10 Temmuz 1946 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r \ Albayrak Pirinç ve Hububal UNIARI BAHARATI yüksek cins, saf, temiz ve «hht ambalâjlarda. Bakkalınızdan Isteyiniz. TOPTAN SATIŞLARDA TENZİLÂT Deposu: Tahmis caddesl 74 Telefon: 20947 Telgraf: ALBAYRAK İ S T A N B U L 23 Q C yil Sa/1 J 786B nU umhuriyet Telgr«lrtmel^ba(îr^Cumhariy«t,t8tanbulPo«takutusu:lstanBul No. 249 Telefanlan ümuml Santral Nomaran: 24298. Yaa tflerl: 24299. Matbaa: 24290. HAL1L CİBRAN'm HAK ERE Ömer Bıza Doğrulun fahe okuyuculara sunduğu •• bile tercüme ettiği bu eser fiklr ?ahikasın» jrükselt lU 1940 . . . . AHMED HAL1D Bu kıdemli idare adamı, "Ankara cinayeti,, Demokrat Parti Genel Başkanının tazyik davasında şahsı hakkmda yapılan dedikodu ve tethiş şikâyetleri hakkmda partisınin lardan duyduğu teessürle kendine kıydı düşüncelerini açıklaması bekleniyor Nevzad Tandoğanın ölümü bütün memlekette hayret ve teessür uyandırdı, Inonü Ankara Vali konağına giderek kederli ailesine bizzat taziyede bulundu Ankara 9 (Telefonla) Ankara Vali ve Bel«diy« Reisi Nevzad Tandoğanm duyduğu derin bir teessür yüzünden ken dine kıydığı haberi bu sabah bütün jehre yıldırım hızıle yayılmış ve her tarafta büyük bir acı uyandırmıjtır. Diin Birinci Asliye Cera Mahkemesind« sa. hid olarak malurcatına müraoaat edilmiş olan Nevzad Tandogan uzayıp giden bu uğursuz davanın kurbanı olmujtur, denilebilir. Değerli idare adamı, Dr. aşbakan, Genel Başkan vekili Nejet Nacinin katli davasımn bilhassa oJduğu Cumhuriyet Halk son saflıalarında kendi kulağına kadar Partisınin ilk seçim nutkunu gelen türlü dedikodulardan nıhan musBÖyledi. Bu, bir başbakana yarasan ağır tarib bulunmaktaydı. Dün akşam refibaşlı, vakur bir nutuktur ve seçim pro kasına söyledigi sözler ve bu <abah erpagandalarında, duymak ve okumak is kenden kendi kardeşile kasa hasbıhali tediğimiz bir lisanla söylenmiştir. Bas Tandoğanda bu üzüntünün çok tfddetli bakanın Itidali bütün partiülere örnek bir mertebeyi bulduğunu göstermekt«olmalıdır. dir. Şükrü Saracoğlu, saltanat devrinin Nevzad Tandogan, s,erefinln, möphem kısa bir tarihçesini yaptıktan sonra A. d*1 olsa böyle isnadlara tahammüie m3tatürkün Anadolu yaylalarından gürle. enfd olmadığını en yakırJarma bir daha yen sesile bashyan Istiklâl harbinden tekrar etmiş, kısa bir zaman sonra küVe Türk silngıilerinin sava» meydanta. tübhanesinde şakağına «ktığı tabanca rında kazandığı zaferin «yüksek bir krurşunüe hayatına kıymıştır. asker olduğu kadar değerli bir diploKendisini kurtarmak için mumkfln mat clduğn anla^ılan Ismet Paşanın» olan her tedbire bayrurulmuş, bu »rada Lozanda kazandığı siyasî zaferle ta. kan da verilmiş, fakat kurtarılması mamatnlandığmdan, Atatürk inkılâbmdan ve inkılâbın başanlarından bahsettik alesef kabil olmamıj ve Tandogan öğie ten sonra, Cumhuriyet devrinde, neler üzeri hayata gözleTİni yummuştur. Acı haber duyulur duyıümaz, bdr çok yapıldığını anlahmştır. ç£.hsiyetler NevzaA Tandoğamn evine Başbakanın nutku, Cumhuriyet Halk koşuşmuşlardır. Partisınin millete dayanarak millî ha. ÖŞÎeden sonra 15.30 da Cumuhr Ba? ITğnrsuz (Ankara clnayeti) davasına Jatın her sahasında basardığı islerin bir ianımız sayın İsmet İn&nü de eve ugn knrban gldon