8 Ağustos 1946 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r HALİL CtBRAN'm HÂK ERENLER Omer Rıza Doğrulun şaheser bir onsözile okuyuculara stınduğu ve müstesna üslubile tercüme ettıği bu eser okuyanlan fünr şahıkasına yükseltecektir 75 Krs. AHMED HALİD Kitabevi 23 iincü yıl Sayı: 7895 u m h u riyet KURUCUSU: YUNUS NADÎ Telgraf ve mektub adresi: Cumhtıriyet, îstanbul Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefonlar: Umumi Santral Numarası: 24298. Yazı İşlen: 24299 Matbaa: 24280. r M. CAVİD BAYSUN CEM SULTÂN hepsı vesıjle şımdıye 125 kuruş. Hayatı ve Sürlerı Cem Sultanın haya kalara dayanan ma kadar hiç çıkmamış • Perşembe 8 Agustos 1946 AHMED HA Kitabevi Mecliste bugünkü asabl havaya yol açan sebebler Yunus Nadinin bundan 16 yıl önce Viyanadan Atatürke yolladığı mektub Rahmetli Başmuharririmiz: «Yaptığı işleri yaşatmaya kâfi prenşipleri tatbik eden ve kendi sinesinde . memlekette, Mecliste ve gazetelerinde . o prensipleri noktai nazarından azamî hürriyet ve münakaşa salâhiyeti kullanan bir fırka hayatı yaratmaya mecburuz. Biz, fırkayı iskât ederek Meclisi iskat etmiş olduğumuz için noksan olan şeyin ikinci bir fırka olduğu zannına ve hatasına düşmüş olduk sanıyorum » diyordu Yenı Meclıs oldukça elektnkh bir îıata ı!e açtldt. Sınırler uzenne tetır eden bu elektrıkıyetm zamanla artabıleceğmi gosteren ışaretler de vardır. Muhtaç olduğumuz vervmh ve yapıcı bır çaiıjma hayaUna emnıyetle kavuşabılmek içtn her $eyden once bugunku, vazıi/etımtzt ızah etmeğe tnecburuz. Bunu şımdıye kadar t/apdtnadıfe. Demokrat Partıye çatan m'ıiıarnrler amsındo Ceîâl Bayarla ar\adc§Zartıitn dune kadar Halk Partisi sc/'artnda yer tutmuş c\vaasın\ hâlâ bir silâh gıbı kuüanan'ar var. Halbıı'cı aynı tr.uharn.rleT Halk Paıtvsvnm e^kı bir nıuhahfmın bugutı Halk Partısı tarajtndan Mcc'ıs Reısbgıne gettnîmesınt a!kışlamaktan da gerı kalmıyorlar. Hâdıielerın akıs\ onunde dıkkatle duru^acafc olursa, partderden bııgun hargisı İTikıîdb laıı/ıtfie daha bagh gorvvuyor, kestirmek kolay değıldır. Herha'de halk Partvsmtn gıtgıde kendi benlığım kaybetme tehbkesıle karjılaştığını ınkâr etmek guçtur. Bvgun goze çarpan ho;. nudsuzluğtın sebebvnı doğrudan doğruya ekonomık stkınalara yoiTiıak da pek yerindt olmasa gerektır. Kend\ bunye d doğan ekonomık yetersızhhleı tarıhimızde Jıtçbır zaman bashbaşına bır fikâyet ırtevruu olmamıjttr. Aşağida okuyacağmız mektubu bundan on altı yıl onee bobam bana âıkte tttırmışti. Bu mektubda bugünkü elek. tnkli hawy\ haztrltyan başlıca sebebter açtkça izah «dilmiytir. Bır iki jaftsi e ımleyi çıkararak tnekttıbu olduğu gıbı Jeoyuyorum. Jutıu ilâve edeyım ki aşağıki yaztntn astl değeri bugunü bıze lyi anlatmasındad'r. Halk Partisı«ın kendi bımyesi icınd'eki hurriyet hatası yıldan ytla genijletılecek yerde mutenıadıyen Jctsıldığı içindır ki San Fraucisco konferansı tıralannda birdenbtre artığımız serbestîık bavrağı ilkönce yadırganmış, sonraları da Demokrat Partty» doğurmuş, yani Halk Paı tisıni ikiye bolmüştur. Halk