17 Ekim 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MUREKKHÜ Â ,f A / TflLEBt//f KfllEMlERi X B I R YBDEK UOU* ! •\ ^ İLE BERABER i J i j^JÖOKR/ UU 20 nci yıl sayı: 6886 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhımyet, İstBnbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Takrir heyeti: 24298 İdare ve Matbaa klsml 2429924290 râZflf I7 r İKTISADİ Yt'R Mecmuaslnın 92 nci saylsl nefis zengin blr münderecatla çlktl. değerli Imzalann (Hayat pahalll: rui sandlkları. Tutün kongresi, ticeleri, İktlsadî sosyoloji, İkti; ^jrtreler) adll yazllar van Tavsiye ederiz. NOT: Beheri 7,5 lira olan cildleri Türbedar Sok. No. 16 dan temln İn I 943 Kief muharebesi sona ermek uzere Alman dıs hatlarında büyük tank savaşları yapılıyor ünkü Cumhuriyet'te Peşte muhabirimizin dikkate değer bir jazısı çıktı. Harb başladığı guııdenberi Macar politikasının tâbi olduğu şartları incelijen bu yazı, Mih>crle işbirliği yapan Bulgaristan müstesna hemen butün kuçük milletlerin duıumunu ajdınlatıcı bir ornek sayıla. biiir. Muhabirimiz, Macaristanın harbcu «•nıeller peşinde kosan bir devlet olmadığını, bir \aııdan suasi ve coçrafî zaruretlerle, bir \andan da geçen harbde uğradığı haksızlıklan telâfi maksadiie Mihver politikasına girraek zorunda kaldığını, bununla bcraber Macar hükumetinin ve Macar efkânnın hiç bir zaman aşın iddialara kapılmadığını yazıyor. Macaristanın ötcdenberi tuttuğu yolu izah edcn bu yazı, hakikati oldukça doğ. ru bir şekilde aksettirmeğe muvaffak olmuştur. Vakıâ şimdhe kadar Mihverle işbirliği yapan milletlere demokrasilcr tarafından şiddetli hücumlara gKİsilmemis değildir. Bununla beraber, soğukkanlılık meziyetlerini iyi muhafaza eden Anglo Sakson devlet adamlan küçiik Mihver ortaklarmı mazur gördüklerini iinıa edici tavırlarını da bir td afa bırakmamıslardır. Macaristanı ele alalım. Bu devlet geçen harbde Avusturya ile a\nı hükumdara malik buhımıjordu. Her nekadar ajrı bir parlamentosu var Idiyse dc. baskunıandanhk ve harbiye nazırlığı vaj.ifeleri Viyanada AvmturvaUlar t a . „ i»n görüliiyordu. Miwtmtanııı kendi basma hareket etmesine. ayrı blr dış politikası giitmesine imkân yoktu. Geçen harb sona erdiği zaman, bütiin mağ. liıblarla berabeT bu «ıiHetc de lâyık olmsdğı bir ceza verildi, adeta öldürülmek istcndi. O kadar ki Macaristanm o 7aman kendini tehdid eden ölümdcn kurtulmus olmasını bir mucize sajanlar bile gorülrnüstür. Yirım jıl müddetle bir matem havası içinde yasıyan bu mil. let, sulh muahedelerinin bir gün yeniden gdzden geçirilip tashih edileceğini boşu bosuna bekledi durdu. Anayurdun en kıymetli paıçalarını baskalanna veren o muahedeler Macar milletini bern ekonomi. hem politika bakrmmdan son derece giiç bir dunıma sokmuştu. Muhtelh" yabancı cereyanlar arasında Macar mllH varlığı, kalkınmak şöyle dursnn, tutunmak, olduğu gibi kalkmak ve daysnmak imkânlarmdan bile mahniındu. İtalyanın himayesi altında kurulan Tıına birliğine Macaristan, başka bir kurtulus çaresi göremediği içJn, dört elle sanlmî>k zorunda kaldı; o gtinden Hibaren tallhini