20 Haziran 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

20 Hazfran 1940 CUMHURİYET Amerikan devletleri konferansa çağırıldı Havanada toplanacak olan konferansta beynelmilel vaziyet müzakere edilecek Nevyork 19 (Hususî) Hariciye Nesareti müsteşarı Sumner Welles gazetecilere beyanatta bulunarak, Cumhur Reisi Ruzvelt'in beynelmilel vaziyeti müzakere etmek üzere bütün Amerikan devletlerini Havana'da bir konferansa davet ettiğini bildirmiştir. 13 Amerika devleti, Ruzvelt'in davetini derhal kabul etmiştir. alma komisyonunun emrine verilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri bahriyesi, bunlarm yerine kendisi için daha yeni model gemiler tezgâha koyacakür. İtalya İmparatorluğu ve İngiltere Avam Kamarasında Hariciye müsteşarı bir suale cevab verdi Londra 19 (a.a.) cRöyter» liberal meb'uslardan Mander, Avam kamarasında hükumetten şu s\ıaii sormuştuf. 1 İtalyanın İngiltereye karşı harb ilân etmesi üzerine, ingiliz hükumeti, istikbalde de İtalyanın Habeşistan uzerindeki haklarını tanımağa daima kendisini mecbur addetmekte midir? İnaıliz hükumeti Majeste Haile Selâsie ve yahud Habeş milleti tarafından kendisine yapılabilecek teklifleri nazarı dikkate almakta serbest mi bulunmaktadır? 2 Müsteşar, bu günkü şeraitte, İngiliz hükumetinin Arnavudluk üzerinde İtalyan hakimiyetini kat'iyj'en tanımadığını tasrih edebılir mi? Hariciye Müsteşarı Butler, İtalyanın harbe girişi hakkında aşağıdaki beyanatta bulunmuştur: « İtalyanın, hiç bir tahrik olmaksızın İngiltereye karşı harbe girmesi üzerine, İngiliz hükumeti, Akdeniz, şimal ve şarkî Afrika ve Yakın Şark mmtakalan hakkında İtalyan hüku metine mazide İngiltere tarafından verilmiş butün taahhüdler bahsinde tam bir hareket serbestisini muhafazaya kendisini salâhiyettar addeylemekte dir.» Bu mesele hakkındaki suali sormuş olan liberal Mander. Butler'in bu cevabından sonra, bunun nazarı dikkate alınaeağına itimad ettiğini bildirmiş tir. Amerika kıt'asındaki müstemlekelerin vaziyetî Vaşington 19 (a.a.) Âyan meclisi, Amerikan olmıyan bir milletin Şimalî Amerika mıntakasındaki arazisini gene Amerikalı olmıyan diğer milletlere terketmesini Amerika Birleşik devletlerinin tanımıyacagı hakkındaki kanun projesini müttefikan tasvib etmiştir. Bu kanun projesini meb'usan meclisinin bu gün müzakere etmesi beklenmek tedir. Donanma takviye ediliyor Nevyork 19 (a.a.) Amiral Stark iki Okyanusun müdafaası için Amerika donanmasınm yüzde yetmiş nispetinde arbnlmasını ve yeniden iki motörize fırka Ihdas edilerek Amerika ordusunun motörlü fırkalarınm adedinin sekize çıka tllmasmı istemiştir. Donanmanın yüzde yetmiş nispftinde artırılması hususunda Amiral Stark tarahndan yapılan teklif bir kanun lâyihası şeklinde meb'usan meclisinin deniz komisyonunun tetkıkına arze dilmiştir. Bu lâyihaya göre donanmayı oerr.'an 8 milyon 760 bin tonluk 750 gmei ilâve edilecektir. 1946 senesinde inşaatı ikmal edüe cek olan bu gemiler dört milyara mal olacaktır. Bu lâyiha Fransız donanmasınm Almanya tarahndan zaptı ihtimali na «an itibara alınarak hazırlanmıstır. Ford'un mühim bir vâdi Nevyork 19 (a.a.) Ford, İngiliz tayyare motörlerinin en sür'atlilerinden olan RollsRoyce markalı motörlerden 3500 tane imal etmeği taahhüd eyle miştir. Mecburî askerlik lâyihası Vaşington 19 (a.a.) Ruzvelt, 18 + yaşına basan kadın ve erkek bü ün Amerikalıların hükumet hesabma kamp larda bir sene mecburî talim görme lerini teklif etmiştir. Bu husustaki projenin hususiyetleri yakında kongreye tevdi edilecek olan bir mesajda tasrih edilecektir. Vaşington 19 (a.a.) Âyan meclisi. Vaşington 19 (a.a.) Bahriye Nezarebağlarında hastalık tinin