Partrstle Derr>okrat Parttnin b'igun inkı'âb prensin'er'ne ayiıi hararetle bağlıîtk iddıa etmelerintn «cbebi budur. Hakıkatte Yunus Nadi tarafmdan bundan on altı ytl once parti kanalile bajartÎTnası istenen biiyıık yenıhk bugün kendiîığinden hmıata atılmak üzeredır. Ata'iirk'ıin soğîıyında parti hıirriyetsijltğindcn j i k â y t eden bir mektubun kendisine gövdeıılehilptiş olvıası da o zama^la b"gtitı orastn'îa parti 'humyeti bak\inmdar\ ite kadar pertîedığîmtzi aftğa furan bir veskadir. N. NADI Vlvtn» 1710930 KeM Cumhur Gazl Mustafa Kemal Hazretlerıne ger ciddî ise ona göre Udbirler alınması lâtım relen bazı magt razî ârızaların esaslı bir teş j hlsıni yaptırmak ihtiyacile Viyanaya gpldim. Uzaktan dahi bildiğimiz bir hakikati bir de burada ve bir kere daha vakmdan gbrmek snretile son lamanlardaki fırka teşebbusumüzun bilhassa bir noktasmda toplanan ve slnesinde rejimi sünıkleyip gotürmek tehdidini de gaklayan tehlikeyi bir iki kelime lle arzetmekten kendimi alamadım: Vergiler bizde az çok ağır ve bn itibarla tadile tnuhtac olabilir. Fakat buhranın asıl eebebi bn değîldir. Buhran mondialdir. Vergilerin yalnız tadili degiL farn muhal olarak butün bütıin ilgaa bile bn bnhranı bUkulliye izale tdemeı. Bu sene tutünü ve diğer mahsolleri l>i olmıyan Ynnanistan her halde bizden fena haldedir. Bnlgaristan, Yugoslavya ve Macaristan bizden daha lyi halde değillerdir. Kumanya her halde bizden çok fena bir vaziyettedir. Bir Viyana devleti şekline irca edilmi; olan Avusturyaya grelince fabrikalannın onda cekizi muattaldır. Işte memleketimizde biUnmiyen hakikat bodnr. İktısadi buhranı munhasıran vergilerin ağırUğina isnad De umnmun husnmetlni Cnmhnriyet Halk Fırka sı iızerine celbedenler bilâhara kendilerinin de hakkından gelemiyecekleri bovle eğer «tdniyete mııstenld değllseher halde tamamen cehlu gaflrt iızerine muessfs bir cereyan thdasile gözlerimizin onunde büerek veya bilmiyerek clnayetlerin en buyuğnnu irtikâb etmekte bulunnyorlar. Itiraf etmek lâzım kl hatayı evrelâ btz rapmısızdır: Ga7inin biivük prestljin/ btinad olunarak memlekette bııjuk1 Işler göruldıi. Bunlann heps'ni meraleket aıılıvor ve tnillet japıjor dije propaganda japtıK. Anlasüan yavas j a^ as kendi propagan. dalarımna kendimhı rnanmışız, Dtmok **# Yenî ilk iveceb Fekcr kabuıesı oiın s.b«n japtıgı toplantı enc'nda l^^nkara toto mu abirimiz Cemal ı^ıksei ın t a > y r e ue yoilauifti ıe»»rn ... (1 Baçbakan Recrt Peker 2 Ada 9t Bakanı MuTTaz Ökmen ? Iç Işlor; Ba<anı Şııkrü Sokmensuer 4 Ma'iie Ba>îanı Halid N&zml Klşmlr. 5 B»yındiT'ı!c Bakanı Cerdet Kerlm Incedavı, g SsŞlıfc Bafcanı doktor Behçet Uz 7 Taıım. Bakanı Fa k Kurdoğlu, 8 Tlcaret Bskanı Attf Inan, 9 Mllll Sanınma Bakanı Orgeneral Cemll Cahld Toyde*n'r JO Dı$ tşlerl Bakanı Hafan SaJca \\ Mılll Eeı'^m Bakanı R»şad Şemsediın Slrer, 12 Ekonoml Bakanı Tansla Beklr Bal'a, 13 Tekel Bakanı Taheln Coşkan 14 Ulaştırm» Bakanı ŞUkrü Koçak 15 Çalışm» Bakanı Sadl Irmak.) yaptı Ankara 7 (Telefon'a) Yeni kabın* Recefe Pekerm