29 Haziran 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Ustünlüğii ve Diişkünlüğü ( AVRUPANIN İKBALİ ) İçinde OsmanU İmparatorluğunun yükseliş ve alçahşı en büyük mevki tutan bu kitab, her Türk münevverinin dikkatle okuyacağı bir eserdir. Yeni çıkmıştır. Tevzi yeri Cumhurivet Matbaası ve Ankara caddesinde Üniversite Kitabevidir. Fiatı 100 kuruş. ASYANIN Cumhuri V JAPONL MÜVAF Japonya Nıçi Nasıl Yük I Q ıınnıı vıi c a m • RAI R Iö UllbU Jll öttjl. İSTANBUL CAĞALOĞLU V+l O r.igraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta Jcutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başra.ıbarrir: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Pazartesi 29 Haziran 1942 Erzurum Meb'usu Gcneral ^^ smırhanın Türk gencliğine arS^an ettiğî kıymetli eserin baa ilâvelerle ikinci basımı. Toptan tevzi yeri: Cumhuriyet Matbaası. Perakende olarak İkbal, Üniversite Kitabevlerile Beyoğlu ve Ankara Haşet kütübhanesinde satılır. Fiatı 75 kuruş. Faaliyete geçmek üzre Her ay ithal ediîen manifatura eşyası bütün yurda tevzi edilecektir Denizaltı harbi ıhver denizaltılannın dai na artarak giden faaliyetle ri neticesinde Demokrasi gemi kayıblarının da artarak devam et mekte olması AngloSakson âlemi için dddî bir endişe kaynağıdır. Amerikada ve Kanadada yeni gemi yapılanna pek fazla eheramiyet verilraekte olmakl beraber eğer Mihver denizaltıları yeni yapılandan ziyade gemi batırmağa mvvaffak olup giderlerse elbette muvazenenin Demokrasi memlcketleri aleyhine vahim surette bozulacağındaD korkmağa yer olur. Bu mesclcnin De* mokrasiler hesabına diğer bütün meselelerden daha hayatî bir önemi olduğunu belirten bir İngiliz meb'usunun son günlerde yeni yapıianlardan ziyade ticaret gemisi batırıldığını ve batırılanlardan ziyade denizaltısı yapıldığinı ileri sürmüs olması İngilterede heyecan uyandırmıştır. Zaten Başvekil Çorçil'in Vaşingtonda hallini bahis mevzuu edeceği meselelerden bir ehemmiyetlisinin de bu mesele olduğu haber verilmişti. Denizaltı, Almanyanın geçen UmumS Harbde de müracaat ettiği tesirli bir silâhtı. Demokrasi memleketleri büyük denizlerle j ekdiğerlerinden uzak mesafelere aynlmış olmaları neticesi olarak birbirlerine yardun hesabına denia muvasalalan onlar için gerçekten en hayatî bir ehemmiyeti haiz bulunuyor. Binlerce millik mesafelertizerindro4%m niı nakliyatı yapılması esasen zor biı i? iken en umulmadık yerlerde gemi kafilelerinin karşısma çıkan denizaltılann tahrib edici hücumlan bu nakliyatı çok tehlikeli de kılmış bulunmaktadır, ve garibdir ki şimali Amerika Birleşik Devletleri harbe girdikten sonra Mihver denizaltılannın faaliyet sahaları alabildiğine genişliverek o vakittenberi Amerikan karasularında daha fazla gemi batırılmağa başlanmıştır. Amerika henüz harbe girmemiş olduğu devrede Mihver denizaltılannın faaliyeti daha ziyade Atlantik Okyanusunun İngiltereye yakın sahalarında cereyan ediyor ve Almanlar Amerikan sularraa kadar uzanmak şöyle dursun, hatta Avrupaya gelip giden Amerikan gemi" lerine dokunmamağa itina gösteriyorlardı: Bu devletin harbe girmesine kendileri sebebiyet vermemiş olmak için. Amerikanın da Japonya ile birlikteOdnd dünya harbine karışmış olraasile bu düşünce ortadan kalkmış oldıığundan arttk denizaltı harb sahaları alabildiğine genişlemiş ve ona gittikçe artan bir hız verilmesi Mihver programının en başlı maddelerinden birini teşkil eylemiştir. Üç