29 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Üç Biiyük Muvaffakiyet 1 İst?nbu!da en ivi sazı K Rİ ST A L de dinhyebılırsıniz. 2 En iyi okuyan bayanlar (Kristal) dedir. 3 En hassas ruhlara hitab eden değerli san'atkâr Müzeyyen Senarı l da ( K R İ S T A L ) de bulabilirsiniz. Telefon: 40099 , umhuri 18 İ 10 • ITACVA HİKÂY Meşhur Ştendhal'in ( CHRONİQUES İT diye bütün dünyaca tan: kitab Hamdi Varoğlu tar; me edilmiştir. 200 sahife cnnc ISTANBUL CAĞALOĞLU ! ÖUüü Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Salı 29 Temmuz 1941 Ahmed Halid Kitabevi Askerlik ve yoklama kaçaklarınm akıbeti Müşterek müdafaa U, Hîndiçininin Japonya tarafından işgali için bulunan formüldür. Bu formüle göre Hîndiçininin bir İngiliz işgal tehlikesine maruz bulunduğuna Japonya gibi Fransa da kani olmuştur. Ortadaki Suriye işgali vakıası buna delil olarak gosterilijor. Suriyeyi bir parça mudafaa etmekle beraber neticesini getirenıenıiş olan mütareke Fransası Uzakçarktaki Hindiçiniyi hiç müdafaa edemijereğinden muhtemel bir İngiliz taarruzundan endişe ederek kendisine hizmet ve muavenet arzeden Japonyanuı bu alicenabane tekliflerine muvafakat eylemiştir. Hindiçini iizerine levcih olunan Japon işgaline verilen hukukî şekil budur. Filhakika mütareke Fransası Uzakşarklaki Hindiçiniyi herhangj biıyiik bir devlet tarafından gelecek taarruza karşı ciddi surette müdafaa edemezdi. Fakat oraya taamızu muhtemel, hatta muhakkak biiyük devlet hangisiydi? İngiltere mi, Japonya mı? Bir muddet evvel Siyamla Hindiçini arasında müsellâh musademeye kadar varan ihtilâfın halline Japonya tavassut ederek bu ara buluculuğun komisyon hakkı olmak iizere kendisine hatm sayılır bazı menfaatler temin etmişti. Japonyanuı bu tavassuttan kendisine çıkardığı pajla iştibası kapanmamış, bilâkis artmış olduğu da anlaşılmakta idi. Ondan başka Japonyanm Uzakşarktaki askerî ve siyasî vaziyeti onun bir Hindiçini ile iktifa edemiyeceği kadar geniş olduğunu bilenler Hindiçini işinin Doğan Güneş İınparatorluğu için ancak stratejik bir kademe teşkil edeceğini de pekâlâ takdir ederler. Yeni harble başından aşkın derd içinde bulunan İngiltere durup dururken ortaya ve bilhassa kendisine elbet bir Hindiçini jjailesi de çıkarmak istemezdi. Nitekim başka bir devletin tehdidkâr işgali vaki olmakta bulunduğu halde İngiltere ona takaddüm etmek şö>le darsun bilâhare dahi ona karşı herhangi dereeesinde fılî bir harekete tevessül etmedi. Bu müşahedelerden anlaşıhr ki Hindiçini Japon işgal tehlikesine maruzdu ve Fransa böyle bir badirede büyük Vzakşark müstemlekesini müdafaa edecek vaziyette bulunmuyordu. Fransa Japonyaya: Bu kabil adamları saklıyan miîessese saHîbleri Mahkum oldular Kaçakları çalıştıran veya haber vermeyenler Orfî Idare mahkemesine verilecek Evvelce de yazmış olduğumuz veçhile şehrirr.izdeki bazı hususî ve resmi müessese sahibleri ve âmırleri İstihdam etmekte cldukları memur ve işçilerLn askerlik vaziyetile