11 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

EN UYGUN MYATLARA CN SON MOOEL ŞAPKA, ÇANTA ve ELDIVENLER 19 uncu yılsayı: 6369 umhuriyet Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 ESAD MAHMUD KAR OLÜNCİ KADA R OMAN 2 nci basılış. Fiatı 75 kuruştur. ISTANBUL CAĞALOĞLU Pazartesi 11 Mayıs 1942 İnkılâb Kifabevi, İsfanbu Savaş yerinde, şehidlerimizin aziz hatıraları anıldı Merasimde on binlerce kişile birçok vilâyetlerden ge!en heyetler bulundu ve mübarek şehidlere milletin şükranını belirten nutuklar gözyaşları içinde dinlenildi Inönünde Btiylik Tören Ilk Avustralya muharebesi Bozüyük 10 (Sureti mahsusada giden arkadaşımlzdan telefonla) İstiklâl savaşımızın tarihinde ebediyen parllyacak İnönü zaferinin yıldönümü eşsiz merasimle kutlandı. Bu zaferi yaratan kahramanlarımızı bir daha yakından selâmlamak arzusile komşu vilâyet, şehlr, kasaba ve köylerden gelen binlerce yurddaş sabahın alacakaranhğında şehidliğine doğru akm ediyordu. Güneş, savaşa sahne olan toprakları aydınlatırken Şehidliğin bulunduğu hâkim tepeden gördüğüm azametli manzara bana 21 yıl önce yaşıyormuşum hissini verdi: Karşımızda Konaklar tepesi, solumuzda kanlı çarpışmanın siklet merkezini teşkil eden, Cesaret ve Gündüzbey tepeleri, sağımızda Türk milletinin makus talihini yenen kahraman İsmet Inönünün muharebeyi idare ettikleri Vîetristepe, ve nihayet bugün bu istikametlerden atla, arabayla; otomobille,; yaya olarak gelen sayısız ziyaretçiler îrasında kundaktaki çocuktan seksenlik htiyara kadar her yaşta, kadın ve erkek ,ardı. Gcceyi çadırlarda geçirenler de sayıslzdı. Butün kalabalık Şehidlıkte toplanıyor, adsız kahramanların yattığı makber, yaşh gözierle, derln saj'gı ve minnet hislerile ziyaret ediliyor. Bu sırada yanındaki ağacln altında koltuk değneklerine dayamnış duran bir kaç malul gordum. Onlara yaklaşarak sorura: Siz de bu tarafta bulundunuz mu? çlerinde bir kolunu ve bacağını kay(Arkası sahife 2 sütun 5 te) Cephelere aktşan ordular Millı Şef Dün Ankara Hipodromunda ikinci hafta at yarışlarını takib ettiler Ankara 10 (Telefonla) Millî Şefimiz, Reisicumhur İsmet İnönü, bugün Hipodromu şereflendirerek ilkbahar at koşulannın ikinci ^ hafta müsabakalannı takib buyurmuşlardır. Millî Şef teşriflerinde ve dönüşlerinde halk tarafından alkışlanmıştır. Bugünkü bahsl müşterekler çok heyecank olmuş, 2223 bin liralık çifte bahis büyük bir sürprizle nihayetlenmiştir. Bu 22 bin küsur biletten 70 i kazanmış. bu suretle 1 liralık bilet 245 lira 50 kuruş almıştır. zakdoğu muharebeleri Mercan denizinde karşılaşan Amerika ve Japonja donanmalarının çarpışmasında ilk defa olarak en belirtici safhasını ortaya ko>muş oldu. Ötedenberi bu sutunlarda kaydede" geldiğimiz \eçhile AngloSaksonlarla Japonja arasındaki ihtilâf, ancak denizlerde ölçülecek boylarla hallolunabilecek bir da^adır. Japonja bunu pek iyi bildiği için harbe AngloSakson deniz kuvvetlerine indirdiği sürpriz darbelerile başlamış ^e bir kere o cihettcn emin olduktan sonra adeta kollarını salbyarak malum olan istilâlan japmağa muvaffak olmuştur. Elde deniz kuvvetleri olma>ınca HongKongun, Singapurun ve Holanda Hindistam bujük adalarının sapır sapır doküldükleri gorülmüştur. İngiltere ile Amerika Japonyaya karşı denizde bu kadar za>ıf kalabileceklerini hiç duşünmemislerdi, ve onlar vazi>eti ancak gene denizden japacakları