artık İtalyanınkine bağlamıştı. Bu halin dejrişmesi, herseyden önce İngiltere tarafından güdülecek Avrııpı politikasının muvaffakıyetine bağlı idi. Eğer İngiltere hem kendisini. hem de Avnıpayı tehdid eden tehlikelere karşı esaslı tedbirler almak lüzumunu duyarak, 1934 ten itibaren müsbet bir politika takib etmeğe baslasaydı o zaman Macaristan iein. hiç değilse iki yoldan birinl seçmeK ihtimali ortaya çıkmış olurdu. Doğrusunu söylemek lâzıra gelirse, 3934 le 1939 yıllan aîasmda devam ettiğini gördüğümüz İngiliz politikası. Frreişm Office'e iftihar duygulan verecek kadar parlak sayılamaz. Bu yıllar 7"rfmda İngiltere bütiin Avrupa yiikünü Fıansanm sırtma bırakmıstı. Parti kavgalan îçinde beli bükülen Fransa ise. Avrupa söyle dursun. kendini bile tasıyamıyacak hale gelmisti. Bu sartlar al Arab Birliği irmi bin Kömür işçisi içtimaı çalışmıyor Çelik istihsalinde Murahhas heyetler Kahirede foplanmağa başladılar Kahire 16 (a.a.) Arab birliği bakkmda ygpılan müzakerelere bugün îskenderiyede Suud Araibıstan murahhası ve Mısır Başvekili Na. has Paşa arasında devam edilmiştir. Bu hafta İskenderiyede beklenen Su. riye heyeti, Lübnan hükumet erkânı ile görüşmek üzere Beyruta uğradıgından perşembeden evvel gelem.yecektir, Su. riye ve Lübnan Cumhuriyeti Hariciye Nazırlan dündenberi müzakere halin. dedirler ve <Arab milletlerrnin müşterek refahlarınm temini ve bu milletler ara. sında tam bir iş birliği yapılması» hak. kmda ilk objektif görüşmelere başlamış. lardır. D Ruslar Kremençug varoşlarıMacar politikası na girmeğe muvaffak oldular azalma baş gösterdi Grevin genişlemesi ihtimali var Washington 16 (a.a.) Alabama'da 20 000 komür İşçisi grev yapmışlardır. Bundan dolayl çeılk İmalâtında buyük bu azalış başgöstermektedlr. «Temesı Rallrood> şirketi, >uksek fırınlanndan dördünü kapıyacağın ve çeJk ircalâtını da ayni nisbet dahilmde azaltacağını bildirmiştir. Bu dört yüksek fırmda günde 3000 tondaa fazla çelik yaphmaktadır. Başka bir şlrket de İki yüksek fırın kapamıştır. Grevler büyük endişe uyandınyor Lübnanra bu görüşmelere iştiralî et meğe fereddüd eder gibi görünmesi hak. kında mütaleası sorulan Lübnan sozcüsü, memleketinitı hazırlanan plân için bir Etrafında şiddetli savasların cereyan ettiği Kief şehri engel teşkil ettiğine dair söylenen söz. Londra 16 (B B.C.) Kief in şimal ve J taarruzlarda bulunmaktadırlar. Harekâ leri tekzib ederek demiştir ki: cenubunda kurduklan kdprübaşılann ta büyük tank blrlikleri iştlrak etmek< Mesele, Arab birlığile kasdedilen dan şehre karşı taarruza başlamış olan te ve muharebelerin şlddeti saatten sa mânaya bağlldır. Lübnan şimdılik işbir. Kızılordu, tazyikını gittikçe artırmak ate artmaktadır. liğı yapmağa hazırdır. Fakat Arab mem. tadır. Kief etrafındaki Alman müdaRuslar Kremençug'da yeni bir leketlerınin. tek bir devlet halinde bir. faasınm dış hatları önunde şiddeh'İ rauleşmeleri hedef tutuluyorsa Lübnan di. taarruza başladı harebeler devam etmektedir. Almanlar Berlin 16 (D.a D.) Sovyetler pek ğer memleketler gibi hareket edecek, ya. her