3 Ağustos 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

ul Yetsan» Halan Hik, Tele sönen! Belanbel MAHER Yazi RAE Zaza Mx : 20335 Hâdiseler fikirler Selânik anlaşması Yazan: Nizamettin Nazif Belânikte imzalanan vesikanım mana ve kıymeti etrafındaki ilk düşünceleri mizi bu sütunda bildirmiştik, Şimdi mey- zuu mev'uğ yeni inkişafları bakımından, kısaca, bir daha gözden geçirelim, Balkanlılar arasındaki münasebetlerin tarihinde Selânik şehrinin oynadığı rol herkesin malümudur, Bu şehir, adma Makedonya denilen ve dünyanm her ta- rafmdan gelen siyasal sellerin birleşip muazzam ve korkunç bir anafor halini aldığı mıntakanm ticari, künürel ve »i- yasal merkezidir. Bilhassa son kırk yı. Mn tarihinde bu şehrin yüklendiği rol pek mühim olmuştur. Selânik hem #iya- sal ibtirasların hedefi olmuş, hem de Balkan milletlerinin herbirinin mukad, deratı üzerinde büyük tesirleri görül müş hareketlerin mihrakı ve kalbi ok muştur. Osmanlı İfnparntorluğunun mutlak ida- resini kahreden cereyan buradan bagla- miştir. Bugün, şarka doğru yürüyüşü şiar e- dinmiş bir Almanyanın merhametsiz bir saldırışma kurban gitmiş sayılan Avus- turyanm bir zamanlar bir “şarka doğru, yürüyüş plânı vardı. Habsburg sarayının bütün entrikaları hep bu plânın tahak- kukunu istihdaf ederdi. Bosna Herseği ilhak ettikten #onra Taşlıca ve Metrovi, çeyi gizli tahriklerinin ne kahbe bir u- müml karârgâhi haline soktuğunu unut. madığımız bu Avusturya, bir taraftan Arnavud kavminin kabilelerini kışkırtır, bir taraftan da Rslkan kiliseleri arasın- daki gerginliği arttırmağa savasrrdr. İki- da bir patlak verip Osmanlı imparatorlu- ğunu yoran Arnavud isyanları ve Mako- donya köylerini yakan hoyrat çetelerin, Selânik mahallelerinde bomba patlatıp Sulkastler yapan fedal komitecilerin fa- aliyeti yüzde yetmiş Viyana yapısıdır. Zira Triyesteden istediği gibi deniz ha, vası almamıyacağını sanan Avusturya, bir bilyük dünya devleti prestijine ulaş- mak kaygusiyle şarki Akdenize doğru yol arıyor ve Osmanlı imparatorluğunun mirasından Selâniği koparmak istiyordu. Rilo manastırında karargâh kurmuş o- Jan Bulgar komitecilerinin de hedefi, mili hududları Rodop Balkanlarından Ege kıyılarma #lirmek ve Bulgar vatanı. nm bir parçası saydıkları Maokedonyayı ve onun büyük merkezi olan Selâniği zaptetmekti. Tsalyada kat'i surette yerleştikten sonra Atinada bu toprakları müdafaa edebilecek “tabii hudud,, un Vardar bo- Yu olduğunu anlamakta gecikmemişti. Selâniğin, muhtelif hırslara hedef oldu- ğunu gören Atina, İmparatorluk Türki. yesinden başka bir hilcum gelmese bile günün birinde burada yerleşecek bir başka devletin mutlaka kendisini rahat- sz edeceğini kestiriyordu. Binsensleyb Selânik yarışına o da girmişti, Bulgar kültürü almış Makedonya mmtikaların, dan Sofya no derece yardım görebiliyor. #a Atina da Trakya ve Makedonyanm ti. caret merkezlerindeki tüccar - komls- yoncu Rus müesseselerindön öyle bir yardım görüyordu. Avusturya » Mncaristan bu yarışta, en kuvvetli. atlet gibi görünüyor idiyse de hakikatte en zayıf atlet Viyanadaydı. Zi- ra rakib büyük devletleri dalma karşı. sında buluyordu, Ve . rekabeti . ancak Sırbların aleyhine müessir olabiliyordu. Binaensleyh Selânik yarışmda en kuv, vetli sayılmasalar bile en talili olan at. letler Bulgarlarla Yunanlılardı. Osmanlı kuvvetlerinin mücadele sah- nesinden çekilmeleri üzerine, Yunan ku» mandant prens Kostantin Selâniğin ta- Mini Bulgar tarihinden temamiyle