22 Kasım 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

o t o \ RADYOLARINI TERCİH EDİNÎZ. 20 nci yıl sayı: 6922 umhuri İSTANBUL CAGALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhanyet, İstenbul Posta kutusu: istanbul No. 246 Teiefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr h«yeti: 24298 İdare ve Matbaa klsmf 2429924290 ^ LARIMI , . PclZflrtBSİ 2 2 IKİIICİtGSnn I 9 4 3 arayınız. ıçılar No. 75 B ALLI Rumanyada asabiyet! Nemlekette panik olduğa tekzib ediliyor Tarih Kongresinden intıbalar: Sağda, Cıım. hur Reisimiz ve Başvekiliıniz kongre aza. lannut bir kısmile beraber, solda, Mılll Şefimiz, kongrenin kapanış cclsesinden sonra Saracoğlu ile görüşüyor Hakikt bir SlllIllBit temelleri tuz sene harbine son veıen 1648 VVestphaiie muahedelerindenberi, jnsanlar, millct. leıaıası anlaşmalarından ebedî sıılh doğabileceğine dair bıtntez tukenraez hajallere kapıldılar. Bu uğurda harcanan her gayreün bir nııiddet sonra feci şekilde boşa çıkması onlan yıldırmadı. Yeryuzunü kasıp kavurau her fırlınayı sonuncu fırtma sandılar. Yanıldıklarını görunce de, kabahati, inandarının im. kânsızlığında değil, diplomatların beceriksizliğinde aradılar. Buyuk çapta dün. ya harblerine son veren her muahededen sonra, o muahedeyi tenkid eden yüzlerce cild kitab j azılmıştır. Napoleon Avrupasını tasfije eden Viyana kongreleri, Avrupavı harb belâsından ve ihtilâl afetinden ebediven kurtarınak iddiasında İdi Üç binuk hukumdar, mukaddes ye. minle birbirine bağlanıyor, dünyaya niaam veren monarşik prensiplerin her yerde ve her zaman mudaCaası uğrunda (Ulu Tann adına) her fedakârhği goze alacağını >uksek sesle ilân ediyordu. İşlcr ojle zannedildigi gibi ulu Tannnm ısteklerine uygıra çıkmayınca, mukaddes ittifakı tenkid maksadile >uzlerce cild kitab yazıldı. Bu ittifaka başlıca kusur olarak, mılletîeıin bünyesiııde kcndini go:.tcren değişiklikleri hesaba katmaksızın eski rejimin zorla yaşatılabileceği noktasından hareket etmcsi gosteriliyordu. Her ne olursa olsun, jalib m»ğlub hemen biıtün Avnıpanm gonül bağtadığı 1814 nizamı çok kısır ohnus. az zaman scnra UıtilâHer ve harbler miUetlcri kemirmeğe başhyarak mukaddes ittifakı mahvetmişti. 1918 nizamı, bir asır evvclki ağabeyine nazaran sozde çok daha reel esaslara da. janacaktı. Ulu Tann ve monarşik prensipler gibi kutsal ve metaüzik tabirler kalkmış. yerine (milletleun kendi ken. dilerlni idare etmeleri hakkı), hürriyet, musavat gibi Fransız ihtilâünden mulhem bir takım nazariyeler konmuştu. Bir milletler cemiveti kurulacak, milleüerarası bir adalet divanı meydana getirilecek, hakkını arıyan millet silâha değil, oralara başvuracaktı. Bu gu*el fikirlerin o kadar propagandası yapılmıştı ki, harb bittiği zaman, mağlub mılletlerden bile onlara güvenerek pembe bir yanna inananlar olmuştu. Fakat isler ojle nmulduğu gibi hak ve demokrasi pren«iplerine uygun çiknıa. yınca 1919 muahedelerini tenkid