13 Mart 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » 17 CUMHURİYET MATBAASI umhuri S3VI ! ütfütJ Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 İSTANBUL CAĞALOĞLU Türldyenir^en çok okunan ve sevilen £jUPı mecmuası Buglin^ıkan sayısı PfirSfimbg » 17 l 3 Mflrt I Qd I ' U n bir MHkserdir. "' Her haltfPfokuyunuz. Balkanlarda Baİkanhlar içinde dost, kom$u ve müttefik Yunanistan, bir hürriyet ve istiklâl mesaiesi gibi, millî ve beynelmUel vazifesini en büyük hayranhklarla karşılanacak en ulvî fedakârhklarla ifa ediyor. Yunanistan biitün dünyaya örnek tutulacak bir yolun ebediyet için öğiilmeğe hak kazanan kahraman yolcusudur. Fethi Okya? dün istiffa etti Vekilin çekilmesine sebeb, hastalığının çok artmış oîmasıdır Adliye Vekâletine Mardin meb'usu Hasan Menemencioğlu tayin ediJdi Ankara: 12 mart alkanhlar arasında yarımadanın bütiinluğunü elbirliğile mndafaa edecek bir kiitle teşkil edilmesi için Türkiyenin sarfettiği gayret pek fazla oldu. Bir gün bu mesainin tarihi yazıldığında Balkan Antantının Bulgaristan ve Arnavudluk baric olmaksızın butün yarımada için ne tenüz, ne yuksek, ne ideal emelleri istihdaf ederek ileri gotürulmuş olduğu hayretle, takdirle ve teessurle f.örülecekür. Te• essürün sebebi mahallî ve beynelmilel bu kadar güzel gajelere müteveccih çahşmaların muspet ve muvaffak bir neticeye vaımmamış olmasında toplanır. Hakikaten ne yazık ki Baİkanhlar kendi emniyet ve selâmetlerinin şerefli teminat mesnedi olan bu aile kutlesini kuramadılar, ve yamnada için korkulan en fena akıbete uğradıUr: Büyük devletlerin elinde oyuncak olnıak akıbeti. Bu akıbetin dercce derece müteaddid mes'ullerini sayıp dökmiyerek başhca kabahatin bizzat Balkanhlara aid olduğu nu kajıdla iktifa etmek bugün için en doğıu ve en kestirme httkmü vernıek dcmek olur. Balkan Antanünın, Bulgaristan ve Arnavudluk dahil, bütiin Balkanhları bir araya toplaması maddi ve fili otarak şu ncticeyi doğuracaktı: Hür ve müstakil Balkanlıların kendi müşterek mallan olan yarımada üzerinde mütesanid tasarruflannı feminle burada büyük devletlerin ötedenberi hep felâketler getiren müdahaielerine kat'l hatime çekmek. Düsümılsün bir kerc ki bu sayede Baİkanhlar CO70 milyonluk nüfuslan mccmuu ile kendi varlıklarından müteşekkil büybk bir devlet heyetini temsil etmiş olacaklardı. Bizzat bazı Balkanlıların ihtirasa müstenid kısa göriişlü ve hodpcsend hareketleri bu güzel gayeyi baltaladı. Büyük ihtirash büyük devletler yalnız kendi menfaatlerini gözleri önünde tutan dar düşünceli bir kısma Balkanhlann bn küçük ihtiraslannı istismar ederek yanmadânin başnn belâtara sokmak yolunda bulunuyorlar. Hatırlayalım ve adeta doğtnadan ölmeği kaLul eden Arnavudluktan başlayalım: Bu kuçük memteketin idaresini deruhde edonler İtalyaya ilticada kendi şahıslannın selâmetini ve guya memleketlerinin de emniyetini bulmuş olmak malihulyasına düşmüşlerdi, ve İtalya ile guya müsavi hukuklu bir muahede akdini kendi dahiyane siyasetleri için bir muvaffakiyet sanmışlardı. Arnavudluğun