15 Ağustos 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Paul Reynaud Hatıraları 9 iineysu vapuruııun İskenderiyede hararetle karşılanMalthus toprağın ve Çeyrek asır e\rvel, dığını bildiren Anadolu Arimini cebir usuBirinci Dünya Salile ziyadeleşen, fa jansı haberini biz de memlekette memvaşınm sonunda, Benim Washington elçiliğim meselePetain, bu mesajı alınca çok şaşırmış, kat dünya nüfusu nunlıık ve sevincle okuduk. Türk geA\rupa, tmgijnkü benden, Washington elçiliğini kabul ;t sine gelince. bu meseleyi düşünüp tanun hend«se usuli'.e misinin gelisi, Mısırda, refah. hayat akadar deği'.se bile, şmmış, memleketimin" menfaati adına memi istemek üzere. Baudom'ı yanıma tekessür eden hâ cuzluğu ve norınal durumun tekrar gene buhranJı bir göndermişti. Fransanm şerefi ve men da olsa, Petain'in temsücisi olmama gösteren yeni bir devrin durumda idi. Rusyada komünizma in nına hasredılen bi)lüm kültürünün dıseler olduğTi; savaşlarm, zelzelelerin teessiisünü faati bakımmdan elzem telâkki ettiğim imkân bulunmadığı neticesine varmışkılâbı çoktan başlamış ve onun mu müddetini «stil» ta.snifine tâbi tutma ve bu gibi felAketlerin, muaj'j'en müd başlangıcı gibi sayıhruş ve alkışlanınıştım. şeyin tam zıddını yapan bir hükumeti , kallidi bir hareket de. Rosa Luxemburg sıdır. Meselâ Roman, Gotik, Fokoko, detler zarfında vukularının lüzumlu tır Mareşal Petain. 1 ağustos 1940 ta, temsil edemiyeceğım cevabını verdim. ve Liebknecht'in idarelerinde Baviyera Barok üslâbiarmın devam ettikleri felâketler oldukları iddiası ekonomik ve Mısır mahfilleri, Tiirkiye ile Mısır Baudoin, öâlcden sonra tekrar ge'ıdi. harbi ilân edenJerle, mütareke isteda köklenmeğe yüz tutmuştu. Bu hamüddetler, aynı zamanda bütün kültür sosyal hâdiseleri evvelâ tabiat hâdisele ara^ındaki gemi seferlerinin tekrar başMareşalın benımle gcrıişmek istediğini mekten kaçınarak durumu vahimleştirekete. eski Romadaki esirlerin ihtilâli lerinin de müddetleridir. Hiç bir kok rinin sınırları içinde kabul etmek İü lamasınm, yalnız Türkiye Mısır ekosöyledi. Kendısini görmeğe gittim. renler aleyhinde takibat yapılacağına ne teimihan Spartacus ismi verilmişti. kültür bin seneden fazla yaşamamıştır. zumunu belirttiği gibi, Spengler'in de nomik münasebetlerini sıklaştırmakla Şehrimizde bulunan Sağlık ve SosPetain, gayet ciddî bix tavırla: «Bana dair bir kararname çıkardı. Bu sırada politika ihtiraslarının dı^ında Şu halde kültür esasında, herhangi bir kültür nazariyeini evvelâ bu hudud kalmıyacağını. ayni zamanda turistik ve müracaat etuğir.iz zaman, ben koşup 6 eylul 1940 ta, Vichy radyosu, Eo yal Bakanı doktor Sadi Konuk dün bir adam, O>\\ıald Spengler adında bir tabiat fenomeni gibi, tabiî kanunlara ların içinde kabul etmek yanlış görün kültürcl sahada da büyük yardımlar geldim, dedi. Bugiin ben size müracaat laireur de Nice gazetesinden hulâsa'.ar Valdebağı prevantoryom ve sanatoryomüyor. fkinci Dünya Savaşı Spengler'in sağlıyacağını tahmin etmektedirler. ediyorum, yardımı reddediyorsunuz. yaptı. Makalenin sahibi, Italyanm har munu gezmiş ve müessesenin gensl du matematik profesürü «.Garb dünyasmın tâbidir. Fakat kökün bolümleri stiller çöküşü» namlı iki cildlik bir eser neş müddetince devam ettikleri için psiko birinci kısmına hak vermektedir. Çoken 0 Gerçi .Fransa, siyasetini değiştirmiştir, be girmesine, tam zaroanmda mütare rumunu incelemiş ve ilgililerden izaretti (*). Bu kitabda hakikî bir felsefe lojik bir fenomendir. Şu halde tabii bir Avrupa ve çoken bir kültür var. fakat hâdiseleri oMuğu gibi kabul et ke taleb edilmemçsinin sebeb olduğunu hat almıştır. Akdeniz limanlanna ve bilhassa Isçistemi yoktu. Fakat Nietszche'nin eser ve insanî kanunlara tâbi olarak, muva Kültürü medeniyetle kanştırmamalımek lâzımdır, Fransanın, sizin hizmeti yazıyordu. Spiker, bu imtihanın, siyasî Bakan, bundan sonra Veremle Mücakenderiyeye vapur işletme konusu. ganize ihtiyacı vardır. Size müracaat edi şeflerimizin kabiliyefsizliklerine yeni dele Cemiyetinin Eronkoy fanatoryomu lerinde olduğu gibi, Spengler'in kita zi istihalelerden sonra «birlik» olabılen yız; meselâ heykel ve musiki kültür; bında da sürükleyici bir üslub, mefku bu iki «oluş» u birbirinden ayırama uçak ve tank medeniyet verimleridir. 