bsçkaniığında bugün sa. at 10,30 da ılk toplantLsını yapraıştır. Daha once yeni Bakar.lar bakanhklarma gıderek vazıfe'erjne başlamışlardı. Bugünkü kabine toplantısında hüku. metm bejannamesi uzerinde ilk goruş. m«ierin yapıHığı anbşılmaktadır. Be. yanname Mecbsın pazsrtesi günkü tODlartısmda okjnaca'îtır. Bevannamenın gbruçülmesl için C. H P. Meclıs grupu umumî heyetdnm bu Arkast Sa. 3, Sü. 2 de ^ Rahmetli Basmııharıirimiz Yunus Nadinin 16 j ıl once Vhanada teda\ide iken oğlu Nadir Nadiye sojlejip jazdırdığı ve sonradan kendi el jazısile tashih eJtiği mektub musveddesinden bir parça suretle izah etmek ırumkun değıldir Halbukı şımdi, çok germcHen, hakikati gorerek derhal kendtmize gelmij olsak gerektır. Memleketin nimrtsinas olac?ğına aid düşıincelerimizde ha>ale fazla mevki vermis olduğumuz anl?«ıldı. Diğer ıstinad noktalarımızda dahi bir gun vaziyc. tin bojle çıkıS fı nıesınden cidden korkulsa yeridır. Fran^ada cari demoTasi'nın avnen Turkıjeje tatbıki, tprihi yanlış hılme ve anlamanın çok feci bir misalini teşkıl ederdı. Eğer cumhuriyet d*mocra«>si umumi sevı.\enin va'atisi demekse ?inı. diye kadar yaptığımız şeylerln kâffesl hâkımiveti millivere munafidlr. Halbuki Turk milletinln slnesinden fışkıntuş efrad ve evlâdından olan bızler biiirız ki onlar milletın hem hakımi\elıne, hem de bılhassa âli menfaatİTine azamî derece. dr mutabıktı. Istiklâl Cidalinden sonra Türk camlaMnı medfnivet ailesine karıştıran inkılâplar mı!l"timizın şartı bakasmı tejkıl edijor. Yoksa tarihî bir zaruret ola H. P. Meclis Grupu toplandı, Başbakan, Meclise sunulacak bazı yeni ve mühim kanun tâsarıları hakkında izahat verdi Hükumetin beyannamesl paıartesi günü Mecliste ohunacak, Cumhur Başkam Başbakan ve kabine arkadaşlarım kabul etti YUNUS NADİ Arkast Sa, 3, Sü~ 4 te Konferans umumî heyeti toplanıyor Bugünkü toplantıda düşman devletkrin delegeleri dinlenecek, Usul Kontitesi İngiliz teklifini kabul etti İki Devlet Bakanlığı kuruluyor Ankara 7 (Telefonla) Başbakan muavinliği ve iki devlet bakanlığı ihdasına dair projeler hazırlanmıştır ve bugünlerde Meclise sunulacak tır. Bunlann kabulünden sonra kabineye General Kâzım özalp ve Hamdullah Suphi Tanrıöverin de dahil olacakları anlaşılmaktadır. Başbakan Receb Peker makamında İsmet İnönii ve Demokrat milletvekilleri Ankara 7 (Telefonla) Mecllsln p«zartesl günkü ilk toplantuında Cumhur Başkanmm yemml esnasında muhalefetın ayağa kalkmaması dolayısile bugün. kü «Ulus> gazeteslnin politıka sütununda deniliyor kl: «Çekoslovakyajla memleketten ayıılmak istiyen Sudet Almanlarının say>v Arkası Sa. 3, Sü. 1 de Konferans komitelerinden biri toplantı halinde Londra 7 (B B C.) Bir müddetten kabine toplantisında h a a r bulunmuşfcvır. Parlste usul komiteei çalışmalarını beri hasta olan Mr Bevın sulh konferansinda Ingilia heyetınln baş murah bitlrml.