10 Ağustos 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

10 Ağustos 1939 CUMHURtYET Tarihten Bir tayyare filomuz yapraklar Yakında Paris şehrinî ziyaret edecek Navarin deniz harbi Navarin limanı top seslerile inliyor. Her taraftan alevler yiikseliyordu, sabaha kârşı son gemilerimiz de tutuştu... Yazan: KADİRCAN KAFLl «Çengeloğlu Tahir Paşa hakkmdaki bir yazımız dolayısile bir okuyucumuz Navarin muharebesine temas etti. Kendisine bu mevzu üzerinde duracağımızı bildirmiştik. O sözümüzü yerine gelinyoruz.» zabıtleri de vardı. Fransız amirali bunlara haber göndererek herhalde harbolacağını. vazifelerini bırakarak gelmelerini bildirdi. Onlar hemen gittiler. Evvelce, limandan çıkarak açıkta demirlemeyi ve harb yap;lacaksa enginde yapmayı teklif etmiş olan Çengeloğlu Tahir Paşa itidalini muhafaza ediyordu. Fakat Muharrem Bey kendi hizmetindeki Fransızların gidişlerinden telâşa düştü; Fransız amiraline bir tercüman gönderdi: Sabiha Gökçen Pariste çıkan Le Journal gazetesi, bir tayyare filomuzun Parisi ziyaret edeceğini haber vermekte ve bu münasebetle yazdığı bir makalede, bu fılonun kumandasının Sabiha Gökçen tarafmdan deruhde edıleceğini söyliyerek ezcümle çunları yazmaktadır: Halet Efendinin entrikaları yüzünden Tepedelenli Ali Paşa idam edildikten sonra Mora ihtilâli daha şiddetle de\am etmişti. Birinci Mahmud harblerde artık hiçbir işe yaramıyan Yeniçerileri ortadan «Kemal Atatürk, Türk kadınının kakaldırmış, fakat henüz yerine yeni bir or Ecnebi donanmasınm hal ve harebiliyetini mevzuu bahsettiği zaman daAmerika <Havada uzun muddet kalma» rökorunu kırmava çalışan du kuramamıştı. Mısır Valisi Mehmed ketleri emniyetimızi bozmuştur; limana Lüksemburg Tatılım Mercv'de ima, elinde bu iddıanın canlı bir delili Moodv kardesler iki haftadan fazla bir zamandanberi Springfield, hava may« gecirmekte olan Fransız Cumhur Re Ali Paşanın oğlu İbrahim Paşa karada girmeyiniz! bulunduğunu sövlerdı. Bu canlı delil, on isi M. Löbrön, Lüksemburg büvük dü danı üzerinde dünmektedirler. Bunlarm vıvecekleri kendilerine tayyaredea muvaffakiyetler kazanmış, Yunan ihıilâliBu haber birinciteşrinin on dokuzuncu yedi yasında, güzel, cesur ve zeki bir şesini zivaret etmiştir. Yukarıki resim saıkan bir merdıvenle verilmektedir. Yukarıda: İki kardeşten Hunter Mooni bastırmıştı. Fakat denizde korsanlıklar günü gönderilmişti. Son günlere kadar kızdı. İsmi Sabiha Gökçen. de Düsesle Cumhur Reisini ilk telâki dy (solda). hiç azalmamış, artmıştı. Derya Kaptanı harbe gırmekten çekınen ve daha ziyade 1936 senesinde, Sabiha Gökçen, heleri anında görüvorsunuz. Hüsrev Paşa ile İbrahim Paşa arasında blöf yapan rrüttefik donanma, aym on nüz on yedi yasında olduğu halde Eskida ihtilâf vardı. Denizde de vaziyeti dii beşmci günü Amiral Hayden kumandasınşehirdeki Tayyere mektebine yazıldı. Bir zeltmek ve korsanlıklara son verebilmek daki Rus donanması da gelince cesaret sene sonra pilot şehadetnamesini almıştı. için Hüsrev Paşa azledıldi, onun yerine bulmuştu. İşte yeni Türkiyenin kazandığı ilk reIzzet Paşa tayin olundu. Mora sularındaMüttefiklerin yirmi yedi gemisine karşı kor: Sabiha Gckçenin şahsında, ilk aski donanma kumandanhğı da Çengeloğlu Türk donanması elli üç gemiden ibaretkerî kadın tayyarecive sahib olan AvruTahir Paşaya verildi. O donanma biri ti. Fakat bunların çoğu ufaktı. O devirde pa memleketi Türkiye olcnuştur.» (80), ikisi (74), ikisi (64), üçü (48), gemiler çok zaman bir iki yüz metre uzakOnu (42), on dördü (22), besi (10) ar tan karşılıklı birbirini parçalayıncıya kaEşek yüzünden cinayet toplu 37 gemiden ibaretti. 