bildirdiğine göre. inşası hemen he Kızılhaç gemilerine harb mıntakalannİzmir 19 (a.a.) Menemen ve Seferimen bitmiş olan 10 torpido ve 10 deniz da seyrisefer etmek salâhiyetini veren hisar bağlarında kömür hastahğı hüküm kararı tasvib etmiştir. altı arayıcı gemisi. Fransız ingiliz surmektedir. Bura bağlarında hemen hemen üzüm yoktur. Diğer kazalardaki bağlarda mevcud haşaratın da imhasma çalışılmaktadır. Müttefiklere 20 harb gemisi verildi Kızılhaç gemilerme verilen müsaade Menemen ve Seferihisar Rumanyadaki Leh mülteciSovyetlerin Roma elçisi Kaunas'da siyasî mahlerinin harice gitmeleri puslar tahliye edildi bugün itimadnamesini yasak edildi Riga 19 (a.a.) Sovyet Halk Komiseri veriyor Bükreş 19 (a.a.) .Stefani» Rumen meclisi ikinci reisi Viscinski, buraya Roma 19 (a.a.) «D. N. B.. Yeni Sovyet buyük elçisi Gorelkin, İtalya Kralına itimadnamesini perşembe günü tevdi edecektir. İtalyan siyasî mahfineri, itimadnamenin İtalya ve Arnavudluk Kralı Majeste VictorEmanuel namına tanzim edilmesile Sovyetlerin Amavudluğun İtalyaya ilhakmı tanımakta olduğunu tebarüz ettirmektedir. Diğer taraftan bildirildiğine göre, itimadnamenin takdimi merasimi Roma haricinde vukua gelecektir. Rusya İtalya Baltıkta vaziyet gelmiş ve Reisicumhur Ulmanis ile te makamlan Beck'in İngiltereye gitmek üzere Rumanyadan ayrılmasına mü masa girmiştir. saade etmemiçlerdir. Letonyanın isgali Yaşları 45 ten aşağı olan Polonyah Riga 19 (a.a.) Sovyet taleb'erinin mültecüerin Rumanyayı terketmeleri kabulünü müteakıb yeni hükumstın kurulması hakkında henüz hiçbir tebliğ menedilmistir. Diyarbakır Emniyet "' J müdürlüğü Ankara 19 (Telefonla) Görülen Estonya kabinesi kurulamıyor lüzum üzerine Diyarbakır Emniyet müRiga 19 (a.a.) Tallin'den bıldiıil dürü Ekrem Vekâlet emrine alındı. diğine göre yeni Estonya kabinesi, henüz Trakya Umumî Müfettişliği Asayiş teşekkül etmemiştir. Başvekâleti kimın müsavir muavini Nureddin Diyarbakır derunde edeceği malum değildir. Emniyet müdürlüğüne tayin olundu. Işıklar söndüriilüyor Tallin 19 (a.a.) Estonya Dahiliye Incir rekoltesi Nazırı saat 23 ten 5 e kadar devam etİzmir 19 (Hususî) Aydın mınta mek üzere ışık söndürme saati ilân etkasında incir rekoltesi normaldir. Pa miştir. muk, yağmurun tesirinden az ekil Litvanya Başvekilinin beyanah miştir. Kaunas 19 (a.a.) Yeni Başvekil Paleckis, radyoda halka hitaben yaptığı Bir memur azledildi bir görüşmede, Litvanya hükumetinin İzmir 19 (Hususî> Bereama nüfus en esaslı vazifesinin, Sovyetler Bırliğile memuru Haydar rüşvet aldığı için az samimî ve dostane münasebetler ida mesi olduğunu söylemiştir. ledildi. neşredilmemiştir. Yeni hükumetin ancak bir kaç gün sonra kurulacağı sanılmaktadır. Yeni Sovyet kıt'alan, Rigaya, hâdisesiz pirmişlerdir. Rigadan başka Dünabur, Mital, Goldingen, Toukoujm, Telsen, Rezekne ve Loudsen şehirleri de işgal edilmiş tir. İ«<al kuvvetlerile irtibatı temin için, hükumet, sabık genelkurmay başkanı General Hartmanis riyasetinde bir hu susi irtibat komitesi teşkil etmiştir. Meb'uslarımızm konferansları Divriği 19 (a.a.) Denizli meb'usu Mecib Ali Küçüka, Hasankale ve Er rurumdan sonra seri konferanslarından de dün Divriğide binlerce halk kütlesi karşısında bilhassa devletin takıb edegeldiği ana politikasının ve sık sık değisen dünya politikası karşısında Türk milletinin değişmiyen durumunu | izah eylerri=tir. Büyük Millet Meclisi haf tada bir defa toplanacak Ankara 19 (a a.) B. M. Meclisi bu gün Refet Canıtezin başkanlığmda toplanarak hâkimler kanununun bazı maddelerinin değistirilmesi ve yeni bazı hükümler ilâvesi, vilâyet hususî idarelerinden maaş alan memur ve muallimlerin tekaüd