28 Şubat 1947 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURlYET 28 Subst 1947 A rhadaşlartnın Kalumi ile KALEMİ İLE MIHINA [HEM NALINA I ngHIı geml lnşaiye mübendislerinf| den Mr. Telfer, çarşamba günü akBursada doğdum.( Tanesi kaça geliyor3 l i samı Eminönü Balkevinde bir konBabam ruhan sanat, biliyor musun? Tam însanîan,? doğması, yaşaması \ve ölmeei bir kanun îcabıdır. ferans verdi. Konferansın mevznn <Çarkâr; basdt bir me17 paraya!.> Cerml K>vJir de ona göre gittL Lâkin Ulu Tannm! bir daha ( pışan gemiler» gibi daba ziyade teknik murdu. İlk tahsilimi Dikkati çok, fakat bir bahis olmasına rağmen. salonda pek bir Cemal Nadir bu meınî^kete ne zaman gelir? Bursada ve idadî tah | ı gazeto baskısı ve az boş yer kalmıştL Dinleyiciler arasınsilimi de Bilecikte, tekniği hak da, jemi inşaiye mühendisi subaylanCrnial Nadir, dün^ iıayata gözlerini onun dehasının zâfından değil, yukarıda i yaptım. Netioede, ailevî vaziyetimin fevkında bilgisi his y°k olan bu iyi yü mız, deniz anbaylanmu, kaptanlanmız kapadı. Ecel, ne' kad.vrV,kör ve zalım ol saj'dıpım sebebîerdendir. Yoksa Cemal İcalâde iyi olması (!) yüzünden Hayat rekli vatandasa durumun bu kadar ve Yüksek Denizcilik Okuln talebesi, dufrunu bir defa dahfft it pat etti. Epey NaJ'r Güler dünya çapında bir sanatkârÜniversitesine girmek mecburiyetini korkunc olmadığmı anlatip yatıjtınnak hattâ bazı Türk ve İngiliz kadınlan ve uzun süren hastalıgı sirakîinda, en güzi dı.ve\örarü vefa etseydi, zamanla cihan duydum. Hâlâ da bu büyük msktebden için tabiî epeyce nefes tüketmek icab kızları da vardı. de doktorlarımız ve prt"fa»rlerimiz, onu; mlzahisaltanatınm baş tahtına oturacakbir türlü mezun olamadık, gitti. Bu yüzetti! Bayanlann bn teknik konferansa r a | . öıümün pençesinden k\mtarmak için ö. den elimizde esaslı bir diplomamız yok. tste bu fiçDncfi tip okuyucuların ek bet (östermeleri münasebetile arkadaellerinden gelçni yaptılarYFakat hiç bîr Haıb bittiktsn, yollar açıldıktan sonra Fakir olan ailemin yükünü bh:az olsun seriya birleştikleri soru sudur: sım Nureddin Oryania «havacılığa kar h «Marko Paşa> gazetesinde hıtlşar e hafifletmek için, beni kasnakçının yanıkendisine bir dünya seyahafine zekâsı bir kaç tecbir ve tedavi, sanatı «Üstad, nereden buluyorsun bu mev dar her meslege giren kadıclarımiz ni> \ena çırak verdiler. Haftada üç tane yeşil meş'ale gibi Türk basın ve\sanat dün değilse bile bir Avrupa ve Amerika tur den «Ali Baba ve Kırk Harr.:T>:'t. • zuları Allahaşkına?.» çin denizci, meselâ kaptan olmuyory.ısını aydmlatan bu çofe KiRTietli TürS r.esine çıkmasını tavsiye ettim. Bu seya «Topunuzım köküne kibrit suyu> baş yirmibeşlik alıyordum. Fakat içinde bu(Üstad lâfını kullandığım içm özür lar?» diye konuştnk. Fakat bn rağbetepnat yıldizım, genc ya«ıniia^sönınek;ten hatts tfabiî bellibaşh eserlerini, onlarm îıkh yazılardan dolayı gazete sahibi Sa lunduğum iş, güçlü kuvvetli insanlann dilerim. Zha bizim Ankara caddesinde sizliğin sebebini bulamadık. Halbuki, fransızcava, inçilizeeye tercüme cdilmiş balıaddln Ali ve yazı işleri müdürü Azia yapabileceği tamamen tâli bir işti. Yad «üstad» «bay» yerine geçer. O kadar da meselâ Egede Aziz Derya Kaptanm yeCfmal Nadir, adı üstünde rtadir, hattâ nüktelei'ile birlikte yanma alacak, git Kesinin aleyhlerinde açılan davalara radıhştan zayıf nahif olan ben, bu çalışçok ve kolay kullanıhr!) rine bir Azize Derya kaptan ne hoş bir end=r bir sanatkardı. Onun ylksek kud tifi yeı?erde küçük birer sergi tertib dün ikincl asliye ceza mahkemeslnde maya dayanamıyordum ve nihayet hasOkuyucuların ekseriyetle birleştikleri şey olurdu. re'.ni ,aziz okuyueularıın, sızh»Jr de, be edecek, i busünkü medeniyetin öncüleri devam «dilmiştir. oldum. Hastalığımın şüphesiz başka bu soru gerçekten önemli, gerçekten Bu nrahayyel Azize Derya Kaptan, çı«Ali Baba ve 40 haramiler» hakkında sebebleri de vardı. Resim yapmağa karşı niın kadar bilir, takdir edersıniz. Bakat sayılan' milîetlere kendisini tanıtırken dikkat ve merakı çekici bir meseledir. pak kasketini biraz yan giymiş, ondüla Crma: Nadir, yalnız Türiiyede\tan'n Türkiyenin de böy!e bir kudrette sanat ki yazı