11 Şubat 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURIYET 11 Subat 1944 Bir mesele Mifâriloviç'e ne oldu? Yugoslavyada olup biten son hâdiselerin içyüzii nedir? 18 nisaa 1941 de Yugoslavya teslim olduğu zaman, General Draja Mıhaîtoviç, Slrb askerlerini terhis etniış, fakat silâhlarile cepanelerini ellerındea alrrıa. mistl. İik davetinde, bu çetniider, muayyen noktalarda s'irstle toplanacaklardı. Bunlar 10,000, 15,000 kişi kadardı. Girjıtill çlklntlll geçidlerle, derın bo. ğaziarla dolu sarp daglards, bu i.k nüveye Tllaşmak ve onu ele geçirmok İrrkâr slz bir şeydi. Cephe tutmak, bir yer zaptetmek için değil, bir dcmiryolunu kesmek, bir köprüyü atmak, blr erzsk arnbarlnı zaptetmek, bir süâh veya mühimmat deposunu yağma etmek, bir tayyare hangarlnl tutuşturnak, ucuş alanlarlnl, bir gan, bir demiryoıu kavuşfk noitsslndaki makas tertibatmı tahrıb etenek gibi :şler İçin ael'.an çete muha. rebesi, küçuk ölçüdekl bu savaş, o kprtal yuvaslndan başladi: Mihailoviç'in adaralarl, taarruz hareketini bitirir bitirmcz, tşgal ordusu, iuvvetlerini tcplayıncıya kadar, o u'aşılmaz, sarp dağlara çekilip tekrar gözden kayboluyorlar. Çünkü, tayyarenin, bu dağlarda tesM yoktur; tank İse, oralara sokulamaz. Ancak, Mihailoviç esmrindeki kuvvetkrin hed«fi, yalnlz, düşmanl yonnak ve ylpratmaktan İbaret değil, ayni zarrtanda. Hlrvat kini karşlsında, scn derecs teh'ıi. keye manız bulunan Slrblarln hayatml da korumaktır. Hirvatlar katolik, Slrbfer ortodokstur. Yüz binlerce Sııb. bu kine kurban gidecektir. Bundan dolayidtr kl, Slrb vatanseverlerinin, taarruzlarlnl, şknale ve batl şlmale doğru genişlettikleri göruldü. Bu erada, Slavonya :1e Slovenyanin da, İta'.yanlarla Aknanlara lcarşl harekete geçtlkleri görüldü. Hirvatlar İki zümreye ayrllmış, birisi, İtalyanlar ve Aİmanlarla elbirliği ederek Slrblara karşl hare. kete geçerken, öteki züaıre, müstevllye mücadele açmiştL Ante Paveliç, bu arada, eski Yugoslav ord:ısundaki Hlrvat subaylarla ve kendi Ustasilerile, Mihver müttefiki bir ordu vücude getirdl. Alman taarruzunrlan üç gün sonra, yanl 6 nisan 1941 de, zaten bu Hlrvatlar, Slrblan, en tehiıkeli bir zamsnda yalnlz birakmışlardı. Düsmanla mücadeleye azmetmîş ve Moskovaya teveccüh etmiş olan ote'd Hlrvaî zümresi İse, Mihverle de, Slrblarla da, ayni derece şiddetle çarpışmeğa devam edL yordu. Bu hareketlerin netlces!, çok sünneden kendini gösterdi. Mihver klt alsrınln Balkanlardaki muvasalalarl, hergün kesilen dağ ve demiryollarl yüzünden teh. likeye girdi. İşgal ordusunun, bu dum^ı karşi.sındaki aksülâmeli müthiş oldu. Sırbistandaki Alman generali Dankelmann, öldürüen her Alman askerine mukabll 200 Slrbln idam edileceğini, yetlşmiş erkek bulunmadlğı takdirde, onlarln yerlne çocuk. lari idam etmekten çekinmlyeceğini llân etmişti, İtelyan ordusu, vatanseverlerin fasliyetlne engel olmak için, 33 tümen tahsis etti. 1943 haziraninda İtalyaa kaybı, hnrb dlsı edilmiş 35,000 kisiyl fculdu. Ellerinde tüfeklerinden ve mttraîyözlerinden başka silâh bulurrmıyan asiler. den, komünlstlerden, vatanseverlerden, haydudlardan mürekkeb bu kuvvete kar?l yapilan imha harekeîi devam ettikçe. bunlar, bazan son feröine kadar ölüyor, fakat yerden biterceslne tekrar çoğallyorlardl. Sayılan gltgide aıtiyordu. İtalyanin harb dişı kalmasl, durumu birdenbire, derln surette değiştirdi. Ko. nıünlst vatanseverler, Tlto'nun emri altinda «Kurtuluş ordusu» adlle tcplandilar. Bazl kimselere nazaran bir işçi, dL ğer bazllarma göre gazetecl olan Titc, bugün blr generaldir. Tam mevcudlu iki İtalyan tütneni. bütün sllâhları ve teçhlzatüe, Yugoslav ordusuna ütihnk ettj. Bu suretle, MihaHoviç ve Tito, ellerine, blr kaç hafif top ve bir kaç hafıı tank geçlrmiş oldular. 