3 Mart 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Yüksek Muhendis Yarbay RAÜC ÜSTÜN PRATİK ELEKTRİK İlâvelı olarak döıduncü basılışı çıktı. Fiatı 400 kuruş. Batı cephesinde Rhin Kararımızın yankıları muharebesi başladı Bir Isvicre gazetesi: "Sanıldığına Nüttefikler Rhiıt'e vardılar, Alman ordusu nehrin doğu sahiline çekiliyor Baylar kendilerini öldüreceklermis! eçen >ıl Kırımdan bozgıın halinde çekilirken Almanlar büyük ka\ıblara uğramışlardı. Batan ta«ıt gemilerinde on binlerce asker mahvolmuş. bunlardan, Karadenizin dalgalarına binen yüzlerce cesed, balıklara ve kuşlara yem ola ola buralara kadar süriiklenmişlerâi. Bir giin, Tarabya kıyılarında, başı ve elleri didiklenmiş üniformalı bir gdvdeye bcn de rastlamıştım. Etkri çöziilnıeğe başlamış yarı şekilsiz bir kalıp hayatla benzerliği azaldığı nisbette insinı ilgisiz bırakıyor. Helc bu kalıbm üzerinde bir de üniforma bulunursa, onu herhangi bir harb makemesinden foaşka bir şeymiş gibi goremiyoruz. Taın isabet alan bir top kırılır, bir makinelitüfek parçalanır. Onların haşında bulunan üniformalı adam da külçe halinde >ere yıkılır. Birincilerin çelikten. otekinin etten yapılmıs olmaM, bunlar arasındaki oz farkını ilk bakısta ayırdctme«nize kolayca imkân vermiyor. Eti kaplıvan üniforma, onun altındaki «ben> i de örtmüstür. Insan oğlu ise. ancak «ben» Hğe aid karşılaştırınalar sonunda içlcnen bir varatıktır. > V. İNKILÂP KİTABEV1 J 21 ınci yıl Sayı: 7376 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgrai ve mektub sdresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 İngiliz tekniğinin erişilmez başarısına khakikî örnek olan E R NE BUZJJOLABLARI her yera4^S*>er zaman emsallerinden ,1&tön kalacaktır. Enka Kollektif Şirketi Cumartesi 3 Mart 1945 • ^ • ıı ^ ^ ^ ^ j göre Türk ordusu harbe iştirak etmiyecektir,, diyor Makaleden bir parça «Yalta anlaşmasile Rusya küçük Asyada her türlü genişleme siyasetinden vazgeçmiş görünüyor. lngilterenin Türkiyeden harb ilân etmesini istemesi, Akdeniz meselesinde Rusyanın takib ettiği hareket tarzının Türkiyeyi kuvvetli bir âmil olarak bertaraf etmek istemediğini göstermektedir.» Dokuzuncu ordıı, dün Düsseldorfun banüyösü olan Neussi aldı Ikinci Ingiliz ordusu da hücuma geçti, taarruza beş ordu iştirak etmiş oluyor Ankara 2 (R.) Son gelen haberlere göre, dokuzuncu Amerikan ordısu Neuss'ı zaptetmiştir. Burası Düsseıdorf'un banliyösüdür. Diğer haberlere göre, Amerikan birlikleri bu bölgede Rhin nehrint varmışlardır. Ayni haberlerde Krefeldin de başka Amerikan birlikleri tarafından işgal edildiği bildirilr.ıektedir. Daha şimalde Ingiliz kıt'alarının Venlo'ya girdikleri ve üçüncü ordunun da bugün müstahkem Trier şehrini düşmandan temizlediği haber verilmektedir. Birinci Amerikan ordusu Kolonya önünde çok şıddttli bir mukavemetle karMİaşmaktadır. Cenevre 2 (a.a.) Anadolu Ajansının özel muhabin bildiriyor: National Zeitung, Türkiyenin Mihver devletlerine harb ilân etmesi münasebeüle neşrettiği bir makale serisinde şöyle yazmaktadır: «Tuık devlet adamları dı? siyasetlerini idare ederken soğukkanhhkla hareket etnıişlerdir. 