yollu gene yüzlerce belki binlcree kitab basıldı. Miiletler Cemiyeti sulhu dij ebileceği. miz Birinci Cihan Harbinden sonraki barış devresine ba?lıca kusur olarak, Amerikanın kendi kabuğuna çckilmesi ve oteki galiblerin de hak ve müsavat pıensiplerini pek acayib bir seküde tat. bika kalkmalan gostcrildi. Bunlar, MiHetler Cemiyetini kendi ih/iras'arına oyuncak yapıvorlar; küçük mil'ctlere müsavi hak tanımıyorlar! DendL Her ne olursa olsun galib mağlub biitün Avrupanın gonül bağladığı 1919 nizamı bir asır evvelki ağabeyinden de kısır çikmış, dunva, bir dakikalık bir rahata bile kavuşamaksızın yirmi bir yıl içinde eskilerine rahmet okutaıı deriu bir uçuruma yuvarlaniTiıştı. Her yerde büyük umidler nyandıran ve neticeleri hakkında hararetli yazılara >ol açan Moskova konferansını du<sünürken, insanlığın asırlardanberi geçirdlği acı tecrubeleri hatınamamak elden gelmiyor. Eski misallerden lîers aldıkla. ıını umduğutnuz uç olgun ve ağırbaşlı devlet adamı acaba dünya cennetinin sihirli anahtarını bulabildiler mi dersiniz? Konferansta verilen kararlara dair salâhi>etli ağızlardan duvduklarımlz cid. den gırzel ve ümid vericıdir. Fakat şim. dije kadar bir çok giızel prensiplerin ve ümid verici projelerin sorrunda nereye vardığını bilen yüreği aeı dolu insanlık adına burada bir acaba demekten kend'mi alamıyacağım. İleride sulh olur da tohutnu bu konfeıansta atılan dünya nizamı gene kısır çıkarsa. sajın diplomasi ve poliüka bilginlerinin vüzlçrce cild cser yazarak bu nizamm temellerine daic bir sürii kusurlar bulacağından şüpheıuiz olmasın. Bir hâdise vuku bulduktan sonra, ona aid hatalan meydana çıkarmak güç bir iş değildir. Marifet hatayı vukuundan evvel gosterip feci ıstırablaıın milletleri inletmesine engel olabilmi'ktedir. Bir defa ebedî cennet havalini toptan bir köşeye atmahyız. Bvınıın pesini bırakmadığımız müd.ietçe, çolde seraba doğ ru kosan susuzlann ıstırnbından kuıtu'amıyacağımız anlaşılıyor. Eldeki raevcud Esnaf Odasmda yapılan toplaıttı Valinin ve Parti Reisinin de bulunduğu içtimada esnaf mümessilleri birbirlerile tanıştırıldı, faydalı görüşmeler oldu Başvekil muavininin Almanyaya gittiği, Macarlann ültimatom verdiği de doğru değil! Lübnan buhranı nihayet halledildi Fransız Kurtuluş Komitesi Tevkif edilen Cumhur Reisi ve Lübnan nazırlarını serbest bıraktı, Fransanm Sark mümessili vazifesinden azlolundu Londra 21 (B B C.) Fransız kurtuluş komitesi bugun Cezayırde fevkalâ. de bır toplantı yaparak Lübnaa buh. ranıru hal içua General Catroux'nun tavsıye ettıği tedbırlerle meşgul olmuş ve bu tedbırleri kabul etmıştır. Bunun uzerıne ayın 11 ınde tevkif olonan Lübnan Cumhurreisi Bişara El Huri ile Lübnan nazırları serbest bırakılmiîlar, Cumhurreisi, vazifesini ifaya devam et. mek üzere sarayına iade olunmuştur. Boylece Lübnanda anayasaya dayanan normal hayatm teessüsüne bir mânı kalmamış bulunuyor. Sükunetin avdetinden sonra