hareketlerle düzeltebilcceklerini pek iji bildiklerinden ona gore bu yolda hazırlanıuağa kojulnıuşlardı. FRANSANIN ANTİLDEKİ ADALARI Hazııiıklar tamamlanmak üzeredir «Harekât birdenbire muhtelif istikametlerde inkişaf edecektir» Berlin 10 (a.a.) Anadolu Ajansının hususî muhabıri bildiriyor: İyi haber alan mahfillerde soylendiğine gore Mıhver, harbin sonunu tayın e.decek JkaH harek£teSesmek^ JSİguİUÜ;. Alman taarruzu başlıyor » J Atlantik harbinde kayıblar Müttefiklerin 21 vapuru batırıldı • Yeni Gine ile Avustralja simalindeki deniz çarpışması Japonja ile AngloSaksonlar arasında vuku bulacak asıl muharebelerden bir parçadır, hatta belki de ufak bir parça. Buna ilk Avustralya muharebesi demek doğru olur. Çünkü An«loSaksonlar Janonyanın Avustralyayı tecrid etmeğe çalıştığını gbrüyorlardı. Halbuki ileride Japonyaya karşı saldın hareketlerinc geçebilmek için bu adakıt'anın kaybolmaması, bilâkis sapasağlam ve sımsıkı kendi ellerinde tutulması baş şarttır. Onun için Japonja ile henüz vakti iken bu ilk çarpışmayı göze alnıışlar ve Japonyanın Avustralyaya götürmekte olduğu anlaşılan istilâ filosunu şiddetli bir hamle ile karşılamıslardır. Bu muharebeyi kim kazandı, kim kaybetti? Bize kalırsa hiç kimse. Mubalâğalı iddialara rağmen ne o taraf, ne bu taraf Mercan muharebesini kazanmış değillerdir. Çok çok Amerikalılar bu harbi kaybetmemislerdir demek doğru olabilir. Harbin neticesi bakımından mühim olan nokta burada idi. İki taraf da kayıblar verdikten sonra Japonlar harb sahnesini terkederek çekilmişBerlin 10 (a.a.) Ofi: Alman radyosu ler ve nakliye filolarından kurtarabildiklerini götürüp gitmişlerdir. Bu da umumî karargâha gelen raporlara daonlar hesabına harbi kajbetmiş olmak yanarak merkez cephesinde bir müdafaa manasında telâkki edilemez. Malumdur zaferi bildiriyor. Bu cephede Donetz ki ricat, harbi kajbetraek değildir. Ma nehrini geçmeğe muvaffak olan Ruslar haretle yapılan öyle ricatler vardır ki cekilmek zorunda bırakılmıştır. Harkoen önemli taarruzlar kadar kıymetli sa fun şimalinde muharebeler oluyor. İlyılırlar. Bu yalnız karalarda değil, de men gölünün cenub doğusunda da Rus hücumu püskürtülmüştür. nizlerde de böjledir. Alman tebliğî Zaten Japonyanın Müttefiklere karsı Berlin 10 (a.a.) Alman ordulan deniz harb plânı, kabuğıına çekilmiş kaplumbağanın plânı olacaktır. Japon baskomutanlığının tebliği: ya kendi adalarına doğu Asyanın cenuDonetz havzasmda ve doğu cephesinin ba doğru bütiin sahillerile adalannı (Arkası sahife 3, sütun 3 te) kattıktan sonra buralarda dışardan ve açık denizlerden gelecek donanma taarruzlarına karşı kolay sokulunmaz bir lehlike bblgesi vücude getirmiştir. Pasifik Okyanusunun enginlerine açılarak düsman donanmalarile çarpışmağa gitmek Japonya için asla askerî bir zaruret değildir. Bunun tersine bin girintisi çıkıntısı olan o adalara yaklaşarak Japonjaji vurmağa çalışmak AngloSaksonlar için bir zarurettir. Buna göre deniz savaşlan için Japonya saldırmıyarak bekliyecek ve fırsat kollayacaktır: Topyekun bir darbe ile değilse parça parça ikinci bir Çuşima zaferi elde etmek için. O halde Mercan denizi muharebesi nasıl olmuştur diye sorabilirsiniz. Dediğimiz veçhile bu Avustralya için daha ziyade AngloSaksonlann teşebbüsile vukua gelmiş ve Japonlarca da gene o hesaba kabul edilmis bir harbdir, ve dediğimiz gibi şimdilik neticesiz