3 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
18 inci yılsayı: 6331 umhuriyet • ISTANBUL CAĞALOĞLU K ve mektub adresı. Cumhunvet İstanbuJ Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharnr: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 BAYANLAR Şapka. ıcın SALONUNTJ ZIYAK Sultanhamam Cuma 3 Nisan 1942 YUNAN MİLLÎ Bomba hâdisesi içtn Ânkarada 10, İstanbulda 15 şahid dinlenecek Ankara 2 (Telefonla) Atatürk bulvannda olan ömeri, bombayi sardığı pakeüe giderken ki bomba hâdisesi doîayısile açüan davanın 8 ni bulvarda gören ve ömere otomobüe binmek issanda yapılacak celsesinde Ankaradan 10, lstan teyip istemediğini soran taksi şoförii Fahri Uçar buldan 15 şahid dinJenecektir.. İnfilâkla berhava da' bu celsede şahid olarak dinlenecektir. Millî Şef imizle Kral arasında telgraClar Ankara 2 (a a.) Yunan millî bayramı dolayıslle Cumhur Reisi Ismet İnonü ile Yunan Krah Haşme'lu II nci Jorj arasmda tebrik ve teşekkür telgrafları teatı edilmiştir. *** Şükrü Saracoğlu ve M. Tsuderos arasında Arikara 2 (a a.) Yunan milli bayramı dolayısıle, Haricıye Veküi Şukru Saracoğlu tarafından Yunan Başvekil ve Harlciye Nazon M. Tsuderos'a bir tebrik telgrafı çekılmiş ve M. Tsuderos buna bir teşekkür telgraflle mukabele etmiştir. tehligi ff ' Birmanyada Parisin geçen ay, İngiliz teyyareleri tarafından bombardımanında tamamen h u ı b olan bir mahallesinin enkan İngiltereye Dair n eçenlerde uurada çıkan bir vazımızda. Ingiltere hakkında ileri surülen birbirine zıd ve aşırı iddialan bir tarafa atarak, bu memlekctin Avrupada oynadığı si>asi rolu objektif bir bakısla gormeğe alışmak lüzumundan bahsetmiştik. Bu hususta doğruja jakın bir fikir edinebilmek için ilkonce şu iki suale cevab aramak lâzımdır: İngiltere hasmet kazanmadan önce Avrupanın si>asî manzarası nasıldı? Ve İngiltere bildiğimiz haşraetini kazandıktan sonra bu manzara ne şekil aldı? 1588 senesinde Ispanyanm yenilmez armadasını ortadan kaldııarak deniz hakimıyetini ele aldığı ve dun>a si>asetinde hatırı sajılır bir imparatorluk olnıağa yuz tuttuğu sıralarda, ingiltere, 7 Diıljonluk bir nufusa ancak malik bulunu>ordu. O devırlerde Avrupa bujuk krallık ve imparatorlukların bir mucadcle sahnesi idi. Hiçbir zaman sımrları icinde bir milli birlik kuramı>an sijasî leşekkuller, halklarile beraber komşu tourakları ele geçirnıek uğrunda sık sık dovusujorlardu Tebaa sajısı bakımından İngiltereje kat kat ustun olan bu si>asî tesekkullerin baslıcalan olarak Onaltıncı asırda Ispanva ve Fransa krallıklarile Avustur>a ve Osmanlı imparatonuklarını sayabiliriz. Birbirlerine zincirleme komşu olan bu de\letler arasındaki çekemeraezlık j uzunden, A\ rupada bir (kuvvetler nuıv'azenesi) kurmak müınkun olmujor, kıt'a, nisbî bir sukuna kavu^amıjoıdu Bir tanesi çok ustun bir dunıma jükseldi rai. otekilcr ona karsı cepke kurujor ve çok cepheli munferid harbler, derhal tek cepheli unıumî bir ınabiyet alıyordu. Onyedinci asır ortalaruıda sarkî Hind kumpanyası teşekkul ettiği zaman. Ingiîtere, ana\atanda hâlâ sekiz miljon nufusa bile malik değildi. Dajandığı kutlenin sayısına nazaıan kıjas edilemij cek derecede haşmetli olan Ingiliz hak'niyeti, bu imparatorluğu otekilerden a. ıran baslıca vasıflardan biridir. Vakıâ uuııımî olarak her imparatorluk, azlığm çckluğâ hukmctmesi demektir. Altnııs •nııljon Osmanhdan ancak \irmi miljonu Tuıktu. 