çukurunu bilhassa o muahedenin kazraış olduğunu Balkanlarda ve dünyadta görmiyen hiçbir memleket ve millet yoktu. Arnavudluk kendi selâmetini yabuz Bilkanhlar camiasına katılmakta bulabilir ve bütün müşkülâta rağmen ounn milliyetperver gayretleri hep bu istikamette inkişaf etmek lâzun gelirdi. Günü geldi, İtalya Arnavudluğu saÂece isgal ederek yutuverdi. O zaman Arnavudlukta ve Balkanlarda şafak attı amma neye yarar ki evvelden bilindiği halde devekuşunun mahud diplomasisine uygun siyasetlerle sanld ohnıyacakmış gibi telâkki olunan hâdisenin aci tahakkııku karsısinda yapılacak vazife hem çok geç kalmış, hem daha çok çetin olmuştu. Balkan yanraadası cephesinin Arnavudlukta açılan bu gediğine karsı diğer Baİkanhlar arasında ağızbirliğile veto diyecek bir kütle bile vücude gelmiş değildi. Amerikanm yaş tahdidine uğrtyarak tersanelere çekilen ihtiyat donanmasından kufbakışı Yenî Adlive Vekili Hasan Meneraencioğlu Ankara 12 (a.a.) Adliye Vekili Bolu meb'usu Fethi Okyar rahatsızlığına büıaen Vekâlet vazifesindcn istifa ctmiş ve istifasınm fca bulü ile yerine Mardin meb'usu Hasan Menemencioğlunun tayini yükseK tasdika iktiran etmiştir. Bu istifa münasebetile Fethi Sabık Adliye VekiB Fethi Okyar Okyann Başvekil doktor Refik Saydama gonderdiği mektubla Başveküimiz tarafından verilen cevab aşagıdadır: «Sayın Başvekilim. Damarlarımda kan tazyikl dun 25 derece idi Bu halle benim için (Arkası sahife 5 sütun 1 4e) bir görünuf 10 franga 1 esir! italya Yunan esirleri için bahşiş veriyor Arnavudlukia İfalyanlar şimdfye kadar 130 bin kişi zayial vermişler Ortasarkta yeni barb sahası• Perapalastaki infilak Hükumet hâdiseye dair bir tebliğ ncşretti Patlıyan bombanın, Sofyada Ingiliz heyetinin valizleri arasma karıştırılan çantalara konulduğu anlaşıldı Ingütereden Avustralya ve Kanadalı kıtaat nakledildi Londra 12 (a.a.) Ingütereden başka bir harb sahnesine gitmek üzere aynlan Avustra.lyalı ve Yeni Zelandah kıtalann, yolda bir hâdiseye uğramadan birkaç gün evvel Ortasarka vardıklan Londradan bildirilmistir. Atina 12 (a*.) Reuter: Çok nazüc kararlar arifc^inde btttnnthıfu Merkezî Arnavudluk cephesfaıde beş YıfKostavya* Kral Naibi gün süren Yunan taarruzundan sonra Prens Pol Yunanhlar 3000 esir almışlardır. Bu yekun son zamanlarda salâhiyettar bir membadan verilen ve şimdiye kadar Yunanlıların aldığı esirlerin 20 bin (Arkası sahife 5 sütun 7 de İstanbulda hiç kimse zan allına alınmadı Yugoslavya fedakârlıga razı degil Belgratta Alman Çörçil. tazyikı arttı istiyen Kraliyet Neclisiıtin toplanacağı haberi teeyyud etmcdi ingilterenin minnettarlığı hür yaşamak milletler namına Amerikaya teşekkür ediyor Ingiltereye yıldırım sür'atile gönderiliyor Nakliyat ticaret gemilerile yapılmıyacak • Amerilon yardımı Habeşistanda yıldırım harbi Somaliden giren kıt'alar şimalde Dogapur'u aldılar Nevyork 12 (a.a.) Associated Press'in Belgrad muhabiri yazıyor: Kral Naibi Prens Pol bugün Kraliyet meclisini içtimaa davet edecektir. Salâhiyetli