7etemizin ve şahsan benim, harbdcn şim. yardımımzın Fransaya faydalı o bir delil teşkil ettiğini süyledi. nu ziyaret etmiştir. Dr. Sadi Konuk. saKültürlerin morfolojisi esasından, Batı evvel üzerinde ehemrniyetle ve ısrarla reyi orijinal bir tarzda beliıtme hu yız. lacağmdan dolayıdır. Bu yardımda buHakikatte. Italva, 30 haziranda. yani natoryomun bütün teşkilâtmı ve çalışJiültüıünün çokmek üzere oluşu man durdıığumuz bir meseledir. CumhuriBusiyeti, bilhassa münevver zümre kaBatı kültürü, dünya kültürlerinin lunmaktan kaçmamazsırıız.» Weygand'ın, hükumetten mütareke ta ma şeklini ve hastalarm durumunu gözdar halk psikolocyasım da ilgilendiren birisidir: dığeri Doğ u kültürüdür. Bi tık ve akli selime yakın bir iddiadır. yet okınucuları bunu hatırlarlar. MuğMütareke şartları öğrenildikten son lebi Uteğinde bulundıığu tarihten üç den geçirmiştir. Müessese, gündengü bir anlatış tarzı vardı. Eser çok alâkayı Avrupa Biriaci Dünya Savaşındanbe la millelvokili rahmetli Sadullab Güney risini diterine teıcih edemejiz; ra, hükumetin şimali Afrikaya nakli gün evvel harbe girmişti. Padyoyu din ne önemli bir gelTşme ^ö^terdiğinden. çekti. Zamanında Bergson'un College Idaresinin başında iken metleri bir, fskat verım ve başarıları ri, XIX uncu yüzyılın rub'unda verdi Seyrisefain lediğim akşsm, ben, Barcelonette crva yapılmasına karar verilen çocuk pavitekrar bahis mevzuu olursa, anavatan de FranceMa; hattâ Parisin en zarif nın hıısusiyetleri başkadır. Daha doğ ği küıtür verimnıin onda birini vereme Istanbul Izmir Pire Iskenderiye toprağmda faydah ohnak hususunda rmda. bir d?ğ yamacmda bulunan, e=kl yonunun temcl atma töreni cumartesi bayanlarının dinlemeğe şitab ettikleri rıısu temsil ettikleri cemiyetlerin ka di. Bu olaylar inkâr edemiyeceğimiZ. hnltını kurmuştu. O zaman. muntazajn azçok ümid besliyebilmek için. açıktan aile meslçenimizde bulunuyordum. Sa KÜnü yapılacaktır. Cemiyet. bu maksadseferler yapan Türk vapurları. Yunao at on sularında, dışarıda bir takım ayak la yeni ilâve projeleri düzenlemiştir. derslerindenberi, hiç bir felsefe kitabı rakterlerine güre değişirler. Fakat her meydandaki hakıkatlerdir. Fakat ışıaçığa bozuşmaktan çekinmekliğim gebu derece rağbet bulmamıştı. 1918 de ıkisinde de fiziolojik «oluş» aynı tabiat ğın, ortaçağ sonuna kadar olduğu gibi.. ve Mısır sularında bayrak göstermekle sesleri oldu. Bunlar, evi kuşatan polis Bakan bu teşebbüsler hakkmda da etrektiğini biliyordum. çıkan birinci cildi 110.000 aded, 1927 de kanunlarına tâbidir. Şu farkla ki, Do gene Doğudan parlayaca^ı şüpheli gd ve Türkiye lehinde propaganda yapraflı izahat almış ve memleket sa^lığıBu sebeble, Mareşala, yapabileceğim memurlarınm ayak sesleriydli. intişar eden ikinci cildı 90,000 adcd ğu kültürü bin senelik yaşama müd rünüyor. Batı dünyası katolik bir dıı nıakla lalnııyor; ayni zamanda büyük Bir millî emnfyet komiseri içeri gir na kendi zaviyesinden büyük hiznr?ttek işin, mütareke şartları belli olunbastı. Felsefî çeşniye bürünmüş, ciddî detini ekseriyetle aşmıştır. Meselâ, is rumda bocalıyor, fakat Dosiu dünyası rnğhet de görüyorlardı. Ben de Ankara caya kadar beklemekten ibaret bu di. bana, bir tevkif miizekkeresi teblü; lerde bulunan müessesede "ördüiiü inbir kitab için, daha ilk inrişarında bu lânı ve Bi?nns haric, Çin kültürü bir nın durumu da diğerininkinden farklı ve I7iııir vapurlarile Iskenderiyeye katİ7amdan dolayı ilaililere teşekkür etlunduğunu söyledım. Mareşal kabul et etti. rakamlar. fikır hareketlerinin sık sık kaç Ming Dınasils: mıiddetinoe uza değildir. Avrupa kültürü ortaçaudan dar trirfip Kclnıiş ve hu rağbetin şahidı Düşmana teslim olmpmak suçundan miştir. ti, çok geçmeden tevkifime karar vemazhar olabileceği nıuvaffakıyftlerden mıştır. Doğumın Batıya ilstünluiü beri asıl ve esas şubelerde çok ilerledi. nlmııstıım. Iskenderiyedeu Pireye, Izrecek olan bu adam, beni villâsmın dolayı tevkif edildiğim İçin iftihar duydeğildi. Spengler, zamanmıızın