için saz alan Sabaiıaddin Âli, bu olan ve içimd«n taşan büyük arzuyu ve Fakat bu meseleyi, çok kere gene oku saçlan rüzgârla dal^alanarak, rimolii 4 mış, şdhret kazanmış bir şahstret\drğ .l kâr yetiştirebilen bir memleket oklu yazısında haramıden maksadının hay istidadı geceleri evde kör zeytinyağı yucular, kendi aralarında çözmeğe kal uzun ve kıvnk kirpikleri ile kuman<ia ığunu öğgetecekti. dud olmayıp gizlillk lfade ettiginl izah kandili altmda tatmine uğraşıyordum. di. Onun eserlerini, Cumhuriyet'ban»ikkarlar: köprü&iinde dola»ır, tırnaklan narçiç' O, nedense bu Ijpklifıme pek yanaşmaz, etmiş ve 40 sayısının da Parti divanın. tibas ederek kendisıne telif haktanı Uykusuzluk, beden yorgunluğu, çı«Zahir çok geziyor da çok görüyor!» renpinde manikürlti beyaz ve nazik de7en~Amerfkan gazete ve der«Uert",de jbirden paılak ve cevval gözlerinde bir dakl azaların kırk kişi olması yüzünden raklığa karşı olan nefretim, kötü kandiYahud «besbelli çok okuyor!» yahud da ile telgraf denilen kumanda aletini il • ıjipham ve tereddüd izleri, dudaklarmda yapılan bir espri olduğunu söylemiştir. lin altmda ça'ışmamdan ötürü gözlerivar<j, • belki çok konuşuyor!» ve nihayet çok geri çcvirir; kiraz gibi rujlu dudak' Savcı, Sabahaddin Âünin basın kanu min kuvvetini kavbetmesi, gıdasızlık ve Cemal Nadir, karikatür can*ti"i çokjS'müzeyyifane bir tcbessüm pcyda olur: yemepe, çok içmeğe, çok uyumağa. hat arasındaki düdüğünü öttürerek çınıalaı D a n a lyı kavraınıştı. Onun sanatkâr ruhu, { d sırası, değil, inşallah bir gün nunun 30 uncu maddesi gereğince ceza en nihayet hastalık. Bu suretle çalıştığıtâ çok rüya görmeğe kadar çeşidli tah bırakılmasım, iskelelerin lıisa edilm a landmlmasım taleb etnıiştir. mız yere isyan ettik ve mekânı yatnğa Beyoğlundaki çorabcı magaaalarınıa . min ve hüküm yürütürler!. sini emreder; ma£rur bir eda ile, alki', MPhkeme, müdafaa İçin tallk edil naklederek isyan bayrağımm bsşucıilanlarma benzlyen yan çıplak kadm ve* Gerçi çok okumanm, çok gezip görme lar arasında, gemisini rıhtımdan kaldı. muza diktik baldır bacagı çiagilerinin birbirlerıle i Bırçok sanatkâr olmıyanlardaki boş ve miştir. nin bir zekâ ekzersizi olduğu muhak nr; sonra, tatlı ve ahenktar sesile serkonuştuklan haWe yUaderl hiç blr mana] jBianasız grura iarşılık bu hakikî ve «Topunuzun köküne kibrit suyu» başHer türlü sıkıntımıza rağmen bir gün kaktır. Fakat dünya ve cemiyet olayla dümene «alabanda sancak!» kumandaıttft hirhirİATinı» bile* »rmistesna sanatkarda hududsuz bir telılıh yazıdan açılan davada, sanıklardan dahi memur olmayı düşünmüş değildim. Ifade etmiyen, hattâ birbirlerine btlei rında zekâyı kamçılıyan bir kudretin, sinı vererek denize aoılırdı. •rçazu vardı. Cemal Nadir, kendi dehâ ve Azız Nesinin pollste verdiği Uade okun Babamın neticesiz memurij'eti ve banbakmıyan ve altlarındaki yazılar, haar» bir münebbihin bulunduğunu da unutYüzlerce yolcnyu hâmil 6000 tonlalc gömlek gibi her şeye uyan reelmterin kabiliyetinin kıymetini hakkile biLmiyen muştur. Aziz Nesin, adı geçen yazıda liyö trenine benziyen hayatı, beni memamak lâzımdır. Ve böyle olduğu içinveyahud, mahsus ondan habersiz görübir vapurun hükümranı olmak kadınlık teknik saruretler bakımından ban kı muriyete karşı düşman etmişti. Bütün karikatür olmadıiuu pek İyi takdir etdir ki bizler, elde kalem, gözler ufukta, gururu için ne güzel bir şeydir! Beiki saltmalar yaptıgım aöylemis, kendislnin emelim klasik bir ressam olmaktı. Be mmı Sürurinin hrçasile Cemal Nadir O, karlkatürü, gerek lçtimal ve nea bir artistti. kafiye düşünen şair taslakları gibi mevC)3mal Nadirin çu anda artık işlemi bu sozlerinl şahid olarak dinlenllen rim bu halimi gören ailsm bana kızıyor, ' bir gün bu da olur, diyerek konferansa *^^™"^™~ siyasl nayaOmınn, gerekse dünya nâzu düşünmekten ziyade «kendinden kogelelim. diselerinin nüktell bdr Uadesl haHnde yen<,dimağı, artık çalışmryan parmakları «Marko Paşa> nın Idare memuru Haluk böyle dine aykırı şeylerle uğraşmamı hoş mik» hâdiseleri kâğıdlara çizivermekten karşısuıda duyabileceğimiz yegâne te Yetiş teyid etmiştir. Konferans veren zat, yalnız tngilteregörmüyordu. Biraz