kurtuluş komitesmın mumessıli, Lubnanla SurıBir haftadanberi hasta oldnğu anlaşılaa yenin istiklâli hakkında bu memleket. Rumen Başvekfl muavini lerin hükumetlerile anlaşmalar yapacak Michai Antenescn ve boylece yeni ihtılâfların çıkmasma Arkası Sahife 3. Sü. 1 de. Fransız Kvrtuluş Komitesinin Cexayirde yaptıjfr Bukreş 21 (a a ) Anadolu ajansınm hususî muhabiri blldirıyor: Başvekil muavini Michai Antonescunun Hitlertn umunıî karargâhina yaptığı zıyaretı Rumanyada panik olduğu, dairelerin, hattaâ Kralın başka bir yere nakletmek üzere hazırlıkta bulundugu, Michai Antonescu'nun reisliğinde bir demokrat kablne kunılacağı ve Macarlstanin cenub Transilvanyada bulunan Ma Dünkü toplantı da Geçende kurulan İstanbul Esnaf Oda. sınln Divanyolundaki binasında dun bır tanışma toreni yapılmıştır. ToplantHa; Vali ve Be'.edıye Reisi Dr. Lutfc Kırdarla Parti Vilâyet İdare heyetl reısi Dr, •Behcet Uz, İstanbul meb'uslarından Ferid Hamal ve jnrmi dort mes'.ek grupunu •temsil eden esnpfla gazeteler mensublarl fcazır bulunmuşlardır. Töreni bir hitabe ile açan Oda reisl Abdullah Vahdi Arıman; hıtabeslnde Esnaf Odası kuruluşunun gayesini, te. şekkülün faaliyet veçheâini anlatmıçtır. Esnafa yardımla muvazı olarak halkın lhtiyaclarlnı lâyıkı uzere yerine getlrmek, iş ve san'at zümreleri srasında n;ükâfatlı teşvlk müsabakalan tertib etmek, mıllî ve mületlerarası açılacak sergılete iştirak vesaire suretleri'e ve elbirliğıle çalışılacatını bellrtmistir. bulnnanlar Arkası Sahtft S. Sü. 3 te Hltabeden sonra, bır çay ziyaretl ve. nlmıştir. Davetlıler bu sırada oırbırleTile tanişmıştır. Ve umumıyetle Esnaf Odası teşkllıne esas olan crevzu etrafirda konuşulmuştur. Oda reisinin * m\ıht«lif cihetlerden verdığl ızahlar dlnlenilmiştir. Gerek Valı ve Beledlye Relsl, gerek Parti Relsi esnafia ayn ayn ve topluca goruşmuşlerdlr. Dunku tanışma törenindeki konuşmalarda; üıtıkâr mevzuu uzerınde durulmuştur. Milli korunma kanununun takıb ve tecziye ettıği ıhtıkân baçlangıcında onleyici olarak neler yapılabıleceğı yolunda fıkırler ortaja konulmuştur. Toplantı sonunda; Esnaf Odası ile Tıcarst Odası arasındakı temasın tarsinı. Belediyenın muzaheretı ile çalışmalrda tam bır ahenk temmi yolunda yurümek netıcesme vanlmıştır. Kiyefi hedef Alman karşı taarruzu I i tutan son içthnada bnlunanlar Ramldeki esrarlı cinayet Maktulün Yusuf Kemal Ozer isminde biri olduğu tesbit edildi Cinayetin İzmitfen getirilen paraya farcaen iş!endiği zannediiiyor Râmıde bulunan cesedın îstanbuldaki Elazıg Nfikhyat Şırketı h^ssedarların» dan Yusuf Kemal Özer rfdugu tesbit edılmıştır. Tahkıkata gore; kendısı bır. kaç gun ev\el şııketın tzmıttekı şubesını teftışe gıtmıştır. E\ 'nden çıkarken orada uzun muddet kalmıyacağmı, he. rr.en donecegıiıı soyledıgı nalde hemen donmemış olması aılesiai şuphelendır. mıştır. Ogullanndan Zıya, İzmıte gıdıp gelen şirket motorünun kaptanma ba. basının gecıktığıni