bir si müddot ve zaman uzunluğundan ileri Şark kültürü i?e bin seneye yakın bir nıire ve Istanbula gelen yolcular arabahçesinden geçirerek, açık baş. otomo dum. Gece yarısına doğru yola çıktım. Çocuk Esirgeme Kurumunda nema aktörü kadar bir moda ırleselesi gelmistir. Bu nazariyeye gijre kültih zamandanberi hareketsiz kaldı. Halbu sında bir çok ecnebilcr bizim vapurlabilime kadar götürdü. Beş araba bana refakat ediyordu. Gapdiinkii toplantı oldu. Genc kızların erkekte fizik tekâ ler evvelâ tabiî birer hâdise zelzcle, ki kültürün bir morfoloji sistemi oluşu rımızı tereih ediyorlardı. Petain'e yaklaşan ve Başvekil mua ta, bir otelde dinlenmeme müşaade eÇocııîc Esirpenıe kurıınıu I^tatıbnl mfr mül sandıkları Amerikah sinema oyunna göre, bir nevi binek taşıdır. O küvini olarak onun kabinesiııe girmek dildi. Oradan. Auvergne'in, Châtel k#7lnde ttrbiyecllerimizln ve basın men cu.su derecesinde, Spengler'in kafata?ı tayfun. volkan gibi, sonra cemiyet hâ heylâna binmek için topuklarda ba^aSaduilah Güney Seyrisefain îdaresl diseleridir. Binaenalpvh onların doğuş üzere bulunan Laval'm. bana yap;lan Guyon civarında Chazeron şatosuna sutalBruıın lçtiraklle hlr toplantı ynpılm]» o zanıanlar genc münevverlerin ve veya çüiüşlerini ünlemek bizim eh mak l.ızımdır. Doğu kültürünün bin rmıım Miidiirlüğünden çekildikten bir teklifl haber alınca, Mareşalın projesi doğru tekrar yola çıktık. Orada, sıkı bir re nıemleketin en eskl blr raüe^sesc!! olnn yok. Netice: miiddrt sonra. ziyan eftiği bahanesüe kunmıun dah« verlnıll ve mustoet şektlde üniversitelilerin, gece yatmadan evv?l, nıizde değildir. XX nci yüzyıl Avrupa «enedenberi basamağı aleyhine şlddetli bir mücadele hazırla nezaret altına alındım. çon Jıayallerini kanıçılayan ideal oldu. sı kültür devrinin sonbr.harını yaşıyor; Kültür bakımmdan tekrar edelim me bıı hat ilça edildi. Ziyan diye ortaya fııalıyette bıılıınma'iı İçin alınma^ı dığını, hafta ortalarında öğTendim. Be Alman'arın, Fransada serbestçe sa tedblrler etrafında konıışulmuştuı. gereken Hakikî istidad, fikir ve bilgiyi akset kış pek yakındır. Doğu kültürü ise ilk deniyet değil Avrupa XIV üncü yüz »tılan sey de eğer hakikat mevcud isenim Washington'da bir şeyler yap tılmasına müsaade ettikleri yegâne gamiktarı hatırımda kalmadı ama Plkır blrllğl lıasıl olan konular ar&sında, tirmiyen eser, umumiyetle «Moda ki baharına girmek üzeredır. Biri çöker yıl başl?ngıcındaki, beş asır gerideki mamdan korkuyordu. zete olan Gringoire «Bütün Fransa, In nıemlek»tte sosyal yardım flkrlnln getab» dır. Bu cins kitab, bilginin mah ken diğeri doğuyor. Bu «oluş» u Avra durumunu andıran bir tekâmülsüzlük lıiç de btiyle faydah bir teşebbüsten 21 haziranda, Mareşalı görmeğe git giliz ajanı oian Reynaud'nun muhake llşmesl vo kumma karşı halkın llglslnln viyet ve fikrin tevazuuna uslub donive taassııb zihniyetine gerilenıiş oluyor. va7geçilerek kadar, ehemmiyetli depalılar kabul etmelidirler. tim, Darlan vasrtasile donanmaya gizli me edilmesini istivor» diye yazdığı arttırılması ve çocuk bakımı hakkında anKurtuluş çareleri nedir? XIV üncü yüz KİIdi. Bayjmk RÖsterme ve propagacda nelere gr«nlş fcllgl verllmesi, sokaklarda ba '•en kelinıe oyuncııluğunu tercıh ettıği emir verdirerek Amerikaya gitmesini halde muhakeme edümedim. yılın başardığını tekrar bnşarabilm^k bakımından bu 7arara katlanmak iâşıboj dclaşan çoeuklarm kurtarılıp yetlş İçin cevhersiz cümle kadar ömürsüz 14 ekim 1941 de, Petain, beni de, tlrllmflerl İçin gereken müeRSf^oler »çılsağlamak teklifinde bulundum. MütaAziz Paulus bir hutbesinde: «Ex iâzım; yani bir ikinci Renesans, bir 7imdı. Nitekim. bir çok denizci devletreke şartları belli olunca, donanmaya Mandeli de, kendimizi müdafaa etme maq f»lbl esaslar bııiıınmaktadır Dl^pr ta olur. Spengler'in eseri de bu akıbete Oıiente Lux> demişti. «O ışık şarktan «yenirlen doğuş>. Bu mevzuun şartla lcr, kendi vapur şirketlerine primler dair olan hükümler beni çok endişelen mize imkân dahi \Nermeden, müebbed raftan çocuk dl^panserlerinde lıer müra uğradı. Aradan on sene geçmeden bu gelecek» manasındakt bu vecize gent1 vererek 7İyanlarını kapatmak sureril* rını diijer bir yazıma bırakıyorum. raat eden atle çoruiiıma kar^ı azaml lhtl meşhur mütefekkiıin ismi de, cismi de kültürjü yalnız din kültürü olarak tedirdi. Fransa hükumetine, imparator hapse mahkum etti. sırf bayrak RÖstermek ve propaganda Celaleddin Ezine yapmak icin ecnebi limanlanna sefer luğunun korunması için bırakılacak l l ka?