iyileşiı.ce gene çaanlıyor ve öyle çteiyardu. Onun İçin de, başka bir şey yapmayız!.. selli,,kendisinin yeüçmesi için bekîedide degil, dünya ölçüsünde meşhur bir Dava, savcınin mütaleasını serdet lışmak mecburiyeti başgösterdi. Bu sefer bütün eserlerini herkes beğenlyor, eevi(Burada sözümü karikatür amatörlejğimiz vasırlar kadar intizarda kalmadan mesl İçin başka güne bırakümiştır. şahsiyettir. Teknik Üniversitemirin, miltrfi ederek, daha ağır bir işe yerleştirilyor ve anyordu. rine yöneltmek isterim. Onlar, karikatür milletimizin onun yerini dolduracak yeni letlerarası şöhret sahibi blr zatı profedim. Makinecinin yanına çırak olmuşl'ann gazetesi aleyhine açüan dava Yıllar boyunca Türk basanında çlzgi çizmekten ziyade mevzu bulmaktan yı'bir sanatkâr yetiştirmesi ümid ve imkâsör clarak kendi camiasına alabilmi) tum. Bu sıralarda memleketimizi Yukarara kaldı ve yazı halindekl şeHli, tavn ve sözle nıdır! larlar. Bunun için de önce resimlerini olması, bakikaten takdir ve tebrike lânanlılar işgal ettiler ve bhim pederi iş«Yarın» gazetesinde neşredilen «MUrile onun aarif nüktelerine tercüman çizerler, sonra o resimlere uygun düşeyık bir başarıdır. . Ahmed Hidayet REEL letln bekledlğl ve özledlgi ulahat» lle ten çıkardılar. Ailemizin düştüğü feci olan «Amcabey> Cemal Nadirin yaratcek bü* yazı aramağa koyulurlar!.. Oysa Bu meşhnr tngiliz denircisi, denia şârtlar, benim üç beş kuruşluk haftalı«Varlık verglsl geriye mi verllecek?» tıgı ölmee ve Türk karikatür ganatı baki bu, külfetli ve tadsız bir iştir. Hem beşlıklı yazılar hakkında 2 numaralı gımla hiç bir şey anlamıyordu. Bü*ün buna ne lüzum var, şöyle bir olaylara mosademelerinden doğan davalann İnkımından tarihl blr sahslyetttr. Ne yaaile devası para olan bir hastalığa tutulbakıp kendiliğinden komiklesen sahne gillerede bir hafıa içinde hallediloigini zık kl onu yaratan Cemal Nadir, daha Cemal Nadiri kaybettik. Doğrusunu Sıkıyönetlm mahkemeslnde yargUanmak muştuk. söyledikten sonra, olağan çarpışmalarta olan mezkur gazetenln sahibi ve bajleri çizivermek varken!..) bir çok eserier yaratacak blr yagta t& söytemek lâzım gelirse henüz onu kadan değil, teknik sebeblCrle vukua geyazarı Arlf Oruçun muhakemesine dün rih oldu. Bu işin tek rahmeti, görüs adesesini Bu boşluktan Istifade İle, ataklık yapzanamamıştık da. Çünkü bu çocuk, bilen olağanüslü ve âdeta esrarengiz mudevam edilmiştlr. Cemal Nadir, yalnıa çok güael kari zim hududlarımızdân dışârı ^âçan bir buna göre ayarlamaktadır, ki bu da tım ve bir tabelâ atölyesi açtım. Bu arasademelerden bahsetti. £ığ sularda vuDünkü oturumda Arlf Oruç, müdafa da suluboya pasajlar da yapıyordum. çok kere bir Allah vergisidir. Ne bir uskatürler çlzen blr sanatkar değildl. Pek kıymetti ve bu kıymet lâyıkı veçhile kubi'lan bazı çarpışmalardan bindiren tanm irşadile, ne de bir kitabın öğretderin ve nafia bir göruşü de vartU. Aa takdir de edilemedi. Kimin hatırına ge asını yapmı? ve yazıların Türk ceza ka Yeni işim hiç şüphesiz makine çıraklıKendi fırçasila Cemal Nadir geminin değil, bilâkis öteki geminin nununun 161 lncl maddesi çevreslne glmesile elde edilir!.. Bu çeşid yaradıhşa ğmdan iyi idi. Fakat bu iş karnımızı taçok temas ettiğl, yahud da yalnıa uzak lirdi ki, ben, Cemal Nadir için mersiye ve Amcabeyi mcs'ul olJuğunn misaller ve krokilcrle bıkıp usanmadan çalışmayı eklemek yetan gördttgü insanlann ruhuna nüfua yazayım. Iki ay ewel böyle konuşsay ren suçları müstelzim bulunmadığrını mamen doyuramıyordu. Yunanlıların şeİ7ah etti. Çünkü sığ sularda büyük ve Bu tiplere de koleksiyon meraklılan, rinde bir tavsiye olur sanırım. Bilhassa llert sürerek beraetinl taleb etmlstlr. hirden okmasmı müteakıb Maariften eder. onların meziyetlerinl, kusurlannı, dık, buna ilk gülecek kendisi olurdu. uzun boyln geminin, küçük ve kısa sanat amatörleri, işsiz, hazır yiyiciler abaşka kalemlerin tesirine kapılmadan, Dava karar İçin başka güne talik e bir muallimlik istedim. Bana yedi tane kuvvetll ve zayıf taraflannı hayret edl Biz Cemal Nadirle, elünizdeki mikyasboylu gemiyi kendisine doğru rr.