3 Ağustos 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hürrem Sultan Fiatı 150 kuruştur. Her kitabcıda bulunur. M. Turhan'm eseridir. umhuriyet 1 7 IICİ Vll SâYI! 5 8 3 0 * FOTO MA€MZeN Dünya hâdîsSÖinin en yeni resimraaatf, büyük İSTANBUL CAĞALOĞLU İSTANBULCAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başnıuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa tasmı: 24299 24290 3 A(]UStOS Fiatı lO^nfruştur. Her cum^râSi çıkar kıK^da MOLOTOF DİYOR Kİ «Son hâdiselerden sonra cenub hududlarımızda teyakkazu şiddetlendirdik» «Polonya, Besarabya ve Baltığın ilhakile memleketimiz daha büyüdü, lâkin bu muvaffakiyetle iktifa etmemeliyiz.» Moskova 2 (a a.) «Molotofun nutkunun devamı»: « Şımdi Lıtvanya, Letonya ve Estonya ıle olan munasebetlerımıze ge çıyorum. Baltık memleketlerile munasebat ır.eselesı son zamanlarda yeni bir çehre almışür. Zıra üç memleketie yapılan karsıhkh yardım paktları beklenen netıceyı vermemıştir. Baltık memleketierı Sovyetler Bir liğı hakkında hasmane olan faabyetlerını gıttıkçe şıddetlendırmekte ıdıler. Bu hale daha fa7İa musamaha etmek ımkânsızdı. Buna bmaen Sovyet hu kumeti malumunuz olan istekleri ıleri surmu^tur » Molotof bundan sonra Kızılordunun Baltık memleketlerine gırdığini ve Sovyetler Bırhğıne dost olan hükumetlerin teşekkul ettiğıni ve bu hükumetlerin aldığı tedbir'er sayesinde Litvanya, Letonya ve Estonya parlamentolan için serbest seçim yapıldığını, ve üç mılletin Sovyet rejiminin tesis ve Sovyetler Birhğine ilhakı müttefikan is temiş olduklarını hatırlatmış ve söz lerine şu suretle devam eylemiştır: fArkası sahife 4 siitun 3 te] Hendek'te demir buluhdu Cevher, ayni mıntaka içinde başka sahalarda da var Zarurî Bir müdafaa Hüseyin Cahid Yalçına: Sovyetlere iltihak eden Estonya'nın merkezi Tallin'den bir manzara D.N.B.Molotofut? nutkuna da bir balta attı! Alman ajansı, Sovyetler Başkomiserinin bize aid sözlerini kendi istediği şekilde tahrif etti ünyanın içinde bulunduğu bu fevkalâde nazik devrede, her giın Fıirk efkârı umumıyesine hıtab vazıfesıni üzerine alan muhterem ve yaşlı bir üstadın üzulmesinden memleketin de zarar gbrebileceğini düşünerek sizinle münakaşa etmek istemezdim. Fakat beni haksız çıkarmaya çalışan yazılannız birkaç gazetede daha akis buldu. Ve bu gün, gene siz, (Aynı ses) başlıklı yazınızla, beni mıidafaa eden bir arkadaşa çatarken, hakıkatte bana da hücumda devam ediyorsunuz. Siz, bunca sene matbuat hayatında kalem yüriıtmüş, mesleğin bütün inceliklerini tecrübe etmiş, büyük kütlelere nasıl hitab edileceğini öğrenmiş, isminiz üstünüzde, bir üstadsınız. Ben • ise, hem henuz bir acemu im, hem de neden saklamalı bu çeşid münakaşalar için kendimde istidad görmüyorum. Bu itibarla yazımı bir polemik mevzuu değil, meşru bir müdafaa telâkki etmenizi rica ederirp. Bu Tnüdafaa zaruridir üatadırn; çünkî sîz yazılanma berrîm"Tta¥? detmediğim manalar vermek suretıle beni «yabancı menfaatler için çalışan bir adam» gibi göstermeğe çalıstınız. Bununla beraber ben, hakkımda böyle bir hava uyandırmak istemenizi sizdeki fena niyetlere hamletmiyorum. Vatandaşlık hukukunu idrak eden, hürriyete her zaman taptığını sbyleyen bir Türk muharriri, kendısıne nazaran çok daha genc olmaktan başka kusuru olmıyan bir arkadaşa karşı böyle «gayrimeşru» silâhlarla hucuma geçemez şuphesiz. Vatandaş, bilhassa bizim cemiyetimiz için çok kıymetli bir varlıktır. Biz, memleketin iyiliği için elinden geleni yapan temiz evlâdları kırletmeğe çalışmak şöyle dursun, bılâkis köşede bucakta serseri dola=an, cemiyetin ihmali yüzünden hapisane köşelerinde siirünen zavallıları bile kurtarmaya, onları tıpkı bizim gibi vatandaşlar yapmaya mecburuz. Vatanda,şm nivetlerinde samimiyete inanmak, yalnız hürriyetin değil, vatandaşlık hukukunun da