19 hazlran 1943 te, Glornale d'îtalia, Slrb vatanseverlerinin topyekun 9000 mevcudlu üç tümen tcşkil ettiklerini yaziyordu. Bu tümenlerb dışında kalan on iki livayı da. yekuna eklemek lâzlrrdir. Bu suretle, bu kuvvet 23,000 klşlyi buîıiyor. Fskat, şimdi, bu gazetenin, esrarengîz bir adam diye vasiflandırdığl Tlto'nun emrindeki bu kurtuluş ordusunun 15 tün'enden mürekkeb oMuğu söylenmek. tedir. Tlto'nun düşmanl olan Maçek'in efradı da dahil olduğu halde, müstevliye kar?l ayrl ayrl mücadele eden bu kuvveU, 45,000 nefer olarak tahmin ediyoruz. General Mihailovjç'in, Iht'.yat kuvvetleri haric, si'âh altlnda, 80 113 100 bin kis:hk bir kuvveti vsrdır. Böylece, nrjhtelif zümreler a^slnda, müşterek dü?Tana karşl bir elbhvgi mevcud gibi görürmektedir. Ac?ba bu elbiıliği mu. hafaza edilecek mi? General Mihailoviç'in ordu mevtfudun. âır. bahsederken, bu büviık kumendanin İleriy: görüs kabiliyetlni sükutla çeçiştırmeğe İmkân yiktıır. MüHef'kîerİn keadisbıe el uzatacaklan gün İçin, toühim blr ibtiyat kuvvet aylrmlştır. Her şehirde. her kasabada, emin kimselerden rr.ü'fkkeb gizh bir komıte, bu komitele. rin emdnde de, süratle seferber edilebilecek şekilde silâhll ve cepaneli bir vatarseverler grupu mevcudiur. Mihailoviç'in, 194243 kişmda, ordu. sur.u terhis edip, siâh altlnda yalnız 1500 kişi rruhafaza ettlği, ilkbaharda yrptlfl davet üzerine. terhis sdilmiş bütün efradın derhal seferber vaziyete glrdiği gözönüne getirilirse, bu teşekkülün önemt meydana çıkar. Mihailoviç, aldığl bir yaranln tcdavisi slrajlnda sakal blrakmıştır. Kendisine rasgelen bir dağll: cSenin kim olduğunu biliyorum, demiş. Hiç koıkrr.a. A'.marL. lar, tekmil altlnlarmı verseler, fene seni ele vermeylz, müdafaa ederiz, çünkü bizi kurtErdln.» Mihailoviç, kuv^'etlerni şimdi, bir muharebeye sokmaktan çekiniyor, Müttefikler Balkanlara çıktıklarl zaman yapılacsk kat'î hareketi bekliyor. Kuvi'etli bîr liman olan ve ulaşümasl s.rîeta imkânslz tepelerin müdafaa ettiği Cattara'y: ele geçirmiştlr. Orayı, Müttefiklerin emrine tahsis edeoektir. Bundan evvel de yazdîğlmlz gibi, İtalya Ecuharebesinl, MüîteLklerin Balkan taanuzu takib edecek*ir. Slrb vatanseverleri, Aîman klt'alannln kara mııvasalalarini keserek, Müttefiklen, orada beklercektedirler. Ancak, Müttcfik askerî plânl. tatbik baklmlr.dan, nazik blr siyasî safha arzetmektedir. Bütün Balkan meselesinin halli lşinde kat'î tesiri gösterecek olan Yugoslavyada, Slrblarla Hlrvatlar eraslndaki an. laşrnazlık henüz halledllmış değîldlr. Evveîce, Yugoslavyada birleşik olarak yaşlyan bu iki millet, bugün, Hırvat Ustaşilerinin Slrblar aleyhine İş^dikleri cinayetler ve son derece sldietli din ihtilâflarl yüzünden, bugün, hâlâ birbirine düşman durumdadlr. Bu ihtilîflaTa, son zamnnlarda, ştadilüt tatm;ni imkânl olmlyan bir taklm İstekler ve nüfuz mücadeleleri eklenmlştir. Kitab sohbetleri Ortamekteblerde Bu sene dersler erken kesilmiyecek Maarif Müdürii. çıkarılan şayiaları tekzib etti Üniversite ve yüksek okullarda ol. duğu gibi orta tedrisat müesseseleriide de derslerin erken kesüeceği rivayeti dolajmağa başlamıj, hattâ bazı öğretmenlerin derslere hız verdikleri haber almmıştır, Malumatna müracaat ettiğimlz Ma. arif Müdurü Halü Vedad Fıratlı. bu mesele hakkında su itahatı vermiştir; < Maariî Vekâletince bu hususta hiçbir karar verılmedığı gibi, okullara da tebligat yapıîmarriijar. Bu meseleyi söylenen okullardan scıdum. lludürler, öğretmenler tarafmdan ders evzi cetvelme göre çalıjmalara devam olınduğunu söyledıler. Bununla beraber, okul müdürlerine bir kere daha tebligat yaptırıyorum. Söylediğim gibi, normal faailyeti değiştirmek için verilmi» bir karar yoktur.