26 Mart 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

GUzel ve makbul bir hediye takdim etmek isterseniz; JVVOVADO Saatını tercih ediniz. 165 birinci mfikâfatı vardır 15 sene için garantilidir. VIİ J umhuri SâVI I 5 7 0 0 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresü Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbuL No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 İLKOErt^tLİSE İlk Okul 4^anesi 10 Krş. İlk Okul 5 „ 10 „ Orta ve Lise 3 „ 25 „ AHMED HALID KITABEVI En son prdbHMİ göre HulâaMtafel kitabı iH Sah 26 Mart 1940 Almanyanın ısrarlarına rağmen Molotof Berıine gelmek istememiş Roma, Sovyetlerle anlaşma Fevkalâde varidat Bazı vergilerle bir kısım eşya tesebbüsünü tekzib ediyor fiatlarına zam yapıldı Rumanyad^kilnanevralar V.. Sulh taarmzlan Kuvvete değil, Zaafa dclâlct eder [ngiliz matbuatı Alman tazyikının mevikkat edilecek bir nokta; harb başladığı gündenberi, Almanlar, miknatıslı mayinler de dahil olmak üzere, bir çok silâhların tecrübesini yapıp bıraktıkları halde ,şu iki silâhtan bir türlü vazgeçmek istemiyorlar: Sulh taarruzu ve propaganda. Her ikisi de düşmanı sulha razı etmek gayesini güttükleri için birbirinden kolayhkla ayırd edilemiyen bu silâhlara, Alman erkânıhirbiyesi, elinde mevcud mükemmel ordudan ve diğer harb vasıtalarından ziyade kıymet veriyor, hatta, diyebiliriz ki, biitün ümidlerini sulh taarruzuna ve propagandaya bağlamış gürünüyor. Propagandanm harbde mühim bir rol oynadığı şüphesizdir. Hisler ve düşünceler üzerinde tesir yaparak düşmanın mukavemetini zayıflatmak, bu suretle, ordunun vazifesini mümkün mertebe kolaylaştırmaya çalışmak, boşuna bir zahmet sayılamaz. Fakat, harb içînde bulunan bîr devlet, maddi silâhlanru siperlerden çıkarmaya cesaret edemiyerek, bütün ümidini sulh Hitlerie Mussolini, btt haftanın politika hâdiselerine mebde iejfciZ eden Brenner mülâkatmda taarruzlarına ve propagandaya bağlarsa, üstelik bu işi iyi de idare edemezse, o devVoce d'ltalia gazetesinde Gayda «BalRoma 25 (a.a.) Reuter: Italyan ve letin muvaffakiyet ihtimalleri, hiç propa Alman hükumetlerinin Balkan ve Tuna kanlarda entrika» başhğı altında nejretganda yapmamış olanlara nazaran bile havzularmı miitekabil nüfuz mıntakaları tiği bir makalede diyor ki: «İki emperyalist demokrasinin hainane na taksim için Moskovaya telkinlerde busarsılır, azahr. lunduklan hakkındaki iddialar Italyan si manevralan Almanyanın olduğu dereceEylul ayının sonlanna doğru, Polonyayasî mahfillerinde demokrasilerin propa de Italyanın da aleyhine müteveccihtir.» yı haritai âlemden silen Almanya bütün ganda eseri olarak tavsif edilmektedir. (Arkası Sa. 5 sütun 1 de) kuvvet ve kudretile bir sulh taarruzuna girişmişti. Harb için ortada hiç bir sebeb kalmadığına dair radyo vasıtasile nutuklar söylenirken, Ren nehri kıyılarına, büyük puntolu harflerle «Alman kardeşlerinize ateş açmayınız!», «Biz Fransızlan severiz.», «Sizden bir isteğimiz yoktur!» tarzında levhalar asilıyordu. Bu ilk sulh taarruzu muvaffak olamayınca dünya matbuat piyasasına şöyle bir havadis sürüldü: Almanya, İtalya, Rusya, Japonya birleşecekler, dünyayı mahvedeceklermiş! Yalnız Almanyanın işine yarayabilecek bir harb karşısmda, bugün Alman idaresinde bulunan Bohemya ve Moravya protektora'ları bile yerinden kımıldamazken, İtalya, Rusya, Japonya gibi Alman idaresinde yaşamıyan ve üstelik aralarında halledilmemiş binbir mesele bulunan üç devletin, Germen ırkı uğrunda silâha sarılmaları kolay kolay inanılır bir şey olmamakla beraber, bu havadis, uzaktan