5 milyon kitap OVYETLER Birliği ilim akademisi kütüphanesi, Son yirmi sene zarfında, kitaplarınm mecmuu- nu Iki misline çıkarmıştır. Bugün, Sovyetler Birliği ilim akademisi kütüphanesinde, ilmin, tekniğin, edebiyatın ve sanatın her sahasma sit olmak Üzere toplanmış 5 milyondan fazla muhtelif kitap vardır. İlim Akademisinin kütüphanesi, Sovyetler Birliğin. de bu tarzdaki mllesseselerin en büyüklerinden biri ha. Hne gelmiştir. Gerek rusça gerek yabancı dillerde bibliyografya neşriyatı ile müracaat kitapları bakrnm- dan en güzel ve en zengin kolleksiyorlara smeliktir. Kütüphanenin okuyucuları adedi †pek çok art- mıştır. Bu kütüphanede tanmmış Âlimlerin yanıbaşm. da genç ilim adamlarma, talebelere vo bilgisini fazla- taştıran İşçilere raslanmaktadır. 1013 senesinde bu kü- #üphane 22.000 kitap vermişti, halbuki 1006 senesinde diyor acısı bir manzara... resi bulunamıyan açlık ve bulaşıcı has. talıkları ilâve ediniz.” İ Harp devam ederse medeniyet ölecek, ortadan kalkacaktır.. Her gün gazeteler Çin'de bombardı. manların haberini vermektedirler, 4 Ispanya,dakiler gibi, sakin köyler, karşı tarafın hiç bir müdahalesi vaki. olmadan tahrip ediliyorsa, yarın âym tayyarelerin bizim şehirlerimize ve köy. lerimize taarruza gelmiyeceklerini bize kim temin eder? Guermika Bask'ların mukaddes Şehriydi ve bir tek mitrâlyöze, bir tek topa bile malik değildi. Bunun beraber almanlar, işin ehli sıfatiyle, ge. Bip her şeyi tahrip ve mahvetmişlerdir. Akdeniz kıyılarında, çalışkan kü kasabalar, sakin, müdafaasız, askeri hi, mayecden mahrum köyler bombardıman ediliyor; çocuklar, kadınlar, ibtiyarlar öldürülüyor. Akdeniz böyle tecavüzlere maruz kalırsa neden “channel” olma, sm? Amerika kendini böyle bir tehlike den çok uzakta sanıyor. Fakat hakikat, böyle midir? Mesafeler her gün biraz daha kısalı yor, Şimdi Berlinle Nevyork arasında muntazam bir servis tesis edilmiştir, Asor adaları bir askeri merkez bir harp üssü haline getirilebilir. Bu harplerin dışında kalan milletler, kendi menfaatlerine olarak, bu neviden usullere karşı karar vermelidirler. Kor. kunç tasvirler kâfi gelemez ve gelme « melidir. Harekete geçmek lâzımdır. Bu modern Herod'lara: “Masumları öldür. mek çok fena bir şeydir” demek kâfi de, Mazarik ve Südetler MERİKANIN en çok okunan bir gazetesi, müta- rekeden sonra toplanan Vaşington konferansı na sit bazı teferrüat ve hususiyetleri negretmektedir: “Bu konferansta Çekoslovakyayı yaratan Tomas Maza, riklo kızı Olga da hazır bulunuyorlardı. Hududların ta- yini meselesi görüşülürken, Mazarik, Südet mmtakası. nm yeni devletin hudutları içine alımmasına itiraz edi. yor ve ilerde Almanlarm bu mmtakada hak taleb ede- bileceklerini de sebeb olarak gösteriyordu. Fakat kım Olga birdenbire ileri atılarak söz aldı ve babasının dü- şüneelerinin varid olmadığını, Çekoslovakyanm tabi bu, dutlarının Südet dağlariyle tayin edilmiş olduğunu iddia etti. Vaşingtonda Mazarik'in kızı haklı görüldü. Fakat babasmın kızımdan daha çok ileriyi gören bir adam ol. duğunu bugün vakayi ispat etmiş oluyor.,