ilk şartıdır. Simdi esasa geçiyorum: Birinci yazımdan şu manayı çıNADİR NADİ Ankara 2 (a.a.) So\yet BP^ ekılı ve Harıcıye Komiseri Molotof tarafından haricî sıya^et hakkmHa Sov^ et Şurası Bırlığı Âli konsejinin yedmcı ıçtımamda ırad edilmış olan nutku, Türkıveye taalluk eder kısımları da dahıl olmak üzere, dunkü bültenlerımızde neşretmıştık. Bu son kısmı. Sovyet resmî ajansı Ustadım, Tass tarafından fransızca olaıak b ze Sizinle mür.akaşa etmenin güç gonderılmış olan metmden aynen ıkbir iş olduğunu bilmez değilim. [ Arkası sahife 3 siitun 3 te] Şarktaki demir madenı sahamız : Dıvriki Ankara 2 (Telefonla) Hendek civarında Bu mıntaka merkeze yakınlığı dolayısile nakÇamdağı şimalinde demir madeni bulunmuştur. Bu liye bakımından da müsaid görülüyor. Alâkadar mıntakada tetkiklere devam ediliyor. Civarda cev mütehassıslann raporlarına göre, bu kısımda da her bulunabilecek daha başka sahalar olduğu da Sakarya nehri nakliye yolu olarak kullanüabileanlaşılmaktadır. cektir. Âvrupada kıtük başladı Varşova civarında hergün 1000 kişi açlıktan ölüyor Avrupada işgal edilen bütün memteketlerde gıda sıkıntısı var Ne\'york 2 (a.a.) •Reuter ajansuı* dan»: NevyorkSun gazetesi yaayor: «Varşova mmtakasında hergün bin kadar ınsan açlıktan telef olmaktadır.» Nevj'orkPost, diyor ki: «Cenevreden alman haberlere gbre Petaın hukumetı yakmda Amenkadan unın vadelı kredı mnkabihnde nıahrukat ve zahire istıyecektır. Almanya tarafından arazıleri istılâ edılmiş olan f Arkası sahife 4 sütun 4 te] Sümerbaıtk U. Nildüra Cumhuriyete izah ediyor Yerli Mallar Pazarları 12 şube daha açıyor • 4 yeni f abrika daha kurulacak Ham madde doğrudan ^oğruya köylüden satın alınıyor Sanayi faaliyetimiz Millı Şeiimiz Floryada Başvekil, dün tstan bula hareket etti Savarona yatile Boğazda bir gezinti yapmakta olan Reisicumhur ve Millî Şefimiz İsmet înönii dün Floryaya advct ederek köşkte istirahat etmişlerdir. Ankara 2 (Telefonla) Başvekilimiz Dr. Refik Saydam bu akşam eksprese bağlanan hususî vagonla Istanbula hareket etti ve istasyonda Vekiller, mebuslar, bütün memleket erkânı ve kalabalık bir halk kütlesi tarafından teşyi olundu. Iktısad Vekili Hüsnü Çakır da bu gün 17 trenile Istanbula hareket etmiştir. V ^ Başvekil geliyor Italyanların batırdıklannı bıldirdıkleri Oswald Ingılız denr.altm Akdenizde harb kızışıyor İngilMer 2, İtal.ran» M. Massigli gidiyor lar bir denizaîtı Dün Ankarada büyük gemisi batırdılar elçi şerefine bir ziyafet verildi Ankara 2 (a a ) Ankaradan ayrılmak uzere bulunan Fransa buy\.k elçısı M. Massigli şerefine bu akşam Marmara koşkunde Harıciye Vekâ'etı Umumî Kâtıbı bu>uk elçı Numan Menemencıoğlu tarafından bu dine verılmıstir. Dinede Ankarada bulunan Vekiller, meb'uslar, Fransa buyük elçılığı ve Harıcıye Vekâleti erkânile bazı güzide mısafirler hazır bulunmuştur. Umum Müdür Bürhan Zihni Sanus muharrir arkadaşımızla görüşüyor Sumerbank Umumî Mudürü Bürhan Sanus, bankanın merkezî teşkiiâtını ıkmal ettikten sonra tetkıklerde bu lunmak uzere ilk defa şehrimıze gelmiştir. Banka Umumî Müdüru Yerk Mallar Pazarları müdurluğunu ziyarctle Pazarlar mudürü Ahmedden mü esseselerin vaziyetı, toptan ve peıakende satıslar, pazarların pıyasada oyna dığı nâzım rol uzerinde izahat almış, bundan sonra Malatya fabrikası mü dürü Fahrinın de iştırakile bir toplantı yapılmıstır. Dün bankanın İstanbul şubesınde bu muddet meşgul olan Umumî Müdur şube mudürü Muhibden muhtelif işler uzerinde izahat almış, dırektifler vermiştir. rikalardan bazılarını ziyaret edecek tir. RUMANYA Dahilı ihiilâflara doğru gidiyor Umumî müdürün gazetemize beyanatı Kahıre 2 (a a ) <Reuter> Akdenizde son gunlerde ıki Italyan ta\<ıiesıne İngıliz ta> yarelermın yaptıâı hucumun tafsılâtı şımdı oğrenilmi^tir 1. Keşıf yapmakta olan tavyarclerımiz deniz ustunde seyretmekte ol.