19 Mart 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en *on eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHUR1YET MATBAASI 17 nci yı! sayı: 5965 umhuri İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa V ; 24299 . 24290 Ziraî seferberlik lâzım Yazan: AHMED Çarşamba 19 Mart 1941 ARAZ Bugün üçüncü sahifemizde Millî Şefimiz Macar elçisini kabul ettiler Nülâkatta Haridye Umumî Kâtibi de hazır bulundu Ankara 18 (a.a.) Reisicumhur lsmet Inönii, bugün saat 16 da Çankaya köşkünde Macar elçisi Mariassy'yi kabul buyurmuşlardır. Bu mülâkatta Hariciye Umumî Kâtibi büyük elçi Nu. man Menemencioğlu da hazır bulunmuçtur. "Atlanfik muharebesini mutlaka kazanacağız,, M. Çörçirin dün söylediği nutuk «Şimdilik kayıplarımız artmıştır, fakat şiddetle mukabele ediyornz» Almanlar, Amerika sularına kadar denizaltı ve kruvazor göndermişler 5 inci tnhifede) EvvelJd gün Reisicumhurumuz tarafmdan kabul edilen Bumen sefiri M. Telemaque Çankaya köşkünde... Fransa, İngiltere ve Amerika Vichy Fransan aylardenberi Alman taleb ve tazyiklerile çok buhranh bir hayat yaşadı, ve Maresal Petain hükumeti simdiye kadar bütün tazyiklere mukavemet etti. Son dakikada bu vaziyetin iaşe işi ve»ilesile bozuhnasına Amerikanın muvafakat etmiyeceği ve binnetice Ingilterenin ablukayı ihlâl etmiyecek bir müsaadekârhkla Fransız iafesini kolaylaştıracağı mubakkak sayılmalıdır. Ç s y i riciye Nazın Anüıtl Darlan'tt Amerikan gazetecilere beyanatında Ingiliz ablukasına rağınen işgal aitında bulunmıyan Fransaya müstemlekelerden yiyecefc eşyası getirecek ticaret gemilerini Fransız donanmasile himaye için Mareşaldan müsaade isteyeceğini söylemis olmasını, Fransanm İngiltereye karsı cephe almağa doğm gittiğine bir delil gibi telâkki etmekte isabet bulunmadığı kanaatinde idik. Bu sozler Fransada bugün ehemmiyetli bir şahsiyet olan bir devlet adamından sadır olmasına göre şeklen de, esas itibarile de vahim sayılmak lâzım gelirse de söylendiği muhite göre daha ziyade Ingiliz ablnkasını gayrimeşgul Fransız topraklarındaki halkın iaşe ihtiyacile telif etmek için manevt bir tazyik icrası maksadım takib ettiğini farzettirecek mahiyette idi. Amiral Darlan, ilk giinü İngilterede ve Amerikada şiddetli bir aksülâmcl doğuran, bu sözleri Maresal Petain'le İaşe Sekreteri Achord'un da hazır bulunduğu bir Amerikan gazetecileri toplantısmda söylemiş, fakat aradan bir hafta geçtiği halde onların ameli bir neticcsi görülmemiştir. Filhakika Fransaya eşya getirecek gemilerin Fransız donanmasile himayesine aid olarak henüz verilmis kafî bir karar yoklur. Amiral Darlan icabında bn tedbire tevessül etmek için Mareşaldan müsaade isteyeceğini söylemiştdr. Amiral Darlan ayıu cemiyette Fransız ticaret gemfferinin icabında Fransız donanmasile himayesine mecburiyet elverebileceği keyfiyetinden Amerika sefirini dahi haberdar ettiğini ilâve etmiştir. Münhasıran Amerikan gazetecîlerinin davetile onların huzunında Ingiliz ablukasınm münakaşa edilmiş bulunması ve bu ablukanın faydasızhğında ısrar kıYUNUS NADİ (Arkası sahife 5 sütun 3 te İNGİLTERE DONANMASI Akdenizde r Amerika tezgâhları faafiyctte İngiltere için derhal 300 şilep yapılıyor Moskova Elçimiz Sovyet Hariciye komiser muavini ıle goruştu Moskova 18 (a*.) Ofi Fransız ajansı bildiriyor: Dtplomatik mahfillerden öğre. nildiğine göre, Türkiye Büyük Elçisi Haydar Aktay eumartesi günü Haridye Komiser muavini Vışinski j tarafından kabul edilmistir. Şimdi gizli tutulan çok nühim bir vazife başanyor Bir Londra felgrafı böyük İşi» bâdisesizM ifa edıldiğınj jjifdirifor Londra 18 (a.a.) Daily