dört gün evvel kuvvetle himaye edilen bir Amerikan gemi kafilesinden yiiz küsur bin tonluk yirmi gemi batlnlmıştır. Dün gece verilen bir Alman tebliği de gene Amerika sularında 107 bin tonluk 16 Müttefik gemisi batırıldığını haber veriyordu. Amerikanın harbe girmesindenberi batırılan Amerikan gemileri adedinin 320 rakamına varmış bulunduğu da üç gün evvel Amerikada ilân edildi. Amerika harbe gireli henüz altı ay olmustur. Batan tonaj miktan bu altı aym günlerine taksim edilirse ortalama hesabla her güne iki gemi isabet ettiği görülür. Amerikan deniz inşacılığı henüz günde iki gemi çıkaracak dereceye varmamıştır. (Arkası sahife 3 sütnn 4 te) Ankara 28 (Telefonla) Kararnamesi resmî gazetede neşredilmiş olan dağıtma ofisinin hemen çalışmıya geçmesi için yapılmakta olan hazırlıklara hız verilmiştir. Ofisin taşra teşkilâh hakkındaki projeye esas şekll verilmiş ve koordinasyon heyetine gönderilmiştir. Kadro hazırlıkları da bitirilmek üzeredlr. Ticaret Vekilliği dağıtma işlerini çok önemli plânlara bağlamaktadır. Her türlü eşyanın dağıtımı bu plânlarla düzenlenecektlr. Manifatura eşyası dağıtımı için hazırlanan bir plânla da, her ay ithal edilen manifaturaların bütün memlekete muayyen bir nispet dahilinde dağıtılması yoluna gidilmiş bulunmaktadır. Her vilâyete ve manifatura İthalâtçılar birliğine gönderilmiş olan dağıtma plânlarına göre mamnifatura eşyası 22 grupa ayrılmıştır. Bu grupa dahil olan eşya, vilâyetlerin iklim, nüfus ve ihtiyacları bakımlarından şimdilik sabit ve muayyen bir nispet dahilinde ayrılmıştır. Memlekete her ay girecek manifatura eşyası bu muayyen yüzdeler üzerinden taksim edilecektir. Dağıtma plânlarına göre ithal edilen manifatura eşyasınm en mühim kısmı Ankara, İstanbul ve İzmir vilâyetlerjne ayrılmıştır. Plânlarda Ticaret Vekilliği ithalâtçılar lehine bazı kolaylıklar da k,abul etmiştir. Büyük şehirlerde hem ithalâtçılık, hem perakendecilik, yahud da imalâtçılık yapan müesseselere getirtecekleri malların yüzde 65 İ ile 85 i serBerlin 28 (a.a.) Alman ordulan bestçe sattırılacak ve kalan kısımlar tevkumandaniığının tebliği: zie tâbi tutulacaktır. Sıvaslopolun doğu kesiminde, Alman Böylece, eskidenberi ithalâtçılıkla da ve Rumen kıt'alârı şddetHİstİhkâtn uğraşan elbiseci, gömlekçi ve ferziTer, muharebeler1r.de ckişmam tepe'erdeki getirttıkleri malların mühim bir kısmml bir çok kuvvetli mevzilerden çıkarıp kullanabilecekler, yahud serbestçe sata atmışür. Bu taarruzun muvaffak olbileceklerdir. ması üzerine düşman istihkâmiprının ehemmiyetli bir kesimini terketmek zorunda kalmıştır. Tayyarelerimiz ehemmiyetli kuvvetlerle şehrin doğusundaki istihkâmları ve mevzileri ve keza müstahkem mevkiin tayyare me>danım bombalamağa devam etmiştir. Feodosyanm cenub doğusunda bir düşman torpido muhribine ağır çapta bir bomba isabet etmiştir. Kerç boğazında ağır sahil topçumuz düşman gemi topluluklarını topa tutmuştur. Düşman teşkili dağıtılmış ve bir gemi batırılmıştır. Rus cephesinin cenub kesimintîe Alman ve İtalyan kıt'alârı müteaddid düşman taarruzlarını püskürtmüşlerdir. Düşman ağır kayıblara uğramıştır. Cephenin orta bölgesinde bir piya.de tümeni düşmanm şiddetli mukave'i'etine rağmen 148 bütün istihkâmı ele ge(Arkası sahife 3 sütnn 6 da) M\hvep zırhlı taarruzu . '' pıyadekuvvet inaılızontu kuvvetler df ğıtma Ofisi Mısır meydan muharebesi dün başladı Mihver orduları Marsa