56 mil>on A\usturjalıdan almanca konusanlar 14 miljonu geçmivordu Buna karsılık 1920 istatistikleıine gore, jarun miljar nufusa hükmeden İngiliz imparatorluğu. anavatanda sadece 42 milyon halis Ingiliz barındırıjordu ki aradaki fark bir benzejisten zijade. Roma de^inde bile goıulmi>en bir nıspetsizliğin ifadesinden başka bir şey değildir. 18 incî asırda yapılan sana>i inkıiâblan, sonsuz ham madde kajnaklaıını elinde rutan Ingilterenin çok işine yaradı. Büvük tezgâhlar ilkonce orada kuruldu. Ticaret merkezleri ilkonce orada büjuyüp genisledi. Ve A\rupa, İngiltere için birinci derecede bir satış pazarı oldu. Bu vaziyette Avrupaya kaiSi yürütülecek iki türlu hareket hattı du'ünülebilir: Bir müsteriden başka bir sey olmıyan kıt'anın iç Ulerine karışmamak. jahud da kıfajı müsteri olarak muhafa/a gajretile Avrupa meseleleriııi kendi bz n"seleleri yerine kojmak. İngiltere, deniz hakimiyetini ele aldığı gandenberi bu iki turlu hareket hattınd*n hiçbirini esaslı bir şekilde yurütcır. mis ve bazan birini. bazan otekini terciTı ederek bstunlüğıınıi korumağa çalısnı*tır. Öz menfaatlerine dokunmıyan ufak Avrupa kavgalarına karsı Ingilizler tarafsızlığı ileri sürmüslerdir Splendide isolement (Muhtesem valmzlık) formulü bu siyasetin ifadesidir. Fakat Avrupadaki harbler. bir devletin kendilerini korkutacak derecede inkisafını mümkün kılacak bir sekil aldı mı. İngiltere derhal Avrupanın içinde ve o devletin karsı«mdadır. Buna Balance des pouvoiıs CKuvvetler muvazenesi) diyorlar. Avnınada çıkan her lıarb karsısinda Londra 3ükumetleri bu iki politikadan mutlaka va birini. ya otekini güttukleri için bu hu'usta misal gostermek luzumsuz ohır. İngiliz hasmetinden evvel Avrup ıda si>asî istikıar yoktu demistik. İngiliz ha^metinden snnra bu istikrarın vucud buldurnu iddia etmek her nekadar {iiçse de, kuvvetler muvazenesi politi(Arkası sahife 3 sıitun 4 te) Ingilizler Paris civarını yeniden bombaladıiar DENİZLERDE Sir Stafford Cripps Şefimizin sporcu gencliğe iltifatlan Ankara 2 (a.a) Cumhur Reisi tsmet İnonu, Beden Terbiyesi umum mtidürlüğüne aşagidaki telgrafı gönder mişlerdir: «•Sporcu genclerimizin güzel çalışmalarından çok memnun oluvorum. Teşekkürlerlmle sizi tebnk ederim.» İsmet tnönfi Müttefikler çok müşkül vaziyette Avustralyaya taarruz için Singapur ve Cavada büyük bir ordu hazırlanıyor Çungking 2 (a.a) Çın sözcusü bugunku perşembe gunü verdıği bir demeçte Japonların Bırmanya batı sahllinde Prome'nm takrıben 130 kilometre batı cenubunda Akyab'a asker çıkardıklannı söylemıştır. Sozcü, ıhrac hareketinin kruvazörler ve muhribler hımayesinde yapıldığını ilâve etmiştir. Bu hareket, Prame'deki İngıliz mudafılennin cenahına ve gerısme yapılan bir tehdıd teşkıl edıyor. Londra 2 (a a ) Royter blldinyor: Akyab limanı hinterlandı İle kolay muvasalası bulunmıyan munferid bir liman olması yüzünden duşman kuvvetlerinin burada mukavemetle karşllaşmış