Telegraph gazetesinin İskenderiye muhabirj, gazetenin birinci sahifesinde neşredilen bir telgrafında diyor ki: 15 günden fazla bir zamendanberi, şarkî Akdenizdeki İngiliz donanması cüzütamlan her zamankinden fazla meçgtd olmuştur. Alâka merkezinin garb çölünden Balkanlara intikalindenberi, müsbet haberlerin mevcud bulunmaması yüzünden muzaffer kuvvetlerimizin parlak zaferlerinden sonra istirahate cekilmiş olduklan sanılabilir. Bu, bilhassa donan(Arkası Müıife 5 sfitan 4 te Alman mafbaatı, Rnzvelt'in nutknna karçı ateş püskörüyor Kerende harb çok kızıştı îtalyanlar za^atlarının ağır olduğunu ikrar ediyorlar Akdenlzdeki İngiliz donanmasına menaub Bodney dretnoümu» giivertesinden Blr görünMs Italyatıların yeni taarrazu Cephenin şimalindeki hiicum da ağır zayiatla tardedildi Parti Grupunda Sıhhiye Vekili Kızılay merkez veznesindeki suiistimal hakkında izahat verdi Ankara 18 (a.a.) C. H. P. Meclis Grupu umumî heyeti bugun 18/3/1941 salı gunü saat 15 te reis vekili Seyhan meb'usu Hümi Ura"' nın reislığinde toplandı. Ruznamede Konya meb'usu Dr. Osman Şevki Uludağ tarafından «ı verilip Kızılay Cemiyeti merkez veznesinde maydana çıkanlan sui™ istimal etrafında mubalâğalı ra kamlar işitilmekte olduğu için bunun hakıki miktarı hakkında hükumetin izahat vermesini istiyen bir takriri vardı. Takririn okunmasını müteakıb Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekili Dr. Hulusi Alataş kürsüye gelerek keyfiyeti berveçhi ati izah etmiştir: 1 Kızılay cemiyetınin merkez veznesinde filhakika geçen şubat ayı içinde bir ihtilâs meydana çıkanlmıştır. Bunun tahakkuk halinde olan miktan 29 bin liradır ve 16 bin ı(j liralık bir miktar üzerinde de tahkikat ve tetkikat devam etmekte dir. Balkanda harb yakınlaşmış Aîttıan ve Yunan münasebatı gergin bir safhada Cenubî Habeşistanda ileri hareketi devam etmektedir Amerika Bahriye Nı Albay Knox Vaşington 18 (a.a.) Parlamento mahfilleri, yaş haddini buknuş mühim miktarda Amerikan destroyerinin Dek yakında İngiltereye verileceğini kat'î surette beyan etmektedirler. Ordu ve donanmaya 1 mflyar 533,000,000 dolar tahsisat Vaşington 18 (a.a.) Roosevelt dün ' ordu ve donanmaya aid bir milyar beş | yüz otuz üç milyon dolarhk mütemmim tahsisaü tasvib etmiştir. Bu paradan 13 milyon dolar Guam ve Samo deniz üslerinin tevsii için sarfedilecektir. İngiltere için yapılacak nakliye gemileri Nevyork 18 (a.a.) Reisicumhur Roosevelt, pek yakında İngiliz deniz ticaret filosu için 300 şilepin inşası maksadile muazzam bir plânı tatbika koyacaktır. Bu malumat Amerika BahriAfrikadaki kara ve hava harekâtını ye Komisyonu tarafından neşredilmisidare eden İngiliz ordnlan Başkutir. Program 125 milyon İngiliz liralık mandanı General Sir Wavel ve hava masrafı istilzam etmektedir. Birleşik kuvvetleri kumandanı Hava Amerikada halen her beş günde bir şiMareşali Longmore (Arkası sahife 5 sütun 5 to (Yazısı 5 inci sahifede) Ynnan Kralı, ordusuna hilaben heyecanlı bir emri yevmî neşretti Manastır 18 (a.a.) Röyter ajansuun Arnavudluk hududunda bulunan muhabiri bildiriyor: Pazartesi sabahı gün doğarken İtalyanlar şimal bölgesinde yeniden şiddetli bir taarruza geçmişlerdir. Kuvvetli bir topçu ateşi hücuma takaddüm etmiştir. Bütün hücumlar İtalyanlara ağır zayiat verdirilerek tardedilmiştir. Tepedelen etrafında pazartesi günü bütün gündüz şiddetli bir muharebe cereyan etmiştir. Muharebe akşam geç vakit hâlâ devam etmekteydi. Bu bölgede mühim bir İtalyan kıt'asının çevrilmek tehlikesine maruz olduğu bildirilmektedir. Dün gündüz iki tarafta da bir çok hava faaliyeti