kıymetll idare adamı bilânçosudur ki rakaznlann belâğatine Nevud Tandogan Arkasx Sa. 4, Sü. 3 U dayanmaktadır. Altı yılı Ikincl Dünya Harbtnln do. ğurduğu binbir güçlük ve darhk içinde geçen 23 yılda, harb yüzünden kısmen durmuş, kısmen gecikmelere uğramış bulunan çalışmalarla elde edilen ba.sarı. tan ldmse azımsayamaz. tkinci Cihan Rarbi içinde milynnhık bir orduyu vatan topraklarınm, istiklâlinin ve hü. kümranlığınm, Türk banşmın müdafaa ve muhafazası için, silâh altında bu. lunduran bu memleketin, 135 milyon lirahk ilk Cumhuriyet bütçesi bir mılyara çıktığı halde dahi, saltanat idare. lerinde sık sık görülen aylık vermemek pibi bir buhrana düşmemesi, elde edilen başarıların en basında gelir. !Ma. U variyetunizin bu sağlamlığı ve devLondra 9 (B.B.C.) Paristen bildi devletlere tevdi edilecektir. Konferan. let harinesinin bu kudreri karsısmda, her zaman tekrar ettiğimiz, Bahriye rilıyor: Fr?nsa hükumeti bugün dört sın çahşmalarmı kolaylaştırmak için Nazın Cemal Paşanın Birinci Dünya devlet Dış Işleri Bakanı Konseyi namu hazırlanan usul ve teşkilâta aıd nizam. Harbine aylık vermek için girdiğimiz na Ikinci Dünya Harbine filen iştirak nameler d« bütün davetli devletlere (yani Almanyadan borc para mukabi eden milletlerin hepsıne 29 temmuzda gönderilecektir. Dörtlerin gündeminde iki mesele kallinde yüz binlerce Türk gencinin ka toplanacak sulh konferansına dçlegeler nını dökmek mecburiyetinde kaldıîjı gondermek için davetnameler gönder. mıstı. Bunların birinclsi sulh konferaninız) yolundaki sözlerjni hatırlamak ki rnıştir. Davetnamelerde anlatıldığına sının usul meselesi, llclncisl; ttalya tafayet eder. Bir memlekette her işin göre hazırlanan sulh muahedeleri de, rafından verllecek taemlnat meseleeive başarımn başı paraya dayandığma mümkün mertebe süratle bütün alâkalı Arkas\ Sa. 3, Sü, 2 de göre, Cumhuriyet Maliyesinin kudretli durnmu Başbakanın nutkunda saydığı bütün muvaffakıyetlerîn birinci amili olmuştur. G«rçi harb yıllarında devlet hazinesini dolduran milletin fedakârlıldan olmustur. Fakat, eğer, Cumhuri. yet rejimi daha evvel. memleketin ikti. sadî hayatında bir kaikınma temin et. tnemiş, hükumet harbden önce ve harb içinde icab eden tedbirleri almarruş ol. eaydı, milletin fedakârhkları da müsmir olmazdı. Çünkü verecek bir sey olmayınca bu milyonlar, ne yapüsa, devlet hazinesine akamazdı. Ankara Valisi Nevzad Celâl Bayar, bugün l i r Tandogan intihar etti beyanname neşredecek r Cevdet Kerim İncedayı Sinobda söylediği nutukta muhalifleri yaptıkları propagandalardan dolayı itham etti Ankara 9 (Telefonla) Buraym g*. l«n haberler* gör« beş gunde&beri Sinobım bucak ve köylerlnd» halkla te« maslarda bulunan Sinob milktvekıll ve Büyük Millet Mecllal baskan vekili Cevdet Kerim lnc«dayı il merkezinca Şehir sin«maBinda, aralannda bir çok köylü d« bulunan hetnserileril* yeni •eçim mevruu üzerinde bir konuşma yapmıstır. İncedayı bu komışmasında Istiklâl savaşı başmdan bu harbin ba Arkast Sa. 3, Sü. 5 te Başbakaıım ilk seçim ııutku Müellim hâdisenin Nevzad Tandoğanm son sözleri ve son dakikaları Faola etrafındA 9u tanmmlayıcı tafsllftt verürrvektedlr: Ankar» 9 Nevzad Tandoiran dün öftleden sonra saat 18 da Ankara asliye ceza mahkemesinde (Attkara, cinayeti) davasırdan dolayı şehadetto bulunmuçtu. Nevzad Tandogan bu şaha4etl ÎÜrasmda çok heyecanh görünüyor, mıldahil a\Tikat H&mid Şev'&ettn bu münasebetle sorduğu bak nıanidar suallerl cevablarx3ırmak zorunda kaldı£ı için tSzüldUJunü tavırlarlle, yUzünün haüarils üısas etme§e çalıştıgı bariz bir şekllde sezilıyordu. Pakat bübün bunlara rağmen Vali ve Beledlye reisl Ne^'aad Tajıdotan geceyi Maltepe caddeslndeM vali konağında normal olaralc geçırmlş, hattâ saat 21,30 da ikameteâhına çoi yakın bir mevJdde bulunan Parti blnasına gitmlş, orada bir mtiddet me^gul olduktan sonra vali konagına dönmüştür. Arkast Sa. 3, Su. t de Scyhan Halk Partisi İl İdare Kurulu Başkaru eczacı Mustafa Rifat Gülek Seyhan Demokrat Parti & Müteşebblg Heyeti Başkam Dr. Bahri Erkaru İzmirde durutn Demokratlara göre bir konusmasında Millî Eğitim Bakaruna halkın verdiği cevablar Çaldaris Londrada Yunan Kralile uzuıt Hazırlanan sulh muahedeleri de mümkün bir görüşme yaptı mertebe süratle bütün alâkalı devletlere tevdi edilecek Sulh konferansı için davetiyeler gönderildi Mersinde Demokratları tehdid eden adam mahkum oldu Nersin Halk Partisi merkezi «Demokrat gazetesi aleyhine iftira davası açtı Adana 9 (Telefonla) Halk Parti man 84 kişi Demokrat Partiden istifa sinden verilen haberlere gör« Adanaya ederek Halk Partisine geçmijlerdir. bağlı Tekçe köyünden 18, Adaiznın Mersindeki Halk Partisi, Adanada muhtelif mahalleleTİnden 62 kişi ki, ee Arkas\ Sa. 3, Sü. 5'te izmirde Demokrat Parti merkez müteşebbis heyeti blnası îzrnir 9 (Telefonla) Bulgurca köjHinde ve Karşıyakada dört vatandaşıa yaralanmasıle neticelenen hâdiseler hak. kmdaki tahkikat devam etmektedir. Yaralılar hakkmda kat'î rapor almdıktan sonra iş mahkemeye giderektir. Demokrat Partiden bildirildiğine gö« re yarah Ismail Ercişin arkadaş'arın. Arkast Sa. 4, Sü. 3 te IHecmi Srkmen, bildiriyor\ Ankara cinayeti Cumhuriyet rejiminde,' iftihar edilecek işler yapıldığını kimse inkâr ede. mez. Bunu inkâr etmek kendi kendimizi inkâr etmek demek olur. Daha çok şey yapılamaz mıydı? Elbette yapılabilirdi. 23 yıldır hatalar işlenmi» midir? Elbette işlenmiştir. Bunlar da inkâr edilemez. Hangi memlekette ve hangi rejimde ha. talar islenmemiştir ve işleıımiyor ki.,. Bizden çok daha ileri ve çok daha fazla Imkânlara sahib memJeketlerde, dış ve lç politika hayatında, pek fahiş hatalar işlendiği daima görülmüştür. Meselenin ruhu bilânçonun kâr ve zarar hancletine bakarak kârın zarardan fazla olup olmadığını tayin etmektedir. Cumhuri. yet rejiminin bilânçosunda kâr zarar. dan çok fazladır. Millî hayatımızda tenkid edilen işlerdeki hataiarm başlıcasını, tek partili bir rejimin bünyesinde aramak lâzımdır. Ankarada dünde yeni şahidler dinlendi ve cinayetin sebebi üzerinde duruldu Füruzan arkadaşlanna «cinayetin sebebi bir easusluk meselesinden alınması melhuz bir paranm tediyesi hususunda facia kahramanlan arasmda anlasmazhk çıkmasıdır» d.emi? Yunan Krah Jorj Londra 9 (ft.a.) Londrada bulunan Yunan Başveküi M. Kostantin Çaldaris, Yunan Kralı George taraJından kafeul edlteüşttr. Uzun süren bu görüşm» esnasmda Yunanistanın iç işlerile Kralllk için yapılacai reJerandum hakkınd» konuçulmuştur. M. Çaldftris, bugön M. Noel Beker ile