ikl tarafta da mütemadtyen mukabil (Arkası sahife 3, sütnn 2 de) ni bu projeye uzak duracak ve ihtiyath davranacaktır.» Cenub îtalyada Müttefik ilerleyişi ağırlaştı Yağmurlar harekâtı güçleştiriyor Cezayir 16 (a.a.) Beşinci ve seki. zinci ordular muntazam ve kuvvetli ta. arruzlarla B şehir daha almışlardır. Bu ordular azamî 5 kilometre ilerlemişler. dir. Almanlar, Muttefıklerin taarruzla. Gelecek perşembe günü Suriye mu. rahhas heyeti Kahirede kabul komites: tarafından resmen k3rşılanacaktır Amerikada bundan e\t\lelki gTevierde ellerinde «Hakkımız tanınuıcıya kadar tıraş olmıyacağız» levhasile dolasan isçiler Washington 16 (a.a.) DahHıye Na zın îîarold İckes, harb İş komis>or.u reisine gönderdigı mekt'ibda, 31 ilkteşrinde mühletm bitmesınden evvel kbmor madencıleri ıhtilâfı halledılmedığı takdirde yeniden kömür madenlerinde u mumi bir grev çıkabılecegı endışesini izhar eylemiştir İckes. bu yenl şrevin, Müttefiiîlerin harb talthieri üzerindo ciddî blr teslr ika edebilecek mahiyette olduğurvu ilâve eylemış^r. Harbive müstesin Robert Paterson ila bahnye mü=tesan James Porrestal. harb İş komisyonunda, İckes'inkine benzer bi(Arkası sahife 3. sütırn 3 te»' Hüseyin Ragıb Bay dur Moskovaya vardı ^.loskova 16 (Tass) Sovyetler Bir|3|i'nezdıne yenl tayin ediüniş olan Türkiye büyük elçısı Hüseyin Bagıb Baydur, dun uçaltla Moskovaya muvasalat etmıştir. rından kurtulmak için batı sahili kesi. Hüseyin Ragıb Baydur. hava alanmda minde gerilemektedirler. Bunlar, Roma Hariciye Komlserliği protokol kısmı müistikametinde ric'at etmektedirler msesili Buhuyef ile Türkiye clçiliği erCapobasso ile Vinchiaturo'yu ellerine kânı. Efganistan ve tran elçılerı tarafıi(Arkası sahife 3. sü. 5 te) dan karşılanmıştır. yarınaçılıyor Yunıtan'da şiddetlî savaşhr Müslahsilin yiiziinü güldürecek esaslı kararlar verilecek İzmirliler kongreden ne bekliyor? Izmir 16 (Telefonla) inhisarlar Vekilı Suad Hayri ürgublü, refakatınde tnhisarlar Umum Mudurü ve idarenın alâkalı şefleri olduğu halde bu akşam Ankaradan şehrımıze gelmiştır, Ayrıca muhtehf tütün mmtakalarından heyet. ler, tüccarlar ve müstahsil murahhasları gelmişlerdır. tnhısartar Vekilinin bir nutku ile açı. lacak olan kongrenın istişarî mahiyette olması davetlilerin ve iştirak edenlerin hepsine sdz ve fikir beyan etmek im kânmı vermektedır. Dığer tutün mınta. Urakşark muharebelerinden resimler: Yeni Gine'de Lae'de kalarından ve Ege bölgesinin muhtelif Amerikan ihrac botlan yerlerinden müstahsil heyetleri Izmire elmişlerdir. Tütün ihracatının devlet. Tokio 16 (T.P.) Japon ordusu, im. temadî surette akerî sevkiyat yapılmak. çe tanzimi ve Tütün Tarım ve Satış Ko. paratorluk umumî karargâhından aldığı tadır, operatifleri ve bir Tütün Kredi Bankası bir emre imtisalen, ilkteşrin bidayetin. Japonlar flerliyor tesisi mevzuları üzfrinde tüccarlarla de cenub batı Çinde Burmayı yeniden Çungking 16 (a.a.) Japonlar Bir. İnhisarlar idaresi mensubları arasmdî kalkışan Çunking ordusuna karşı (Arkası sahife 3, sütun 3 te) hararetli mür.aka^alar olması