ımda, InsilUIerle Amerikahla nıam ve llgl gösterilmesl husıısunda lü hatıralardan silindi. Namh eserinin lâkki eden ve hıristiyanhğın Doğudan zıımlu tfrifclrler alındıftı llgllller taralınolan gemile'r haricinde, donanmanm. rm şimalî Afrikada karaya çıkmaların dan l?ah edllmlştlr Kurum, yakında genls mevcudıyetinden bugün hattâ eks^ri çıkmış ve yayılmış olmasını istihdaf yaptırıyoılardı. O 7aman. Türk liman(*) Oswald Spengler: Der •Almanya ile Italya kontrolu altında dan sonra, Alman ordusu bütün Fran blr çalıçma programı düzenllyecektlr. meslek adanılarmın dahi haberdar ol eden bir süzdü. Arayıcı ve bulucu hü des Al>endlandes Bd. I. 1918, Bd. I I lnrına sefer yapan Fransız, İtalyan, terhİ3 edilerek silâhsızlandırılacajı sayı işgal etti. Bir sabah, bir S.S. böduklarını sanmıyoıum. tGarb dünyası küm d*"5il, edebiyatçılıktır. Iktisadcı 1927. hattâ Yugnslav vapurları sanki kâr mı Buigar ticaret konseyyeliği kaydı vardı. nın çöküşii» güzel cüralelere, ateşli üs]iiğü, Mandel'in, benim ve Gamelin'in ediyorlardı? B\ılt;.Tn^tan nıenılıkPllnıl'le tlca: I mttAlman hükumeti, ayrıca, Fransız do bulunduğumuz kaleye geldi. Bizi ahp nasebatın arıtırılması maksadlle pelırlmlz luba bürünmüş mensur şiir çeşnili bir Nuri Demirağın kuracağı parti Tahtakurulu oteller kapatıldı Cumhıırivet'in ve şahsan benim, bünanmasmı kendi askerî hedefleri uğ götürmek istcdi. Pefain'e bir telgraf de blr tlcaret konseyyellcl llırlai etmlş ve lâfü küzaftır. Şunu da parantez içinNıırl Dfmlıai^ kurduüu partlnln nl^mn» Kiıkckltkl ott:i(>rln zabıtaca kontrolu runda kullanmıyacağını, Fransız hü çektim; «Şeref ve haysiyetinize, bir tck bu koisejyelliie K. D, Spl«?ren«kl tRVln o de söyliyeyim ki, mensur şiir namı al mpnlnde şckle ald bazı ufak deiiışlkllkler yap nptıceslnde blr kaç otelde bol bol tahta liin yazdıklarımıza rağmen. bir gün ge> tında yazılan kohne ne<:neyi ben bo?ııklan sfnra bn nl7ftmnameyı VilSypt? vpr kıırnu llc karşılaşılnııştır. Aynl zamanda lip kâr edcreği süphesiz olan bu seferkumetine karşı taahhüd ediycrdu. Ma sualle müracaat ediyorum. Eski şefini lıınmııştıır lâfü küzaftan başka bir şey olarak an nıl^tir. Ni7amname dun Aııkarava gonde yatak takımlsrının klrll olduğu gorıılmuş ler knldınldı ve Türk bayrağı Yunan ve reşala: «Bu cihet. Hitler'in, sözünü tu zi düşmana mı teslim edeceksiııiz?» Gümrüklerde bekletilen sularında eörünmez oldu. Böylamam. Fakat Spengler'in bütün bu boş rllmlştir Partlye Izln \erlllp vprllmlveref'l tılr. Bu otfllerln beşer gun müddetle ka. tup tutmamasına bağbdır, dedim. IngiBuna rağmen, Almanlara teslim edilmallar sür'atle çekiliyor sözleri ara^ında bazan öyle kehanet ve ne dalr karar hlr kaç gım İçinde verlle patılmasınft \e sahlblprlnden ylrml beşer llra lere siyasî. iktısadî ve turistik faydalar, lizler ne yapacaklar? Hitler'in sözüne dim, Birdeaux'ya gönderildim. Orarlan, Usîun müddettenberl gümrüklerde toencektlr. para cva«ı almmasına karar verllmlştlr. yılda bir iki yüz hin lira tasamıi düinanacaklar mı?» facialarıle meşhur Oranienbur^ kam letllen ve muhtellf bahaııeler ve tprniallte nübüvvet izlen belirten fikirler vardır Fakat, oteloller> alâkalı mahkemeye muraler lled sürülerck çekllmlyen lthalflt mal ki, ağustos ayının durgun gökyü/.