ayır mağa muvaffak olunca bü şehirde Yu- zan milletinin çok sevdiği Kral Birinci Avrupanınen eSs- rarengiz adamı! Bütün gazeteler ve halk, Mitlerin yaver! Videman'dan , relere memur edilişindaki bahsediyor. Bugün Avrupa siyasetinde en mü- him bir şahsiyet olarak ortaya çıkan yüzbaşı Videman bütün fikirleri işgel elmektedir. Almanyanın İngiltere ile “ temaslara memur eltiği bu adam Hit, lerin yaveridir. Bundan evvelki bir yas sumada Videmanın umumi harp esna. sında Hitler onbaşı iken, onun bulun- duğu taburda yüzbaşılık ettiğini, mü, tarekede istifasım vererek ordudan çe- kildiğini, Hitler iktidar mevkiine gtç tikten sonra onu kendine yaver yaplı- Zum anlatmışdık / Videman İngiliz kral, Parise gitme- den evvel, Hitler tarafından Londraya gönderilmiş ve Çekoslovakya meselesi hakkında İngilterenin fikrini öğren. miye memur edilmişti. Bir İngiliz ga. zetesinin yazdığına göre Videman giz. lice Parise de gitmiş ve Fransız hülkü- meti ile de temas etmiştir. Diğer taraftan; Videmanın bugün- lerde tekrar Londraya gideceği söyle, niyor. Hitlerin, hariciye nasın ve s6 fir dururken, İngiltere ile temasa yove rini, daha doğrusu, muavinini memur eimesi de manalı görülmektedir. Haf. td Alman hariciye nazırı fon Ribbent- * Yüzbaşı Videman bazı işler vardır. Fakat Videman, eski emirberinin yanında oemirber olmayı Topun istifa edeceğinden de bahsolun. | Kabul etmiyor. Tekrar | tarlasına dönü. maktadır. Hülâsa Videman günün adamı ol - yor. Bundan sonra Hitler kendisini ça. gırtıp birkaç kere daha görüşüyor ama, makta devam etmektedir. Bu itibarla | gene muvalfak olamıyor. ingilizce “Sunday Ekspres., gozetesin Nihayet 1984 de, Röm sülkastından de Videman hakkında “Avrupanın er | sonra, Hitler yanında hakiki bir dosta esrarengiz adamı, başlığı ve CA. Lion imzası ile çıkan bir yazıyı nakle diyoruz: Diplomasi hayatında en garip hikâye, yüzbaşı Fritz Videmanın hikâyesidir. Bu esrarengiz adam (kimdir? Onun, hayatındaki görülmemiş (tesadüfleri ve merakir safhaları öğrenmek için bütün mazisini gözden geçirmek lâzımdır. Videman 1891 de, yukarı Bavyerada Angsburg civarında bir köyde doğmuş- tur. Tahsilini mahalli mekteplerde yap. tıktan sonra Münih askeri akademisine gelmiş ve zahit çıkarak o Bavyeradaki 16 mcı piyade alayına gönderilmiştir. Teğmen Videmanın alaydaki emirberi de onbaşı Adolf Hitlerdi. Onbaşı zabiti- ni selâmlıyor, emirlerini alıyor, gidiyor, yerine getiriyor, tekrar geliyor, selâm ve. tiyordu. Aralarında pek tabit olarak, bir arka. daşlık yoktu, Fakat siperlerde Hitler yüz başısına karşı büyük bir hürmet göste. rirdi, Harpten sonra ordu terhis (edildi yüzbaşi memlekete dönerek * tarlasında ekip biçmekle meşgul oldu. Bir gün,'alaydaki “emirberinin ortaya bir hatip olarak çıktığını, her tarafta kendisinden bahsedildiğini, halkı isyana teşvik ettiğini ve tevkif o olunarak hap- se atıldığını duyuyor. Ve nihayet eski onbaşı başvekil olu- Tuyor. Bunun üzerine eski yüzbaşı tarlasın. dan çağrılıyör: Hitlerin ona vereceği Yorgi'yi bir Bulgar kurşununun nasi ye- re serdiği unutulmamıştır. Binaenaleyh uzun münaferet yılların. dan sonra bu şehirde, ayai mürekkebe batırılmış ayni kalemle bir siyasi vesi- kanım altına konan bir Yunan ve bir Hâdiseler 3 Bulgar imzasinm no büyük bir'tarihi hâ. dise olduğu derhal tebarüz eder, ... Rodop dağlarmdan esen rüzgürlarm kin ve İntikam uğuldadıklari günlerden nekadar uzaklardayız. Garbin ve uzak şarkm medeniyeti te- reddüde sevkeden