ıknakendini arayarak çalışmak!.. ilkmektebln seyyar resim hocalığlnı rasında raslanır!.. lecek kadar İyi görürdü. Işte bu görüş larla ölçemediğkniz bir büyük edam dlînıiştir. lis gibi çektiği, tecrübe ka\nız'3r,r;tli 3 Bunlar hepsinden yamandır. Hem verdiler. Bedenen gene çok fazla yoruluSözlerimin bu kLsmı, sanatin yalnız tür ki onun karikatürlerine v« nüktele kaybettik. Böyle kıymetlere de adam yapılan fenni araştırmalarla sabit olyordum. Lâkin arzuladığım mesleğin a birinciler gibi bir bakışta eseri kavrar hâdiseler üzerinde dolaşan elidir. Sanarine müstesna bir kudret verirdi Yll demek zaruretinde olduğumuz için böyle muştnr. damı olmaktan sonsuz bu haz duyuyor ar; hem ikinciler gibi eserin üstünde tin bir de his ve ühamla eser veren talarca önce, benimle h.enüz pek az tanış diyorum. Uarb içinde 81235 tonluk Qneen Mary durup olmadık manalar çıkarırlar; hem dum. rafı vardır ki büyük musiki eserlerinin, tı*ı sırslarda, Akşam'da neşrettigl blr Kendinden naklen bir sey anlatacağım. de, fazla olarak, ellerine kslemi, kâğıdı bilhassa aşk edebiyatmm köklerini ora (Kuvin Meri) transatlantiği ,10.900 Apcrtre serlsi arasında benim de bir ka O, bundan bir sene kadar evvel çocuktlk karikatürüm Diken mecmuasında alıp ve üstüne on bir kuruşluk da posta da aramak şıerektir. mcrikan askerîni Avrupaya getirirken, rikatüıümü yapmıs ve altına da beş, on lara bir konferans vermişti. Konferansçıktı. Her amatör gibi ismimi matbu gör parası verip eser sahibini sual yağmurukpndisini hava hücumlarma karşı IrnBu bakımdan eserlerimiz arasmda bir satır yazmısta. Bu yaayı okuduğum za ta çocuklara sormoş: mek hevesile yamyordum. Fakat bu, ruyan Ingilizlerin 4290 tonluk Curaco* ayırma yapamk ve onları «bâdiselerin Beledlye rels muavlnl Muhtar Acar Ue karın doyurmuyordu. Derken Istanbula na tutarlar!.. man kendiml, kendi ruhumu bir aynada Siz beni nasıl düşünürdünüz? (Küraso) uçaksavar krııva7İ>riinii, acık Iktısad mUdür muavlnl Kmln dün Karakarikatürü, tenkid karikatürleri, fikir Meselâ «aziz üstad, diye yazarlar, fagörüyomm sanmıştım. Onun bu satırBir küçük yavru, bir kız çocuğu kalkgelmeçi tasarladmr: Ve bu fikrfmi tatbik t^nizde, berrak bir havada ve derin saita agıo me7bahasma girerefc evvelkl gün kelanca karikatürünüzdeki ağacın üstünde karikatürleri, ilham karikatürleri» olalan o kadar ben idim. BahsetUgim seri mış: mahmujlamış; ikiye bölerek balırnııştır. slme kartvr verlldlgl halde bll&hare blr sürü mevkiine koyarak buraya geldim. Yaz bir ku? var, onu falanca zata benzetmek rak dörl kısma ayırmak zoru vardır. di, Cemal Nadir kimin portresinl yap Ben, sizi adam zannederdim; her sahlblnin ayni flattan hayvanlannı s a t . dıgım tabelâlar bana, fazla olarak, bir 300' denizcinin hayatına mal olan bu le ne kadar isabet buyurmuşsunuz!> Bu dört kısımcan birincisini, kendi tıvsa, hepsinl ayni derin görüsle tahlil kes gibi. mağa muvafakat etmemesl üzerlne bütün tramvay parası bile bırakmıyordu. Gekazanın da teknik sebebi, 297 metre Oysa ki, siz eserin manasını tamamla kendi ne komiklesen hâdiseleri tesbit etmişti. Ve biz, onu herkes gibi bir adam san satışıi durması keyflyetl üzerlnde lncele çinemîyeceğimi anlayınca tekrar Bursaboyundaki muazzam tr3nsatlantiğin 137 mak için karikatürde masum bir ağac ve eden karikatürler; ikincisini, söz ve fimeler yapmışlardır. Bundan aonra vilâyette ya döndüm. Bu dönüş ilkönee, tanıyanC?ma! Nadir, insan olarak da kıymeUl dık. O, büsbütün başka çapta bir adamblr toplantı yapünııştır. Alâkadarlar bugün bir de masum kuş çizmekten başka bir kir hürriyetine dayanarak o'ayların bo metre uzunluğundaki hafif kruvazörü, bir sahsiyettl. Kazandıgı büyük şöhrete dı. Son senelerde tüiencnez bir bediî her türlü mahzurım ortadan kaldırılarak üç arım arasında beni muvaffak olamamış birbirine yaklaştıklan zaman. kendisine şey yapmamışsınızdır!. zuk ve çarpık taraflannı belirten karircğmen mahcub denılecek kadar müte pınar olan karihasından bize nükte, za dört bln koyunun keslleceŞinl ummaita mevkiine düşürmüş ise de, netice itibaçekmesi ve bu çekme neticcsinde krııkatürler; üçüncüsünü, sanatkârm kendi rile hayırlı oldu. Binbir güriiltü ile adeDikkatini daha ileri götüren bîr okuvazi gayet nazik ve haluk bir arakdaştı. rafet, müşahede ve tenkidler verdi. Eser dırlar. Dün yapılan toplantıda mecburl ke. vazörün dümen dinlemcr'i o'^v»'. kültür sevıyesi nisbetinde belirtmek isGu'ryüzü ve gözlüğünün camlan arka leri her gün biraz daha inceldi. Son za slm hususunun konu^uldugu, yahud mu ta altüst olan kafamı dinlendirmek im yucu da «işittiğime göıe siz guîmeği çok Profesör, genc talebesicden Teoman seven ve çok gülen bir kimse imişsiniz. tediği fikirİeri yavan karikaiürler; dör Oza'p tarafından tür'tçeye çe\ri:cn k'>..sın:.