sorunca; babasının Izraıtten trenle İstanbula donecegmı soyledıgi, denız dalgalı dıye motore bınmedığı ve herhalde İstanbula gelmış olması lâzım geleceğı yolunda cevab almıştır. Bunun uzerıne aılesı zabıtaya baş\ urnıuştur. Yusuf Kemalın oğlu Zi. yaya, Râmıde başı çekıç veya başka herhangı bır katı cısımle ezılmış cesed Cephenin cenub kesiminde Kızılordu büyük tank kuvvetlerile hücum ederken Almanlar da Zitomirdetı Kiyefe doğru ilerliyorlar Moskova 21 (a.a.) Sovyet tebliği: 21 sonteşrin gunü Dinyeper dirseğiru deki kıt'alarımız Dlnyeperopetrovsk ce« nub batısında mevzlî muharebe.ere de« vara etmışler ve kuvvetle tahklm edilmiş muteaddid duşman istlnad noktalarınl almışlardır. Kremençug cenubunda inadlı çarpışı malar yapan kıt'alarımız duşman mukavemetıni yenerek 9 Almac tahkimii nıevziini almlşlardır. Korostoşev çevresınde kıt'alarımız pU yade ve tanklarla yapüan taarruzlsrl püskürterek insan ve malzeme bakımın, dan düşmana ağır kaylblar verdlrmişlerdir. Reşitza çevresinde taaıruz hareketleri* ne devam eden kuvvetlerimiz dusma bir çok tahkimii noktalarmı almişlarc Cephenin başka kesimıetinde keşif fa^ aliyetleri ve karşıllklı topçu ve havan topu atışı olmuştur. 20 sonteşrlnde butün cephelerdeki kıtalarımız 174 duşman tankını tahrib et. mlş veya işe yaramaz hale getınnış va 13 Alman uçağı düşürmüştür. Uzak Şarhta Çin cephesinde ve Pasifikte önemli savaşîar oluyor Japonlara göre dört Çin ordusu imha edüdi, dört Amerikan harb gemisi de batırıldı! Almanların şark cephesinde kullan dıkları sis makinelerinde'n blri Asherı vaztyet Alman tebliği Doğu cephesinde Alman karşı taarruzu H. Emir Erkiîet > Avrupa muharebe ceplıelerinden doğu savaş alanı birinci derecede ehemmijeti haiz olmakta devam edi\nr. Alman Führet'inin son nutkunda zaferin doğuda son savaşı kazanacak olana aid olacağını soylemesi A'nıanyada bu cepheje birinci derecede onem verildiğıni gosteriyor. Bu cephenin ehemmjetçe on safta gelmesi Almanya için en kuv\etli ve en tehlikeli duşmanın burada butun kuvvetlerile savasmasından ve Alman aske. rî kuvvetlerinin çoğunun burada toplanmış bulunmalarından ilerj geliyor. Avrupa hava harbi, A'manlar için her ne kadar sıkıcı, yakıcı, yıkıcı ve bldıirucu oluyorsa da buna uzun muddet dajanmak, karşı koymak ve yeni, küllijetli ve iıstun kalitede uçak yapmakla mısilleme taarruzuna geçmek imkânları vardır. Kezalik Almanların İtalj ada büyük kuv. vetler kullanmağa mecbur olmryarak tehlikeye düşmeden harbi uzatmalan kabildir. Fakat doğu cephesinde şimdi vaziyet savaşan iki taraf çin çok naziktir. Ruslar bir yıldanberi durnıadan taarruz edijor, büyük ve kücük bir çok sa. vaşlar kaybeden Almanlır, geri gidi>or. lar. Bugün Ruslar Dinyepeı. nehrinı Zaporoji ile Dinjeperopetrovsk arasında, Kiyef, Çernikof ve Gomel batılarında 100120 Km. ilerlemtş bulunuyorlar. Rusların Çernikof batısında üç gün evvel zaptettikleri Ovruç şehrinin Lehistan huıiudundan mesafesj ancak 75 Km. dir Bundan başka Ruslar üç dort RÜn evvel Yazan : Emekli General ^ Puhrerin umumî karargâhı 21 (T.P.