gelen derin ve müphem bir uğultu halinde bir müddet yaşadı. Sonra bir haber daha duyduk! Mart ayında Almanlar büyük bir taarruz yapacaklar. Dehşetli hazırlık var. Zaten Ren kıyılarının işgali, Avusturyanın, Çekoslovakyanın ilhakı hep bu ayda olmadı mıydı? Hitler, kendisi için uğurlu saydığı martı kaçırmıyacak, ne olursa olsun, bütün kuvvetlerile garb cephesine yüklenecek! Mart ayı geldi, geçiyor. Yukarıki iddianm da bir propaganda eseri olduğuna inanmak için bilmem üç dört gün daha bekîemeğe lüzum var mı? Korkunc bir şekilde tasvir edilen ordu taami7u yerine, şimdi, gene altı ay evvelki gibi eğlenceli bir sulh taarruzu ile karşı karşıyayız. Almanlar dün gene Ren sahillerine büyük puntolu levhaları germişler «Sizden bir isteğimiz yoktur, döğüşmiyelim!» tarzında yazılan Fransızlara okutmaya çalışıyorlarmış. Bütün bu hâdiseler, Almanyanın, istemiyerek, yanlış hesab neticesinde girişmiş olduğu harbden korktuğunu ve kaçındığı Ticaret ve sanayi erbabı kazanc, hava kuvvetieri, nakliyat, bankalar muamele vergilerine, şeker, benzin; kahve; çay, tütün, içki, kibrit; pamuklu; ipekli; deri, cam ve lâstik eşya fiatlarına birer miktar ilâve edilecek olmuştur. Bu maksadladır ki fevkalâde varidatı teşkil edecek olan tekliflerin mahiyetini en doğru olarak tespite lüzum gördüm. Bu tekliflerin diğer encümenlerde bazı tadillere uğraması ihtimalini de evvelden kaydederek mahiyetlerini olduğu gibi bildiriyorum: 1. Ticarî ve sınaî teşebbüs erbabı kazanc vergisine yüzde elli nispetinde bir zam icrası teklif ediliyor. 2. Serbest meslek erbabının ve esnafın kazanc vergilerine bir zam düşünülüyorsa da resmî ve yarı resmî devairle hususî müesseselerdeki memur ve müstahdemlerin kazanc vergilerine zam yoktur. Bu bahiste düşünülen zam, yüzde onla yüzde yirmi beş arasında tehalüf etmekjedir. 3. Hava kuvvetlerine yardım vergisine bir misli zam icrası teklif edilmektedir. 4. Bankaların, bankerlerin ve sigortaların muamele vergilerine bir misli zam. (Arkası Sa. 6 sütun 4 te) cudiyetinde ısrar ediyor ve « Karadenizde Türkiyeye istinad ediyoruz » diyor Ankara 25 (Telefonla) F e v k a l â de varidat kanun lâyihası bu gün Meclisin lktısad enciımeninde görüşüldü. Bazı makamların gizli tutmak istemesine rağmen bu lâyihaya dair haberlerin parça parça ve muhtelif şekilde neşredildikleri malumdur. Hakikatte ise gerek hükumet, gerek Meclisçe mahremiyet hususunda bir kaıar verilmiş olmadığından yeni lâyihanm saklı tutulması hususundaki temavül yalan yanlış haberlerin şüyuuna sebeo Vezneciler cuayeti Tatlıcmm ölümündeki esrar anlasıldı Hacı Abdülkadiri öldüren sürücü Hacı Molla dün yakalandı Sosyete Şilep'in mahiyeti Münakalât Vekili dün Mecliste izahat verdi Devlet Denizyolları bütçesine yapılacak zam kabul edildi Ankara 25 (a.a.) B . M. Meclisinin bugün Şemseddin Günaltayın başkanlı ğında yaptığı toplantıda celsenin açılmasını müteakıb Bilecik meb'usu Pr. ö m e r Akalınm vefat ettiğine dair tezkere okunmuş ve hatırasına hürmeten ayakta iki dakika sükut edilmiştir. Denizyolları bütçesi ve Vekilin beyanatı Devlet Denizyolları işletme umum müdürlüğü 1939 yılı bütçesinin varidat kısmının irad ve masraf kısmında «sosyete şilep Türk anonim şirketi hisse senedlerinin mubayaa bedeli» adile açılacak bir fasla 520,780 liranın tahsisat kaydına mezuniyet verilmesine aid kanunun müzakeresi vesilesile söz alan hatibler tarafmdan lâyihanın lktısad encümenince de tetkik edilmesi lâzım geleceği hususunda ve usul bakımmdan Refik lnce Manisanın ileri sürdüğü mütalealara karşılık olarak Münakalât