* parhyan zeki gozleri, zarif nükte manlarda enternasyonal suııfında yer tavassıtm lss karıştırılmıyarak doğrudan kânım buldum. Sruya Belediyenln hayvanlan kestlrlp dünçüsünü de, politik ve sosyal olayların lerıî* grkadaşlan tarafından sohbeti leçti. Ve tam bu devrede iken Allah, fcasablara tevzı etmesinln uygun olup o l . Bir gün Akbaba mecmuasma çizsi ha Böyle olduğu halde adınız neden Nadir sanatkârın kafasmda bıraktığı akislerîe feran^ına, biraz da mizah ve lâtife t a onu aramızdan aldı. rışhrdı. BirbüIerile böyle olfcğanüstü ve d'imi aranan bir lnsandı. mıyacagı etrafında konuşmalar yapıldığı inde, altmda esprui bulunan bir iki re Güler?» diye sorar. Gene bu üçüncü kategoriden bir oku meydana gelen his ve ilham eserleri esrarlı bir şckilde çaıpı^an gemilfrl, isKabul etmek lâzım ki, esrarmı bil hab«r alııımıştır Eğer celebler ve toptancı sim yolladım. Bastılar ve çok beğendikCemal Nadir gibi bir yıldızan zamanteşkil etmek tedir. yankâr ruhlu,. kavgacı ve hnysnz kasız sötıir.esile Türk basın ve sanat âlemi, mediğimiz kanunu tabiat, bize göre kasablr koyun kesmemekte ısrar ederlerse eri içln bir takdir ve tebrik mektubu yucum dikkat ve merakını tatmin etmek Bunların d'Şinda kelime ve çizgi oyunTiırL. zarafet ve nüktesi, pek büyük bir bazı haksızlıklar yapıyor. Cemal Nadirin buçün mecburl keslme başvurulması çok yolladıîar. Bu prada «Akşam» gazetesine için mektub yazmayı da az görmÜ3 ola armdan meydana gelen ve daha ziyade dınlara, bn musademelerdcn ileri peScn juhtemeldlr, Zira evvelkl gün keslm yacak ki bir gün karşıma çıktı: ölümü bunlardan biridir. Mutekid bir püacak davalan da, boşanma davalarına bonkavba uğramıştır. İken kllo başıaa 20 para glbl uıak de btr kaç resim gönderdim. tstanbula Sen, dedi, çalıştığm gazeteden ne alı fantezi sayılan karikatürler; millî ve zetti. adam olarak günaha girdiğimi biliyoYsşlı gözlerimlzle ve yaslı ruhumuzla blr pa»a farkmdan dolayı bundan sartı na lk seyahatimde Akşamcılarla tanışmışhamasî duygulan tahrik eden kaıikaProfe«:öriin büyük muvaffaluyeti, böy. eş.'iz sanatkârın aziz hatırası önünde rum. Insan ölçüsile duyduğumuz ıstı ear edllmesl suretlle gehrln iaşesUe eğle :ım. Çizgilerim orada da hem beğenilî yorsun? «Aylık, dedim. «Ns kadar?..> türler; bilhassa son yıllarda savaşçı «Şu kadar!, «Peki gazete hergün ne nlrceslne hareket edllmeslne musamaha erabın böylece ifades; uğruna günaha da lc tamamile fennî ve teknik bir meseyor ve hem de himaye ediliyordu. Güneğıliriz. milletlerin basınında pek çok görülen dllmlycctktlr. lerden bir gün Aksamdan mektub aldım. kadar basıyor?» «Bu kadar!.» Sayın propaganda ve hücum karikatürleri; in leyi, herkesin kavrıyabilereği kadar hpAbidin DAV'ER girilebiliyor. Bir sıcak ramazan günü tarlada çahHergün bir karikatür çizmem ve Istan okuyucumun tüyleri diken diken oldu: sanları gülünc kıhklara sokan portre sit ve vânh hir şekilde, dinleyicileri l'iç Grip artıyor «Yahu, dedi, aldatıyorlar seni bu Babıâli şan bir Bektaşi dervişi susamıs, ağac Çehrtmlzde grlp vaValan gün geçtlkçe bula gelmem isteniliyordu. Hayatımın karikatürler de vardır, ki hepsi de ayn sıkmıyan, bilâkis ilîi uyandırnn Hr dibindeki testiyi basına dikmiş. Saîca çogalmaSa başlamıştır. Bilhassa İlk okul gidişini de tanzim edeceklerini yazıyor caddesinde!..