bir harb, neticesiz bir harb parçası. Bu harb, Avustralyanın henüz talihini tayin etmiş değildir. Japonlar gene Yeni Ginededirler, ve Avustralya için daha boyle ufaktefek harbler cereyan edecektir. Harbin bu kısmında bütün mesele Avustralj anın AngloSaksonlarca muhafaza edilip edilemiyeceğinden ibarettir. ve bu bakımdan bu safhada AngloSaksonlar, zâhiren taarruz ediyor gibi gorünmelerine rağmen, hakikatte tedafüî bir dummdadırlar. Onlar Avustraljaya da atlamak istiyen Japonyayı durdurmak istiyorlar. Bu zaruret altında Müttefikler Japonyaya yaklaşmağı goze almış bulunuyorlar, ve bu yaklaşma hareketi henüz uzaklardan yapılıyor. Onlar ergeç bu yolda daha ileri gitmek zorundadırlar Bunun daha ilerisi ise Japonyanın te^is etmiş olduğu tehlike bölgesidir: Saklı $qrit ce, hk Amerika Martînîğe bir sefaret heyeti Dünkü telgraflara gore şimalî Birmanjada tahminî vaziyet Garb cephesinde ve Akdenizde d e | hava muharebeleri şiddetlendi Berlin 10 (a.a.) Alman orduları baskomutanlığının fevkalâde tebliği: Düşman gemilerine karşı Alman de« nizaltıları tarafından Amerikan sulannda, Karaip denizinde ve Meksika körfe» ÜrîBe '^î)itan harekât esnasında topyekun 118 bin ton hacminde 21 vapur batırılmıştır. Dü$üriilen Ingiliz uçkalan ' Berlin 10 (a.a.) Dun gece War munde'ye yapılan hücumda 18 İngilız u» çağı düşürülmuştür. tngiliz tebliğleri Londra 10 (a.a.) ingilız uçaklan, dün Fransa ve Belçıka uzerinde uçmuşlardır. Muhım şimendifer merkezleri olan Hazebrouck ve Bruges şehirleri bombalanmıştır. Bir Alman uçağı tahrib edilmiştir. 7 İngiliz uçağı üslerine dönmemiştir. VVarnemunde'de tayyare fabrikaları bombalandı Londra 10 (a.a.) Cuma gecesi İngiliz uçakları Rostock yakınlarında Warnemunde'ye taarruz etmişlerdir. Almanlann bir plâj şehri olarak gösterdikleri Warnemunde'de denizaltı ve hücumbot erat mektebile, 10.000 işçi çalıştıran Arado tayyare fabrikalan vardır. Uçaklarımız şiddetli bir mukavemetle karşılamışlardır. 19 ucağımız kayıbdır. Alman tebliği Berlin 10 (aa.) Teblığ: Malta üzerinde yapılan hava savaşlarında Alman ve İtalyan uçakları muvaffakıyetler elde etmişler ve 14 İngiliz av uçağı indirmişlerdir. Yalnız bir Alman uçağı kaybedilmiştir. Savaş teskilleri adadaki hava alaniarmı şiddetle bombalamıs ve dün gece Iskenderiye limanmdaki askerî hedeflere taarruz edilmistir. (Arkası sahife 3 sütun 7 ie) Şimalî Birmanyada • i Orta kesimde Mihvere yardım edilşartile burabir müdafaa memekFransız hâkilarda zaferi miyeti tanınacak Vaşington 10 (a.a) Hariciye Na zırlığı bildiriyor: Reıs Ruzvelt, Antil denizleri deniz cephesi şefı olması hasebıle Amıral Hoover'ı, refakatinde bulunan Hariciye Nazırlığmdan bir mumessille birlıkte, Martinık adasma gondermiştir. Amıral, burada, Laval'in ışbirliği siyaseti yuzunden Antil çevresındeki Fransız mustemlekelerınin meydana getirdlği meseleleri, Fransız yuksek komıserıle müzakere edecektir. Amiral Hoover ve Hariciye Nazırlığı Avrupa ışleri kısmı müdür muavıni M. Samuel Rober bu sabah Martinığe varmıştır. Amiral Hoover şu anlaşmayı teklife mezundur: 1 Antil denizlerindeki Fransız müstemlekelerinde Fransız bayıağı dalgalanmakta devam edecektir. 