ıınje caatl(> re7»lara Itlra7. etmlflerdlr. Itlrazlan şiinresine fcda edildi. Şüpheli bir öliim Petain ses çıkarmadı. Ben, Darlan'ı pma sevkedildim. Bir Fran?.t Mareşalı larmın sor. gıinlerde lthal mmmelelerlnln çakan şimşek kadar anî ve tesirli, bentarafından mahkum edilip, onun elile yapılmisı İçin gümrüklere müracaatler çoOala'ad» Lıılprlhpıulpk »pniTtıırie oturan mahkpmpre Incolpnmektpdlr. çağirmalarını söyledim. Şiındi Devlet Denizyollan îdaresl, Donanma Amiralı geldi. Birkaç gün memleketimizin düşmanlarına teslim e salmıştır, Istr.nbul gümruk başm\ıdürlü lığimizi ürpertebilir; ve «niçin bu Ii*on Yııda adında blr adamın JJ yaşındaAkdeniz seferlerini tekrar ele almış İdam kararı tekrar bozuldu kl kızı Eterya «•v^clkl gprp hlfdon Jrna. evvel, bana. teslim olmaktansa, gemile dildikten sonra, beş sene Fransada, Al mmd» nıuamole miktarı s\iTatle çotjalmağa adam, koca iki cildlik boş lâf edecek la?mıç ve bajgın blr halde Ha^ekl hastaneAltınbakkalrta Be'.vü apnrtınıammn l»d bııhınuyor. Ilk sefer yapılmış ve Mırini ahp kaçacağını soylemişti. Kendisi manyada, Avusturyada, mahpus kaldım. başlam:ştır. Bu hallıı Iklnçl Dünya Harbl yere, çeyrek cildde yalnız o mukemmel slne kaldırılmıçtır. O n » ! blr kız olan Es rıuıı katuıde. arkadaşı kunııı^yoncu Kamer sırda pc\ iyi karşılanmıstır. Harb başııln sotıa eımeslle llglll olduiu anlaşılmak fikirleri toplamadı?» diye diişündüre terya ha«tnnpye kaldırıldıktan s sRat sonra Mestçıyan^ üzerlnde bulunan küllljretll ne, mütareke şartlarınm donanmaya Georges Mandel de aynı akıbete uğlamadan ervel, ısmarlanmak üzere butadır, Bugüne kadar blr çok ünıidlcrle müteallik hüküm!erir.den bahsettiğim radı, o öldü, fakat ben, uğrunda savaç nîalîanm gumrüklerde tutnıa^a çalıçan, bilir. Herhalde kendisinin bileceği i?. ölmdçtılr. Vak'aya »avrııık rl koymnş ve paraya tomah eder?k öldıfrmefctetî suçHı kınıuı gemilerin siparişi geri bırakılmare«ed Adalet doktoru Iwet Işran t»»afın. Misak Kasarcanp Istanbul'blrlncr Ajırceza zaman: «Mütareke komisyonu tadüler tığımız davanın zaferini görmek üzere bllhassa dağıtnıa formalltelerile llglll olan Fakat bizi bu olgun fikirler ilgilendirmRhkeme'inde İdam hükmü glymlş, yargı nuş, hattâ Almanyada inşalan birmif yaptırtacaktır, dedi. Zaten, düşman e yaşıyorum. Mandel'in hatırasının öcü mallar İçin mevcud kararların blr gün ge diği için ve onlar da bugünün kültür dan Morga kaldırtllmıştır. tayra hükiım bozularak yargllanmada. olan yeni vapurlann tesellümü, safrallp deSlçmcslnl bekleyenler şlmdl daha u bakımmdan çöken Avrupanın nebî line geç'mektense, kendi kendini batır nü almak, bilhassa, iktidarı ellerinde nıahkemp, e«kl hılkmünde ıirar etmlştl. ya mııhtaç oldukları gibi. sudan bahaDamgasız teraziler cuz mnlların yola çıkması ve gelme";l Sor görü'şüe çeyrek yüzyıl evvel kehanetıni ması için d^nanmr.ya emir verilezek tuttukları halde, onu. memleketlerinin B*>l*dlye olruler şffll, 1 ıhın salısh Scbze Olıım cpynsınfl ald hılk(lmj Temylzce bn ııt'lerle reddedilmemiş olsaydı, şimdi kuMle bunları hPmen gümrılklerden çektir.» dedi. rr Mevva H.1I1 İle elvarında anî bir tılçi) sefer (içurcıl defa ve dört noktarian bozul Akdenİ7İn bütün limanlanna mımtaram hajTi ve şerefi için kullanamıyan bir nıeje Ç6l;5maktadırlar Mnteaddld partller eezdiğimiz için ü^tünde duracağız. Spengler'in kitabının bilhassa <dün kontrolu yapmışı 7,7, el terazlsl 22 kantar muştur. Dava dosva»^ tekrar Ağırcezaya Bu gi?li emir, ertesi gün' gerçekten avuc insanm korkakhğının ve ilıane hallnd« bulunan ba?ı malların Bahlblerl seferler >apmak kahil olurdu. Bu gibi tartı, r,~ '.! masa te. gelmlştlr, verildi. Fakat Churchill, Darîan'm sö tinin, büyük Fransız milleti adınn öcü bunları dığprinden daha evvel çekmek İçin ya kültürleri» fashnda toplanmış olan r,7 denılr damga<ız plrinç tartı.görerek mıı. islerde kısa değil, uzun vadeli görüşler oldıı^unıı adeta rrkebet hallndeclU'ler. bu fikirlere güre kültür de; her cemi ra7]«lnln züne inanmamıç, Oran bombardımanı nü almak için yaşıyorum. «adere ftmlştlr. Son gılnlprde lkl yilze ya. Yiinlü kumaşların tipleştirilmesi lâzınıdır. yet. millet ve ırk karakteri gibi morfo kın daniRası» tprayl mmadpre edllmlçtlr. vukua gelmişti. Bit(i B..l?e Sanayl btrllt'lnde te?"kkıU eden Aşiyan açılıyor Bu diişüneeleri yazmaktan maksadım, Bu payar gım'i saat on beşte Açlvanın lojik bir silsile sistemine bağlıdır. Millî Bıınlardan blr kısmt mılhlmmlnln Anado n n ı ı t h a * » blr heyet j Turklyede lmal edllen btltün kumaşlann tipleştlrllmesl İçin diinü tenkid değil, yarm için ayni haaçılış t*renl yapıaraktır. Aşlyau Te\lik bir kültür diğer bir kültüre dayanmaz. ludan getlrlldlgl lddla edllmektedir,. blr pl&n hazırîanıaktadır, SUADİYE ÇINARDİBİ (alara düsmemeği temine çahsmaktır. Flkret v? Servetl Fımv.n edeblvatçılarına Her biri orşanik bir cisim gibi ayrı ayŞair Celâl Sılay nişanlandı Ekonoml Bakanlıg^ bu tlplerln tahdldl ald kltab ft hatıralarla donatılır.