î olduğu için sulh konferansınin haslığını yapmak uzere cuma g\hrQ Pa umumi heyeti yarın saat 15 te toplana Arfcnst Sa. 3, Su. 2 de rise hareket edecektır. Kendlsl bugünkii Ingilterede büyük bir askerî toplantı Montgomery modern ve tesirli bir İngiliz ordusu yetiştirmek istiyor, toplantıya 1S0 general iştirak edecek Londra 7 (a.a) İmparatorluk Ge180 general, gelecek lıarbln ortaya nelkuunay Başkam Mareşal Montgo atacağı meselelerl inceleyeceklerdir. Mamary, İngiliz ordusunun bütün general resa.1 MonfcgomeTy modern ve tesarli bır lerinl önümÜBdeki hafta Camberley İngiliz ordljsu yetiştirmek lstemektedır. Kurmsy mekteblnde toplamayı kararMareşal her altı ayda blr boyle toplaştırrnıştır. Arkasx Sa, 3, Sü. 3 te Genc edib ve tarihci Feridun Fazıl Tulbendci f Yeni tefrikamız H "Yavuz Sultatı Selim Âğlıyor,, Yazan : Feridun Fazıl Tulbendci Ankara radyosunda her aksam «Geçmişte bugıin» saatinde tarihî konuşmalarım zevkle dinlediğiniz genç edib ve tarihçi Feridun Fazıl Tulbendci, Cumhuriyet için «Yavnız Sultan Selim ağlıyor» adh bir roman jazmıstır. Tarihi hakikatlere tamamen ımıtabık olarak yazılan bu romanda dünya tarihinin belli başlı kahramanlarmdan biri olan Yavuz Snltan Selim'in hayatını okujacaksınız. Yavuz'un savas boylarındaki havaü nasıl baslıbaşma bir kahramanlık destanı ise; askı, ıstırabı ve kini de başlıbasma birer hâdisedir. Yakında başhyoruz. Ankara cinayeti Dün Bolu mahkemesinde garib bir ihbar mektubu okundu Yalan yere çehadet suçundan Füruzan Büyük hakkında âmme davası açıldı Bolu 7 (Sureti mahsusada gonderdit,ııııız muharrınmi7den) Ankaıa cimjetı davasına bu sabah saat 9 da başlandı ve uç saat suren o+urumdan sonra djıuşma ağustosun 21 .rıe kaldı. Dün. de bıldırdığim gıbı Ahkara cınay«tı davasına bakan Bolu Ağırceza mahkemesınm bu sabahki celsesı, Isrtnbuldan gonderılen, garıb bir ihbar mektubu mıısfs. na, meraklı bir safha arzetnıedı Fak ıt bermutad salon kâ'ibs'ıTîtı ve ekserıyM Bolulu kadın'ar te^kıl ' ed vorîar<h. Duruşma safha'annı devamh bır s€ kılde takıb etrn"k itıjarlında claı PPS Mercanın ann»si Kârrran bu defa BOIJ Arkasx Sa. 2, Sü. i t* ı "HalkPartisinin zihniyeti değişmelidir,, Demokrat milletvekillerinden General Sadık Aldoğan'm gazetecîlerle yaptığı hasbihal Ankara 7 (Telefonla) Afyon D«mckTat miretvekıll Gen«ral Sadık Aldoğan bugün gazetecılerl* yaptığı hususl Arlcası Sa. 3, Sü. 2 de İzmir yaıtgıtıı Şimdiye kadar dinlenen şahidlerin sayısı doksanı buldu Kendi kendimizi tenkid: Üç kahraman Halk Partismın Meclıs ReısUğıne natn~ed gosterdıği General K&zım Karabekıre, Halk Partısı uyelcrımden yalnız uç kıjı 7armızt rey venjıij. Ataturk inkılâblarma ve Halk Porttsine yıltarea muhalefet eden, buyak Turk kahramanınvn blümiınden hemen $cnra kıztl bır gazeteye onun aleyhinde soz sb'ylemekten çekîmniyen bu sayvn adamo fcarfi samimî bir porttlinin «Iiaytr> demesınden dıiha tnhn ne olabihr, deotl tnı? Fakat ne yaporstTitz Jci kirm'îi p>ıilalartn saj/tn uç ytiz j/erıne uç oluitca hudıse de tebıılıkten çtkıyor, adeta b kahromanltfc JıoUne yükseltyor. Furuzan Buyuk Alsancak Toprak Ohsi deposu janarken \e jandıktan sonra I'a2vst 3 uncu tahıfede ikincı bir {ırka tefebbüşünu bajka