tehlikelere in olduğu günlerde Balkanlar, modem (insanlığın maskafrre'si halini alıyor. Nizameddin Narif ihtiyaç hissetti ve, itimat ettiği adamı Re sana SEZAR i Holivudun #arışm güzel artisllerinden Alis Fey ağır surette hastadır. Artist hastaneye kaldırılmıştır. Hastalığı da- hili bir kan zehirlenmesidir. Doktorlar endişelerini gizlememektedir, fakat ar- tistin kurtarılmaar için çok çalışılmakta” Gir, onun Siyasi müzake- manadan tekrar çağırttı. Bu sefer Videman kabul etti ve karısını, çocuklarını alarak Ber- line geldi. Kendisine verilen pek yüksek bir mevki değil Titlerin muavin, kâ. tip, arkadaş ve yaveri idi, Fakat bu, mü him bir vazifeydi. Ayni vazifeleri gören iki kişi daha vardı ki, bunlardan biri vaktile Hitlerle beraber bir o hastanede yatmış olan Brükner, diğeri de Şavb idi. Bu üç adam Hitlerin iç dairesini teşkil ediyordu. Üçü de biribirine bağlı bulu- nuyorlardı ve hayatlarını Hitlere vakiet- mişlerdi. Şimdi Hitlerle Videman (vazifelerini değiştirmişlerdi: Emir veren onbaşıidi. Emirberlik yapan da yüzbaşı, Fakat tali daha garip cilveler göster. di, Videman, Hitler namına temaslarda bulunan, resmen vazifesi olmıyan, lâkin mühim vazifeler gören bir adam olmuş- tu. Hakikaten, hususi kâtibin bir hari- ciye nazırı ile müzakerelerde bulunması işitilmemiş şeydir. Bunu da ancak Hit. lerin şahsiyeti ile izah etmek (o kabildir. Hitler “elçi size şunu arzetmekle şeref. yap olur ki... diye başlayan resmi ev- raktan bazzetmez fakat, bir (meseleyi könuşmak için balkonuna eski bir arka- daşı gelip Kendisine birer birer sual 80. rarak cevap İsterse hoşuna gider. Hitler son defa da şöyle düşünmüş o- labilir: — Diğer devletlerin bazı meseleler hak kında ne gibi bir fikir beslediklerini iyi. ce anlamak için Videmanı gönderirim, Evet, onun bu meselelerde tecrübesi yok ama, ben kendisini severim ve ona iti- wadım vardır. “Diplomatlar da bu hareketini tenkid edecekler, Fakat kendisini yabancı mem leket hariciye nazırları ile temasa gönder mekte ben bir mahzur (O görmüyorum. Doğrudan doğruya temasta o bulunmak dururken niçin arada elçi kullanayım? “Frit ne bir hariciye nezareti adamı gibi hareket eder,'ne bir ordu adamı gibi; ne de başka türlü. Onun için, kendisini tamamile istediğim şekilde idare edebi. lirim.,, Videman cazip bir o adamdır. İnsanı kendisine derhal arkadaş yapar. 1,70 san tim kadar bit boyu vardır. Siyah saçla” rını ortasından âyirir. Hitlerin İngiliz kralına gönderdiği tac giyme hediyesini getirmek üzere Londra ya geldiği zaman İngiliz hariciye nezareti resmen kendisinden haberdar (değildir. Almanyfanın Londra elçiliği de onu tanı. maz. Fakat o gene Londradadır ve siya- si meseleler hakkında malümat almakta. dır. Öğrendiklerini sonra gider Hitlere söyler. Videman Londradan (Paris sergisine geçer, orada büyük bir canlılık o görür. Berline gider, gördüklerini gene Hitlere anlatır. İngiliz - Amerikan tcaret müazkerele. ri olurken Videman Amerikâya gider ve gene kulağını yere verir. “Ruzveltle de görüştüğü söylenmiştir ama doğru olup olmadığı anlaşılamamıştır. Eden hariciye nazırlığından istifa et- tiği zaman da Videman vaziyeti öğren- mek üzere Londraya gelmişti. Videmanın son defa Londraya gelmesi. iki mühim hâdise teşkil etmektedir: Bİ. rincisi, hariciye nazirı Fon Ribbentropun gözden düşmesidir. çünkü nazır çok fazla İngiliz aleyhtarı görülmüştür. İkincisi, Hitlerin, İngiltere İle temasa Videmanı memur etlârek bü işe ne kadar