ıçtır, Bu rı filizlenir ve gene her birinin bir ilk Tiyatrosunda BU AKŞAM Merhum Aboullah Nvjrl Pamııfıın ki7i İçin blr kayıd koymus değlldlr, Ancak tlp Çiinkii Denizyollan idaresi, bu sefermünasebftle edeblyan cedidpcllcr tarafın haharı, yazı, sonbaharı ve kışı vardır Bavan Selçuk Panmkla gfnc ve de» erli jalr ler taayyıln ettlktpn sonra lüzum görııldu leri .terrübe» icin yaptığım îlân etmişMÜZEYYEN SENAR IŞIL dan Böylpvler Vfrlleccktlr. Şu halde kültür psikolojik olduğu de Cplâl Sılay nlçanlanmışlardır. Nlşan toıpnl, (jU zamanlarda yünlü kıımaşlar İçin bu lir. Bir kaç seferden sonra gene, riyaa Aleyhine 3 3 ihtikâr davaıı recede fiziyolojik bir fenomendir. Ta ŞlşlKlPkl evlerlnde yapilmış ve aüesl prkanı tlplppe gcre flatlar konulacaktır. rdi.vorıi7; bu isten vaz geçtik, denilve Arkadaşları Halk Sanatkârı açılan adam biî ve içtimaî esasa dayandığı için isti ve tloMlart buUmmııçtur. Genclere faadctmesi ihtimali vardır. 1 S M A İ L DÜ M BÜ LLÜ Ipll'iî ve kuma.? lhttkânndan sanık muh halesini ve haddi fâsılını yalnız sosyal ler dlltrin Harb yeni bitmiş ve iktısadi hayat telif tarlrlere, fa7,la flatla satış yapmaları s'e insanî adeseden tetkik etmek doğru S A B R İ Y E T O K S E S birlikte nı kolaylaştırır şekl'.de »ahte faturalar ha. henüz diizene girmemiş olduğu için AkHİMMET A Ğ A komedi 3 perde. Zengin VARYETE olamaz. Fakat manevî olduğu kadar Türk Kadını zırlamaktan tanık Rtlştü Yazıcı aleyhine, deııiz seferleri bir miiddet ziyan edebiYarın akşam BAĞLARBAŞINDA aynı program ayrı ayn • . dava açı'.mıştı ve kendisl, bu matldî bakımdan da idrak edebiürsek Aylık AUc DerelM, agu«to"î ıı l" "ayifi çıktı >? ' Iir. Bu hahiste şurasını unutmamak lâdavalnrdan karara baclanan üçunde blrer kültürler morfolojisine hakikî karakHer savısı blr kat riaha gilzellpşen ve | zımdır ki Akdcnizde eskiden hâkim bir Y A R I N A K Ş A M Saat 21,30 da H M i « n e aiır hsppe mRhkum olmııştu. Yargı terini vermis oluruz. 7englnleşpn bu değerll derglnln son sayiM ALI RIZA OKTAY durumda bulunan Fransi7. İtalyan ve tay ce7.a dalıp*!, mllll Xorunma savcılı^ının Avrupa kültürü ikiye taksim edilir altı rppkl! enfe"< btr kapakla sntışa çıkaTemvlz etmeM iı^erine, dıırunıu şrt7den pe se; bu ayırma neticesinde kök ve börılmışnr Her gpnç kızm ve kadının peve Yunan ticaret filoları, şimıli denizlerin Günün en kuvvetli eseridir. çlrerpk, bu hükünılerl sanık aleyhine bczdihinde yatmaktadırlar. Bu fırsartan seve ok\ıyara?ı ye faydalanaraflı blr dergllüm kültürler, üç bin sene zarfında SEMİn LÜTFİ KİTABEVİ muştur. istifade ederek elimizdeki gemilerle bu fasılalarla birbirini takib etmişlerdir. tllr. Her sl'pnlıı palonunda bulunma'.ıdır. Fiatı •> kımış. Kıtnbcılarda ve gazete pa ,, hatları devam ettirmek ve deniz ticaret Kok kültürün birincisi Elenizma dev tırılarında bıılunıır Ramazan 7 Çarşamba filomu7u, yaptıracağımız gemilerle, ri, ikincisi ortaçağdan Renesans sonuna hattâ birkaç tane de hazır geml almak kadar devam eden zamana isabet eder. a 3 d V suretile hiran evi'el takviye etmek lâDoğum w o Bu iki kültürün bölümlerinı, şimdiye c 5ı Basın Bırllfl Resnıl Ilanlar şlrketl me. zımdır. Bu fırsat, her zaman ele geç< kadar yapılan, «yüzyıl boyu> usulile O murlanndan Havdar Altan ve nıez ve çok uzun zaman devam etmez. £üh >0 Uf< 21 .V2 4 \t tayin etmek ne fiziyolojik, ne de psiAltanın 11 ağustoî rumartesl eşl Nazln.e Fıkir, sanat, edebiyat, tarih akşamı blr 17 1 18 Lorel Hardi Arşak Amatörlerin biricik dergisidir. Vasatî kolojik bakımlardan doğrudur. Speng erkek evlârtîan dılnyaya gelmlştır. Ya%ruya Palahıyıkyan Yani BıiRİin çıktı 25 kıırus. ler'in görüşündeki j'enilik «asır boyun U7.un V9 mes'ııd blr ömür dller, »na ve ba& 09 8 b'J 12 Ü0 1 4J Ezatıî Babanoğlu Bahkçı ca» yahud 'hükümdar idaresi» zama