mahfillerde beyan olundüğuna Dün hâdise mahallinde tetkikler yapan Örfi İdare Komutanınuz Korgeneral göre Kraliyet meclisi Yugoslavyanın Ali Bua Artunkal Perapalastan çıkarken mihvere iltihak edip eöniyeceğine karar Ankara 12 (a.a.) Dün gece, saat rılan muayeneden anlaşılmış ve cisim zaverecektir. Toplantıda bütün siyasî ve 21,35 te İstanbulda Perapalas otelinde rarsız bir hale konmuştur. (Arkası sahife 5 sütun 2 de) askerî şefler de hazır bu'.unacaktır. Burada Balkan Antantına bazı büyük vaki olan infilâk hakkında yapılan tahEn iyi malumat alan mahfillere göre devietlerin neden dolayı candan düş kikat neticesinde meydana çıkan hakiKraliyet meclisi, Yugoslavyanın mihvere manlık etmekte olduklarının fili delilile kat şudur: iltihak etmekten başka bir şey yapamıkarşılaşarak vaktile antantın teşekkül İngilterenin Sofya elçisile maiyetini yacağı neticesine varacaktır. ve tekemmülu ihtimaline karşı o büyük hâmil hususî trenin hareketinden evvel ... Ve tekzibi devletler arasında niçin diş gıcırdatüdı Sofya istasyonunda sefaret erkânının eşBelgrad 12 (a.a.) .Röyter> Vaziyeti ğını şimdi bütün sebeb ve neticelerile yası arasına kanştırdan ikd çantadan tetkik etmek üzere Kraliyet meclisinin birlikte tekrar gerebiliriz. Antanta mu birisi elçinin misafir kaldığı Perapalas (Arkası sahife 5 sütun 4 te halefet etmekte Bulgaristan, antant muoteline götürülmüştür. Heyetin otele muhalifl büyük devletlerle daha o zamanvasalatından biraz zaman sonra da infilardan itibaren için için çahşmakta, lâk etmiştir. muhtelif kombinezonlara kabul kucağı İkinci çanta, gene sefaret memurlann. açmakta idi. dan birinin eşyasile beraber civar otelBununla beraber Bulgaristanda Bal lerden birine gitmiştir. İnfilâkı müteakanlıiık camıasının Balkanlılar için en kıb sefaret memuru çanta icuıde bulukuvvetii selâmet mesnedi olduğunu ve nup radyo bataryası zannedilen cisimolacağını takdir eden kımseler yok de den şüphelenerek sefaret vasıtasile poğiidi. Bulgar millî emellen denilen me lisi haberdar etmesi üzerine, yapılan tetselelerin Balkanlılar arasında hallile, kikat neticesinde bunun da infilâk edici makul Bulgar siyasetçilerini takviye et bir cisim olduğu mütehassıslanna yaptımek ve Bulgaristanı antanta almak imkânı vardı. Antantm en son toplantısı olan Belgrad konseyinde Dobruca meselesinin bu muslihane şekilde halli kararlaştırıldı ve Kumanyanın buna muvafakati istihsal olundu. Orada bu hal ve Kunduracılar, terziler, manavlar ve bakkallar ihtesviye suretini kabul etmiş olan Rumen tikâr >apar da, biz gazetec'iler yapmaz mıyız? Bu murahhaslan elbette hükametlerinin ve suale evet diye cevab vermek kabildir, şu şartla: hükümdarlarHHn kendilerine vermi» olKunduracı, terzi ve saire esnafının ihtikârı maddeduğu salâhiyete istinad ediyorlardı. Londra 12 (a.a.) Darlan'ın Fransız de, biz gazeteciler esnafınınki ise manada. Onlaı Konsey dağıldıktan sonra Rumen Kraticaret gemilerine Fransız harb gemile halka elle tutulur, gözle görülür mal satarlar, biz lının Belgrad karannı yürütmediği hayrinin terfik edileceği şeklindeki tehdidi retle öğrenildi. Bunun net'cesi olarak elle tutulmaz, gözle görülmez havadis satarız. Vazife kurbanı polis racmıftlr.