> NALINA MIH1NA Keyecanlı blr cömerdük yarsşı «Su kuşları», «Çingeneler» vesaire,. Osman Cemarin kitabından bir çingene kavgası sahi esi Şükufe Nıhal son eseılne, klrk bir parça yeni şiirinien, ilkınin İsmini koymuş: «Sabah Kuşiarı.... Gecenin lssız ağmdan süzülüp uçan hulyall kuşlara şöyle hitab ediyor: Hangi rüya açtı size bu yoluî Uçun, uçun kuşUr gökler altın buğulu., Bir böyle nçuşun hasreti doln, Benhn de gönlümde, sevdalı kuşjar.» Hcıss^siyetin bir kadln fnirde fazla yer almış olrr.aslndan daha tabu ne olabllir? Şükufe Nihalde lnce zevk, vaklâ en kuvvetli taraftlr; fakat malıaUi rerkleri aksettirirken, lstlrabari teretınüm ederken de çok hüner vardlr. <Ssbah Kuşiarı., onun altıncl şiir mecmuasldlr. Daha evvel çlkmlş şiir kitablarl şun'.ardır: Ylldlz'.ar ve Gölgeler, Hazan Rüzgârl, Gayya, Su, Şüe Yolu... fRorranları da vardlr: içinde sanat ateşl yanan bir genc kizin hazin macerasi «Yakut Kayalar», fena esaslarla kurulı$ izdivaclarln doğurduğu bahtsizlıklarln tahUli <Çöl Güneşi», bir ıstlrab mevzuunun nasll işlencbileceğine mlsal teşkil eden «Renksiz Istlrab., ve bir arallk toftiks hallnde neşredildiğini gördüğüm «Yamız dönüyorum!.... Bir seyahat vesllesile yazdlğl «FİrJandiya., edebiyatimizin bu sahadaki güzel ömeklerinden blıldir.) Şükufe Nihal edeblyat hayatlnda olduğu kadar, maarif âletninde de tanlnmlş bir simadlr; pek çok talcbe yetiştirmiş bir edebiyat hocasıdır. Şiire aruzla başlamiş, sonra hemen hep hece ile devam etmiştir. Fakat arada anızun ahengine kaptlrmaktan kendini mamiştır. Vaktile: «Aruz lıâklmken Türk vezinleri zaman zaman kullanlllyordu. Şimdi, kaide berakls olarak, aruz öyle kullanüaoak!» diyen Yfihya Kemal bir kere daha hak kazanmlştır. «Sabah Kuşiarı. nda sruza da yer verildiğini görüyoruz. Aruz veya hece, iş nvutlaka «vezin. de değil, «şür> denllen cevherdedir. Bu «cevher. i taşldlktan sonra «serbest nazim» dahi fakat blr takım «zoraki sair. lerde değil, «Nazım Hıkroet. te olduğu gibi ustasl ellnde. rr.ükemmel İfade vasltasldir. Kemal Salih Sel ne «Bajmdlrllk Bakanlığl, denildiği sıralars, tesadüf etmiş olacak ki sonralarl kendi de yaptlğl değişik'Jğı beğenmemiş va t^biri asllna İrca ederek kullanmıştlr.) «Çlngeneler., yirmi bes otuz sene ev. veîfei istanbul hayatlnl anlatan taraflariıe de, buyük bir vesika kiymetini halrdir. Çingeneieri pek :yi tanlyan, hatu konuştuklarl dili dahi argolarile birlikte. bilen Osrr.an Cemal, onlara aid sahneleri, düğünleri, seyrdnlarl, falcl klzlarl, kavgalarl... ilâh hayr e t verici bir canlslıkla kaleme almlştır; Osman Cemalin ku.ağl, plâk dolduran bir makine sadickatlle muhaverelari zaptetmiş ve kalemi usta bir ressam flrçasina da galebe çclan bir kudretle, sahnelerl gozunüzün önüne koymuştur. Çlr.gene kavgaslndan bir 3ahne: (Kavga, Çingene mahalleilnde karşlllk.