Matruhu cenubdan çevirdiler •ehât. İngiliz vo Mihver zırhlı birlikleri şiddetli bir mnharebeye tuluşfu Kahire 28 (a.a.) Ortaşark İngilia Rommel taarmzunnn ba^lıca hedefini teşkfl eden İskenderiye limanına hs kuvvetleri umumî karargâhının pazat< vadan bir bakıs, (solda Kralın yazlık sarayı ve askrri liman sörülüjor) ve günkü tebliği: I Mısır t»rb çölünde tahminî harb v^ziyeti (Arkası sabife 3 stitun 2 de)' Vasingtonda, dünya cephelerine dair hakikî kararları merak edilen AngloSakson şeflerinden Amerika Devlet Reisi M. Ruzvelt M. Çörçil çarşamba açaçak Londrada buhran Şimaldeki Rus orduları Berline göre Denizlerde durum imha edildi Ilmen gölü kesimin İngiüzler Sııriye deki harblerde 32759 Alman bahriyesinin ve Fiüstini esir. 649 top, 171 tank 2900 mitralyöz alındı boşaltmışlar mühim bir icadı Sıvasfopolda da Ruslar çok kuvvetli istihkâmlardan çıkarılıp atıldı Buralardaki 9 uncu ve 15 inci ordular, Mısır cephesine sevk ediliyorlarmış Berlin 28 (a.a.) D. N. B. ajansımn askerî muhabiri yazıyor: Abnan askerî mahfillerinin dikkati bilhassa Marsa Mptruh cephesi ile 9 uncu ve 10 uncu İngiliz ordularınm savaş kudreti üzerinde toplanmıştır. Bu hususta Suriyeden alınan haberlere büyıik bir ehemmiyet atfedilmektcdir. Bu haberlere göre, Ortaşarktakl İngiliz ordulan sür'atle Mısıra hareket etmişler ve Suriyeyi tamamen Fİlistini de kısmen boşaltmışlardır. Abnan askerî mütehassıslarınuı 9 uncu ve 10 uncu orduların savaş kudretleri hakkındaki mütaleasma gelince mütehassıslar, bu orduların şimdiye kadar Ortaşark memleketlerinin işgalinde kullanıldıklannı ve malik bulunduklan silâhlar her ne kadar modernleştirilmişse de bunlarm ancak bdyle bir (Arkası sahife 2 sütun 2 de) • Denizaltılara iki motör yerine bir motör koymak suretile bu gemilerin hareket sahası iki mislinden fazla genişletilmiştir Bu harbin, Muttefikler hesabına en büyük müşkülü, Mihver denizaltılarının Amerika sularuıdaki geniş faaliyeti ve her hafta on, on beş, yirml.Yapur. batırmalarının önüne geçllememesidir. Öyle görünüyor ki Vaşmgton müzakerelerinln en önemli mevzuunu denizaltı harbi İle, nakliyat ve yeni gemi inşaatı teşkil etmiştir. Çünkü İngilterenln beslenmesl de, Rusya, Libya, Uzakşark cephelerinde harbe devam edilebilmesl de bu müşkülün halline bağhdır. Mihver denizaltılannın şlmal ve cenub Amerikalan arasmdaki Karaîb denizine ve hatta Meksika körfezlne kadar sokularak, buralarda oldukça büyük mikyasta nasıl faaliyette bulunabildikleri, hatta uzun müddet faaliyette ne suretle devam edebildikleri, muharib memleketler kadar denizcilerin de zihnini bulandıran bir davadır. Çünkü Alman denizaltılannın Fransa sahillerindeki üslerile Karaib denizi arasındaki mesafe 3800 4000 milddr ki yalnız gidip gelmek şartile dahi, büyük denizaltılann bile menzili haricmde sayılmak İcab eder. Gerçl ban donanmalarda, ve tahsiBerlin 28 (a.a.) Resmi teblig: san Amerikanın Pasifik filosunda 15 Alman denizaltıları, şiddetli Amenkan 20000 mil imtidadında sefer yapan kruvazör denizaltılardan bahsedilmişse de müdafaasına ragmen Karayib denizinde, deniz edebiyatında en büyük ve en Meksika körfezınde Birleşık Amerikanıa uzun menzilli denizaltı olarak malum dogu sahılinde ve Atlantikte 107,000 tobulunan Fransızların 2880 tonluk de nil&to tutannda 16 gemi batırmışlardır. nizaltı kruvazörü Surcoufun haroket İngiliz bomba tayyareleri dün gece sahası 12.000 milden