bulunmaları pek az muhtemeidlr. Her halde bu llman, Japonların Hlndistan istikametinde yapacaklan yeni bir ileri hareket İçin üs olarak kullanılabllecektir. Şundiye kadar İngiltere hesabına bir çok harblere iştirak eden Hind kıt'alarına mensnb bası Babitler, bir teftl? esnasmda HİNDÎSTÂNDA Amerikalılar 28 düşman denizaltısı batırdılar Sark ve Akdeniz cepheleri Tass'ın Kahireden bir haberine göre Askerî vaziyet Almanlara göre Müttefikler martta 644 bin tonluk 105 vapur kaybettiler Almanlar ve ttalyanVişi 2 (a a.) Dün gece saat 4 te lar, sahillerimize Parisin batı ve çimalbatı varoşlajında bir buçuk saat suren hava tehhkesı yakın küçük adalara ışaretı verllmiştir. İngiliz tayyareleri ve Rueuil İle CorneılRuzveltin tavassutu muhtelif yerlere bombalar atmıştır. Bir asker topluyor ve les ve Polssy'ye o!ii pek çok yaralı vardır. muhtemel, Sir Cripps kaçParistenveoğrenildlğtne gore bu ge üsler yapıyorlarmış! cekı bombardıman esnasmda avdetini tehir ederek 100 kadar bomba duşmuştür. Poissy ye Bulgar askerleri Boulogne çevresinde 4 0 ölü, yeni müzakerelere de şark cephesine 60 yaralı var girişecek Paris 2 (a a.) İngıliz hava kuvdeğil, Libyaya Ingiliz teşebbüsü akim kaldı Hindistana harekât için bir üs Ingiliz stratejisinde Hindistanm yeri H. Emit* Erkilet Ingilterenin bakiki imparatorluğu Hindistanla kaimdir. Ingiliz imparatorluğunu >apan 500 milyon nufusun beste dordu Hindistandadır. Bu muthiş insan kalabalığı uç asn mutecaviz bir zamandanberi Ingiltereye servet ve ham madde vermek için çalışır. Ingiliz servet ve kudretinin baş kaynağı Hindistandır. Onun için burası İngilterenin olmaktan çıktığı gün Ingiliz İmparatorluğu cihangirliğini ka>beder. Hindistanın 380 milvon kadar tutan nufusu Ingiliz sanajiinin jalnız en iyi müşterisi veya Hindistandaki Ingiliz fabrikalannın ve madenlerinin yalnız en sabırlı ve kanaatkâr isçisi değildir. Bunlar ayni zamanda İngilizlere asker de vermislerdir ve vermektedirler. Hem de garibdir ki. Hindistanda İngiliz hukünı ve nufuzunu yüruten asker, jandarma ve polisin çoğunu daima Hindliler teskil etmiştir. Nitekim daimî Hind ordusunun 236.000 insan tutan mevcudunun yalnız 77.000 i İngiliz olup 159.000 i Hindlidir. Bu insan sayılarını teskilâtlandınrsak pörürüz ki Hind ordusunda 44 İngiliz pijade tabunma karşı 126 Hindli piyade taburu ve 8 IngiUz süvari alayına mu Tazan: Emekli General kabil de 13 Hindli süvari alayı vardır. Daimî Hind ordusunu takviyeye her vakit hazır Hind polis ku\*vetinden, Kojal Serviceten \e ihtij atlarmdan muteşekkil 86 bin kişilik bir kuv\et daha vardır ki bunların 38 bini İngilizdir. Hindli tabur ve alayları, kezalik Hind Polis ve jandarmalarmı munhasıran Hindlilerden murekkeb sanmak hata oIUT. Bunların bütün subaylarile bir çok erbaşlannı çok juksek maaş alan ve mahdud bir hizmet müddetinden sonra terfih edici bir tekaüdlük tahsisatuıa istihkak kazanan İngilizlerdir. Bu maaş ve tahsisatla Hind ordusunun bütün masraflannı Hindistan oder. Yani İngiltere Hindistanı bizzat Hind parasile ve Hindlilerin kendilerile idare eder. Hindistan, Ingiltereye, dış muharebe ve seferleri için de, muharib kuvvetlerle