alâkadar olmamaktadıriar. Halbuki 1704 numaralı kanun hükumlen mucıbince tutulması icab eden defterlere, memur ve işçilern, askerlik vaziyetleri tetkik edildikten sonra kaycolunmaları icab etmektedir. Böylecu bh kısım yoklama kaçağının bakaya ve saklıların askerlik kanununa aykın olarak işe alındıklan alâkadar makrımiarca haber alınmış ve yapJan tahkıVat neticesinde filvaki askerlıkle ilgili bszı eşhasın istihdam edildiği anlası'an hususî ve resmî müessese saMb ve âmirleri kanuna tevfikan Örfî İdare mahkemelerine verilmişti. Bu zevat muhakemeieri esnasında böyle bir kanundan haberdar bulurmadıklarını ileri sürmüşlerdir. Buna rağmen bu iddia kanurî takibata bittabl mâni olamadığı için mevzuubahs müessese sahib ve âmırleıinin ekseriyeti altışar ay hapse CArkası sahife 3 sütun 5 te Şark cephesinde alınan resimlerden: Çelik devlerin boğuftuğu tank muharebelerinden bir tafha... Millı Şef Universitenin şükranlarma iltifatla mukabele ettiler Millî Şefimiz Reisicumhur İsmet İnonü, Lozan günü münasebeüle çekilen şukran ve tazimat telgrafına cevaben Üniversite Rektörü Cemil Bilsele şu cevabı göndermişlerdir: «İstanbul Üniversitesinin vatansever duygularına çok teşekkür ederim. Milletimizin tarihî ve millî eserlerine Üniversitemizin yakından ve candan gösterdıği alâka da millet yolunda çalışanlar için pek kıymetli bir teşviktir. İsmet İnönü » İkinci kâğıd (abrikası Smolensk martta açılacak harbi zaferle tebliği Sümer Bank Umum Müdürü Izmitte tetkiklere başladı Senelik istihsal plânları hazırlanıyor Alman harb | ' r Hindiçini işgali • • Örfî İdare Komutanımız Korgeneral Ali Rıza Artunkal bitmek üzere Nohilev'de iki fırka imha edildi, 23 bin esir alındı Ukraynada çekilen düşman mütemadiyen takib edilmektedir, Fin Alman kıtaah ilerliyor Berlin 28 (a.a.) Tebliğ: Smolensk mıntakasında harb zaferle neticelenmek uzeredir. Ukraynada muttefık kuvvetler en arızah yollara rağmen çekilen düşmanı mütemadiyen takıb etmektedirler. Finlandıya cephesinde düşmanm anudane mukavemetine rağmen Alman Fin kıt'alan arazi kazanmışlardır. Sessiz sadasız ikmal edildi Felemenk Hindistanı da Japonya ile ticarî muameleleri tatil etti Almanya Hariciye Naıın Von Ribbentrop Almanlar Londraya gece akıttı yaptılar Maltaya hücum eden Italyanların 9 hücum botu ile 8 torpil gemisi tahrib edildi Berlin 28 (a.a.) Alman resmî teblığı: Dün gece Alman hava kuvvetieri Alman şehirlerinde bazı mahallere arka arkaya yapılan İngiliz bombardımanlarının intikamını almak için Londraya hücum etmişlerdir. Düşman ne gündüz, ne de gece Alman arazisi üzerinde uçmamıştır. Ben Hindiçiniyi müdafaa edemiyoTokyo 28 (aa.) Japon Hariciye rum, ne yapayım, mukadderat böyley Nezareti ile #yakından teması olan Jamiş, gel orasını sen işgal et. pon gazetesinin bıldirdığıne göre, FranDiycmezdi, ve Japonyaya karşı yapı sa ile Japonya arasında akdedilen doslarak biı protestodan herhangi müsbet tane anlaşma Fransız Hindiçinisinin