ın biı denizaltı gormüşler ve denizalnnın hemen arkasında patlayan ılk ?rup b<ımbalarmı atmıslardır. Demzaltı da'maya teşebbus etmişse de hava tuosu kumandanı ikinci grup bombaları attıımıştır. Bombalar denizaltmm arka ta[ Arkası sahife 4 siitun 2 de] [Arkası sahife 4 siitun 1 de] Akdeniz gayyasından dönflşî "Denür,, şilepi de dün avdet edebüdi Bürhan Sanus, bankada vukua gç • len değışıklıkler ve yaptığı tetkıkler etrafmda bir muharrırımızin sorduğu suallere cevaben şu beyanatta bulunmuştur: « Merkezî teşkilâtın tanziminden sonra muesseselerimızin bir çojunun bulunduğu İstanbulda tetkıklerde bulunmak üzere ilk defa gelmiş bulunuyorum. Burada evvelâ Yerli Mallar Pazarları merkezini ziyaret ettim. Pazarların halihazrr vazıyeti ve müstakbel şekli uzerinde tetkikler yaptım. Sümerbank Umum Mudürü şehrimiz Yerli Mallar Pazarları şimdi sadece de bulunduğu muddetçe buradaki fab perakende satış yapan muesseseler halindedir. Halbuki Sümerbank Yerli Mallar Pazarlarının rolü banka fabrikalarının butün satışlarının tevhid edilerek bir elden yapılmasında olacaktır. Bunun uzerinde meşgul olmaktayız. Bu suretle devlet fabrikalan mamulâtı fiatlara mahyeti en faydah şekilde piyasaya kadar aksettirilmiş olacaktır. [Arkası sahife 2 sütun 1 de] Çiftçi lideri Maniu, Sovyetlere sokularak Macarlara toprak vermemek istiyor Rumen köylü partisi lideri Maniu bir toplantıda nutuk söylüyor Bukreş 2 (a.a.) Rö^er ajansından: Macaristanın Transilvanya üzerindeki emelleri meselesi. Rumanyada vaziyete hâkim olmakta berdevamdır. Dobrucanın Bulgaristana terki meselesi. pek o kadar buyuk bır ehemmivet iktisab etmemiştir ve bu ay içinde bu mesele hakkmda doğrudan dogruva vapılacak mÜ7akerelerle bir hal sureti elde edileceği tahmin olunmaktadır. Almanvanın Mafarlarm Transilvanyaya aıd muta lebatına mutlak surette müzaheret etmesi Gigurtu hükumetini muskül bir vazivete sokmusrur. Arazive mütealilk her türlu değısiklık alevhine tevcih edilmis olan sivaset. taraftar kazanmakta ve adeta mill: bir hareket halini almaktadır. Merkez elemanlarmdan mürek keb bir hükvmet te=;kil er'ileceeindpn bah«;eHiliyor. Bu hiiki"'met Almanva ile yeniden mü^aVprelerde bulunacak ve avni zamanda Berlinin uvsal da\Tan ma^ı takHirinde müzaheretini tp"^in etmek icin Sovyet Rusyayı iskandil ede cektir. Eski millî ciftçi fırka<:ının Hderi olan aslen Transılvanvalı Maniu'nun şah siyeti, günden güne belirmekte ve millî mukavemet hareketi sivasetinin prog ramı etrafmda bir çok kimseleri tonlamaktadır MaK^u nun siyasî propramı, Maearların araziye mütealhk mutalebatını is'af etmşkten kat'î surette istinkâf etmeei Sovvet Rusva ile mukarenet tesisini ve Büyük Britanva ile normal münasebetler vücude getirilmesini istihdaf etmektedir. Bardia İtalyan depolarında müthiş infilâk İngiliz bombalarile berhava olan depoların sadmesi 3000 metre yukarıdan hissedildi Kahire 2 (a a ) «Reuter» İngiliz hava kuvvetlerı tarafından bu gun verılen tebliğe nazaran dun, Bardia civarında buyıik cepane deposuna karşı İngiliz hava kuvvetlerine mensub bombardıman tayyareleri tarafından buyuk ve muvaffakıyetlı bır hucum yapılmıstır. Bu depolarda vuku bulan ınfılâkın taraka ve sadmesi uç bin metre yukseklıkten hıssedılmıştir. Çıkan alev ve duman sutunları tayyarelerin donüş seferlerinde 64 kilometre uzağa varmcaya kadar görülmuştur. Ingılızlerin zayiatı yoktur. «Port Soudan» üzerine İtalyan bombardıman tayyarelerinin yaptıklaıı hucum akım kalmıstır. Diğer akınlar Kahire 2 (a a ) <Reu* tngilız [Arkası sahife 4 t^tun 5 te] i limammızda, sağda kaptan Salâhaddin Sarıoğlu, solda yolculardan Orhan Taner, kaptan Zeki İspanyadan Turkiyeye can atan bir yahudi aıleşıle goruşuyor. iYazısı 2 ncı s e t f u f i d d l ve ortada muharririmiz,