Vekili Ali Çetinkaya şu beyanatta bulunmuştur: « Arkadaşımız hukukçu olmak itfba Münakalât Vekili Ali Çetinkaya Fransız kabinesinin siyasî faaliyeti Katü Bekta% oğlu Hacı Molla rile geniş bir ihata ile meseleyi mütalea etmiş olabilir. Fakat meselenin temas ettikleri ciheti doğrudan doğnıya Münakalât Vekâletine aid bir iştir. V e Münakalât Vekâletinin tanzim ve tertib etmek mecburiyetinde kaldığı bir vazifedir. Şimdi anlıyorum ki evvelâ sosyete şilep işinin mahiyetini burada biraz izah etmek lâzım geliyor: Bir Paris gazetesi «Alman Rus cephesi tereddüd geçirirken İtalyayı kazanmamız ihtimali yok değildir» diyor Paris 25 (a.a.) Başvekil Reynaud, bu sabah İtalya sefiri Guargilia ile Fransanın Londra sefiri Corbin'i kabul etmiştir. Diğer cihetten Reynaud'nun 26 mart saat 20 de radyoda bir hitabe irad edeceği haber verilmektedir. ihdas edilen harb kabinesinin harbin sevk ve idaresile mükellef olan ve esasen mevcud bulunan teşekküle ilâve edilen yeni bir teşekkül olduğu tasrih edilmektedir. «Harb kabinesi» ile «harb komitesi» ni birbirine karıştırmamak lâzımdır. «Harb komitesi» iki senedenberi mevcud olan bir teşekküldür. Vazifesi, hükume(Arkası Sa. 5 sütun 2 de) IM"»««""H<" »» »' ' """"" Beyazıdda Veznecilerde «Abdi Şan» tatlıcı dükkânının sahibi Şamlı Hacı Abdülkadir 16 mart cumartesi günü sabahı dükkânı üzerindeki odasında ölıi olarak bulunmuştu. Olüm şüphe uyandırmış, cesed Morga kaldırılmış ve otopsi neticesinde, elli elli beş yaşlarında olan bu adamm ense kemiği kınlmak suretile öldurüldüğü anlaşılmıştı. Polisçe yapılan sıkı ve etraflı araştırma ile, suçun nasıl işlendiği öğrenilmiş ve bu suçla alâkadar görülen iki kişi dün sabah ele geçmiştir. Ya(Arkası Sa. 5 sütun 4 te) Soayete Şilep meselesinin mahiyeti 1938 senesinde sosyete şilep adile bir şirket teşkil etmişler, bu şirket Deniz Bank, Eti Bank, Türk Ticaret Anonim şir(Arkası Sa. 5, sütun 5 te) Harb kabinesinin faaliyeti Paris 25 (a.a.) R e y n a u d tarafmdan „„„„„ , ..........I. """'• ><<< Şarkî Ânadoluda fecri simalî Ingiliz sahillerinde yeni tip Alman torpilleri Siegfried hattııu su bastı Bu semavî hâdise esna Dün garb cephesinde mütef errik muharebeler oldu sında Macaristandaki Sylt adasındaki tahribat tahminlerden çok fazla Nikoli Seferoğîunun muhakemesine dün başlandı radyolar işlemedi ve maznun mahkemede tevkif edildi Tokad 25 (a.a.) Dün gece saat 20,10'da şimal ufkumuzda 40 kilometrelik bir sahayı kaplayan bir fecri şimalî görülmüş ve bu hâdise 20 dakika sürdükten sonra garb istikametine doğru uzanarak zail olmustur. Şeker davast Elâzığda Elâzığ 25 (Hususî) Dün gece burada çok muhteşem bir fecri şimalî oldu< Harput sırtlan alev alev tutuşan bir kızıllığa gömülmüştü. Genişliği 3 kilometreyi tutan semavî hâdise büyük bir yangın hissini de veriyordu. Halk arasında korkanlar oldu. Ş. Karahisarda Ş. Karahisar 25 (a.a.) Dün gece saat 20,10 da 1 5 2 0 kılometre uzunluğunda bir fecri simlai gbrülmüştür. Bir Alman bombardıman tayyaresi serı ha!ınde, bomba atar'cen.» NADIR NADt Sejeroğlu dunkii. muhakeme esnasında İArkası Şa. § sütun 1 &e\ (Yazuı 6 ncı şahifede) Londra 25 (a.a.) Amirallık ma man torpilini tetkik etmektedirler. Bu Gümuşane 25 (a.a.) Dün gece sa kamının memurları hali hazırda Bridling torpilin sekiz gün evvel «Heinkels» marat 20,15 te burada bir fecri şimalî hâdi ton'un dört mil cenubundaki sahile dal kalı bir bombardıman tayyaresi tarafınUrkası Sa. 5 sütun 3 te). (Arkası Sa. S, sütun 5 te) galar tarafmdan atılan yeni tip bir Al Gümüşanede fecri şimalî ve zelzele