ı evlerde oturan iki genc kızın pcncereden pencereye söz atmalarile başllyor. Ve dcendi evlerinde hergün iki üç tencere kaynadlğlnl> ovünereK söyliyen tarcfa, karşldakinin «Sizin evde tencerelcrln İçinde hergün top oynar» demesile alevleniyor. Artık pencereye, elmde bir dokna tenceresile, klzın anasl da gel. mıştir. Ana klz, dünden kalma bir kaç yaprak dolmaslnı karşl tarafa göstererek ve olduklarl yerde göbek çaikahyarak. kavga makamile tutturmuşlardır: « Dolma görsün gözlerin!.... Şimdi sözii Osman Cemale bırakallm:) derler bezelye.. Tuzu biberi tamam.. (Onlar da ayni cami in minaresini işmarlıyarak) Gel sen de ye hey imam!. Buna deıler bezelye... Ağzln yanar usul ye... Karşlki pencerede baş ügloşir ve üçüncü gelen 'tocakarl içi kavurma ile dolu bir labağl uzatarak gene makamla. ses.enır: Buna derler kavurına!.. Yanlndakiler: Dumanını savunna!.. Eti aldlk kasabdan» Biz korkmaylz hetabdan!.. Halis karamandır bu!.. Körpe toramandir bu!.. Karşl tarafta da başlar üçlaşir.. ilâh. 19 kabzımal millî korunma mahkemesine verildi Belediye murakıblarmın Haldeki tetkiklerl devam etmektedir. Düne kadar faturasız mal satmak, «atıj liatile fatura flatl birbirine uymamak gibi suçalrcian 19 kabzımal MılU Korunma mahkemesine verilmlçlerdir. Belediye murakıbları, Meyva Halindeki kabzı. malların muamelâtını tamamıle teftij ve ikmal etmişlerdir. Şımdiye kadar yapilan teftijlerde Halde disiplinsizlik hüküm sürmekte olduğu, gelen malların tartılmaksızın sandık hesabile almıp bilâhare kabzımalların ellerine geçtiktea sonra mad. rabazla kabzımal arasında kilo taşına keyfi fiat tesbit edılmeıtte ve perakendecilere buna göre sati| yapılmakta clduğu anlaşılmaktad»r. Muxakıb!sr raporlarını verdıkten sonra Eal işi kat'l bir inzibata baflanacaktır. Eğer, Müttefikler, Moskovada lklncl cephe hakkmda kararlar verirken bu cepheyi Balkanlarda tesblt ettilerse, ayni zamanda Yugoslavlarln barlşmasını temin etmiyecek olurlarsa, cepheyi açInhisarlar Umum miidür. mnk«a güçlük çekeceklerdir. Halbuki, çokluğu tcşkil eden Sırblar, bütün lüğünün bir izahı Slrblarin tekrar bir araya toplanmasl ve Dünkü sabah gazetalerinden birinde mücrimlerln cezalandlrılmasl Eİbİ, ken. dileri için esasll noktalar teşkll eden tnhisarlar tstanbul Başmüdürü ve muaİsteklerİTii elde etmiyecek olurlarsa, bu vlninin serefleri haleldar oldugundan dolayı Gumrük ve tnhisarlar Vekilini barış tahakkuk edemez. davaya karar verdikleri yazılmakta idi. Halen, haricde, Kahiredeki hükumetînhisarlar tstanbul Başmüdürluğünde. leri tarafmdan meşru surette temsil ki son vaziyet hakkmda Înhisarlar Uedikn ve kendl memleketlerinde, Gene mum Müdürlüğü tarafmdan ju malural Mihailoviç'in emri altlnda savaşan mat verilmiştir: Slrblar için, şimdilik, blr şartla «nlaşroa «totanbul Bagmüdürlüğünde ahlren yapmak imkânl vardlr ki, o da, bütün kanun ve usulüne uygun olarak cere. asi ordularin bir tek kumanda altlnda yaa eden muamelelerin idaremizde ve ve mernleketin kurtanlmasl gibi bir tek devlet teşkilâtında emsali çoktur. Ishedef uğrunda blrleşmeleridir. tanbul Başmüdürü Fikri Faık GüngöÖyle görünüyor kl, eğer bu nokta ger. ren'in . bazı idarî sebeblerden dols^ı çekleşecek olursa, barişma sahasında bir hizraetinde devamı tecviz edilmemiş ve adım atılmlş olacaktır, o zaman, Müt kanun hükümlerine uygua olarak tekateflkler de, Balkanlardan geçerek Av üde sevkedılmlştir.» rupayl istilâ plânlnl daha iyi hazirlıyaHalka kömür verilemiyeceği bileceklerdir. ... Yağl halis Ayvallk ... Dolma görsüu gözlerin... Pirinci halis Misir... Dol. ma görsün gözlerin.. Bahar b.ber tastamam.. Dolma görsün gözlerin.. (Ellerile oradaki Haclali camiinin nılnaresini işa. ret ederek) Gel sen de ye iaıam!.. Dolma görcün gözlerin.. Flstlk üzüm bolcana.. Dolma görsün gözlerin.. Selâm söyle kocana... Dolma görsün gözlerin... Şimdi karşl taraftaki pencereye, de yeni kalaydan çllcmls blr bakır sahanL orta yaşll bir kadın gfilmiştir, sa. har.ln içindeki bezelyoyi göstererek ayni eda ve ayni makamla onlar da ana klzmukabeleye başilyorlar: , <Akbaba Yaylnl» arasında çlkan «Sa Buna derler