bir netice de umamazdı. toprakları, kara suları, daha içinde buAçık görülüyor ki bu çok zor vazi lunduğumuz bu hafta başlamadan Jayet içinde Fransa ile Japonya Hindi pon orduları ve deniz kuvvetieri taraçininin ikisi arasında müşterek mtida fından muslihane bir surette işgal edilfaası formülünü buldular. Vanlan hu miştir. Bu işgal hareketi sur'atli ve hâkukî vaziyete göre iki devlet Hindiçi disesiz bir tarzda Hindiçini makamlaninin İngiliz işgali tehlikesine maruz rmrn tam işbirliği ile vuku bulmuştur. olduğu neticesinde karar kılmış ve onu müstereken müdafaada ittifak etmiş gö Felemenk Hindistanı Japonya ile ticarî muameleleri kesti ründüler. Batavia 28 (a.a.) Ofi: Resmidir. Bu hukukî vaziyet Hindiçiniye müteFelemenk Hindistanı ile Japonya araveccih başka bir müdahaleyi de zâfa sındakl ticarî muameleler tatil edil uğratmak meziyetini haizdi. Öjle ya, miştir. Japonya, Mançuko, Çm ve Hinmal sahibi olan Fransa Hîndiçininin diçiniye yapılan her türlü ihracat için Japonya ile müstereken tesahubüne razı hususî bir müsaade istihsali lâzım gelolunca başkalannın buna bir şey demektedir. meğe pek hakları kalmazdı. Doğrusu Mançukonun karan oyun pek iyi ve oldukça mahirane oynanmıstır. Tokyo 28 (a.a.) Stefani ajansmdan: Mançuko hükumeti, Amerikan ve İnKaldı ki eğer İngiUeTe ile Amerika Berlin 28 (a.a) Tass ajansı Alman Hindiçininin Japonya tarafından işga gılız kredilerinl bloke etmiştir. Japonya da Kanadaya karşı ayni tedbiri ka kıt'alarıle yaptıkları muharebede bollini bir mesele yapmak isteselerdi haşevık kıfalarının eline Almanyanın kikatleri örten perdeleri yırtarak vazi bul etmiştir. Tü.kiyeye karşı taarruza geçmek niyeyetin icablannı pekâlâ yapabilirlerdi. Filipinde hazırlanan Amerikan tinde olduğunu ispat eden gizli vesikaFakat onlann omuzlanndaki baska yükkuvvetieri lar geçtiğini biidırmişti. Berlin salâhiler şimdilik Hindiçini işini daha ziyade Vaşington 28 (a.a.) Ofi: Ruzvelt'in yettar mahfillerinde bu haberin baştan iecri tedbirlerle geçirmelerine saik olFilipindeki Amerikan kuvvetlerınin Ge aşağı uydurma olduğu söylenmektedir. muş ve böylece Hindiçini meselesi (Çin işi, Japon işi) tekerlemesine uygun bir neral Douglas Macerthu'nun kuman Çünkü böyle vesikalar mevcud değildir dası altında toplanmasma dair olarak ve bu mevzuda Sovyetlerin saydıklan diızene sokulup gitmiştir. (Arkası sahife 3 sütun 6 da)iddialar tamamile hayal mahsulüdür. Müşterek müdafaa formülünden Fransa herhangi ameli bir netice beldeyebilir mi? İki devlet arasındaki anlaşmada müşterek müdafaa maksadile vaki Japon işgaline rağmen Fransanın Hindiçini üzerindeki hakimiyet hukukunun ilânibaye baki kalacağı teyid edilmiştir. Fransa için bu bir teselli ve bir umuddur, o kadar. Hakikatte müşterek müdafaa formülü Hindiçiniyi Japonyaya devrermiş gibidir. Meğer ki BSII dünya harbi demokrasilerin kafî ve niha; zaferile bitmiş olsun. Bu takdirde de Japon pençesinden kurtarılacak Hindiçininin