maaşlarına aid kanuna muvakkat bir madde eklenmesi hakkındaki ka nunlan ikinci müzakerelerini yaparak kabul eylemiştir. Meclisin bu günkü toplantısında beledive kanununun 23 üncü maddesine bir fıkra ilâvesine aid mazbata üzerinde geçen müzakereden sonra tekrar encümene iade edilmiş ve Devlet Demiryollan istimlâk kanununa müzeyyel kanuna bir madde eklenme'ine dair kanun lâyihasının da birinci müzakeresi yapılmıstır. Meclis. müzakerplerine nihayet verirken riyasetin teklifi üzerine badema haftada bir çarşamba günleri toplanılmasına karar vermistir. Çamlık tüneli İzmir 19 (Hususî) Bir buçuk milKaunas 19. (a.a.) Telsche'de muaveyon liraya çıkan Çamlık tüneli ay so net sandığı müdürlüğünde bulunan Gadnunda merasimle açılacaktır. Tünel vilas. Dahiliye Nazırı olmuştur ve vazişimdiden işlemektedir. feşine de başlamıştır. Nakliyat nazırından gayri bütün nazırlar tayin edilmişKraliçe Wilhelmine'nin tir. Maliye Nazırı Galvanauskas'dan maada diğer yeni nazırlann ekserisi. sabık mesaji Londra 19 (a.a.) Kraliçe Wilhel halk sosyalist grupunun sol cenahma men"=ub bulunmaktadır. mine Fransa Reisicumhuru Lebrun'e bir Siyasî mahpuslar tahliye edildi telgraf çekerek Fransanın tamamen yeKaunas 19 (a.a.) Dün akşamdanbeniden ayağa kalkacağma sarsılmaz inanı ri, Kaunas'da siyasî mahpusların tahli olduğunu bildirmiştir. ye<sine baslanmıştır. Lebrun verdiği cevabda şöyle demiştir: Konyada verilen konferans Halen geçirdiğimiz karanlık dakikada Konya 19 (Hususî) Meclis ikinci Fransa, müttefik ordular tarafından sarfpdilen kahramanca gayretlerin boşa git reislerinden Sıvas meb'usu Şemseddin miyeceği ve Avrupa için istikbal ve hür bu gün Konyaya geldi. Belediye sineriyet teminatımn bu gayretlerde mün masında. kalabalık bir dinleyici kütlesi demiç olduğu kanaatini muhafaza et önünde millî vahdet mevzuu üzerinde şayanı dikkat bir konferans verdi. mektedir. Sosyalistlerden mürekkeb yeni kabine Ticaret Vekâ'etinin bir tebliği Ankara 19 (a a.) Ticaret Vekâletinden tebliğ edilmiştir: Son zamanlaria lisans taleblerinin ekserisi telgrafla yapılmaktadır. Alâ kadar tüccarların işlerini sektedar etmemek için telgrafla vaki taleblerin isafına gidilmiştir. Ancak bir çok mallarımızın ihra'' i nı lisansa tâbi tutan ve 10'6 940 tarihinde meriyete giren 2 13477 sayılı ka rarnamenin sureti tatbikına mütedair talimatname mucibince lisans için vaki talebler mezkur talimatnameye ilişık formüller dahilinde yapılması lâzım geldiğinden ihracatçıların taleb lerini bundan böyle formülle posta kanalile yapmaları lâzımdır. Telgrafla müracaatler yalnız fevkalâde ahvale inhisar etmelidir. Normal hallerde telgrafla vaki nıüracaatlerın kabul edilmiyeceği alâkadarlara tebliğ olunur. nesillere devretmek. Harf değişiklıği, bu vazifeyi aynca bir zaruret haline sokmaktadır. Istanbulun beledî ve harsî müesseselerini araştıran ve araşUrmalarını vakit vakit neşreden emektar müellıflerimizden Osman Nuıinin son zamanlarda bu zaruretı duşünduğünü gorüyoruz: Bırınci cildi geçen sene, ikinci cildi de bu hafta içinde çıkan «Türkiye Maarif Tarihif ismindeki eser, yeni neslin beklediğini zannettiğimiz neşriyattan biridir. Çünkü her iki cild, tam vaktinde, yani yeni harflerle yetişen gencliğin, yüksek tahsil devresine geldiği ve Tanzimatın yüz birinci senesir.e girildiei bir anda, kültür tarihimizi tanımak endişesmi hissedenlerin ihtıyacını tatmin edecek mahiyettedir. Her zaman beklendiğinden bahsedilen ve Tanzimatın muhtelif cepheleri hakkında bizi tenvir etmesi arzu edılen terkibî ve felsefî eserleri bir taraftan gene bekleye duralım. Hiç değilse bu arada istihalenin vakıalannı mümkün Daha on dokuzuncu