1827 senesi dar top ateşi açarlardı. Bu ateş saatleıce ağustosunun yirmi ikinci günü dördü (48), sürerdi. Manevranm rolü daha az olan İzmir (Hususi) Çeşmenin Nohudaüçü (22), dördü (10), ikisi ( 6 ) toplu böyle bir harb usulünde gemi sayısı değil lanı köyünde bir eşek, kanlı bir cinayete olmak üzere (13) gemiden ve üç ates ge topçu ve top sayısı mühimdi. Müttefik sebeb olmuştur. Raşid Arslan namında misinden ibaret Mısır donanması da Mu donanmada Türklerden (280) top eksik bir şahıs, eşeğini bir yere bağlamış, faharrem Bey kumandasında olarak Nava ti; fakat bunlar teksif edilmiş vaziyette kat hayvan kazığını sökererk Hasan Yılmazm tsrlasma girmiş, zarar yapmıstır. rin limanına geldi. Böylece Osmanlı do idi. Öyle ki Türklerde (60 80) toplu İki şahıs, esasen ötedenberi geçinemi nanması (1588) top taşıyan (53) gemi beş gemi bulunduğu halde müttefiklerde yorlarmış. Hasan Yılmaz, Raşid Arslanden tesekkül ediyordu. Bu donanmanm bu cinsten on gemi vardı. la kavga etmiş ve kendisme saldırrmş idaresi Mora orduları başkumandanı İbratı,r. İki tarafm on, on beş kişilik aile efMuharrem Beyin notasına müttefik do; Fransa 1870 ağustosunun yıldönühim Paşaya verilmişti. nanma başkumandanı Kodrington şu ce radı da sopa ve taşlarla birbirine gırm ş mü mevasimle kutlulanmıştır. Yukarılerdır. Bu aralık Hasan Yılmazm kardeİngiltere 5000 askerin bulunduğu bir kampa su bastığından kampOn dokuzuncu asrın başlarında Avru vabı gönderdi: ;i Mahmud Yılmaz, bıçakla Raş:d Arsla ki resirr*de Alman Fransız hududu Ben emır almak için değil, emir veryakınında ve 1870 sehidlerinin hatıra taki askerler civar mekteblere nakledılmiştir. Resmimiz su baskımndan pada eskı Yunan medenıyetine ve bilhassa nı vurmuş ve öldürmüştür. sını tebcılen dıkılmiş olan abidenin ö kurtulan askerlerden bir kısmını gösterivor. z edebiyat ve san'atına karşı duyulan hay mek için geldim. Eğer müttefik donanmaGerek katil. gerekse hâdıseye iştirak nündeki merasimi görüyorsunuz. ya bir tek top ateş ederse Türkler mahvo^anlık hastalık derecesine çıkmıştı. Bu edenlenn kâffesi yakalanmışlardır. yüzden Mora ihtilâli her taraftan teşvik lacaklardır. Bana böyle bir fırsatın verilgörüyordu. Bu arada ihtilâlcilere yardım mesıne esef etmıyeceğım. ülle kaldırmada yeni dünya Donanmaya ertesi gün saat on üç buiçin gönüllü olarak gelenler çoktu. Meşrekoru yapıldı hur Ingılız şairi Lord Bayron bunlardan çukta harbe hazır olmasını, kendi gemisiAlman sampiyonlarından Rihter iki biridir ve Misolonki de hastahktan ölmüş un arkasından limana girilmesini emretti. kolla muntazam 100 kilo kaldırmak suNavarin Iiınam Mora yarımadasının tür. Viktor Hügo'nun da ihtilâli takdis egarbi cenubisindedir; eski adı (NeoKar retile yeni dünva rekoru yapmıstır. Eski den şiirleri vardır. dünva rekoru 97 kilo beş yüz gram'a AIbrahim Paşanın Morada kazandığı tro) dur. Ağzı garba bakar, burada kalın merıkalı Terry'e aiddi. ve uzun bir dalgakıran halınde Sfakterya muvaffakiyetler Avrupada telâş uyandıradası uzanır. Bu adanın şimalınde gayet dı. Bilhassa bu ihtilâlcileri Osmanlı İmpaBursa spor kulüblerinin dar bir boğaz ve (Eski Navarin Paleo ratorluğunu yıkmak için bir bomba gibi toplantısı