ehemmi- KUR. Futbolcu gazetecile” H ASAN KUMÇAYI yazıyor: “Ercüment Ekrem Talu 1,2 sara faaliyete geçen metbuat futbol taneli muvaffakiyetli oyuncularından w ken bu takım arasında esse iban disinin iki, öç misli oyuncular ş nu hatirletıyor, ve: — İşte ben bu cüssedeki | 3 # tıkanmadan, bayılmadan yaz gü ai le sıcağında top arkasından nasi gi larını anlıyamıyorum,, diyor. N Bire kalırsa Talünun © akıl erd Bi ve hayret ettiği bu işin sırrım zelecilik sanatinde aramı Yrd Rarelecilik yalnız sırası gelince yari ci rinde pireyi deve; deveyi pire Yi r Bildir. Uzaktan deve sarıları folcuların pire gibi sıçraması, HÜ gi ve rakiplerini bu yolda da geri ans gene gazelecilik sanalinin — ieBi i sayabilir... i TAN Ağustosta harp » YSGLLIZ oazetelerinin verdik lmafa göre, Almanya AĞN gf de orla avrupada yeni bir harektie ği lanmakladır. Avusturyada büyük ri y ri facliyet göze çarpıyor. Son #08 Almanyadan Arasturya . Çek mühim miklarda harp malezmesi dilmiştir. M. Zekeriya şöyle yazıyor: yi” “İngilizlerin kanaatine göre, y Londraya gönderdiği hususi emri demanın başladığı müzakerat id madıkça, Almanya yeni bir harekeli büs elmiyecektir. Bu müzakereler Pdf da çok bir şey bilinmiyor. — Yi şe tere ile Almanya arâsında bir si sisi için zemin hazırlandığı mu! rülüyor. gi İngiliz başvekili, Tütlerin Sü: ları Için bir harp çukarmıyacafı görünmektedir. Maamatih havanın“ olduğu muhakkaktır. pm yI Almanların Çekoslovakyayı delil e zırlandığını gösteren başka Ki yok değildir, Alman askeri A koslovakyaya hücum hakkında 7 a X en iyi esere bir mükâfat vandefi” mükâfatı. Salsburgda bulunan O. gf ci kolordu kumandanı oiga / kazanmıştır. Bu zat ÇekoslovakY? “yi! sinin askeri bakımdan bir o © halledileceğine kanidir: “Bütün istilâ hareketi azami 0 içinde tamam olmalıdır. Düny# süratile vücuda getirilmiş o bİr karşısında kalmalıdır. Bu kısa fında Fransa (o seferberliğini af harekete geçemez. Emrivakiden ti yardım teşebbü: geçmek İl Tdi d şünür, Sovyet orduları ise bü fında Çeknslovakyanın yardımı0? mez. Bu suretle Çekoslovakya w Südet ef hafta içinde gürültüsüz patır dümiş olar,,, “Alman orduları evvelâ ları ile meskön olan sahayı İ lerdir. Barada halk ve ordu Al, suna iltihaka © hazırlanmıştır. ilk bamlede Prag işgal edilecekti. kumundanına göre Prag işgal #5 rtık Çekeslovakyanın “yi mani kalmıyacaktır, İtalyanlar #” yı alınca Haheşistanı az zaman rl diverdiler, Fakat Franko ordular! iğ alamadıkları için İsnanya harbi“. memiştir.,, Şimdi Almanya, bu kitabın 19 Hi programı tatbike hazıris' e Alman ordusu Çekoslovakyayı vi ken Fransaya karşi hiçbir hareke ği miyecektir. Fransa taarruz ere dl nz vaziyette olacağı için İngillerg dım görmiyecektir. Yalnız kalın”, le bir yardıma teşebbüs e ; A la, dir. i İşte İngilterede dolaşan, endişe uyandıran ve orla avrat çok kimselerin uykusunu kaçır" tin esası budur... yel CUMHUR Japonlarla Sovyetlf APONLARLA Sovyet yadaği harpsız,, harbe başlamak P| duklarını kaydeden Abidin | kt; € “Sovyet Rusya, Japonyanım rinde mullaka (kendisine # biliyor. Bir senedenberi Çinde M4 5 muş olan Japonyuya, Çini * lâp edip de Sovyetlere karsi © göni taarruz etmenin tam zamanı”. rapada Japonya ile elbirliği © gidi) Sovyetlerin düşmanı Almanya wi Sovyetlere çullanmak için f" yorlar, ğ Japonya, Sovyet Rusyaya “ yıllardanberi hazırlanmakta vE ale lamuktadır. Fakat şimdi, bir le büraşarak hayli yorgun did # harbi bitirmeden diğerine gi © tiyatlk bir hareket ölmar. 2 Deyams 4”