ıraıı münasebetile beyanatta bulunan İktısadi Ankara 12 (a a.) Ilmartl941 akBulşaristanda Köseivanof iktidan terBir malı değerinden üstün fiatla sunmak, halkı merhum Reşad Mutlugıin ve Harb Nazırı ezcümle demiştir ki: şamı İstanbulda Perapalas otelinkedip silinmek ıstırannda kaldı. İşte Mahmud Ardıc « Almanlar Fransaya 2.000.000 ken 'zarara sokmak demektir. Tıpkı bunun giHi, bir hade vuku bulan infilâk hâdisesi böylelikle gene bir Balkanh devlet hodPerapalas hâdisesinde ölen, va tal buğday vermiş olabilırler. Bu tedbir vadisi lüzumundan fazla kıymetlendirerek piyasaya hakkmda zabıta tahkikatını işkâl perest bir hareketle camianin tekemmüzife kurbanı zabıta memurlarımızın onların pek o kadar âlicenablıklanna sürmek de efkârı umumiyeyi rahatsız etmek sayılır. eder mahiyette neşriyatta bulunlüne mâni oltnuş oluyor ve kendi bindiği cenazeleri bu gün merasimîe kaldınla delâlet etmez. Çünkü son 10 ay zarfın Her iki hâdiseyi ihtikâr tabiri altında birleştirmekte duklarından dolayı İstanbulda dah kesiyordu. caktır. Cenazeler saat 13,15 te Beyoğlu da Fransada yağma etmiş oldukları hata yoktur. münteşir Yeni Sabah, Vatan, HaDiğer Balkanhlara aid kusurlar üzeZükur hastanesinden kaldırılarsk Beya buğdaylann bir kısmını iade etmiş olukikat ve Halk gazeteleri üçer gün, Tabiî zamanlarda, ihtikâra mâni olan en kuvrinde durmryacağız. Hulâsası şudur ki zıd camiine getirilecek ve 13,30 da Be yorlar. Amiral Darlan, bu hususta Bü vetii unsur iktısad kaideleridir. Bütün kunduracılar. Vakit. Tan. Son Posta, Tasviri Efher Balkanlı bir tarafa çekmek suretile yazıd camiinde namazı müteakıb Edir yük Britanya ile bir an'.asma yapılabilekâr, Akşam ve Demokrat Politika muayyen tip bir pabucu meselâ on lıraya satarken, Balkanlıiar blokunun tesekkiiliine hernekapıya götürülerek merasımle Şehid ceğini ümid etmekte olduğunu söylüyor gazeteleri de ikişer gün müddetle kesten önce kendileri engel olmnsJarbiri çıkar da aynı malı yirmi liraya geçirmek isterse, liğe defnedilecektir. Biz, memleketimizde daima Fransanm örfî idare komutanlığınca kapatılkimse ona gitmez ve böylelikle ihtikânn önüne gemışlardır. Vazife kurbanı memurlarımızm ikisi bizim abluka siyasetimizı anhyacaŞını YUNUS NADt (Arkası sahife 5 sütun 5 te) de evlidir ve birer cocuklan vardır. CArkası sahife S sütun 1 de) Vazife kurbanı polislerimiz Cenazeleri bugün merasimle kaldırılacak Darlana cevab Fransa isterse İngiltere yardım edebilir Londra 12 (a^ı.) Başvekil Winston Churchill, bugün Avam Kamakü tebliği: ' rasmda, Amerika Btrleşik devlet Vaşington 12 (a.a.) ReLsicumLibyada ve Eritrede vaziyet değişmelerine, kiralama ve ödünc verme kanununu tasvib ve kabul etmesin hur Ruzvelt, dün demokrasilere yar miştir. Habeşistanda, imparatorluk kuvvetleden dolayı İngiliz milletinin min dım lâylhasım Imza ettikten