Fransaya iade olunacağı temin olunamaz. Berlin tekzib ediyor Sovyetlerin i.aütte kâğıd fabrikası Odesa bombardıman edildi Alman askerleri üzerinde Türkiye aleyhine vesika buldukları asılsızdır Çünkü böyle vesikalar mevcud değildir Maltada imha edilen Italyan gemileri Londra 28 (a.a.) Cumartesi sabahı Maltada Valetta limanına karşı İtalyanların yaptığı taarnıza dair şimdi yeni malumat alınmıstrr. Amiralhğm ve Harbiye Nezaretinin müşterek tebliğinde deniliyor ki: Sabah saat 5 ten biraz evvel, hücum botlan limanın ağzı açıklarmda gözükmüş ve askerî garnizonun sabit müdafaası derhal ateş açmıştır. Bir hücum botuna isabet olmuş ve bu infilâk etmiştir. Diğer dördü de topçu ateşile tahrib edilmiştir. O zaman hücum botlarının daha küçük torpil gemilerinl setrettikleri görülmüştür. Bu torpil gemüeri limana girmeğe teşebbüs etmişlerdir. Sahil bataryaları şiddetli bir ateş altına almışlar ve sekizini havaya uçurmuşlardır. (Arkası sahife 3 sütun 6 da İzmit 28 (Telefonla) Şehrimize gelen Sümer Bank umum müdürü Burhan Zihni selüloz sanayi müesseselerinde tetkiklerine başlamıştır. Kâğıd ve karton fabrikalarında umum müdürün reisliği altında fabrika müdür, başmühendis ve mühendislerinin ve sun'î ipek mühendislerinin iştirakile bir komisyon teşekkül etmiştir. Bu komisyonda Sümer Bank fabrikalarının geçen seneki istihsalâtı ile Işletme vaziyeti tetkik ve elde edilen neticelere göre gelecek senelerde yapılacak istihsalât bu esaslara göre tespit edilmektedir. Sümer Bank umum müdürü yarın Sapnııcaya gidecektir. Sapanca gölünden İzmite getirilecek olan su tesisatını mahallinde etüd edecektir. Bu tesı^at için bazı lüzumlu madde ve malzemelei. Karabük demir fabrikasile memleket dahilindeki diğer fabrikalara ve Almanyaya sipariş edilmiştir. Normal şartlar dahilinde bu sijarişler gelecek olursa, inşaatlan tamamlanmış olan ikinci kâğıd ve selüloz fabrikalarının faaliyete gecmeleri 1942 senesinin mart ayı zarfmda mümkün ol^cnktır. Sümer Bank umum müdürü yarm ve öbür gün Izmitte tetkiklerine devam edecektir. İstanbulda da ( Sovyet harb tetkikler yapılacak ' tebliği | ' Berlin 28 (a a.) Dun gece savaş tayyarelerimiz Odesa limanını mükerreren bombalamışlardır. Tahmil ve tahliye tesisatına isabetler ksydediimiş ve biri büyuk olmak üzere yangınlar çıkarılmıştır. Smolensk ve Zitomir muharebeleri Mohilev'de iki Sovyet fırkası imha edildi Berlin 28 (Radyo) Alman başkumandanhğınm tebliği: Mohılev civarında ihata edilmiş olan Sovyet kıtaatına karşı yapılan harekât tam muvaffakiyetle neticelenmiştir. Mahsur kıtaattan iki fırka tamamile imha edilmiş, yeniden 23,000 esir alınmış, 750 kamyon, 161 top, 80 tank topu iğtinam olunmuştur. (Arkası sahife 3 sütun 2 de) ^ ^ N. Lozovski Nihayet Smolenskte Almanları Tohyodahi mağlub ettik!» diyor sefaretanemiz Baltıkta 2 destroyer, 1 denizaltı, 2 nakliye vapuru batırıldı, bir Alman fırkası imha olundu (Yazısı 3 üncü sahiiede) yandı Tokyo 28 (a.a.) Ofi: Türkiye sefaretanesi, bir yangın neticesinde kısmen harab olmuştur. Yangırun sebebi henüz malum değildir. Sefirle sefaretane erkânı sağ ve salim olarak kurtulmuşlardır. Hasarat, mühimdir. Eirhaç söz Yurd içinde gezmek Eskiden biz seyahat nedir bilmezmişiz. (Denizaşırı) isimli gilere, panayırlara borrluyuz. Valnız kabul etmeğe mecburuz ki, yirmi sene öncesîne eserinde Falih Rıfkı bu cnhilliğimizi meydana \ruran fıkralar anlatır: Onun çocukluğunda, İstanbuldan kalkıp Bursaya git göre ne kadar ileri gitmis olursak olalım, iç turizm bakımek, kitab basmak zahnıctine katlanılacak derecede mühim mından hâlâ Avrupanın en geri milletlerinden biriyiz. Bir bir işmiş. Serveti Fütıun sahibi Ahmed İhsanın davetlisi ola düşiınünüz: 18 milyon vatandaş arasında Ankara, İstanbul, rak Haj darpaşadan Oebzeye kadar bir gezinti yapan Fecri İzmir gibi Türkiyenm bellibaşh yerlerini goren kaç kişi çıâti muharrirleri, intıbalamıı haftalarca yaza yaza bitireme karabiliriz? İç turizmin iküsadî faydaları üzerinde durmayı lüzummisler. Çok şiikür bu (yeıinde oturma) illetinden artık kıırttıl suz sayıyorom. Fakat yurdu gezmek, görmek bilhassa millî muş bulumıyoruz. Bugün Bursaya giden bir vatandaş, se taazzuv bakımından nuıhimdir. Diyarbakırh arkadaşile ajni yahate çıktığını söylerse. gülünc olur. Gebzeye dair intıba ülküjü taşıyan İstanbullu genc onu şahsan tanımalı, onun lar ncşretmek abestir. Oraya kiraz mevsiminde mekteb ço yaşadığı yeri bilmeli, vatandaşlann âdetleri ve hayat tarzlan cukları piknik yapıyorlar. l'urdun içinde ve dışmda dola arasmda bir kaynaşnıa meydana gelmelidir. Nakil vasıtaları inkişaf ettikçe milliyet cereyanınm da şanlanmızın sayısı günden güne çoğalmakta. Yirıni sene içinde kaydettiğimiz bu değişikliği, her şey kuvvetlendiğini, iki içtimai hâdise arasında sıkı bir seb^b den önce, bütün memleket halkını seferber eden Istiklâl Mü netice bağı bolunduğunu rildiğimize göre bu ilmî hakikatcadelesi ruhuna, sonra demiryolu siyasetimize, garb âlemile ten azamî verimi elde etmeye bakmahyız. Her sene daha temasımızın sıklasmıs olmasına ve nihayet İzmir gibi bazı çok vatandaşı yurd içinde gezdirmek bize millî bir imfe '' *• mühim şehirlerimizin her sene muvaffakiyetle başardığı ser olsun. Japonyanuı Hindiçinide kazanmakta olriıığu stratejik vaziyet haricinde tek ehemmiyetli nokta Fransanın gittikçe Mîhver devletlerine daha ziyade yaklasan bir vaziyete sürüklenmesidir. Bu vesile ile mejdana çıkan diğer bir rihet de şimdiye kadar Japonya ile adeta can ciğer dost olan Siyamın, Japonya Hindiçinide kendisine kapı bir komşu olmağa gelince bu komsuluktan endişeye düserek İngiliz dostluğuna dönmesidir. Büyük devlet komsuluğunun l>elâlı bir şey olduğunu Siyamda da pekâlâ biliyorlarmış demek olur. •A S, YUNUS NADİ tneüizlerin kuUandığı bombardıman tayyareleri de, bombalan da gittikçe büyümektedir: Resimde 2000 librellk bir tngüiz bombası, tayyareye yüklenmek üzereyken görülüyor