asra girmeden olduğu kadar etraflı ve sadık bir suret başlayan ve son tezahürümüz ve geçen te tanımakhğımız icab etmektedir. Bu hafta Büyük Millet Meclisinin kabul etişi başarmağa çalışan Osman Nuri, Tan tiği «köy enstitüleri kanunu» nda görülebilen bu Avrupaî mektebcilik hummasının ilk eseri, müellife göre, Bahriye «Mühendishane> sinin kurulduğu 1773 te başlayor. Bundan sonra ilk, oı ta, yüksek mekteblerin kuruluşu sökün edecek, 1889 dan sonra ise bu kuruluş daha başka bir tempo ile devam eyleyecektir. Osman Nuri 1839 un Türk maarifçiliğinde oynadığı rolü inkâr etmiyor. Bılâkis sık sık yapmaktan hoşlandığı haşiye, çıkıntı ve istitradlarla okuyucuya bu ehemmiyeti telkine çalışmaktadır. Meselâ şu hikâye bunlardan biridir: Mustafa Reşid Paşa, Fransız Krah Louis Philippe'in oğullarından bir prensle A\irupada tanışmış ve Türkiyenin mukadderatına dair aralarında münakaşalar olurken, paşa, prensin Türkiye hakkındaki bedbinliğini izaleye çalışmıştır. Bu arada ileride yenileşecek Türkiyeye kendisini davet ettiği takdirde gelip gelmiyeceğini soruyor, prens müspet cevab veriyor. Gel zaman, git zaman Reşid Paşa, Tanzimatm ilân merasimine prensi davet etmiştir. Gülhane Şehrin muhtelif yerlerine konulan canavar düduklervıden biri İstanbul Vilâyeti seferberlik müdiri büyük düdük konulduğu gibi muhtelif hattının okunmasından sonra prens heyeti alârm işareti vermek üzere şehrin polis mıntakalarma da el ile müteharrik yecanlı bir surette şöyle haykırmış: «Ey muhtelif mahallerine koydurduğu eltk 50 düdük tevzi edilmiştir. Bunlardan Türkler! Siz bu adam için bir heykel trik ve el ile müteharrik düdükleri hep başka Galata ve İstanbul ku'elerile va dikmeHsiniz. Bunu yapmazsanız medebirden öttürtmek suretile sah günü bir purlar da düdüklerini öttüreceklerdir. niyet âlemi sizi küfranı nimetle itham tecrübe yapacaktır. Bu düdüklerden Alârm düduklerinden bir müddet Bon eder.> maada şehirdeki bir çok nakil vasıtala ra tehlikenin nihayet bulduğunu ifade «Türkiye Maarif Tarihi», arzettiği gerı da hep birden düdüklerini öttüre eden bir düdük öttürülecektir. Bu dunis ehemmiyetten başka olarak bazı günceklerdir. Bu tecri'ıbede alârm işaretinin düklerin öttürülmesi tamamile bir teclük meseleleri de aydınlatacak vesikaşehrin her tarafında işitilip işitilmedi rübe mahiyetindedir ve halkla hiçbir ğini kontrol etmek üzere 35 mahalde alâkası yoktur. Her kes işine devam e lan muhtevidır: Meselâ Üniversite,mihakemler bulundurulacaktır. Şehrin on decektir. Bu tecrübeden kimsenin telâ zin tarihçesi gibi. Her seneki tıb bayramı münasebetile müzmin diyebileceiki yerine elektrikle harekete gelen 12 şa düşmemesi lâzımdır. e:im bir mesele için Osman Nuri, bazı ipuçları veriyor. Yunanistan Yunan Üniversitesinin yüzüncü, Bulgaristan Bulgar Üniversitesinin ellinci yıldönümlerini beynelmilel ölçüde merasimlerle kutlularken bbim her nedense Üniversitemizin tarihi mevzuu bahsolurken 1934 senesine takılmamız hâdisesi karşısında Osman Nurinin eserinin hiç de[Başmakaleden devam ğilse meseleyi düşünmek isteyenler için malî Fransayı eline geçirdi. Bura hatırlatıcı bir rol oynadığmı söylemek lardaki malzeme ve petrol stokla mümkündür. Belediyeye ve parlamennnın ne olduğunu soran var mı? toya girdiğini gördüğümüz Türk kadınıBen size söyleyeyim: Alman ordu nın uyanışını hazırlayan kız mekteblerisu onlan topladı ve bize karşı kul mizin tarihçesi hakkında faydah malumatı ve objektif vesikaları bulup toplanarak yoluna devam ediyor.» layan Osman Nuri başkaca eserinin saBen bu yazıyı okuduğum zaman hifelerine ilâve ettiği haşiyelerde meüstadın fikirlerinden ziyade hadi selâ Üniversiteye neden