1940 ta Itaîyanın harb 'lân etmesi, Türkiye için oir harb sebebı olduğu halde. Ingiltereye karşı dostluk tezshürleri göstermeğe devam etmekle beraber Türkler, ihtiyath hareket ettiler. Ingiliz Turk münasebetlerinin en gevsek devresi 1944 ilkbaharı olmuştur. Sanıldığma göre, en mükemmsl askerlerden müteşekkil olan Türk ordusu harbe iştirak etmiyecektir. Türkiyonin harb ilân etmesinin ehemmiyeti, Müt'efikler için, nüfuzlarını gösteren bir muvaffakıyet olmasmdadır. Yalta anlaşmasile Rusya küçük Asyada her türlj genişleme siyasetinden vazgeçmiş görünüyor. Sanıîdığına göre Türkiye, harb sonra>ı anlaşmsları yapıhrken, menfaatlerini müdafaaya davet edilecektir. lngilterenin Türkiyeden harb ilân etmesini istemesi, Akdeniz meseİ3sinde Rusyanın takib ettiği hareket tarzının Turkiyey. kuvvetli bir âmil olarak bertaraf etmek istemediğini göstermektedir. Türk kararı çok düşünülmüş bir diplomatik hareket olarak telâkki edilebilir. Rusya ile Ingiltere arasında 1944 buhranından sonra Balkan meselelerinin bir hal suretine bağlanması da Türkİ3'ede her halde iyi karçılanmış o!?caktır.> Rhin ricatı Londra 2 (a.a.) Rhin'de Almjn ricati başî.imıştır. Esirlerın anlaitığına göre, dokuzuncu ordu önündekı Alman kuvvetleri Rhin'in doğu sahiline çekilmek erarini almışlarrlır. Birinci ordunun Kolonya önünde nisbeten hafif bir mukavemete rasthyacağı söylenilmektedir. Son 24 ?aatte. Rulır'un kuzeyine giden bütün yollarda şimdiye kadar görulmomış şiddette savaşlar cereyan etmektedir. uüsseldorf Rescheıd Rumanyanın durumu Prens Stirbey kabineyi kurmagfa çalışıyor Londra: «Hâdiseler burada büyük bîr huzursuzluk doğurdu» diyor Ankara 2 <R.G.) Rumanya Krah Mişel, Başbakan General Radescu'nun istifası üzerine Prens Stirbey'i kabul ederek yeni kabinenin teşkiline kendisini memur eylemiştir. Fakat henüz Prensin kabineyi kurmağa muvaffak olup olmadığı bildirilmemiştir. Prens Stirbey, daha Rumanya ıtıütareke sktetmeden önre Kahireye giderek Müttefiklerle sulh şartlarmı görüşen maruf bir Rumen diplomatıdır. Ikinci Ingiliz odusu da taarruza geçti Londra 2 la.a.) Maıeçal Montgomery genel karargâhının tebliğmde bildirıldiğine göre, Reormond ele geçiri'nıı^tır Bv Honlanda şchri München Gladbach'ın 25 kilometra batısındadır. Burası ehemmiyetli bir sanayi merkezi ve bir yol ve demtryota ksvşağıdır. Alman Haberler Ajansının verJi^i bir habedn de, ikinci Ingiliz ordusu Roer ile Rhin arasınla Düsse'.dorf'un 35 kilometre kuzey batısında, Venlo'nun her iki taraiında hucuma geçmiştir. Fakat. benim gordüğiim >an şekilsiz göv>tenin cefcet'ffttgmeliTi açrtnnşh. V« pantolon kemerinden sıyrılarak göğsüne doğru kaymıs rirme bir yün yclek, haftalardanberi balıklara yem olan bu kimbiür kim oğlunu sanki hâlâ soğuktan korıımağa çalışıyordu. tJniformanın Cephedeki umumî durum altında saklı duran ana şefkati, realiWashington 2 (a.a.) Batı cephesinde dört Miittefık teye inanmıvor. sımsıkı "îarıldığı oğlıınordusu perşembe ve cuma günleri süratle ılerloyişlerine dedan son kalan et parçalarını da bağvam etmişlerdir. rına basıyor gibiydi. Arhas\ tahijı 3, Sii î de Doktor Göbbels'in son demccini okndıığum zaman >ukarıki tahloyu lıatırladım. Bir buçuk yıldanberi gittikçe artan ümidsiz dıırumlar karşısında artık hiç bir sö>liyecekleri kalmadığı halde, Nazi seflerinin. ellerinde tuttukları Alman milletine bile bile nasıl kıydıklarına hajret etmemek güçtür. Şimdiye kadar ileri sürdiiğü kli'.eleşmis fikirleri bu sefer de tekrarlıjan doktor Göbbels, yalnız bir noktada gösterdiği yenilikle. Nazi şeflerini Alman milletintîen ayıran feci uçıırumu açığa vurmuş oluyor. Doktorun ağzından çıkan yeni söz şudur: « Diismanlarımız bizi yakalayıp malnedeceklerini so\lüjorlar. Buna muvaffak olamıyacaklardır: çiinkü, hiç bir dayanrna imkânımız kalmadığı gün, düşman eline geçracden once şeflerimiz kendilerini