ibaretti. (Bu gemi Almanyanın şimal batı sahilinde bir 1940 da Hür Fransız filosuna İltihak kaç yere ve bilhassa Bremen şehri üa ederek geçen kış Atlantikte karakol dolay mahallerine taarruz etmiştir. Siyaparken banrılmıştır.) vil halk arasında kayıblar vardır. Geca Alman denizaltılarının gidip gelme avcıları, karşıkoyma topları ve bahriya 7600 8000 mil katederek Atlantiği iki topçusu nispeten az sayıda olan mütedefa aştıktan başka Yenidünya sula arnz tayj'arelerden 14 ünü düşünnüsrmda uzun müddet de kaldıklarma lerdir. göre, Karaib denizi çevresinde onlan İngiltereye karşı savaşta, Alman havS besliyen üsler veya deniz ortasında kuvvetleri 27/28 haziran gecesi Bristol mahrukat, mühimmat ve erzak veren kanalmda küçük bir limanı muvaffakidenizaltı ana gemileri bulunmak lâ yetle bombalamışlardır. amgelir. İngiliz Amerikan fllolan Ingilizler Bremeni gene bu üseri bulmak veya gemileri yakabombaladılar lamak için gece gündüz çalıştıklariLondra 28 (a.a.) Dun gece düşman kıyılan da, enginleri de altüst eltikleri halde bir ipucu yakalıyarak bu muam hava kuvvetleri İngüterenin batı ve c«mayı çözememişlerdir. nub bölgeleri üzerinde faaliyette bulunİsveçte çıkan <Svenska Dagbladet» mustur. Bir mıktar ölü ve yaralı varsa gazetesi Aiman bahriyesinin yeni bir da ölülerin sayısı nispeten azdır. muvaffakiyetini ifşa ederek bu muam Inglizler remeni gene bombaladılar mayı çözmektedir. Londra 28 (a.a.) Dün gece bcmba Mesele şudur: Alman deniz mühen uçaklarından mürekkeb kuvvetli bir teşdislerı, çoktanberi nıevzuubahs olan da kil Almanyanın şimal batısı üzerinde vayı hallederek, deniaaltılar için «tek uçmuştur. Bu teşkılin bellibaşlı hedsfi motör» yapmağa muvaffak olmuşlar. Bremen şehri idi. İngiliz uçakları heŞimdiye kadar bütün denizaltılar de defi terkettikleri zaman şehirde büyük niz üstünde seyrederken bir Dizel mo yangmlann devam etmekte oldugu gö(Arkası sahife 2 sütun 2 de) rülmüştür. "Harbin son safhaya girecegi zaman yakl aşmaktadır,, AMERİKA SULARINDA FRANSADA Bir Amerikan gazelesi, Çörçil'le Ruzvelt'in tedbirlerde matabık kalmaları kâfi değildir, diyor Faşiz aleyhdarlıgı genişliyor 16 Müttefik gemisi daha batırıldı • YUNUS NADl Bourges 28 (a.a.) Dün gece burada bol^evik aleyhtan Fransız Konullüleri lejyonunun binası ile Fransız Halkçı fırkasınm merkezine karşı suikasdlar yapılmıştır. 2falnız oldukça büyük maddî hasarat vardır. Nüfusça telefat yoktur. Bu suÇörçil feda edilemez ikasdleri yapanlar kaçmağa muvaffak Nevyoık 28 (a.a.) Federal araştırLondra 28 (a.a.) Tamnmlş muhar olmuşlardır. Fakat zabıta bunlarm sa ma bürosu direktörü Edgard Hoover, rir Mıster Garvin, Sunday Ekspres ga rih eşkâlini bilmekte ve Izleri üzerinde Alman denizaltıları tarafından Birleşik zetesinde, zamanın hükumette değişık yürümektedir. Amerikanın şark sahiline "çıkanlmış ik yapmağa müsaid olmadığı, bu harbde olan sekiz düşman ajanınuı tevkif edilMahkum edilenler hiçbır devlet adamınm muvaffakiyetsizParis 28 (a.a.) Paris mahkemesi, diğini bildirmiştir. liğe uğramadığınm gorülmediğini, bina komünistlik lehine faaliyette bulunan Bunlardan dördü 13 hazîranda lâstik enaleyh ingiliz İmparatorluğu müraes , iki kadını beş sene ağır hapse mahkum bir sandal içinde Long İzlanda, dördü sili ve dünya hürriyeti davasınm alem etmiştir. Bunların cürüm ortakların de Floridada Jacksonvillen plâjına çıkdan slfatile Ç*çil'den daha kuvvetli bir