> «Neden?» diye bu sefer tarzda anlatmış olmasıntladır. Bu kıvben merakla sordum: «Tabiî aldatıyor ve başlıbaşma birer sanat koluduı. Cemal Nadir Güler, çok eski bir dos lından aşağı su içerken oradan geçen talebelerl arasında hastalık % l o nlsbetln lardı. mctli konferansın denncilik der»i!eriCemal Nadir GÜLER mizden hirinde yaymlanması çok rr.ular, dedi, hesablasana bir kere: Hergün tum^u. Son zamanlarda da oda arkada bir sofu, dervişin bu hareketine dik dik dedlr Sağlık ve Sosyal Yardım müdürü Dr. Bundan sonra, yıllarca süren uzun oturup şu kadar bin gazeteye karikatür Yargıcı, dün şehrlmlzdekl İlk okulları (Muhtelif tarihlerde muhtelif vafık olur. şımdı. Ben, yazılarımı yazarken o, kar bakmış. Sofunun ne düşündüğünü an Falk gezrerek okul müdur ve öğretmenlertle ço çalışma hayatıma başladım. Bu çalışma çizdiğin halde bu kadar aylık alıyorsun. meemualara yazdxğ\ yazilardan) şımdaki masada gözlüğünün camlan ar lıyan derviş hemen: cukların sıhhetl mese'.esl etrafında görüsNe baiıyorsun erenler, ramazanı müştür. Ozel okullarda hastalık %23. Top larımla bağlı olarak karikatür sar.atı kasından herşeye ve herkeae gülen zeki hakkmdaki düsüncelerim de bakışlı gözlerini bir an boşluğa dikerek şerif gider, bir daha gelir; fakir gider hane Sanat EnstltUsünde ise %3O ni«be tebellür etmeğe başladı. tlndedlr nuktelerini bulur. Sonra hemen başını sem, bir daha gelmem, demiş. Karikatür hakkmda konuşmak icab I>tanbul Bfllge Sanayi BSrHğl umuml he Azgın bir manda 3 l;R^rnı yara'."'^t Insanlarm doğması, yaşaması ve ölönündeki kâğida dikerek çevik ve çâlâk ettiği zaman daima şairlerle müzisyenyetl dün Ticaret Odası »alonunda çok ka Ke"r:m lüzdaş edında blr celeb güttügü tersyüzü geri dönen bahtsız kardeşim parmaklarile karikatürlerini çizmeğe mesi bir kanun icabıdır. Cemal Nadir lah.aık blr »ekUd« yapılmıştır. Okunan mandalarla Defterdardan geçprken havkoyulurdu. Bu büyük sanatkârla ayru de ona göre gitti. Lâkin Ulu Tanrım! benim... Sankl sen mes'ud olmaktan da leri hatırlarım. Onlara «bu heceleri, bu BıkıyCcetim Knmutanlığından dOn ju ldare kuruj raporunda 1947 sanayl Işleri vanlardan Mrı an! olarak kvdurmuş va sesleri nereden ve nasıl buluyorsunuz?» havayı teneffüs ederek çalışüğım müd bir daha bir Cemal Nadir bu memle korkardm. Nen vardı? Niçin dahna mustezkereyl «ldıfc: ve blrtlgln faauyeU Ozerlnde lzahat »erll sağa sola soJdırmağa . bsşlamıştır. Azgın taribdin.™ Niçin o içi gülen gözlerinde dendiği zaman ne eevab verirler? diye detçe fikrimde bir başka açıklık, ruhum kete ne zaman gelir? 27 subat 917 tarthll Tenlsabah gazetesi dlktcu aonra mllll korunma^ kanunu Ue t>ayranı bu sırada yoldan •geçır'C'tte f>l?a enelkurmay Başkanı Orgeneral Salih O kuıuimuj olan blrügln olaianüstü vazlye. PeRhace fttrika3i lşçtl'îriııden Nuriye. Z"hda Mr başka ferabltk duyardım. Doğrusu bu ölüm muvaffak olama aynı zamanda sonu gelmez bir hüzün düşünürüm. Verdikleri cevabların, meraklılan yetmuTtag'ııı vazlfe seyabatl esnasmda Çor tiııp lşaret edllmeSte ve müstakll bir sara ve Hatlcp adlarmd3kl Uç kadma carpıde titresirdi? Bir kâinat yaratıp bir kaIkimiz d* yorulduğumuzu hissettiğimiz mış bir karikatür oldu. Cemal sağ ol rış toprağa sahib olamıyan, gülüstanlar tiği kadar tatmhı ettiğini hiç zannetmi luda hakkmda bürmet gösterenler arasın. na; odası kurulması İçin karar Istenmek | rak agır s^rette yaraladıStan sonra po'lsterafmdan tabanca kurşunu Ue oidaar.lnrda biraz başımızı dinlendirmek ih saydı, bundan daha iyisinl yapardı. yorum. Nasıl tatmin edebilirler ki, mıa da konuiurkçn söyledlgl sözlerln tahrll e te Ut. Bapor hakkında eöz alan fabrlka ler rülmtlştür. Cennette şimdi kim bilir neler çizer! yetlştirlp blr tek daİ koparamıyan, dllml» Bbkllnl nefrederek bu yazı ne ortorlar devlet ve ferd ganayllnln hududl»rı. tîyacile herhangi bir mevzuu ele alarak 19 milyonu s«nelerce güldürüp kendisi ralarmı süsliyen kelimeler, bestelerini kcnuşmağa girişirdik. Teati ettiğimiz B. FELEK bir tek defa şöyle arzuladığı gibi rahat dolduran sesler, yaradılısın yalnız onlara duyu gflnluk poiltlka lflerlne bulaştırmak nın tsylnln! Te blr sanayi jurası kurulmüsı ' ve her Bamkn slyasl cereyan OstUnde kalan tekllflnln bOkumet nezdinde tekrar edUme. ) cümle daha bir kaçı aşmadan merhum rahat, bol bol gülemiyen nasibsiz Ce verdiği ruh ve his hazinelerinden süzü orduya bu cereyanlan sokmafc gayeslnl elnl tekllf etmîçlerdlr. tdare kiırulu namına mutlaka konunun gülünc bir noktasmı mal Nadir, yokaa Feleğin bu en şeni, lüp kalemlerinin