kaydedilmiştir. İngiliz ve Yunan kuvvetlerinin Tepedelen civa rındaki harekâtma faal bir surette müzaharette bulunmuşlardır. (Arkası sahife 5 sütun 7 de Almanlar, İngilîzlerin Yunanislana asker çıkardığı havadisini yayıyorlar Fransız filosu tamir edilmis Amerika, Fransadaki tebaasını memleketi terke davet etti Lausanne 18 (a.a.) Ofi Fransız ajansı: Gazette de Lausanne'ın Vichy'deki muhabiri Robert Vaucher yazıyor: Fransız filosunun halen mütarekenin ferdasında malik olduğu kuvvetten daha büyük bir kuvvete malik olduğunu beyana mezun bulunuyorum. Kazsblan(Arkası sahife 5 sütun 5 te) S" Alman işgal kumandanlanna ziyafetler veren Kral Boris Nevyork 18 (a.a.) <Ofi Fransız ajansı»: Nevyork Times gazetesi yazıyor: Belgraddaki diplomatlarla diğer siyasi şahsiyetlerin ve askerî mü tehassıslarm fikrine göre, bu yaz Yugoslavya, Türkiye, Yunanistan ve Büyük Britanyanm teşkil edeceği müşterek bir cephede Almanyaya karşı bir harbin sakmılmaz bir şey olarak telâkki edilmesi icab eder. Belgraddan Stefani ajarLsına bildiriLdiğine nazaran, Yugoslavyadaki Sovyet elçisi Moskovaya yaptığı ziyaretten Belgrada dönmüştüj. Alman Yunan münasebab gerginleşmis Berlin 18 (a.a.) Bir hususi muhabir bildiriyor: Alman Yunan münasebetleri na zik safhaya girmiştir. Alman mahfilleri İngiliz kıtaatı ihrac edildiği hakkındaki haberleri doğrudan doğ ruya veya dolayısile yaymakta ve bu suretle Alman müdahatesi ihti(Arkası sahife 5 sütun 2 de) Birkaç söx Ifrattefrit ifrat ve tefritin içtimaî şuurumuza yaptırdıgı zikzaklardan ne zaman kurtulacağız, bilmiyorum. Halbuki oturakh bir cemiyet haline bir an önce gelebilmek için orta yolu bulmaya ne kadar muhtacız. Bizdeki ifrata bir misal: Eskiye karşı sonsuz bîr nefretimiz var. Osmanlılık devrinde bizi tanıyıp sevdi diye Tiirk dostu meşhur Pierre Loti'ye düşman kesildik. Adamcağızın aleyhinde yazmadığımız söz kalmadı. Bunak dedik, bizi sevmiyor, şalvarla feraceyi ve arnavud kaldırımlarile kafesli evlerimizi seviyor, dedik. Ve bütün dünyanın Loti'de gördüğü Türk dostluğunu biz inkâr ettik. Bir an düşünnıedik ki, bundan seksen beş sene evvel dünyaya gelen bir Fransız, bizi tanımak ve sevmek için Cumhuriyet devrini bekleyemezdi. Gene düşiinmedik ki bu adam bizi yalnız kıyafetimizin hatın uğrunda sevseydi, mütarekenin o karanlık günlerinde, bütün Avrupa ciğerimizi sökmek gayretile çalışırken oturup hakkımızı müdafaa eden sahifeler dolusu makaleler, kitablar neşretmezdi. Gelelim tefrite: Kıymetli bir ilim adamı gelir, Türkiyede senelerce yaşar ve tetkiklerine dair birkaç eaer neşreder. Bu adam bu işi şüphesiz sırf bize olan aşkından dolayı başarmış değildir. Mimar veya arkeolog olduğu için aynı zamanda kendi zevklerini ve ihtiyaclarını da tatmine çahşmıştır. Fakat bizde bir hayranlık! Efendim bu ne harikulâde adam! Ne deh , şetli bir dehayı kucaklanmızda sallayoruz. Memleketimize bundan büyük hizmet yapılamazdı. Üstada heykel dikelim! Mubalâğa ettiğimi zannetmeyiniz. (VâNu) nun sayın Bay Gabriel'e dair evvelki günkü fıkrası, mana itibarile, yukarıya aldığım cümlelerden farksızdı. Türk dostu olan Loti'yi birçok kimseler begenmiyebilir; fakat camia halinde bu adamı inkâr etmemizi istemek ifıattır. Gene kıymetli bir âlim olan sayın Bay Gabriel'i birçok Türkler perestiş derecesinde sevebilirler. tsterse (VâNu) yazı masasına üstadın küçük bir büstünü de koyabilir. Fakat topumuzun birden sayın Bay Gabriel karşısında secdeye varmamıa istemek ifratbr. N. Yeni Adliye tayinlen 5 inci sahifemizde > Yüksek Arnavadluk dağlannda karlar arasında yeni mevzilerine Ilerleyen Yunan askerleri