2 Antil denizlerindeki Fransız hükümranlığı muhafaza ve idame edilecektir. (Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Donetz nehrini geçmeğe muvaffak olan Ruslar geri püskürtüldü "Zafere ytirüyoruz,, Fakat Âlmanya Ruslara karşı zehirli gaz kullamrsa biz de bütün Almanyayı gazlıyacağız Çörçil diyor ki: mak üzeredir. Bu hareket topyekun harbin özunü teşkil eden yıldırım süratıle birdenbire muhtelif istikametlerde inkişaf edecektir. İkinci bir cephe kurmak bakımından Mıhverin daha çabuk davranacağı ve M. Çörçil hareket sahalarını seçmek hususunda ilk inisyativi karşı tarafa bırakmıyacağı sanılıyor. Almanya ve Fransada esrarh hazırlıklar Stckholm 10 (a a.) Almanya ile Isveç arasında butün telefon muhabereleri pazartesi gunü saat 21 den itibaren kesılmıştir. Bundan bir müddet evvel vukua gelen buna benzer bir hâdise münasebetile pek mühim bazı şeylerin cereyan etmek üzere bulunduğu söylenmiştir. Şimdi ise Svenska Dagbladet gazetesi işgal altmdaki Fransa vaziyetinin ilk plânda bir mevki tuttuğımu ve Lavalin pek yakında gerek Mihvere iltıhak etmek, gerekse Pransız donanmasmı Mıhverin emrıne vermek surefile sarıh bir vaziyet alacağmı yazmaktadır. Israrla dolacan bazı şayıalara göre, Goring, bu aralık Fransada bulunmaktadır. Bundan başka İngilız fılosunun Pirene sahılı açığında faaliyette bulıındıığuna dair de bazı haberler dolaşmaktadır. Berlin membalanndan alman başka (Yazısı 3 üncü sahifemizdedir) haberlerde işae edildiğine göre, Madagaskarm İngilızler tarafından işgalin denberi Almanlar daha geniş ölçüde bir işbirliği yapması için Pransayı tazyik (Arkası sahife 3 sütnn 6 da) şevirme hareketine girjştiler Bazı yerlerde Japonların irtibatını keserek Lashio ve Maıtdalaya doğru sarktılar Çungking 10 (a.a.) Çin kuvvetleri Yunnan eyaletinde şimale doğru ilerliyen Japon kuvvetlerine muvaffakıyetle taarruz etmişlerdir. Mandalay Lashio tren hattınm işgalini tamamlamağa çalışan başka bir Japon kolunun geri kuvvetlerle irtibatı kesilmişür. Çungking tebliği, Çinlilerin 6 mayısta işgal ettikleri Maynodan Lashıo'ya doğru ilerledıklerini ve durmadan Japon kuvvetlerini hırpaladıklarını bildirmektedir. Bir Amerikan radyo haberine göre, ilerliyen Japon kuvvetleri altı kısma ayrılmış bulunmaktadır. Çungkingden gelen baska bir habere göre, Çinliler Mandalay şehri yakınlarına kadar gelmHerdir. Bu kuvvetleri (Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Rumen takımı nihayet dün 20 mağlub oldu PARUŞŞAFAKA GUNU Kıymetli irfan yurdumuzun 69 uncu yıldönümü dün parlak bir törenle kutlandı Kıymetli irfan yurdumuz Darüşşafaka lisesinin altmış dokuzuncu yıldönümü. dün büyük törenle lisenin konferans salonunda kutlanmıştır. Merasime saat 10 da, mektebüı 300 e yakm eski ve yeni mezunlarmın hep bir ağızdan söyledıği İstiklâl marşile başlanmış, bunu Darüşşafaka marşı takib etmiştir. Marşm sonunda Darüşşafaka Mezunları cemiyeti reisi Vefik Pamir kürsüye gelerek toplantıya iştirak edenlere teşekkür etmiş ve Darüşşafakanm kuruluşundan bugüne kadarki tarlhçesinl anlatmış, mektebin müessislerinden Esad Paşa ile arkadaşlannm attı&ı temel ile memleketin kazandığı değerli şahsiyetlerden takdirle bahsederek, ölenlenn ruhun.i hürmeten bir dakika ayakta durulduktan sonra mektebe karşı büyük bir alâka gösteren Reisicumhur İnönü ile Basvekıle, Büyük Millet Meclisi Reisine Maarif Vekilıne tazlm telgrafları çekıl tArkası sahife 3 sütun 1 de) YUNUS NADt martan bjfivecAHİl bİT lcıırtarın 3 iiAcü sahjiemizdedir) (Arkaa sahife 3 sütnn 1 de). Meraiime iitirak edeuler bir bitabfyi