bezelya... Ağzln yanar bah Kuşlarl, nl, hasretini çektiğlmiz usul ye... İçi dolu top etle.. Buna derler rnazbut şiirin olduğu kadar, ince kadın bezelye... Yağlsl ha\ls kuyruktur.. Buna hassasiyetinin de güzel nümunelerinl İhtıva ettiği İçin zevkle okudum, Hele «U.udağ» intlbalarınl?.. Eserin sonuncu şiiri «Çingene Kızlanı na dairdir; eabahlarl horoz seslerile beraber yollara düşen ve: tr TKJ. Ey Türk Dünyayı satarak şöyle btr pnVa.» Güne ilk selâml veren çingene klzlanFildr, na dair.... Bu şiirin son «Dönü». kıt'aal San'at, nekadar güzel: Dava Yıldızlar dogarken dönerler kır», ve poîitika Tanık türkülerde bin blr hatıra™ Sıfmıp blr kara, yırtık çadırs, okuyucusuü! Onlardır varlılın sırnn» eren.» Birkaç yeni eser hakkmda. kısa notlar: Tefeyyüz Kütubhanesi «Canavar» 1 bastl. Faruk Nafizin ilk manzuzn piyesi. Eski Anadolunun «insan» 1 «canavar» yapan büyük lstlrablnın manzum hikâyeii. Kudretli şalrin bu nefis eseri yeni liarflerie İlk defa basllıVır. «Canavar» 924 tc yazllrr.ış, ayni sene İçinde o zamanki ismile. Darülbedaylöe cynanmlştl. , § Rahmetli M. Turhan T^nln büyük emçkler ve çok yorucu" araştırmaîarja vücude getirdiği bir eser «Tarihte Türkler için söyler.en büyük sözler» dirDcğıu özlü ve doğru söz'.ü bir çok büyulcierin milletima hakklndaki flkirlei'iia beraber hal tercümelerinl de İhtiva eden eser «Cumhurlyet K'.tabevi» taraflpdan çlkarllmiştır. Nâpolyon'un şu sözünü, ikinci tab'l yapilan bu eserden allyc'um: «Türkler öldürülebillrier, lâkin mağlub edilemezler.. , Ş «Akbaba Yaylnl., tercüme seriflnin İlk kitabmı çlkardi: «Klrmlzl entarıli klz». İlk göze çarpan, yeni yaylnın şeklinde ve tertibindekl selim zevktlr; okur.unca, tercümenin de pek lâtif blr üslubla yaplldlğl görülüyor. Tercüme meşhur Rus edibi A. Çekhov'un «Chasse Tragique» isimli romanlndan yapllmlş, fakat türkçe lsmlnl klrmlzı entarili kahramanindan almlştır. Bu eserle beraber matbuatlmlz yeni vc muvaffak bir mütercim tanimi? oluyor: Adnan Tahir Tan. orkunç deprem felâketiııin tahribatını yerinde tetkik eden sayın Dahiliye VekiliniiZ Hilmi Uran'ın bejanatı da gostcriyor ki insan kaybımız, Erıincan faciasındaki kadar oçk olmamakla beraber, pek çok ev yıkılmış ve binlerle yurddaş bu kış günlerinde evsiz kahnıştır. Tanjamile yıkuan veya agw hasara ugnyan evlcrin sayısı 20,000 e yakm olduğrana göre, en az 100,000 vatandaş çadırlara veyaalelâcele yaptıklan kulübelere sıgrınmıştır. Bir kaç gün evvel, förüştüliim bir genc, stajiyer doktor Dursun AkçaoğIn, Çerkeşte mevcud 1000 evin kâmllen yıkıldığını ve halkm büyük ve acele yardıma muhtac oldngrunu, müşahedeIerine atfen, söylüyor, bn hususta benden teşvik edicl yanlar Istiyordo. Tardımın en büyük kaynafı, halkımııın şefkat ve «nerhamet duygnlandır, Felâketzedeleri sofuğa, açlıga, hastalıklara karşı kornmak için, yapılacak yardunın acele Te esaslı olması lâzımdır. Bn da. ancak teberrolann süratle yüpümasile mümkündür. Kemal Salih SEL ILAN (*) Ahmed Mithat Efendlnin «Çinge. ne» romanl «Letaifi Rivayat. serisi arasında çlkımıstlr. 208 sahifedir. 