Kastro) vardır. Cenubdaki boğaz genişkullanan Rusya bu telâştan istifade fırsatir ve limana buradan girilir. Asıl NavaBursa (Hususî) Şehrimizdeki bütını kaçırmadı. Ayni sene haziranın altıncı rin kalesı bu boğaza doğru uzanan burun tün spor kulübleri heyetleri ValimıZ Regünü LonCVada toplanan İngiltere, Rusda, Sfakterya adasının karşısındadır. fık Koraltanm riyasetinde bir toplantı yaya, Fransa murahhasları, aralarmda bir Çengeloğlunun engine çıkmak fikri ka parak spor isleri ve ihtiyacları üzerinde anla«ma imzaiamıslar, Moranın istiklâlmi bul edılmediğine göre Muharrem Bevin görüsmüşlerdir. Kuvvetli bir spor varlıtasdık etmişlerdi. Bundan başka yedi yılde limana kimceyi sokmıyacağı hakkında ğına malik olan Bursa bölgesinin muhtedanberı devam eden harbe son verilmesi kı tehdıdinı yapmaması Osmanlı donan if spor ihtiyacları tfspit edilmiş ve bunİngiltere Londrada Kraliçe Vıkicin Babıaliye bir nota vermislerdi. Fakat ması kumanda heyetindeki tereddüd ve ara daha verimli bir inkisaf veçhesi ve torya caddesindeki elektrik santrah ciOsmanlı devleti bu notaya «Bizim dahılî Japonya İngiliz ve Amerikan Elçileri halkın nümayişlerini protesanlaşmamazlığı açıkça anlatır. Kaldı ki rilmesi takarrür etmiştir. Geçen hafta bi varmda vuku bulan infilâk pek şıdişlerimize kanşmayınız!» demisti. detlı olmuştur. Bir gaz kacmasmdan to ettıkleri zaman Japon hükumeti bu nümavişlerin «kuru» olduğunu bilİstanbuldan gelen emirde boğazlann tah ten mmtaka birincilıklerinden sonra bir Bunun üzerine İngiliz ve Fransız do kımi ve oradan müdafaa edılmesı bıldrıl müddet spor faaliyeti tatil edılmistir. tevellüd eden bu rjatlama ve onu mü dirmiştir. Yukarıki resımde Tokvo sokaklannda halkın bir nümayişe ha« nanması birleşerek eylulün yirmi beşinci diği halde buna da ehemmiyet verilmemiş Yalnız atletizm ve diğer şubelerde faa teakıb vangmm söndürülmesi cok güç zırlandağı görülüyor. Dikkat edilirse sol köşede bir askerin bu... «kuru» lükle temin edılebilmiştir. 100 kadar mgünü Navarin limanmm dısarısına demir tir. nümavişi tertıb ettiği farkedilivor. (!) liyet devam edecektir. san yaralanmıstır. ledi. İngiliz Amirali Kadrington, Fransız 1827 senesi birinciteşrininin yirmi besinAmirali Rinyi ıle görüştükten sonra İbraci günü Amiral Kodrington un bındığı 80 direk yıkılıyor, güverteyi ölüler dolduru him Paşaya: toplu Asya kalyonu boğazdan limana gir •ordu. Tahir Paşanın gemisi bir enkaz yı İhtilâlcilere karşı açhğmız harbi ke di; Muharrem Bey gemisine bir bisküit ;ını halini almıştı; Muharrem Beyin gesiniz. Çünkü biz onların istiklâllerini ka atılabılecek kadar yakından geçtı; Çen misi de ona benzemiş, üstelik zinciri kesilbul ettık. Eğer dedığimizi yapmazsanız geloğlu Tahir Paşanın gemisi hizasında mişti. Diğer müttefik gemiler arasında da harbedeceğiz; limandan çıkan gemıleri yelkenleri indirdı ve demir attı. Sırasıle harab olanla/ vardı. 74 toplu Cenoa'nın yakalıyacağız! enoa ve Albijan ve Fransız Amiral ge kaptanı çifte gülle çarparak öldü. 64 tonlu Dedi. İbrahim Paşa şu cevabı verdi: misi Siren girdi. Türk donanması dört sıra Fevzi Nüsret büyüük kahramanlık göster Bizi kendi sularımızda gezmekten üzerine at nalı seklinde demirli bulunu dikten sonra ateş aldı, korkunc bir şekilde simsenin menetmeğe hakkı yoktur. Vazi yordu. Müttefikler de onlara muvazi bir patladı. fem dolayısile Adalar denizine gidece vaziyet aldılar. Bu hal o kadar sessiz