^• Alman orduları başkumandanlığmın teblıgi Kerç'm şımal doğusunda dUşmanıa tutunabıleceği kopnıbaşını tevsı edebilmek için yapmış olduğu teşebbüs akim kalmıştır. Cereyan eden şıddetli savaşlarda 18 duşman tankı tahrib edılrruj ve düşmana çok agir zayiat verdirJmiştir. DnieperopetrcA'sk'un cenubunda ve + Arkast Sahıfe % Su 5 te Arkast Sahife 3. Sü 2 de Italyada Cenub Pasifikte bir Amerikan uçak gemisinde tayjareler harekete hazıı'aniyor murekkeb ve 85,000 me\cudlu dort Çungkmg ordusu, Japcmlar tarafıpdan 3 hafta devam eden muharebeler netı. cesmde imha edılmıştır. Bu suretle Ma. reşal Çan.KayŞek'ın Birmanyada müt. tefık harekâtı başlar başîamaz meıke. zl Çinde buyuk bır taarruza geçmek plânı suya duşmuştur. Japonlar, Çungkıng kıt'alarinı 300 kılomstre uzunlu. ğunda bır cephede mağl.'ıb ederek yok etmışlerdir. Şanghay 21 (TJ.) 9 tümenden belerinde, harekâta işt'rak e<len 15 duşman avcısmdan 12 si düşurulmjş. tur, Butun Japon uçakları sahmen uslerine donmuştür. MütteHkler dört şehir daha zaptettiler Cezajır 21 (a a.) Son kırk se'sız saat zarfında ehemmıjetlı uort merkezırı ele geçınlmesı uzerine 8 inci ordu Sangro ırmağı hattını duzeltmıştır. Bu orduyu Sangro"dan ayıran en uzak mesafe şimdi 12 kilometreye inmıştir. Anone'nin ele geçırJmesi yenıden 12 kılometreden fazla bir terakkınuı elde edılmesi ve Vastro ile Rıyomero arasındaki büvuk deniz yolunun kontrol altma alınrmsı demektır. 8 incı ordu Agnone'den sonra yaptığı ılerleyış esnasında düşmana ağır kajıblar verdırmiştır. Castel San Vınceneo ve Rochetta'nm ele geçirılmesı Muttefıklerın Cassino etrafında taşma tehlikesini artırmaktadır. 5 inci ordunun sag cenahı mevzllerini hafifoe düaeltmiştir. Bu ordu cephesinde ehemmlyetll bir inkişaf olmamiîtır. Amerikan hava kuvvetlerinin faaliyeri Melbourne 21 (a.a.) Cenub batı Puslfik Müttefikler umuaıî karargâhmln teblığı Müttefik orta bomba uçaklan Fınschhafen bölgesmdeki Kulungtu'da bulunan Japon tesisatına hucum ederek 39 ton infı'âk bombası atmışlardır. Tesı. satta büjük hasarlar olmuştur. Salomon adalarından Buka'da hava Tieydanlna karşı yapılan iW akının sonuncusunda ağır oomba uçaklanmız 72 ton bomba atmışlardır. Uçuj sahası kullanılmaz bir hale getirilmiştir. Buln Faisi'dekl hava meydanlna da hucum edılerek uçuş mejdanı üzerlne 4 Amerikan harb gem'ısi de batmLmı* Tokyo 21 (T.P.) Yeai Gıne'de ha. reKâtta bulunan Japon hava kuv\'etmc meırsub uçaklar 19 sonteşrin gunü öğ. leden sonra Fınshhafen'e yaptıkları agır akın esnasında 4 duşman harb gemı. sıni batırmağa ve bir diğerıni has.ra uğratmağa muvaffak olmuşlardlr. Bu NADİR NADt «• Aüçası SgMte 3. ŞŞ, 4 t$ cereyan eden hava muhare. 43 ton bomba atılsustır. . Arkası Sahıje 3. Sü. 6 da Arkası SaMJe 2. Su. 1 de Cebindeki rakı şişesine bakılırsa eşraftan biri olacak!