1887 de Geçen gfin tanıdıgım blr taclr. ban» basilmiştır. şöyle diyordn: (*•) Bu tabirin kullanllmaslna ülu Hayat pahalılığı ve Ihtikâr m&nt, nayln müsamahasmi rica ederlm. , sebeti'e gazetelerin tüccar hakkında yarn dıkları, çok giicümüze gldiyor. Blr yardıntf yapmak lünımn hasıl olnnca, tüccanr» San'at hâdisesi yaratan şefkat ve hamiyetine müracaat ediliyor. Fakat tacirlerin gönlünü altnak Içhı, onlar hakkında iyi ıcyler yanlması »nntulnyor. Isvlçrede otnrdnğn halde, fel&ketzedelere 10,000 Türk Hrası teberm etmek suretile izhar etttğl büyük şefkat ve cömerdlikle hcpimizin şükranını kazanmış olan Prenses Ntmet Kemsleddinln sösterdi|l yolda yürnyen zenginlerimla, henüz pek azdır. Halkımızın, bilhassa servet sahiblerlnin Vali Te Belediye reisimiz Dr. Lutfi Kırdann davetlne lcabet edecegine şüphe yoktur. Fakat dttn akşama kadar yapilan teberrnlar 58216 liradan ibarettir. tstanbul gibi, memleketimizin en büyük ve zenginleri en çok olan blr ?ehri için 58216 lira, tftihar edüecck blr yekfin degildlr. Zençin blr muhit oimıyan Fatih merkez Te Şehreminl nahiyelerl ilk oknlianndakl yavmlar, blr hamlede, 1023 Itra toplamakla kese ve kasalannın a|xını aemakta agır ve lmsakll darranan tenginlere bir şcfkat ve hamlyet dersl Termlşierdir. Şimdiye iatfar Istbmbulda, Habib Isminde blr taclr 5000, ve hmfnt bildirmlyen diger bir tticcar da 4008 liralık yardımda bnlnnmnşlardır. Tlcaret Odasındakl yardım komltesinln mektcblanna bazı tacirlerimizin adeta sadaka nev'Inden pek küçük paralar vereceklerinl bildinniş oldnklanm teessfll) ve teessüfle haber alıyon». İ S TE (.L'ülustri'den hulâsa edümişUr.) anlaşıldı Ölümden kurtarılan yolcular Ortaköy iskelesine bağlı Rahmlnln idaresindeki sandal Neslm, Salamon ve Cemal admda üç yolcu ile, Ortaköy açıklarmda demirli bulunarı Kaplan vapuruna yansşmak isterken suların teslrlle vapurun arka kısmına şiddetle çarparak devrilmistlr. Sandalcı Rahmi ve üç yolcu Kaplan vapuru müretteba. tı tarafmdan muhakkak bir Sîümden güçlükle kurtarılmıslardır. AMCABE MİZAH VE KARİKATÜR SAN'ATININ NEFİS BİR ÖENEĞİDİR! Cemal Nadirln, Sermed Muhtarln, Mahmud Yesarinin en güzel eser. lerinden başka, kirallk sahifede: • • • • • • • • • • l ı ı ı ı ı l l l l l l M l l l l l l l l l ı l l l l aa^^MH Yarınki Kömür satış ve tevzi müessesesi kaloriferll apartımanlara Cç partide verilmekte olan kömürün üçüncü ve sofi partisinl vermek için hazırlanmaktadır. Şimdilik müessesenin tstanbulda bulunaa komürü 4000 ton koktur. Sdmer vapuru ile birkaç güne kadar 1800 ton daha gelecektir. Gazhanelerm ayda vereceği kok mıktarı 2500 ton kadardır. Bu miktarlarla ancak kalörüerli bina. lara, hastane ve mekteb ve resml ve hususl dairelere kısmen kok da olsa kmür verilecektir. Lftkin, evvelce sobalı balka yanm ton veya bri ton miktarında kömür verilmesi için düşünülen şeklin tatbikına imkşn olmadığı anlaşılmaktadır. Aşevlerine 800 bin lira yardım Aşevlerine yardım için Parti Vilâ. yet merkezinde çalıjan komite şimdıye kadar 800,000 lira teberru temin et. tir. Çalıgamıyacak vaziyette bulunan ve günlük ylyeceğini temln edemiyen îstanbullulara yemek temini için faaliyette bulunan Kızılay aj evleriıtıe Istanbulun hamiyetli halkı cidden bü. yük bir insaniyet hissıle teberrularda bulunmaktadır. Bilhassa kendisinden 10,800. lira istenen bir Türk firrmsıoın bu mlktara hiç itıraz etmeden elind« gundi verecek parası olmadığı, fakat yeni getirttiği yüa ipliklermden 10,800 lıralık bir mıktarını derhal vermeğe ft. made olduğunu bildirmcsi hamiyete bir misal olarak kaydedilmektedır. TERKOS ÇEŞMESİ Yazan: Faruk Kâfiz Çamllbel Merhum Avni Yağızın ailesine maaş Şehlr Meclisi dünkü toplant:nnda yapilan bir teklif ile Şehir Meclsı azasından merhum Avoi Yağızm Istan. bul sehrine ifa ettiği hizmetlerden bahsedilerek aüesiae maaş tahsisi ıstenümiştir. Teklif kavanin vs maliye en. cümenine gönderilmiştir. DONYASI Ilk saylsl fikır hayatlmlzda görüîmemîş bir alâka uyandırmlştlr. Ahmed Haşlmin «lnsanln tablate en yakln kalan güzel blr cinsl» ve «blzzat bahart diye vasiflandırdığl çlngeneler, yslnlz şairlere İlham