vaktile Darülsenin özü üzerinde durmuş ve dü fünun isminin verildiğini, yahud Mehşünmüştüm: Demek Fransada mil med Ali hâdisesi münasebetile Mısır lî birlik hâlâ teessüs edememişti; mekteblerinde Türklüğü rencide edecek demek düşman yurda ayak bastığı arabca kıraat kitablanna yanlış tarihî halde orada harbe aleyhtar olan malumatın nasıl ve neden geçtiğini... muharrirler, sansüre rağmen, hâlâ ilâh muhtelif vesilelerle hikâye etmekmukavemet kıncı fikirlerini halka tedir. Türkiyede ilmin ve felsefenin inkişafına taalluk eden, Türkiye maarifınin dar ve geniş manalarile alâkadar olan hiçbir mesele yoktur ki, Tanzimat Türkiyesinin geçırdiği bünye değışikliğıni düşündürtmesm. Bu suretle bilfarz Türk evinin çatı ve penceresinin tarzmdaki istıhaleden alnıız, Türk ruhunun geçirdiği derin tahavvüllere çıkınız: Bütün içtimaî meselelerimizin şu veya bu şekildeki tefsirlerini, şu veya bu şekildeki tarzı hallerini, Türkiyede «Tanzimat» denen vakıa etrafmdaki malzeme üzerinde düşünmek suretile elde edebileceğiz. Bu arada Tanzimatm maarif cephesi bilhassa ehemmiyetli bir rol oynayacaktır. Yeni nesiller. daha dün diyebıleceğimiz bir zamanın kültür ve maarif tarihçesine ilişen eserlere baş vurmak suretile kendilerini hazırlayan devreyi öğrenmeğe çalışacaklardır. Şimdiye kadar Turkiye maarif tarihçesi üzerinde araştırmalar yapılmamış değildir. Hiç değılse dağmık bazı risale ve eserler mevcuddur. Fakat genc nesillere gösterebileceğimiz yeni harfli etraflı bir eser hemen yoktur denebilir. İçlimai istihalemizin üzerinden seneler geçtikçe ve yeni nesiller eskilerin yerini tutmağa başladıkça eskilerin adeta ahlâkî denecek şu vazifeyi yüklenmeleri lâzımdır. Türkiye çapına göre mevcud olan kültürel faaliyetin vesikalannı gerek olduğu gibi, gerek işlemek ve tertib ptmek suretlerile yeni Tanzimat maarifi ve genclik Ziyaeddin Fahri Yazan İCTİMAİ HÂDİSELER NALINA MIHINA Daima geç üyük demokrasileri, bugünkü vaziyete düşüren büyük gafletleri olmuştur. Onlar, ne mütbiş bir maceraya ahldıklarını bir lürlü anlayamamışlardır; Almanyanın ııasıl bazırlandığını bir türlü goremecıişlerdir. Bu hakikat, şimdi daha açık olarak meydana çıkıvor. Ne Fransız genelkurmayının meşhur 2 nci istihbatat lürosu, ne de Ingilterenin daha meşnur İntelicens Servisi vazifelerini yapamanuslardır. Büyuk demokrat devlet Amerika dahi, son dakikaya kadar, vaziyeti kavrayamaımştır. Hitler'in iktidar mevkiine gelir gelmez, aldığı tedbirler arasında, casuslukla nıucadele de vardır. Okuyuculanmız haürlarlar ki casuslukla itham ve mahkum cdilcn gen cve güzel Ud Alman kadınının kaialarını balta ile kesmekle başlave butun şiddetile devam edeu bu raücadelenin ingiliz ve Fransız istıhbarat ve casusluk tcşkilâtının Almanyadaki vazifelerini son derece güçleştirmiş olduğunu kabul etmek lâzımdır. Esasen, lnteliceos Ser\is, Büyük Harbden sonra ortaya arüan mubalâğalı hikâyeler, muhajjel romanlar ve heyecanlı filimlerle, hakikatte olduğundan çok fazla büyütülmüştii. Filvaki, İngiliz istihbarat teşkiJâtı, geçen haıbde, mühim işler gorrnüştü; bunlar arasında, Skoda fabrikasının berhava edilmesi kuvvetli bir misal teşkil eder. Fakat, o zaman, bu çalışmalara zemin müsaiddi; bu defa ise Hitler'in Almanyası, daha sulh zamanuıda, casusluğu başından baltaladı. Onun için, Alman devlennin askeri esraruu öğrenmek kabil olamadı. Esasen, Büvük Harbde bile, bazı mühim hâdiseleri önceden haber almak mümkün olmuyordu. İngilil stihbaratı Alman donanmasının Skagerrak'a doğru denize çıkhğuu, tam zamanında haber aldığı halde, buna mukabil, İngiliz ve Fransız btihbaraü, Almanların 1918 martından temmuzuna kadar yaptıklan