bayı tebrlk ederlz. O SMA N Dramın son perdesi KÜLTÜR VE CEMİYET DAVALARI Setıir haberleri Batı kültürünün çöküşü Sağlık Bakanının yaptığı tetkikler CUMHURİYET 15 Ağustos 194S HEM NAUNA M1HINA İskenderiyede Türk bayragı Celaleddin Ezine Yazan: Sadi Konuk. prevantoryom ve sanatoryomları gezdi 3 • EFENIN ŞAKASI , Büyükdere BEYAZ PARK'ta RAŞID RIZA TİYATROSU FERDITAYFUR Q s > GENÇ AMATÖR Kahkahalar Gecesi B E N İ Ö P Ü N Ü Z C U M A Komedi 3 perde A K Ş A M I Atom babındadır Yumruk kadarı binalaıile, insanlarile, canlı ve cansız bütLin varhklarile koca şehri bir anda yQİf e(Jen a t o m u n > Gedikpaşa ^ ^ AZAK Bahçesinde ayni program( Üsküdar YerU Mallar Pazarı yanında BÜ AKŞAM YENİ SİNEMADA ve RAŞİD RIZA TİYATROSU SAFİYE ÂYLA Kemanî NOBAR TEKYAY ve Arkadasları ••• K U D R E T H E L V A S I Komedi 3 perde NAVÎ I Ç K İ S İ Z Yenikapı TUNA Gazinosu A İ L E O P E R E T L E R İ MUHLIS SABAHADDİN E f e n i n A ş k ı "T^T* m ORKESTEA. ZBYBEKLER ZENGİN KORO . Gazelhan Ayda Sonınez 1 Ankara Haymana yolunda yeniden yapılacak şo&e inşaatının ihalesi 23/8,945 tarihine rashyan perşembe günü saat 15 te Daimî Encümende yapümak üzere kapalı zarf usulile eksiltmeye konulmuştur. 2 Keşü bedeli 30603 52 liradır. Geçici gafcntisi 2295 27 iiradır. 3 Isteklilerin geçici garanti mektub veya makbuzlarile Tica'et Odası vesikalarmı ve ihaie günunden en az üç gün evvel iîtida ile Valiliğe müracaat ederek bu iş için alacaklan yeterlik belgslerile birlikte yukarıda adı geçen m aünde saat 14 e kadar Encümen Reisliğıne vermeleri. ^ Bu işe aid keşif ve şartnameyı hergün Bayındırlık Müdürlüğünde görebileceklerı. (10515) Ankara Valiliğinden : istikbali çok parlak bir nevzad diye virmek için, fbik ve kimya üstadlannın denirdi. pehpehlerle, pohpoh fernıanıhı bekliyor. Canı yanan sünnet Gelgelelim, o senenin kış mevsiminde, larla göklere çıka çocuğinu avutmağa. yaygarasını da sokakların atomla ısıtılması belediyece rılmasını, ne yalan akraba ve tallukata duyurmamağa kararlaştığı için, kömür ve odun te/7İsöyliyeyim, hiç beğenmiyorum. mahsus Poıtakaloğlu şamatasına benzi atına lüzum görülmediğinden, elbirliğile Perşembenin gelişi çarşambadan belli yen bu müjde, dünyanın cıvataları so ton ton çivi keserek, bu seneki hummalı, olur. Ademoğlunun, aııadan doğma gez külmeden, bir gerçekleşse de, görsek. deli güneşin sıcağını anarak yazı getidiği devirlerde, icad ettiği ilk marifet, Atomun bonıba kılığından çıkıp, gayet rirdik. Tam sipariş mevsimi yaklışırken, ne kalemdi ne hokka; hattâ, ne de üşü sevimli, gayet cana yakın bir nesne Dİ atom mütehassıslarımızdan bir zat ortayen sırtcağızına gijmek için hırka. TÖŞI çimine girdiğini, bir an için tasavvur ya bir fikir atar, bir proje sunar, bir fabrika kurulup yerli mah atom yapıltaşa sürte sürte balta yaptı, balyoz ettim, bunu da beğenmedim. yaptı. Tarihten önceki devirden kalma Ceviz büyüklüğünde bir atom cevhe masını teklif ederdi. Bir yandan, ekmek mezarlardan, doksan dokuzluk tesbih rile gemilerini OkyonuBİardan, tren'.erini karnelerin* atom için değil, sapını bulamamış baltalar çıkı Himalayalardan aşıran, kutublardaki bir harf daha ilâve vor. O zamandan başlıyan vurabahya buzları eritip altmda hazineler keşfe edilirken, bir yandevri, hâlâ sürüp gitmekte. Merhaleden den, hokkabaz şapkasından tavşan çı dan Yerli MalHt, kadrosunu merhaleye, atoma gelip dayandık. Aîlah kartır gibi, bir kaç saat içinde yerden Pazan beterinden esirgesin! Vl lerden, V2 ağaç yükselten Amerikalılar, atomu ih genişletir, Mısırçarkapısında '.erden sonra, bu son afacanın adı, in rac mah yaptılar mıydı, bana öyle ge şısmın fişi alıyoşallah V dahi duralar olur. Bu adı da lir ki, ilk yapacağımiz iş bir «atom in «atom galiba Japonlar koj'acak. Ortaklarının celeme komisyonu> kurmak olurdu. rum!» talimleri yahediyesidir. Hoş görsünler. Atomun n« olduğu, niçin olduğu, nasıl, pıhr, bir yandan «Atom» lafında «atını» la ve «atmas ne zaman, ne suretle olduğu, kim tara da, tezelden inceyon> la bir akrabahk çeşnisi sezm: fından böyle oldurulduğu incelenir, in lemelere başlanırdı. Proje ineelenir, yor musunıız? Medeniyet, artık