bir çok amele kıt'alan vermiş ve vermektedir. Geçen Büyük Harbde Hindistan haricinde bulunan Hind askerinin miktan 1919 ikinciteşrin ayında 250 bindi Geçen Büyük Harbde İngilterenin Hindistanda seferber ettiği Hindlilerin sayısı 1,457,000 i bulmustu, ki bunun (Arkası sahife 2 sürnn 4 te) Birmanyada müttefikler müşkül vaziyette Yeni Delhi 2 (a a ) İrravadi cephesınde müttefikler hava yardımı görmedıkleri için müskul bir vaziyette kalmışlardır. Japon tayyareleri muttefıklerın mevzılermi ve muvasala yollanm istedikleri gıbı bombalamakta ve dövmektedırler. Müttefıkler keşif yapamamakta ve duşmanm hareke'leri hakkmda malumat alamamaktadırlar. Bir manvalılar i<e Japonlara faalıyetle yardım etmektedırler 4 bın Birmanyalı Ja. pon subavlarının kumandasında muttefıklerın snğ cenahını tehdid etmektedir Buna raânıen müttefıkler Prome'nin cenubunda Panmode dolayında parlak bir taarruza başlamışlardır. Yeni Delhi 2 (a a ) Hind millî partisı, Cripps ın teklıflennı reddetmıştır. Mülı kongrenın kararını, reıs Mevlâna Azad ıle Nehru. Sir Crıpps'e tevdı etmışler ve kendisüe ellı dakıka goruşmuşlerdır. Zannedüdığme göre, millî kongrenin icra komıtesı tarafmdan verüen kararın metnı derhal neşredılmıyecek ve 3ır Cripps, onumüzdekı gunlerde ıhtilâfları azaltmak ıçın yeni gayretler sarfedecektır. Gelecek salıya kadar muhım muzakereler vukuu bekleniyor. Bugün Cripps, Hmdıstandan hareketını gecıktırdığıni so>lemış ve cgelecek hafta bir şey yapabıleceğınıi sanıyorum» demıştır. Millî kongrenin İngıliz tekliflerinde müdafaaja, Hind ittıhadı dışında kalmak uzere eyaletlere verüen hakkı hı>ara, ve Hind eyaletlerının müessısler raeclisinde temsılme dair olan maddeleri tenkid etmekte oldugu sanılmaktadır. (Arkası sahife 3 sütnn 3 t«) Yakacak dcrdimiz Fiat Murakabe Komisyonu odun ve kömürcülerin bir birlik kurarak yakacak temini mes'uliyetini üzerine almasına karar verdi Kahıre 2 (a a.) Tass ajansı bıldiriyor: Mıhver devletlerinin 12 adadaki hazırlıklarını artırmış olmaları dıkkati çekıAmerikan kuvvetleri 2 8 yor. Askerî kaynaklardan bğrenıld.ğıne denizaltı batırdılar Vaşington 2 (a a ) Bahrıye Nazır gore Almanya ve Italya deniz ve hava lığı harbln başındanberi Amerikan kuv makamları Kalimnos adasmdaki deniz vetleri tarafmdan 28 dusrmn denizal tahsıdatını genişletmekte ve buraya ağır tı gemisı batırıldığım haber vermekte çapta uzun menzülı toplar yerleş ırdır. Bu denızaltılardan 21 ı Atlantık e, mektedır. İstankoy, Kastelros (Meis) ve Nısıos adalarmda yeni hava meydanla7 si Pasıflkte batırılmıstır. rı ve yeraltı benzin depoları hazırlanıvor. Fransaya hücum Bundan baska A'man İtalyan isgahnLondra 2 (a a ) Tebllg Dun gece dekı Susam adasıle Hatmus, Moros ie bombardıman servisine mensub tayja Ilyaki adalarmda buyuk deniz usleri bureler, Almanyanm batısında ve batı şi lunmaktadır. Bu adalardaki sivil halk malinde sanayi ve münakale hedefleiıii Sıklat takımadalanna gönderilıyor. Bu bombalamışlardır. İşgal altmdakı ara goç gızhce ve buyuk gnıplar halmde ozide Poiss>'de Matford fabrikasma ve luyor. Boşaltılan yerlere Alman ve İtalHavre'de doklara ve gemilere bomba yan kıt'alan yerleştırıliyorsa da 12 adalarla hücum edilmiştir. Düştıan suları lardaki garmzonlardan olmıyan askerna mayin dokülmuştür. lerin dahi buralara gelmesine müsaade edılmiyor. (Arkası sahife 3 sütun 6 da) (Arkası sahife 3 sütun 5 te) vetleri dün öğleden sonra Manş denizinin Fransa kıyısmda Boulogne Sur Mer çevresine muthuş bir akm yapmıştır. İlk temlzleme lşinden sonra 14 ü çocuk olmak uzere 40 cesed çıkarılmıştır. 