taarruzlardan yalnız «ınuncusunun zamanını ve yerini öğrenebilmişlerdi. Demokrasilerin gafletine iki misal zikredilebilir: Çemberlayn istifasmdan biraz evvel, yani Alman taarruzu arifesinde, Avam Kamarasında Hitler otobüsü kaçırdı! DemiştL Demokrasilerin, işi kavTayamadıklanna son bir delil, Fransanın muhasamaa kesmek karannı vermesi üzerine Vaşingtondan gelen şu telgraftır: «Marejal Petain'in radyoda verilen beyanatı, burada biiyük darbe tesıri yopmıjtır. Franstz ordusunun ümidsiz ra« rıyette olduğu biltniyor idise de Rei» sicumhur Roosevelt'ın mütteftklere yar* dımt çoğaltacağına dair vâdinin, bu raziyctiu düzelmesine hâdim olabiîeceği ümid edilmekte idi.» Amerikalıların bu kadar hayalperest clması, Fransız ordusunun mağlubiyetinden daha ziyade şaşılacak bir şeydir. Çünkü kendisinden sayıca, malzemece, se\k ve idarece üstün bir kuvvetin karsısında 35 gündür ezilen bir ordunun, Amerika Çumhur Reisinin yarduıu çoğaltmak vadi üzerine, birdenbire toparlanıp vaziyeti düzelteceğine inanmak, hayal, havaldcn de fazla bir şey, gafieün daha kendisidir. Müttefikler gibi, onlara yardım eden Amerika da. ancak hâdiselerin darbelerile uyanmış ve daima çok geç kalnuştır. I zimatın maarif sahasında ifade ettiği yenileşme hareketini zengin malzemelerle tanıtmağa çalışırken resmî Tanzimatm tarihi olan 1839 dan çok öncelere çıkarıyor. Niçin? Çünkü müellif, bu yenileşme hareketinin vasıflarını, 1839 dan evvelki merhalede görmektedir. Bu vasıf ve seciyeler nelerdir? «Türkiye Maarıf Tarihi* ne göre bu vasıflarm başında müspet ilim endişesi geliyor: Burada «hendese» ve <mühendis» kelimelerinüı sihirkâr bir aksiyon parolası olduğunu görmekteyiz. Zaten ne Tanzimatçılar, ne de evvelki ıslahatçılar, bu iki kelimeye bizim bugün verdiğimiz dar manaları vermiyorlardı. Onlara göre «hendese» riyazî ilimlerin mecmuunu, «mühendis» de riyazî ilimlerle mücehhez zihniyet sahibini ifade ediyordu. Bu vasfın yanında ikinci seciyeyi frenkçeye verilen ehemmiyette, üçüncü seciyeyi de mekteb talebelerini medreselilerden ayıran kıyafet farkmda buluyoruz. Programı ve görünüşile A\xupavari olan bir mektebcilik humması baş gosteriyor. Eğer maarifte Tanzimat, bu gibi seciyelerin topunun birden ifade ettiği yenlik ise bu gerçekten 1839 dan çok evvel başlamıştır. f Alarm işareti verecek düdükler J Polonyah Yahudi mülteciler Fransa kendi Varlığım Kurtaracaktır Kırtasiye Umum Nudurluğu Mahalle bekçileri hakkında Ankara 19 (Telefonla) Mahalle bekçileri hakkında hanrlanan bir kanun lâyihası Meclise verildi. Bu lâyiha, köy. mahalle bekçilerinin vaziyetlerile bunlara verilecek ücretler hakkında hükümleri ihtiva etmektedir. Muhlis Sabahaddinin konseri Multecüerden bir kısmı Sirkeci garında Polonyah Yahudi ailelerinden 75 kisilik bir muhacir kafilesi de dun sa bahki konvansiyonel trenile şehrimize gelmiştir. Bu gün de 50 kişilik bir kafile gelecektir. Almanyadan kaçmış olan 50 kişilik Polonyalı askerîerden mürekkeb bir kafile de dünkü konvansiyonel yolcnları meyanmdadır. Bunlarm hepsi Suriyeye geçeceklerdir. Ekspresle gelenler Semplon ekspresi şehrimize dört yolcu getirmiştir. Yolcuların arasmda Slovakyanın Bratislava mıntakasındaki ziraat ve sınaî müesseseleri mümessillerinden Dr. Haudek de bulunmaktadır. Ekspresin diğer yolcularını Tokyo daki Mitzi mensucat müessesesi direk törlerinden Kotof ile bir Alman mühendis ve gene bir Alman ziraat mütehassısı teşkil etmektedir. Yugoslav matbuatının neşriyatı ve İtaylan gazeteleri Roma 19 (a a.) D. N. B. bildiriyor: Bu gün Giornale d'İtalia, İngiltere aleyhine yapılan mücadelede İta'yanm oynayabileceği role aid olarak Yugoslavya gazeteleri tarafından yapılan sathî tahminleri protesto etmektedir. Giornale d'İtalia, Habeş harbi ve Arnavudluğun İtalyanlar tarafından isgali sıralarında, İngiliz ve Fran?