de görüşmüştür. Yarın Ingilia BaçvekiU Mr. Attlee İle görüşecektlr. Bursa Demokratları Ankara merkezine şikâyet yağdırıyor İstanbulda Köylerde halkı tazyik eden jandarmaların dünkü seçim numaraları çıkartılıyormuş taaliyeti Bursa Valisile bir konuşma Bursa 9 (Telefonla) Bursaya bugün geldim ve hararetll bir seçim müadelesile karşılaştım. Kahvelerde, otellerde ve hattâ nakil vasıtalarında seçim münakaşaları oluyor. Demokrat Parti Bursa merkezine kaza ve nahiyelerden şayanı hayret haberler gelmektedir. Hele bugün alman telgraf ve mektublar îzmlrdeki hâdıse. leri hatırlatmaktadır. Bu haberlere göre durum şudur: Demokrat Partilileri istifaya davet İnegöl kaymakamı beraberinde hueusî muhasebe memutu, fen müdürü ve kaza başmuallimi ve Halk Partisi er Arkası Sa. 3, Sü. 6 da 4365 kişi defterlerde isimlerinin bulunmadığından şikâyet ettiler Seçim günü yaklaştığından il seçim kurulunda ve ilçelerde çahşmalara hız verilmiştir. Seçmenlerin nerelerde oy. larmı kullanacaklarmı bildirmek maksadile evlere dağıtılmak üzere basılmak Arkası Sa. 4, Sü. J de Kendi kendimizi tenkid t YÂRIN ı HEP VATAN İÇİN Ankara 9 (Telefonla) Bolu mahkemesinde dinlenilmesine karar verilen şahidlerin ikinci kısmı bugün gene Ankara birinci asliye c«za mahkemesinde dinlendiler. Oturumda müdahil avukat Rauf Sevil ve Haşmetin avukatı Feridun da bulunuyorlardı. Mahkemeye gelen tezkerede sahidlerden Mehmed Kökfilizin Maraşta, Kadri Emrinin Samsunda bulunduğu bildirildiğinden içeriye Salâhaddiu Uban almdı. Askeri yargıtayda evrak müdürü olduğunu söyleyen tanık bildiklerini şöyle anlattı: ABİDİN DAV'ER c Benim vak'a ile alâkatn Yargıtay Arkası Sa. 3, Sü. 4 te da yazıcı er olan Füruzan Büyükten dinlediklerimden ibarettir. Vak'anm ertesi gunü sabahleyin benim odamda oturan ve orada çalışan Füruzam bir askerî posta dışarı çağırdı. Füruzan bir kaç dakika sonra içeri girai. Çok mühim bir işi çıktığmı soylıyerek izin İEtedi. Kendisıne bu izni verdim. Gitti. Ogledcn sonra geldi. Çok heyecanh idı: «A|al>ey, gazeteleri gördün mü?> Re^idiıı teilim olmadan evvel gortırıüfü Cemal Nadirin buyük ve vak'ayı anlattıfı arka4aşı dcdi. Ve cinayetten babis açarak vurenkli karikatürü Arkaaı Sa. 4, Sü. 1 de Fıirnzan Buyük Fena bir not Ankara Valısinim kendi fcandint öldürme hâdisesi Türk efkârtn\ büytiJc bir hayrete düşürmüş olsa gerektir. Çunkü dohtor Neşet Nacinin ölumüe biten tnalum cinayet hâdisesi etrajında, hep biliyoruz ki, Ankara Vaîisinim mühım bır rolü olduğu bidayettenberi söylemyordu. Şimdi bu, ttözümona, kaza umumî ejkâr nazannda elbette mütfıif bir §üf>heye yol açmıi olmalıdır. Bu fuphe doğru mudur? Belki. Vali Nevzad Tandoğanm Ankara cinayeti ijiîe hiç bir alâkasx yok muydu? Belfci. Fakat fu hakikat ortada duruyor: Cumhuriyet hükumeti, bu cinayet i$tnde çok fiddetli tenkldlere kendi kendine sebebiyet vermiftir. Mademki Ankara VnlisiTiin bu i^te alâkası yohtu, o halde bu *kaza» neye? Mademki vardt, bu 'gizlemel:» •neye? Belki de hak'katte pek baHt olan bu /flcMinm bugiinhü hazin tecellisi, ihtimaldir ki, bir içtimaî yapı meselesidir. : «# LL L Bana iki şehir bombası derler!.. yıkan atcm 1 Bana da binlerce dostluk yı I ö y l e ise ver elini |kan iftira bombası derlerl. . lüstad!.. öpeyim