uclarmdan , dökülen gilden blr mahiyet vermlştlr, Bu »ebebie Sadık Bigat tarafından lzahat verllmeslnbulur ve hemen nükteyi yapıştınrdı. bu en tüyler ürpertici kahpeliği sana cevherlerdir. Onları bu tariften mahrum Yenlsabah gazetesl 27 subat' ni7 tarlhln 4en sonra btttçe müzakerelerlne geçllmış, Yatağa düştüğün ilk günler,.. HastaBınîar, zannetme^n ki eserlerine bol bu arada Saaayl Bankası teslsl ve Yerll eden sır, alelâde blr sanat sırrı olmaktan den itlbaren süreslz kapatümıştır, malum mu olmuştu? nede başucundayım. Yarı alay, yarı siStkıyönetim Komutanı korgeneral Mallaı PazarlanniD »anaylcller tarafından bol harcaclığı dâhlyane esprilerden taziyade bir hilkat sirrıdır. Her şey yoluna girmisti. Asude bir alınması meselelerl görüşülmüştür sarruf ettiği güzel ve dokunakh sözler temli, yalancıktan sana çıkışıyorum: Asun Tınaztepe Hiç bîr çair ve bestekâr bu sırrı ç5ze Nasıl, dokunur diye rüzgârdan yuvan vardı. Senin dostluğunla iftihar di Hayır.. o, meslek hayatında ne dereUmuml k&tlb Halld Güleryüa bu husuaKadm yiizündan meden; neden herkesten başka blr yaco e<;i bulunmaz bir artistse, hususî fca kahv«ye kadar her şeyden o kadar kor eden dostlann vardı. Bütün bir memleKadıköyde. Altıyo'agm semtlnln Ağacaltı larda lzahat vermlş ve HUml Nalli Barlo; ratık olduklarım anlayıp anlatamadan, ket üstüne titriyordu. Şöhretin dünyaya « Yerll Mallor Pazarlarının en tabll yaiında da o nisbetta hoşsohbet ve mec kar nusın? Bak netice neye vardı. sokagmda 29 numaralı eTde oturan Mellh yayılmıştı. Daha çok gencdin. Asü bun fakat yalnız ve bol bol terennüm etmek adında blr geno Zehra adında blr kadın varlal hususl sanaylcUerdlr» demlçtlr. Doğru be birader... > liSrs insandı. NeMcede ldare kurulu seçlml yapılmıs v« Kendisile konuşan bir muhsrrire yüzUnden arkadaçı Hayrt lle kavgaya tu Haydi söz ver bakayım bana, has dan sonra çok şeyler yapacak, çok sey le bu dünyadan göçüp giderler. Cemal Nadir Gülerin kıymet ve Vud taneden çıkar ler verecektin. Kendimi değil, fakat 25 yildır çömezi tosmuşlar kavga «onunda Mellh, Hayrlyl kurula Sadık Blgat. Hablb DUber. Hllml neler anlattığını yarznki (Şeytart) k şöyle karşılıklı ş NalU B&rlo, Murad Hun Hajll Sezer. Zlys^ retini milletimize uzunuzadıya izah ve Ah be birader, neye öldün? bulunduğum sanatunı işte böyle bir kı bıçakla »?ır surette yaralamıştır gazet'ssinde okuyunuz! Inankur. HUsnü Hlmmetöglu ve Azml Şatır ta£=il etmeğe kalkışmayı nefsim için bir sızuıcıya kadar içeceğiz... Ha, ne deryaslama ile gözönüne almca, bu sanat Cevad Fehmî aeçllmlşleı dlr sin? kü?'ahlık sayarım. Onun, bütün dünyahakkmda söyliyebileceklerimin az ve kJ Yaparız, yahu, olur be da ve roemleketimizde çok sıkı bir matModa Spor Kuîübiinün kcnseri sa olması pek tabiidir. Ah senin o «be birader» lerin... O ço4 mart 947 salı günJ saat 21 de Kadıbuat bnskısı yapılmak zorunda kalmdıHele bu sanatin henüz blr flmi ve bh" kdy Opera sinemasında Moda Spor ve Ku\. Cemal Nadir, Güler... Hayır! Onun ğı en buhranlı devirlerde bile hergün cuk gülüşün, o ılık, berrak, saf bakışöğretim sistemi mevcud olmadığı da dütür kulübü yoranna ^ehra Bilir Mustafa yüzünde neş'e soyadına aksedecek kabütün okuyucuların dudaklarında te lar uı... şünülürse geriye bazı teknik bahislerden Çağlar ve Muallft Gökçayın l«tirakUe blr Ne içmeyi kararlaştırmıştık, ne içtin? dar aydmlık değildi. Hattâ edası mahEn büyük siyasî mizah gazetesi be?süm ve varhklarmda bediî duygular tonvr verllecektlr başka kaleme gelir bir şey kalmaz. zundu bile... Neş'e, Cemal Nadirin içinyaratan ereıleri meydanda.. Siyasî, içti Ah be biradeı... 