ız a janslarınm yaydıkları yalanları da aynı gazetelerin düşünmeden nesrettiklerini beyan etmektedir. Fransanm maruz kaldığı mağlübivetten sonra, Yugoslav efkârıumumiye=;i vesayetten Jcurtulmuş olduğund^n bu gazetelerin hattı hareketi büsbütün anlaşılamamaktadır. Giornale d'İtalia yazısını şöyle bitirtnektedir: Gidden dostane olmıyan ve İta'.yan milletinin şimdiye kadar Yugoslav milletine ibzal ettiği hürmet ve dostk'kla tezad teşkil eden bu hattı harek«ti sadece tebarüz ettirmekle iktifa ediyo Ankara, 19 (Telefonla) San'atkâr Muhlis Sabahaddin tarafından bu gece 8.30 da radyoda, bir konser verildi. Konserde san'atkârın son eserlerinden Darcalar alınmıştır. Muhlis Sabahaddin, konseri pivano ile bizzat idare etmi*. buna Gevdet Çagla kemanile refakat etmiş. ayrıca bestekânn Ankarada bir kaç gün içinde ha?ırladığı 30 kişilik bir koro heyeti de «Bir MasaH ve «Efenin Askı» piveslerinden bazı parçaları temsil etmiştir. Bir tadil Vaşington 19 (a.a.) Quincy ve WiAnkara. 19 (Telefonlai Ecnpbilerin chita kruvazorleri, Monte Video'ya Türkivede ikamet ve seypbatlerine dair gitmek üzere RiodeJaneiro'dan harekanunun bir maddesi yeni bir lâyiha ile ket etmiştir. Orada nazi fırkası, KewYork Tımes gazetesine nazaran, hüku tadil olunmaktadır. meti ele geçirmek üzere bir komplo tertzmitteki konferans tio etmiştir. îzmit 19 (a.a t C H. PartM idare İspanya Andora cumhuriye. heveti azasınHin Rahmi Apak. dün. F«ki";ehirdon buratini ilhak mı ediyor? va gelmi1! ve ak'am Npratihpv Madrid, 19 (a.a.) İnformaciones gabahce^inHp va" komııtanl^nmız, Par zetesi. büyiık haıf!erle bir makale neşti ve Halkpvi, Beledive erkân VP m»n retnıiştir. Bu makalede bilhassa Urgel «sııMarınm da mılnnduSıı kalabal'k bir Piskoposunun ölümü dolayısile Andorre hMk kütleM öniindp eiinün sivisî me Cumhuriyetinin mesru hükiimranhk «•ple'eri ve Cnrn*>nrivet hükmptinin ta hakkının İspanyaya aid olacağı beyan Vîb ettiŞi politika mevzulu güzel bîr edilmektedir. V^"iıcm!i vanmi'tır. Uruguayda bir nazi komplo. sukesf edildi İzmirde şiddetli sıcaklar başladı (~KISA HABERLER) ruz. * İsparta 19 (a.a.) Beden terbiyesi kanununun tatbikına dair olan nizamnameye göre. vilâyetimiz içinde gençlik kulüblerinin teşkiline baslanmıştır. * İzmir 19 (H< usî) Gediz ça ' yında yıkaru İbrahim boğuldu. İzmir 19 (a.a.) Dündenberi hava fazla ısmmıstır. Sıcaklann bu suretle başlaması, halkı sayfiye ve plâjîara rağbet göstermeye sevketmiştir. Dün akşama kadar şiddetli bir tarzda deİspanyaya iltica edenler vam eden sıcak bu sabah da hüküm Madrid, 19 (a.a.) Malta ve Oran surmektedir. dan gelen ve İskoçyaya gitmekte olan Sud adındaki Yugoslav gemisi Vigo'ya Ziraat Enstitüsü talebesinin iltica etmiştir. İçinde ekserisi ihtivar katetkikleri dın ve çocuk olmak üzere 1265 kişi buTokad 19 (a.a.) Ziraat Enstitüsü lunan Mohammed Kebir adndaki tica ialebe ve doçentlerinden mürekkeb tetret vapuru Cebelüttarıktan bareket e kik heyeti Tokada ve Turhal şeker dprek Kazablankaya doğru yol almağa fabrikasmdaki tetkiklerini bitirerek An }aşlamı$tır, karaya dönrnUşlerdir. yayabiliyorlardı; Fransa, bünyesini zâfa uğratan fikir ayrılıklarından demek hâlâ kendini kurtaramamıştı. Bu vaziyet karşısında, Fransanın adam bulamamasını ve vaktile memlekete harikulâde bir zafer kazandırmış kahraman bir askerin şahsiyetine sığınarak düşmana miitareke teklif etmesini, artık tabiî bulmak icab ediyor. Fakat Fransa ölsiin, bu mümkün değildir. Hâdiseler ne kadar şaşırtıcı bir hızla yürürse