muhtemel. dir. Kongre üç gün devam edecek, çar. şamba akşamı scn bulacaktır. Izmir ga. zetecilerine ve kongre azalarma birer (Arkası sahife 3. sütnn 4 te) utun Cenubî Çinde yeni kongresi bir Japon taarruzu oluyor MütteHkleriıt büyük hava akınları Dedikodulu bir mesele Ali îhsan Sâbisin actığı hakaret davasına baslaııdı Kendi ftendimizi Dünkü celsede sağdan itibaren Emekli General Ali İh<;an Sâbis, Halil Kut mahkeme huzunında ve hâkim İsmail Hakkı Tüzemen tenkid: NADÎR NADİ (Arkası sahife 3, sütnn 4 te) Kuru kalabalık! Geçen gün, tramvaylara yenl \"e geTekli bir yasdğın daha konduğu gün, Eminönünden Bebek tramvayma bindik. «B:ndik> yerine «bindirildik» demek daha uygun olur. Zira o kddar kalabalık, o kadaT itişip kakışma!., Işte böyle bir hengâme ile tramvay hareket ettı. Köprünün Kadıköy iskelesine geldik. O kalabalığın içinde debelen^n bir yolcu «ineceğim biletçi, zili çek.!» diye bağırdı. Ve Bebek civarına yürümenin imkânsızlığmdan ötüra bu sıkıntıya katlanan yolculan ite kaka indi, gitti!.. Arkasından öğrendik ki bu müşterinin cebinde bir ay para vermeden istediği aylık tramvay karü varmış. Yanı tramvaya, istediği kadar binebilecek!.... Bu taşıt darlığında yüz adımlık yeri yürümeyip tramvaylarda kuu kalabalık etmenin sırası mı?.. Ve böylelerine Belediye ne yapsın, Tramvay İdaresi neyiesin?.. Dört bîn altm hikâyesi Dünkü celsede Emekli Generalin Hcillinin tetkikine karar verildi «Tanin» gazetesinde cıkan bazı yan. lardan dolayı emekli Generai AJİ İh=en Sâbisin açtığı madde tavini suretile neşren hakaret davalarınm pöıülmesine dün sabah başlanmlştır. İstanbul vcdinci asliye ceza mahkemesince bakılan bu davaların muhakeme safhası; nisbeten genlşçe olan İstanbul birinci ağırceza nr.?hkemesi salonunda geçmlştir Müddei umumiliğin, muhakeme safhasmı takib etmek lstiyenîere giriş kartları dağıt.p splona gireceklerin savısmı tahdid etmesinln yardımile. lzdihsiı önlenmistlr. Jluhakemenin dünkü celsesl, fasllasi7 o'.ırak. saat ondan on üçe kadar sürmüşdan bakılan bu davalarda, müddeiumumiliği nesriyat İşlerini gozden geçiren İkinci tetkik bürosunda muddelumumî muavini Hicabl Dine temsil ediyordu. Davacı emekli General Ali İhsan Sâbis, vekilleri a\ukat llustafa Münİm ve Celâl Yardımcı İîe biriikte hbzırdı Dava edilen emekli Korgeneral Ha1 1 Kut'la tTanin» gazatpsl Nesriyat 1 Müdürü Nimet Uyken de. a\rukat Ali Hiydar Özkent ve Sabr: Seven'le beraber gelmişlerdl. Evvelâ, taraflarm hüviyeti tesbit clundu. Bu safhada. Halil Kut, Umunıî Harbde şark ordulan grup kumandanlığında bulunduğunu. enokl' Korfene(Arkası lalıiıe 2, siitnn 1 de) \ Emekli Geneıal Ali İhsan Sâbisin dün basliyan muhakeme^inde, san'atkâr arkadasımız Togo'nun gazetemiz için. cizdiği krokiler: 1 Em. Gl. Ali İhsan Sâbis, 2 Müddciumumî mua\ini Hieabi Dinc, 3 Em Gl. Halil Kut. 4 İsmail Hakkı Tuzemen, 5 Ali Haydar Özkent, 6 Nimet L'yken ve 1 MUu'im Mıustafa, tür. Hâkim İsmail Hakkı Tüzemen larafm Gel şuradan ortaklaşa bir bilet alalım da talihimizi Jeneyelim, bakalım ne çıkacak?.. . Bir kutu kibrit de o işi görür birader!..