25 yılhk çalışma hayatı içinde biîhas*** deki muhayyerülukul bir kaynaktan gemsî, ıktisariî olayîardan hiç birine doSaat beş... «Cumhuıiyet» teki odam lerek eserlerine akar, taşkm bir halüe sa şunu öğrenmiş oldum ki, kalabalık kunulmak imkânı olm?dı*ı anlarda bile önünde hüner göstermek zorunda buluCemal Nadir Güler, bir gün dahi baya dayım. Kapı açılıyor, sen giriyorsun... etrafa yayılır ve içimizi doldururdu. nanîarı en çok yoran, hattâ ürküten şey ğıiıta, şişirmeciliğe düşmeden senelerce Kış, yaz, sabah, aksam, kederli, neşeli, Son derece ince, zarif ve misilsiz fır «dikkat> dediğimiz ve insanda şuur ve G Ö Z L Ü K D E P O S U halkımızı şüldürdü ve düşündürdü. sıhhatli ve hasta zamanlarında bir dos çasile çizdiği eserlerine bakarak içüniz muhakeme Ue denkleşerek en yüksek Mclek icabı. p*k meşhur ve . makbul tunu gördüğün zaman gözlerinde kanad katıla katıla güldüğümüz günlerin ar seviyesini bulan o korkunc vasıftır. alât ve edevat toptan satışı. İstanbul Bahçekapı Celâl Bey han 29 olan Fransız esprisine oldukça vukufum çırpan bir kuş gibi oynaşan, o pırıl pı dında böyle içimiz katıla katıla ağlayaMeselâ şündi bile hepiniz, baştan aşacağımız kimin aklından geçerdi? vardır, Cermen ve AngloSakson mizah rü, sevincli bakışla... ğl bu korkunc «dikkat» le cihazlanmış E, ver bakayım, benim tayınımı! Cemal Nadiri yakmdan görmiyenler çılannı. karikatürcülerini de şöyle böyle bulunuyorsunuzl „ Paketimi uzaüyorum. Bir cıgara ahonu karikatürlerile sevdiler ve meftun tpnırım Ben, kendi hesabıma dünya yüEserlerimize hergün not vermek lutyorsun. Bu senin 24 saatte içtiğin bir oldular. Şüphesiz ki şu anda büyük bir zünds onun Itadar bol, onun kadar ince funda bulunan ok'uyucular arasmda, teessür içindedirler. ve onun kadar aktüaliteye uygun eserier tek cıgaradır. benim sezişime göre, üç çeşid dikkatii Fazîası... Yoo, iştahını kapar, değil Düne kadar Cemal Nadiri tanıtnıyanyaratan hir mizah sanatkân görmeditn. mı? Şimdi eve gidip yemek yiyeceksin... lar bugün bu teessürle hallerine şük insan var: Cemal Nadirin şöhreti, hiç şüphesiz Ah be birader... retsinler. Zira Cemal Nadiri bir de ya 1 Bir bakışta eserin manasını kavsade memleketimizin smırlarına mahsur *** kmdan tanıyıp ona bağlananların kederi rayıp güler, geçer!.. kalmamıştı. Onun uluslararası mevzulaBu tip dikkatlilere iş adamları, yolcuEvinde, sofrandayım.. Masamız yiye var ki bu tahammül edilmez bir felâra temas eden karikatürleri bir çok Av ceklerle dolu... Benim önümde rakı kettir. Çünkü Cemal Nadir, nadir bir lar ve bilhassa kadınlar arasmda raslaNüshası I» kuruştur rupa ve Amerika gazeteleri tarafından mrl 28 şubat 947 cuma saat 20,30 da Eminönü Halkevinde (A; Jın Çoruh) kadehi, senin Önünde su bardsğı... Biraz insandı. Harlc iktıbas ediliyordu. Belki onlardan uzak 2 Eserin mana ve nüktesini gere1 mart 947 cumartesi saat 18,30 da Eminönü Halkevinde (AydınÇoruh) ıçuj Abone * sen de içsen... Yoo hayır, dokunur, deBiz onu şefkatle bağrımıza bastık Şark basımna da naklediliyor ve bütün ğince anladıktan sonr onu kaldırıp bir 1 mart 947 cumartesi saat 20,30 da Eıiıinönü Halkevinde (İnönü) UU «yıık 3ıx) K ğil mi?.. Karaciğer taş... Halbuki ne Rahmeti de Allahtan dileriz. dünyayi dolaşıyordu. Fakat dilimizin Oç aylık 2 mart 947 pazar saat 20,30 da Kadıköy Halkevinde (Aydın Çoruh) Hmi ı Içim Cemal Nadirin öldüğüne o kadar kenara atmaz. Dakikalarca üstünde dubeynelmilel blr lisan olmaması, yurdu kadar içmek isterdin .. Ah be birader! Altı ayıi£ 1 5ı M » ı rur.. düşünür.. adeta esere anıeliyat ya3 mart 947 pazartesi saat 20,30 da Eminönü Halkeviude (AydınÇoruh) * * * inanmıyor ve iz'annn onun yaşaJığına Senellk muzun manevî olgunluğuna rağmen 64(K1 Biletier Halkevi gişesinde satılmaktadır. Fiatlar 100, Balkon 50 kurustur Mihnetle geçen uzun senelerden sonra ve ölmez olduğuna o kadar inanıyor ki par!.. Eser sahibinin aklmlan bile geçmaddî bir azamet ve haşmet taşımaması miyen mana ve imaları o, çizgi ve keliDikkat onun tam uluslararası bir şahsiyet haline tam hakkettiği refah ve huzura kavuş Cemal Nadirin cenazesi karşısında bile Dönüş için otobüs ve tramvay vardır. îler arasmda arar! Fnkat garibdir, tanınmışken, sevilmisken bü ölümü, gülünç ve karikatürden farksız Oazetvmlze gOnderUeo evTsK girmesine engel olmuştu Bu talihsizlik muşken, bazan bulur da!. tün bunlara bir lâhza olsun k^nmaiar* culuyorum. üif acllr larko Pş. aleyhine acılan dava Savcı? dünkü celsede ceza isteğinde bulundu Yazan : ve sanatım Kıymetli bir konferans c Cemal Nadir Cüler Toptancı kasablar, şehrin mı ediyorlar? Yeni Sabah gazetesi kapalıldı Sanayi Birliği kongresi Bııluııdıı! •H CUOUK FEVZI TOKSOY ve Şeriki TEHIIKILI KADIN CUMHURlYET ÂYD1M ÇOE!?H Folklor Giinleri