bldüreceklerdir:» Pathologique Psychologie edebiyatına canh bir misal sayılabilecek olan bu sdzlerin altındaki hakikat, Alman milleti hesabına tüyler ürperticidir. Milyonlarca insan öldükten. Tiilyonlarca yuva yıkıldıktan, biitiin millet perişan olduktan sonra, sekiz on Nazi şefinin kendini öldürmesi, Almanyada acaba kimin umurunadır? Almanja yenildikten sonra, sekiz on Nazi şefini yakalayıp ceza veremediği için acaba hangi savaşçı millet bir iizüntü dujacaktır? Kendi kabuğuna çekilmiş bir ruh durumu içinde, düu>ayı etraflarında dönü>or sanan bir avuç insanın bu cür'etine bakıp bir 3çıklamaya varmak imkânîizciır. Vanlış hesablatlıkları bir harbe girişen bu bir avuç adam, onu sanuna getiremiyecekferini çoklan anlanuşlardır. Geçen defa Hindenburg ve Ludendorf un yaptığı gibi imkânsızlık karşısında pes deselerdi, düşmanları tarafından cezaya çarpılmamak için belki bir. bir buçuk yıl once kendilerini öldüımeleri gerekecekti. Fakat buua karşılık hiç değilse 3 4 miljon Almaııın hayatı kurtulacak, geri kalan yetmiş milyonun da ıshrabları azaltılmış olacaktı. Çoküntü saatinden bir gün önce bu fedakârhğa katlanmaları, gene de on binlerce yurddaşlarım boşuna bir ö!ümden korumuş olacaktır. Fakat bumı yapmadılar ve yapmıyorlar. Niçin yapmadıklarmı da açıkça söylüyorlar: « Dayanma giicümiiz sona erdiği giin. biz nasıl olsa intihar edeceğizl> Ya geride kalan üniformalı, üniformasi7 mil> onlarca cescd? O cesedlere sarılıp ısmmağa çalısan ana şefkatltri? Ağlıyan kızlar? Kimsesiz çocuklar? Tanrısal bir yaldıza boyadıklan lıeybetli gö\dcleıi önünde bunların ne kıymcti var ki? Harbin bugünkü dtinımıında Alnıaıı milletinin bir tek düşmanı kalmıştırBasındakiler! Hudut Balı ccphcMiıde %a^i\elı gusliMİr kroki Doğu Prusyada kat^î Rus taarruzıı başladı Almanlar, bu bölgede altı Soyvet ordusunun hücuma geçmiş olduğunu bildiriyorlar Stockholm 2 (a.a) Berlin askerî sözcüsü, Kızılordunun doğu Prusyada yeni bir taarruza başlamış olduğunu jöylemiştir. Sözcüye göre. doğu cephesinde bütun çarpışmaların merkez noktası doğu Prusyadır ve 6 Sovyet ordusu, Koenigsberg'in güney bölgesinde büyük ölçüde bir hücuma geçmişlerdir. Bu kesimde bulunan Alman kıt'aları, takriben 20 tümen tutmakta iken şimdi bir kaç yüz bine inmistir. Almanlar ayni za Arkast sahije 3. Sü 3 te Almanyada muhalefet Her sınıf halk arasına yayılan yeni bir grupun teşekkül ettiği söyleniyor Durum daha çok mu kanşıyor? Bııkreş 2 (a.a.i Anadolu ajansının özel muhabiri bildiriyor: Radescu'nun istifasından sonra siyasî durum bilhassa karışık görıınüyor. Her ne kadar yeni kabineyi kurma vazifesinin Prens Stirbey'e tevdi edildiği bildirilmişse de basın ve siyasi mahfiller ba.=ka iki isbırliği formülünü lncelemeğe devam etmektedir ki bunlar da Grosza veya Lupu kablne^idır. Eski Ba=;bakan Arkası sahife 3. Sü 4 te Yeni Rumen Basbakanı Prens Stirbey Gl. de Gaulie dün bir söylev verdi Ordunun tnevcudu milyonu geçti Fransayı tam bir rnillî kurtuluşa götürecek bir program yapıldı Pasifikte Amerikalılar yeni bir adaya çıktılar Palavan adası Hindiçiniye, Birmanyaya giden Japon deniz yollarını kesiyor Paris 2 (Radyo) General De Gaulie Stockholm 2 (a.a ) Hangi kaynakbugun istişare meclisinde bir soylev vertan çıktığı bilinmiyen şayialara göre, miş ve hukumetin iç polıtikasmı, kalAlmanyada 6ir Tijhalefet grupu teşekkmma hareketi için gereken işleri ankül etmiştir. Bu grup. temmuz harekelatmıştır. line iştirak eden şefler gibi yükâtk suHukumetin