vetmekle kalma. ırrlştlr; altmlş sene kadar evvel Ahmed Mithat Efendiye (•) blr roman. son Knelerde de Osman Cema'ı Kaygıliya mükemmel blr cser mevzuu olmuştur. Osman Cemalin «Çlngeneler, i şlmdl ikincî defa .Semlh Lutfl Kltabevi tarafmdan basilmiştir. İlk tab'l 1939 da ya. pildığl halde, eser, ancak 942 de revac bulmus ve az zaman içinde nüshası bu".unmaz olnruştur. İlk tab'lnln üç sene kütübhane raflarlnda pineklemesl .Osman Cemalin çekingen karakteri îlrayet etmiş olacak! eserln taniîmamaslndan İlerl gelmiştir. «Çlngeneler. C. H. P. nln iki sen« evvelki roman mü. sabakasmda yer almca derhal tanirtmış, tanilmca da lâylk olduğu rağbetl bulmuçtur, Osman Cemal çekingenliğini ö kadar ileriye götürmüştür ki, onu, blzlm Babıâli caddeslnde blle, şahsan tanlmlyan mubarrlrler vardlr. O, kendl kendini ikinci pîânda bırakmiş, silik kalmayl, tercih etmiştir. Halbuki onun kadar ön safta yer almağa hai kazanmlşlar ne kadar azdlr?Yarin eski îstanbulu tetklk edecek olanlar Ahmed Rasim kadar, Hüseyln Rahmi kadar Osman Cemalin de eserle. rinden istifade edeoekîerdir. Çünkfl Osman Cemal eski İstanbul hayatl kadar, İstsnbul çehrini de «dört bir etrafl»(**) ile en iyi tanimiş ve tanltmls olanlardan birldir. Yazlk kl bu lntıbalarmro. büyfik kisml kltab halini almamls v« Jtaybol. nağa mahkum bir halde gazete ve ır.ecmua sütunlarlnda kalmlştlr. , Bu yazilar Halkevleri için, hele folk. lor eraştlrmalarl yapanlar için bulunmnz birer hazlnedir. Eski İst'.nbul hayatlnl, meselâ Semai kahvelerini (zamanlarl, şeki'leri, usullerile semai, koşma, yllcız, divan, manl, destan gibi) nümu. neleri ve bütün teferruatile Osman Cemal kadar bllen var mldlr? îmamlart ve İhtlyarlarile eski mahalle âdetferlni, nn'anelerini. dedikodulartnı, külhanbey. lerini, tulumbacllarlnı Osman Cema1d«n iyi kim anlatabüir?. Hele eski tnahalie düğünlerini, evlenmeleri, boş?nmalarl, hulieleri. • BÜYÜK DOĞU'nun mîsilsizliğirti görmek îstersen, bugün çıkan 18 ind sayinna bir göz at; ve değifmez hükmünü ver! Genc ve yaşlı bütün gerçek Türk kıymetleri BÜYÜK DOĞU'da.. MECMUASINDA: Bedri Rahmi Eyüboğlu Celâleddin Ezine Celâl Sılay Cemal Hakkı Selek Eren Eyüboğlu Esad Adil Müstecablıoğlu Fazıl Hiisnü Dağlarca Hflmi Ziya Ülken HuUd Aran Mustafa Şekib Tunc M. C. Nurullah Ataç Nurullah Berk Orhan Veli Sabri Fettah Berkel Saîd Faik Abasıyanık'ın eserlerini bulacaksınız. ÇIKTI Ben de bn dostnma çn eevabı vermiştlnı: Blze, lyi yazilar yazmak hnkanmı vermeniı İçin Işte slze bh fırsat. Slrin felâketztdelere yapacagmn yardımlar nisbetlnde, gazetelerde, tüccann e5mcrdligini ve alicenabTıgını tebarüı »ttireceklerdir; hem de islm dkretmek suretlle. Ben, kendi hesabıma, tacirlerlmtzln ve zen^inlerimizln yapacaklan yardnnIan, bn dar sütnnda tebartb ettirmeğa ve onlarm islmlerlnl şükran ve mrnnrf^. le kaydetmege hanrım. Elverir kt, «n. Iar, Erzlncan faclasında 1,200,000 ttN rerdikleri gibl, bn defa da, heyeeanli bir şefkat ve lnsanlık hamlesf ve yanş» île yardım Iştne sanlsınlar ve vardın» JisJelerinln onlar, yüzler değfl, bfnle* haneslnde kendfierini röstersinler. Ticaret bllânçolarının masraf kısnn^ Iarmda görülecek büyük tebemı rakanıı lan, eengrin taclrlerimlz İçin, en bflytil^ manevî kazano, en serefli kâr olacaktır/ YENİ EDMON ROSSİER Lozan ve Cenevre Üniversiteleri siyasî tarih profesörü ÂVRUPÂ'nın SİYASÎ TÂRİHİ 1815 1919 Tercüme eden: ALt KEMALİ AKSÜT 326 büyük sahlfe Fiatl 300 kuruş ümumî satlş yeri: ÜNİVERSİTE KİTABEVİ Evlenme Gazetemizia eskl Idare müdürü merhum ttırahim Teztürk'ün kızı Bayan Hayat ile hava üsteğmeni trfan Doğanm