60 yaralı vardır. yollanacakmış! Avustralyaya taarruz îçin Japonlar Singapur ve Cavada 150 bin asker topladılar Sıdnev 2 (a a ) Muttefık umumî karargâhı nezdmdekı Sıdney Sun gazetesı muhabıri bıldırıyor 8 Japon türrenı taknben 120 ılâ 150 bm kisi zannedıldığme gore. Cava ve Singapurda toplanmıştır Bu kuvvetler yakmda yapılacak büyük ölçüde bir Japon taarru(Arkası sahife 3 sütun 2 de) Kendi kendimizi tenkid: Kömür ve odun Maden lcomuriı, istıhsali artık yoluna giren Ereğli Zonguldak HavzaSından nakıl meselesidır, ve bu mesele yalnız. Istanbulun değıl, butün memleketin en hayatî meselesıdir. Bunun haricmde Istanbulun bir de ağac komüTİle odunu ışı var fci gsçen yil nark ve murakabe mhnakaşaları arâsında çaresine bakılamadığı gıbı bu yıl için de hâlâ ijt kbkunden halledecek bir duşımce ve" hareketın hcıuz hıç bir emaresı gorühnemektedir. Gene vark ve murakabe mıınakaşalurı tçir.de yüzuyoruz. Sanki narfela murakabe kendılıklerinden bize kbmür ve odun tepıln ed'verirlermış gıbi. Istanbulun ötedenben yülik odtııı ihtiyacı 400 bin çeki, mangal homurü ihtıyacı ise 50 bvı toııdur. Kışı çok ş'ddetîı geçen yıl tçinde Istanbula yalnız 222 bin çekl kadar odnn ve yerVı yabancı 3334 bın ton kadar mangal Jcömvru ge'cbılmiştı, ve bu noksan kömursüz şehrin ıshrabım alabıldığine artırmıştı. Şımdiden muspet kararlar ahninak suretile cdun. ve ağac kbmürü bakımvndan Istanbulun ihtiyacını pek kolayhkla ve hatta jazlasile temin etmek mümkTİndur üger yalnız vark ve murikabeye sarıhr kaUr da basla iş yapmaziak önümiizdekı ktjm, hatta yaz esnasmda bile şehrin geçırılene nispetle daha yaman sıkıntılara uğrayacağında şuphe yoktar. Vali ilk kararın sebebini anlatıyor Müzeler Nüdurlüğü alemlerin Türk üslubundaki nümuneye uymadığını ve değistirilmesini bildirdi Mısır Çarşısına dikilen alemleri indirelim! Fiat Muriıkabe Komisjonu dün Valinin reisliğinde toplanmıştır Fıat Murakabe komisyonu dun Vali \e Beledıye reısı Lutfı Kırdarın rıyaseti altmda tanı beş saat de\am eden bir toplanü yapmış, odun ve komurie pejnır gıbı uç muhım maddenın narklan ve tedarikı mevzuu uzennde meşgul olmuştur. Dünkü içtimada evıelâ odun ve sonra kömur tacırleri komısvona kabul edılerek kendıienle gorüşulmüs, neticede odun ve komurculenn ayrı ayn dıleklerinm dınlenmesı ve kabulunün fena netıceler verdıği anlaşılmış olacağından odun ve (Arkası sahife 3 sutun 4 te) Sagda ve solda Kılıcalipaşa camiındold Türk motifi alemler, ortada Mısır Çarşı. sına dikilen mahudlardan birisi... Belediye tarafından tamir ettirilmekte olan Mısırçarşısı kubbelerine konulan alemlerin, ıddıa edıldıği veçhıle lâle başağmdan ziyade haça benzedığıni ve bu manzaranın halkı indttığıni yazmış, ha(Arkası sahife 3 sütun 5 te)