dan 8 kişi bir seneden beş seneye ka mışlardır. kimse bulunamıyacağını yazmaktadır. dar muhtelif hapis cezalarına çarpılHoover, bu ajanlarm sivil elbise giyLibya harbinin, ikinci bir cephe mıştır. miş olduklarını ve Birleşik Amerikanın olduğu anlaşıbnıs Liyonda 5 kişi ölüme mahkum askerî hedeflerini baltalamak için bir Sunday Tımes gazetesi de Avrupada mücadele açmağa kâfi gelecek miktarda edildi bütün yükü Rusların çekmekte oldyğuVisi 28 (a.a,) Lyon askerî mahke patlayıcı madde taşıdlklarını ilâve etnu belirterek diyor ki: mesi vatana hıyanet cürmünden suçlu miştir. Ajanlar, baltalamak istedikleri «Kırım ve Libyadaki taarruzların ayni 3 Fransız kadınile iki Fransızı ölüme hedeflerin listesini vermişlerdir. Bu a(Arkası sahife 3, sütun 5 te) mahkum etmiştir. (Arkasa sahife 3 sütun 4 te) Londra 28 (a.a.) Çörçüin Avam Kamarasında müzakereleri çarşamba gunü açması mümkündür. O zamana kadar da İngiliz halkının ÇörçilRuzvelt gorüşmeleri hakkmda dünkü müşterek demec dışında tafsilât alması ihtimali yoktur. Pakat bu demecin azirali lısanı açıkça gösteriyor ki, harbin yeni ve son safhaya girecegi zaman yaklaşmaktadır. Muttefikler kat'î bir kuvvet toplamak için yaptıkları fedakârlıkların meyvasını toplıyacaklardır. Burje'da gönüllüler lejiyonu binasile Halkçı Fırkanın merkezi berhava edildi İngiltere ve Almanyaya şiddetli gece akınları devam ediyor Amerika sahil.erinde yakalanan Alman tethişçileri Madam Lupesko Mme. Lupesko Mehsikada vefat etti [ Dün yaptlan yüzme teşvik müsabakaları Sıı sporlan ajanhKi tarafından hazırlanan yuzme tes\ık «an^lan dıın Moda ha^uzunda yapıldı ve musabakalara 71 yuzücü iştirak etti. Galatasaraylı yüzüCülerin iştirak etmedıği bu mosabalsa Meksiko City 28 (a.a.) Rumanya' Kralı Karolun refakatinde bulunan Madam Lupesko ölmüştür. Kralla Madam Lupesko bir terzihane açmak tasavvurunda idi. (CUMHURİYET Aslen Yahudi olduğu iddia edilen Madam Lupeskoyu, Veliahdlığı zamanmda sevmiş ve onunla yaşamak üzere Rumen tahtmdaki hakarından feragatve zevcesı F>renses Helenle oğlu Prens Mişeli (şimdiki Rumen ralı) terkederek Avrupaya çekilmişti. Babasının vefatını ve oğlunun Kral ilânını müteakıb tayyare ile ansızm Bükreşe gelerek tahtına çıktıktan sonra Madam Lupeskoyu da tekrar pajfitahta getirdi. O günden, Rumanyayı terkettiksri geçen seneye kadar bu kadırun Kral re Rumen siyaseti üzerindeki tesirleri bü yük ve meş'um olmuştur. Prenses Helen kocasile banşmağı reddederek boşanmış e memleketi terketmiş, ana Kraliçe Mari ile Veliahd Mişelm Krala Jcarşı sem patileri zayıflamış, siyas! ve içtimaî hoşnudsuzluklar zorla susturulmuştur. Kral Karolle sevgilisi geçen yıl RuDün yapılan ymme teşvik miisabakalanndan mnhtelif üç intıba manyayı terkettikleri zaman hususl lar Beykoz ekipinin parlak bir, muvaf100 Sırtüstü: Behiç (Beykoz) 1,45,4 (Beykoz). trenleri taşa tutulmuş ve ateş açılmıştır. fakıyetıle sona erdi. Rasim (Beykoz). Türk bayrak yanşı: Behiç, Suad, Lazo Şimdiki Rumanya hükumeti, eskl idaAhnan netıceler: (Kuçukler). 100 Kurbağalama: Suad (Beykoz) (Beykoz) 2,2,1, Orhan Nıhad, Doğan renin pürüzlerini temizlemeğe çalışırken 100 Serbest: Lazo (Beykoz) 1,13,6 1,35,3 Mustafa (Beykoz). (Haydarpaşa). Madam Lupeskonun milyonlarca ley Fehmi (OrtaJsöy). 200 Serbest: Leon (Beykoz) 3,8,4 İnal (Arkaa sahife 3, sütun 5 te) Juymetindeki emiâkine el koymu§tur, Bir Alman denizaltısı, Atlantife a^ıUrken