sonra azetecilere şu beyanatta bulun rile Habeş vatanperverlerinin harekâtı nettarlığmı bildirmiştir. bütün bölgelerde muvaffakiyetle inkişaf (Arkası sahife 5 sütun 5 te muştur: t Ordu ve donanmanın mes'ul etmektedir. İtalyan Somalisinde kıf alannuz fleri şahsiyetleri Birleşik Amerika ordu ve donanmasma aid olup^ deniz hareketlerine devam ederek, 10 martta, Dagapur, aşırı gönderilecek olan harb'malze Dagapur'u zaptetmişlerdir. mesinin bir listesini tanzim ve tas Mogadiscio'nun 960 kilometre şimalindevib etmişlerdir. Bunun bir kısmı İn dir. , Cuba nehrini geçtiğimizdenberi düş Vişi 12 (a.a.) Ofi eski Havas giltereye, diğer bir kısmı da Yunanistana mahsustur. Bu listenin manın uğradığı zayiat şimdi 31 binden ajansı bildiriyor: muhte'viyatı hakkmda askerî sebeb fazlaya baliğ olmaktadır. Brazaville radyosu, Fransız hükumelerle size ifşaatta bulunmamaklı Diğer bölgelerde, kıf alarımız Habe tinin Fasta bazı deniz ve hava üslerini ğım pek tabiidir. Bu işte ticarî hiç şistan hududlarma doğru ricat etmekte Almanyanın emrine amade bulundurbir mülâhaza bahis mevzuu olmı olan düşmam takibe devam etmekte duğunu bildirmiştir, Bu haberin tamayacaktır. dir. mile uydurma olduğu Vişide beyan eDambaşa da zaptedildi Bu silâhların sevkiyatı en kısa bir dilmektedir. Bu münasebetle General Hartum 12 (a^.) B. B. C.: Weygand'ın, Afrika imparatorluğunun zaman zarfmda yapılacaktır. İlk sevkiyata yalnız ordu ve do Dambaşayı Habeş ve Sudan kuvvetmütecaviz kim olursa olsun yalnız Fransız kuvvetlerile müdafaa edileceğini te nanmaya aid malzeme dahil ola leri işgal etmişlerdir. 6 bin İtalyan Debyid etmiş olduğu hatırlatılmaktadır. (Arkası sahife 5 sütun 6 da) (Arkası sahife 5 sütım 1 de) İlk sevkiyata 1000 tay Trablus limanile Oniki yare ile bir filo dahildir, ada üsleri ağır 1150 geminin devri muhtemel, Roosevelt yedi surelte bombalandı milyarlık daha tahsisat Kahire 12 (a.a.) Ortaşark İngiliz ayırıyor kuvvetleri ıımumî karargâhınrn bugün Fasta Almaıtlara us verıldığı tekzib ediliyor Birkaç soz 10 gazete • Örfî İdare Komutanlığınca kapatıldı «Büjrük Britanya, yalnız Fransadaki 40 milyon kişiyi değil, onlarm da dahil bulunduğu bütün Avrupayı kurtarmak için çalışıyor» Havadis ihtikârı çilmiş olur. Gene tabiî zamanlarda, bir gazete, önii» ne gelen havadisi şişirir ve pireyi deve yapmaya kalkarsa halkm rağbetini kaybeder, dolayısile maddî menfaatleri bakımından zarara girer. Böylece, tabiî günlerde matbuatın tepesinde aynca bir baskı bulundurmaya lüzum görülmez. Fakat fevkalâde zamanlarda her iki ihtikârla da mücadele lâzımdır. Memlekette kösele, kumaş ve yiyecek stoklarının azalması rhtimali baş gösterirse, bazı açıkgözlerin, vaktile ucuzca biriktirdikleri maltarı, değerinden kat kat üstün fiatla sdtmalanna mâni olmak lâzımdır. Gene fevkalâde zamanlarda, havadislerin de kıymetini iyi ölçmek ve puntolarını târ'rajak hesablamak şarttır. Aksi takdirde havadisihtikârı yapmış oluruz. Ve o zaman biz gazetecilçrın muhtekir Mişondan ne farkımız kalır? 4 N.