canma celenir, tem iopacağı zaman bırakı fabrikanm kıınılacağı yer incelenırdi. tak diyip kullandığı şu son atım bam lırdı. İnceleme bir netice vermezdi; verınunla bitmez, Amerikaya bir heyet tuna, bir miktar atmasyon katar gibi mezdi ama, biz hemen bir «Atom Itha gider, bir inceleme de o yapardı. Heyet geliyor bana. latçılar Birliği» kurardık. Kurunca, döner gelir, yaptığı inceleme, bir kere Atom bombasımn içindeki cevhsr, do Amerikaya bir atom siparişi verilirdi. de burada incelendikten sonra, gayet laşan rivayetlere, yapılan tariflere ba Verilirdi ama, Amerikadan şöyl« bir inc« hesablarla, bir atom fabrikasınm kılırsa, «gel!» der demez karşınıza di cevab gelirdi: «Bu seneki dünya atom temeli atılırdı. Gerçi, odun, kömür işikilip, "düe benden ne dilersin?> dedik ihtiyacını fabrikalarımız tamamen kar nin ilk sene bozulan düzenini tekrar ten sonra, elppnçe divan. emir bekliyen, şılayıp bütün stoklarını bitirdıği için, yola koynıak için harıl harıl çalışan bir dudağı yerde, bir dudiuı gökte zerjci siparişiruz yerine getirilememiştir > Eh, irili ufaklı komisyonlar da bir yandan köle gibi bir ?ey. Elinden gelmiyen iş Emzik değilya bu, bu sene olmasa da bu önemli konuyu ince'.eye dursunlar, yok. Dünyayı yerj'üzü cennetine çc olur, gelecek sene vaktinde ısmarlarız. şehir halkma. ısınmak nasib olmadan yangm yerlerinde ağaç müstahasesi arama enstitüleri kurarİTdı. Biz!er, o tarihte, atomun ne olduğunu, artık öğrenmeğe karar vermiş bulunacağımız için, atoma dair ya ' iki kış daha geçerdi ama. fabrika da zılmış garb cserlerinihayet kurulurdu. Açılış töreni yapıl ni, 150 bininci r.üs "K»~? dığı gün. davetliler, pırıl pırıl bir med halarmdan tercüme eder, sekiz sened* halden girip, atomun "hârikalannı gös üç bin nüsha satar, övünürdük. teıen resimlerle süslü odaları, maroken Ammaaaa, ya böyle olmaz da, «atom! koltukları, geniş jazıhaneleri seyreder. gel!> der demez. bizim zenci köle «Leblıayran kalırlardı. Fakat bir de bak?rdık beyk!s diye karşımıza çıkıverirse; işte o ki, suyu ta falan yerden demir boru ile zaman, gel keyfim gel! gelen kaplıca gibi, atom fabrikasını, kaEvveLâ, k&raborsaya, bir tane. minimizara, atom cevheri çıkmayan bir böîgede nicik, tabanca mermisi kadar bir atomkuruvermişiz. Gelsin inceleme. Derhal cuk! Ondan sonra, paçaları sıvardık. incelemeye koyulur, o bölgede niçın Çahşmayan, işlemiyen, yürümeyen ne atom cevheri bulunmadığını ;traştırır, varsa: sonra, aradığımızı hangi bölgede bula Atomlardan atom beğen! cağımızı incelerdik. Bu arada, Atom Der, çalyaka eder, adama döndürürIthalâtçılar Birliğinin verdiği sipariş as dük. lımıza gelirdi. Bereket versin, ihtiyath O zaman, kışm odunsuzluktan, köinsan!ar olduğumuz için, lüzumsuzluğ'Jna mürsüziükten titremez; yazm susuzukrağmen birliği lâğvetmemiş bulunurduk. tan, buzsuzluktan bunalmazdık; eksHemen bir inceleme yapılır, siparijin, preslerimizde yatak, bakkallarda zeytinmeğerse iki sene evvel geldiği, fabriVa yağ. kasablarda et, tramvayda yer, tükurma telâşı arasında, âdeta silolarda nelde kayış bu'.unurdu; vatman ve biunutulmuş buğday gibi çürüdüğü, torik letçi nazikleşir, celebler insafa geJir, ler besleı»sin diye denize atıldığı anlaşı Tekel kahve, çay dağıtmağı ögrenır, hrdı. Terkos borusunda su, havagazi ocağinAma, bu işler olup bitinciye kadar da, da hava jerine gaz olurdu. O zaman, atom sayesinde, memlekete bir hayli sıtmamızı kininle, baş ağrımızı aspirinle para girerdi. Kibrit başı kadar atomla iyi etmek için eczaneye istida vermekten yırmi dört saat ısınan şehirler kar yüzü kurtulur, hasılı, görmemişe dö/ıerdik. O görmiyeceği için, «acaba kar ne ^nene zaman, belediye meclisi azasmın taaaaa! şeydir? Bir soyredelim> diye Istanbula evlerinden ka'.kıp bin zahmetle be'tdiakm akm seyyah gelir; bir gece içinde yeye kadar gelmelerine lüzum kslmaz, yerden mantar bıtercesine ağaç büvüyen şehrin, görülmiyen bütün işleri. atomun diyarlarda, âlimler, nebatatm inkışaf radyo aktifliği sayesinde, kendiliği.iien... devrelerini tetkik imkânmı bula"nıya gene görülmezdi, hep rahat ederdik. » ' V. • caklarından, ormanlarımızdan arta kalan