kuruıduğu sıralarda Pranbaylardan ve müreffeh sınıfa mensub sanin ne zor bir durumda bulunduğynu olanlardan ibaret değildir. Uriversite işaret ederek söze ba^lıyan General. Altalebeleri ve sosyal demokratlar gibi manlann yurddan kov~almalan ile bu diğer tabakalar da grupa dahil bulanzorlukların ortadan kalkmadığını, memmuyorlar. Bu hareketin orduya ve leketin iktısadl ve içtimai bakımdan halk hücum taburlarına mensub sukalkınması İçin milletin büyük bir habayları da icine aldığı söylenmektedir. raretle çahşması gerektiğini söylemiştir. Ahnan başka haberlere göre, bu haGeneral De Gaulie bundan sonra, reketin programı demokrat fakat koMareşal Petain'in memlekette bir dahill münist aleyhtarıdır. Bu harek^tm MosSofya 2 Ca a ) Anadolu Ajansırın mevkuf bulunan 100 kadar gazcteci, harb çıkmasından korktuğunu hatırlatkovadaki hür Almanya komite.sl'.e 'îıç profesör, edib, propaga.ıdacı, antibol miş ve fcu ıâüianın yanlış olduğunu işaözel muhabiri bildiriyor: bir münasebeti olmadığı görünmekteJi". Tırnova halk mahkenesi 38 kişiyi Arkasi sahüe 3, 6'ü. 6 da Arkast tahife 3, Sü. 2 de Bütün Almanyada gizlice dağıtılan beyannanıelerde bu yeni muhalefetin ölüme, 17 kişiyi de müebbed hap?e ve 12 seneden 15 seneye kadar muhteiif programına aid tafsilât verilmektedir. hapis cezalanııa mahkum etm'ştir 39 Kutubhanen'>den ilhamlar: suçlu ise bir seneden 8 s?neye kadı^ muhteiif hapis cezaları giymışleıdir. Assenovgrade halk mahkemesi de 23 kişiyi ölüme, 14 kişiyi mü?bbed ve Wr kişiyi de 15 sene hapse mahkum etmiştir. 21 suçlu da 1 seneden 10 ^eneye kadar muhteiif hapis cezalarına mahkum edılmiştir. Olüm cezaları derhal yerine getiıiımiştir. Bulgaristaıtda altmış bir harb suçlusu daha idam edildi Bulgar Komünist Partisinin azaları 15000 den 250 bine çıkmış Ingiliz Sovyet komutanları arasında Mareşal Aleksander, Sovyet Mareşalı Tolbukinle görüştü Sofyada muhakeme olunacak 100 miinevver Sofya radyosu 2 (BY.U.M.) Sofya halk mahkemesi, merkez hapisanesinds Londra 2 (a.a.) Akdenizde Müttefik kuvvetleri Eaçkomutanı Mareşai Alekxander, üçünoü Ukrajna cephejı ko mutanı Mareşal Tolbukhin"i ziyaret etmiştir. Mareşal A!exander bu seyahatini, Yıiijo'lavyada Mareşal Tito'yu ziyaret ettikten sonra bir Sovyet bomba uçağile yapmıştır. Mareşal Alexander bu görüşme nakkmda şunları söylemiştir: « Kendisile erkeç irtibat tesis e'mek zorunda olduğum komşu mareşalla tanışmak istedinı. Yakında bulunan ordular grupu komutanı ile tanısmak daima faydahdır. Kendiîüe ıyi dost oldum. Ayni dsva uğrunda müçtprek düşmanla savaşıyoruz.» Ziyaretten sonra Mareşal To'bukhın, Mslesal AleXander"i hava meydanına kadar götürmüş ve Bslgrad'a dönmesi Arkasi sahije 3. Sü. 5 t* Yunanistan ve Bulpristan Kral Naibi: «Rusya Bulgaristanı kontrol ettiği için artık bu memleketten bize zarar gelmez» dedi Atina 2 (a.a.) Anadolu Ajansının özel muhabiri bildiriyor: Elas kuvvetlerinin silâhsızlandırılması hemen hemen tamamlie sona erdiğinden, Ingiliz ve Yunan kuvvetleri Makedonya ve Trakya içerlerine ilerlemeğe başlamışlardır. İngiliz kuvvetleri Kavala ve Arkası sahife 3, Su. 4 te Pasifikte Amerikalıların Japon isgalindeki bir adaya çıkısları Was!ıington 2 (a.a.) General Mac runda büyük bir adadır. Sekizinci AmeArthur, Amerikan kuvvetlerının Pala ıikan odıısu kıt'a'arı burada bulunan I van adasına çikarma yaptıklarmı bil ıki ha'. a meydanının kontrolunu ellerine Arkas\ $ahife 3. Sil 5 U ldirmlştir. BU ada, FÜipinlerin batı u NADİR NADİ «Guguklu