ve Saat beeş doğru güneş Sfakterya ada ürültüsüz oluyordu ki bir dost devlet fiğim. sının arkasına girerken Türk donanması lo=u diğer bir dost devlet filosunu ziyaret Gidemezsiniz. hiç yılmadan döğüşüyordu. Ateş ve duİbrahim Paşa Fransız Amiralile yüz divor sanılırdı. man bütün gece ,gittikçe yavaşlıyarak deİngiliz Dartmut gemisinden indirilen 'am etti. Müttefik gemiler ertesi gün geyüze konuştu; maksadlarını anlayınca Istanbula yazdı. O sırada müttefık donanma bir flika bir Türk ateş gemisine demir ye iye kalan yedi sekiz gemiye de ateş verekumandanı Rumlara taarruz etmemek sar rini değiştırmesini bildirdi. Bir rivayate •k limandan çıktılar. e tile Türk kalelerine erzak götürülmesine göre Muharrem Bey gemisinden, bir rıvaBu haber Avrupada yıldırım tesiri yapmâni olmıyacağmı bildirmiştı. Buna rağ yete göre de bir ateş gemisinden atılan ı; her tarafta alkışlar görüldü; fakat İnmen İnebahtı taraflarına erzak götürmek kurşun bu flikadaki İngiliz zabıtini öldür nlızler memnun değıllerdı. Amiral Kodüzere yola çıkarılan gemiler limanın ağ dü Darlmut yaylım ateşi açtı, ayni za ington'u Rusların oyuncağı olmakla, onzındaki İngiliz karakol gemileri tarafmdan manda bir Mısır gemisi Fransız Amiral lara İstanbul yolunu açmakla itham edı gemisi, Siren'e iki gülle sa\urdu, bir kısiyı geri çevrildi. yorlardı; hesab vermek üzere hemen İnİstanbuldan gelen cevabda deniliyordu öldürdü. Fransızlar da top ateşıne balsa ,'iltereye çağrıldı. dılar; her tarafta harb patladı. Tahir Paki: Adalar denızınde Tıirk donanmasınm « Ecnebi amirallerin tehdidlerine al şanın gemisi İngiliz Amiral gemisine bir indirdığı korsanlar meydanı boş buldu dırmayınız. İcab eden gemilerle hemen çok gülleler savurdu. Kodrington ateş lar, hangı bayrağı taşırsa taşısın bütün tıyoîa çıkmız, eğer yolunuzu kesmek ister kesmesi için Muharrem Bey gemisine zabit gönderdi, fakat bu adam da Muhar caret gemilerine hücum etmeğe, onları e!e lerse siz de karşılık veriniz.» ;eçirmeğe başladılar. Zararları da en çok İbrahim Paşa denize çıkmaktan çefon rem Bey gemisinden ateş edilerek öldürül ngiliz, Fransız ve Rus gemilerine doku di; denizcilerle görüştü; gemilerin harbe dü. Bunun üzerine harb büsbütün hızlannuyordu. hazır bulunmadıklan hakkında mazbata dı. İngiltere hükumetinin haklı olduğu bir Navarin limanı top seslerile inliyorJu. yantınp İstanbula gönderdi. Sonra Çendefa daha belirdi. Amiral Kodrington geloğlu Tahir Pasa ile Muharrem Beye: Her tarafta alevler ve beyaz barut dukendisini şöyle müdafaaya çahşıyordu: Müttefik donanmava her zaman manları yükseliyordu. İki taraf da yiğidce Şehir plâjları her gün dolup dolup boşalıyor. Mevsimin hemen en zevkli eğlencelerinden birini teşdöğüsüyorlardı. Bordalar çatırdıyor, di Biz harbetmek istemiyorduk, Türk kil eden plâj ve su, her gün yüzlerce şehirlinin siktcı sıcaklarda biraz hafiflemesini temin d o ^ a davranmavı ihmal etmeyiniz! etmektedir. Dedıkten sonra karaya çıktı; yarımada rekler yıkılıyor, toplar denize yuvarlanı ler sebeb oldular! Bilhassa, son günlerde plâjlara rağbet çok artmıştır. Yukarıdaki resimler, dün muhtelif plâjlarda yıkaFakat mademki harbetmek istemiyoryor. Bazan alevler görülüyordu. İngi'iz n:n ic taraflarına gıttı. nanlarla eğlenenleri göstermektedir.. Mısır donanmasında bir takım Fran'iz Amiralının gemisinde toplar körleniyor, du, limanda ne arıyordu? İSTANBUL P L A I L A R I N D A