evlenme törenleri dün Tokatliyan M lonlarında her lkl tarafın akraba ve dostları huzurlarile kutlanmıştır. Yeni yuvaya uzun ve mes'ud omür düeriz. TAKSİÎM Sinemasmda 2MEŞUM KERVÂN Büyük macera ve •ergüzeşt filmi. Baş rollerde: ROBERT STACK RİCHARD DİX ve ANDY DEVİNE BÜGÜN MATİNELERDEN İTİBAREN 2 büyük ve güzel film birden: Şiddetli lodo» fırtınası İki üç gündenberi d«vm eden lodo» fırtınası dün de yağmurla beraber de. vam etmiştir. Fırtma, vapur geferl»rine de tesir etmektedir, Harem iskelesine Isliyen Şirket vapuru lodostan bu iskeleye yanaşamıyacağını »öyllye. rek yolcularını üsküdara çtkarmı«, fakat bu hal bazı yolcuların sikâyetinl mucib olmuştur. üsküdara çıkanlar polise müracaatle bir zabıt tutturmujlardır. Bu rabıtta yetmiş kişinin imza. sı bulunmakatdır. Bu münasebetle junu kaydetmek isteriz kj eğer vapur kaptanı tehlikell bir vaziyet hissetmia ve bu sebebden Harem iskelesine yanaşmamıs iee yolcuların hayat ve se. lâmetlerini dilşünmüj oldugundan bundan jikâyet değil memnun olmak lftzun elir. 2EBEDİYEN SENİNİN! Musiküi ve şarkıll güzel bir komedi. Baş roüerde: PEGGY MORAN ve JOHNNY DOWS Bu zengin proaraml gönr.ek flrsahnl kaçırmavlnlz. AKŞAM N E M A S I N D Beklediğiniz Neş'eli ve Zevkll BEYAZ RUYA Büyük REVÜ filminde Dans Kraliçesi Bugün İKİNCİ Sayısı Her biri büvük bir fiklr hamlesi olan blr çok değerli yanlardan bir kaçl: (Anadolu yalnlz bir Türk yurdu değil. ayni zamanda bir anavataa. dtr A HAMDİ BASAR). COîmar.ll tırı'inde İlk inkllâb harekeü İSMAİL HAMİ DANTŞMEND), CDomaniç di§larınin yolcusu ŞÜKÛFE NİHAD^fDüzerJik Prof. SÜHEYL), (Ahlâk dâvası KEMAL CE. NAB). (Âlimler Meclisinde, Devlet işletmelcri, vesahe...) Bu. en ileri ve en bü\Tİk fikir mecmuaslnı BUOÜN MÜVEZZİT,FRDEN tSTEYİNtZ. Snvîsı 20 kuruştur. Posta kutusu İslanbul 701. «Çingeneler» in roman tarafî, eserin talcdimi için İlıtiyar edilmiş blr «şekll» Bir hırsız mahkum oldu den başka blr şey değüdir; onu bir Ollmpiyad şampiyonu KARL SCHÖFER ve meşhur KAYAK BALETİ lAlelide Raşidenin evinden geceleyin «roman» gibi ele alarak tenkldinl yapNumarall yerlerlnlzin önceden kapatılmasi tavsiye olunur. eşya çalmaktan maznun Muharrem; ls mlş olsnlar aldanmlşlardlr. «Çlngeneler., tanbul sekizinci asliye ceza mahkeme ismini taşidığı sınifin hîyat ve itiyadlasince iki buçuk sene ağır hapse mahkum rlnl, meçreb ve telâkkilerînl hariku'âde edilmiştir, blr bigi İle anîatan mükommel bir tetklk mahsulü ve münhaslran bu tetkik Yanarak öîen çocuk cephesinden «dört başl mamur» blr eserSehreminüıde oturan Kâzımm kızı dlr. (Şu gon tabirln «dört başl baymdlr» bej yajmda Nimet; odada oyr.arken şekline çevTÜmesine ne dersinlz? Osmangala düşerek vücucür.ün nıuhtelif man Cemal, eserlnln bazı yerlerinde Motörle lşler »?kremöz ve malaksörlü yayık alınacaktır. Bun!ardan yerlerinden yanmış ve kaldırıliığj H#, maruf tabiri bu garib şekle sokarak ellerinde kullanılmış veya yenisi bulunanların blr teklif mektubile Orman sekl JiMtaneslnde olmOstür. «Nafis Vekâietl.. Clftllğindeki kurumumuza müraçaatlerJ llan olunur, Bu (1605) OLLY HOLZMANN Nikâh töreni Şehrimizin maruf Narmanh ailesinden Bayan Neclâ Narmanlı Ue Belediye Reis muavinimiz Lutfl Aksoy'un ojlu Nevzed Aksoyun nlkfthlan dün Beyoğ. u Belediye dairesinde, iki taraiın akrabaları ve güzide davetliler huzurile kıyılmıs, genc evlilerin şahidliginl eski Dahiliye Vekfll Şükrü Kaya ile Vali e Belediye Reisl Dr. Lutfl Kudar yapmıştır. üri tarafın ailesile genclerimizi kutlar ve saadetler etmenni ede Devlef Ziraat İşletmeleri Kurumu Umum Müdürliîğünden: Yayık ve ekremöz almacak