yüriisün, Avrupanın ruhu diyeceğimiz bu eşsiz millet, gene kendi kendini bulacak ve içine düştüğü felâket uçurumundan mutlaka kurtulacaktır. İtalyan sairi D'Anrumcio'nun söylediği gibi Fransasız bir Avrupa, ruhsuz bir cesedden farksız sayılacak kadar zavallı ve perişan bir hale düşer. Almanyadan gelecek sulh şartları ağır veya hafif olsun, Fransız hükumeti bunları kabul etsin, yahud etmesin, Fransız milleti kendi varlığım her halde kurtaracaktır. Zaten bunun içindir ki, günün meselesi, sulh şartlarının mahiyetinden ziyade harbin bundan sonraki safhalannın ne şekilde inkişaf edeceği noktası üzerinde toplanmaktadır. On dokuzuncu asrın ihtilâl ve inkılâbları yanında. çapı muhafaza edilmek sartile, yer aîabilecek bir tarih merhalesi mahiyetinde addettiğimiz Tanzimat, sadece mektebcilik hareketleri bakımmd?n da olsa. tanıtmağa çalısan Osman Nuriye gene npsiller ne kadar rr.irmettar kalsalar azdır. Hamdi Emin Çap Satie davasında beraet kararı alan Hamdi Emin Çap, Maliye Vekâleti Kırtasiye Umum Müdürlüğü vazifesine dünden itibaren başlamıştır. Çocuk bakımı mektebi imtihanları bitti Ankara 19 (a.a.) Çocuk Esirgeme Kurumunun Ankara Keçiörendeki Çocuk bakıcı mektebi imtihanlan sona ermis, bu sene 14 kızımız muvaffakiyetle nektebi bitirmiştir. Kurum bu sene çocuk bakıcı istiyen aılelerin arzularmı imkân nispetinde yerine eetirmcğe çalışmaktadır. İhtiyacın cokluğunu gozonünde bulunduran Ku rum bu sene mektebin ilk sınıfına 25 talebe alınmasına karar vermiş ve kayıdlara başlamıştır. Rumanyaya yapılacak ihracat Tiftik ihracat tacirleri dün sabah Ticaret Odasında şehrimizde bulunan Ticaret Vekâleti Standardizasyon Müdurü Faruk Sünterin riyaseti altmda bir toplantı yapmışlardır. Bu heyeti umumiyede tacirler Rumanyaya ihrac olunacak 600 ton tiftik 1150 ton yapağınm tertib ve ihracını deruhde ettiklerini bildirmişlerdır. Bunu müteakıb Standardizas3Ton Müdürü, Rumanya ticaret mümessilliğinden Vekâlete gelen habere atfen Rumanyaya satacağımız tiftiğin tam miktannm 1600, yapağının da 3000 ton olduğunu bildirmiş ve bu miktarı verip veremiyeceklerini sormuşrur. Tacirler buna ertesi gunü cevab verebileceklerini bildirmişlerdir. Birlik komitesi dün akşam yaptığı içtimada bu miktarın tamamen tacirler tarafından deruhdesine karar vermiştir. Belçika Kralınm çocukları Portekize gittiler M?drid 19 (a.a.) mek üzere, Belçika İspanya hududunu leri yirmi kişiden makta idi. Portekize git Kralının çocukları. geçmiştir. Maiyet mürekkeb bulun Belçika kabinesinin içtimaı Bordeaux 19 (a.a.) Belçika hü kumeti azası, cenubî Fransaya gelmiş ve dün iki toplantı yaparak vaziyeti tetkik eylemiştir. NADİR NADİ Top atışları 21 haziran 940 cuma günü Adaiar arkaainda top atışları yapılacaktır. Antalya halk mektebini bitirenler Antalya 19 (a.a.) Antalya Halkevi tarafından açılan halk dershanele rinde okuyan kadın ve erkek 180 müdavim yurddaştan muvaffak olan 109 •atandaşa Vali, Parti müfettisi, Parti ve Halkevi reisile hükumet erkânı ve yüzlerce davetlinin huzurile şehadet nameleri verilmiştir. Rumanyanın Ankara elçisi Rumanyamn Ankara elçisi Stoyka. Rumen Propaganda Nezaretinde yüksek bir memurıyete tayin edilmiş ol duğundan bu gün Ankaradan şehri mize gelecek, bir kaç gün burada kaldıktan sonra Bükreşe gidecektir. Yeni Rumen sefiri Radu Crutzesco da cumartesi günü Bükreşten şehri mize gelecek ve Ankaraya gidecektir. Elim bir ziya E^bak Şehreminlerinden Bay Yusuf Razinin haremi uzun müddettenberi müptelâ olduğu hastalıktan şifayap olamıyarak vefat etmiştir. Cenazesi bu gün Feriköyundeki Fransız mezarlığma defnedilecektir. Kcder gören zevcine ve ailesine samimî taziyetlerimizi sunarız.