21 Haziran 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

21 Haziran 1939 CUMHURİTET Evkaf Eminönünde büyük bir bina inşa ettirecek Belediye, 450 bin liraya yaptırılacak olan bu bina için Balıkpazarı arkasında münasib bir yer buldu 1 urk genclığmın Okuyucu diyor ki bir zaferi [Başmakaleden devam] rüldükten sonra Türk istidadının bu defaki maçlarda bile kendini göstereceğinden emin görünüyordu. Karşı tarafın tabiye ve sevki hakkında kat'î fikirler edinildikten sonra ayni tarzı büyük bir enerji ile tatbik etmenin iyi neticeler verebileceği şüphesiz sayılmalı idi, ve nihayet millî spor böyle milletlerarası karşılaşmalarında spor centimenliğinin bütün şartlarına riayet olunarak gösterilecek dikkat ve gayıetlerde en kuvvetli tekâmül vesilelerini bulurdu. Millî Şefin Türk gencliğinde meknuz olduğuna en kat'î bir kanaatle inandığı kudretli istidadm tezahürünü dün bize Ankaranın Demirspor takımı vermiş oldu, ve onun tayin etmiş olduğu bütün şartlarla: Takımımız oyunu bütün seyircılerin ve hatta karşısındaki dost takımın takdirlerini ve hayranlıklarını davet edecek bir centilmenhk mükemeliyetile oynadı. Bir gün evvelki maçta dost takımın oyun tarzlarına Demirspor pek nüfuzlu nazarlarla dikkat etmiş ve bundan kendisinin takib edeceği hareket hattını çıkarmıştı. Bütün oyunun devammca takımımızı terkib eden genclerin hepsi, sonuna kadar, yorulmak bilmez bir enerji ile ve behemahal muvaffak olmak azmile oynadılar. Böyle olunca da bittabi hakikaten bütün memeketin uzun müddet övünerek anacağı bir muvaffakiyet elde etmiş oldular. Dört başı mamur denilecek bir kusursuzlukla temin olunan bu muvaffakiyete bir muzafferiyet diyebiliriz. Demirsporun örnek ittihaz edilmeğe lâyık bu parlak oyununu zevkle ve heyecanla seyreden otuz bin kişi arasında Başbakan Doktor Refik Saydamla îngiliz Büyük Elçisi yanyana beraber bulunuyorlardı. Başvekilimizin memnuniyet ve iftiharınm dost Büyük Elçinin oyunculanmıza aid çok samimî takdirlerile teyid edildiğini söylemekle 19 mayıs stadmdaki dünkü maçm fevkalâdeliğini biraz daha tebarüz ettirmiş oluruz. Nitekim bizzat İngiliz takımının ;efi dünkü oyunla Demirspor takımımızın pürüzsüz muvaffakiyetini defalarla ve en açık ifadelerile tebrik eylemiştir. Memlekette spor hayatı nihayet binnefis devletin işi eline almak suretile atfeltiği büyük ehemmiyet neticesi olarak bütün millete teşmil olunacat Vuyük bir mesele mahiyetini iktuab etmiş olduğu bir, sırada Demirsporun dünkü çok parlak muvaffakiyetli oyununu bu sahada ileri götürülecek büyük ve müspet hamlelerımizin bellibaşlı bir merhalesi sayabileceğimiz kanaatine vardık. Devlet bu işi ele alırken istihdaf olunan gayenin ne olduğunu biliyoruz: Efradı kuvvetli ve çevik bir millet olmak. Türkün tarihi spor envaile doludur. Fakat modern hayatta modern sporlara intıbak etmek de lâzımdır. Maddî kuvvetin manevî kudretlerle teyid ve tezyinini ise tabiî hiç unutmıyacağız. Dünkü güzel ve muzaffer oyunile bütün memleketin memnuniyetini tahrik ve temin eden Demirspor takımını samimiyetle tebrik ederken bu zaferin ayni istidaddaki bütün genchğimize şamil oldugunu söylemek isteriz. Sporda muvaffak olmak için Demirspor bir örnektir: Dıkkatli, çok çalışkan olmak, iyi netice almak için yorulmaz bir enerjıle uğraşmak ve bütün bunlar içinde centilmence hareketi ön safta tutmak. Dün iftiharla şahidi olduğumuz parlak manzaraya göre önümüzdeki yıllarda Demirspor ayannda ve belki daha ileri kulüblerimizi ve millî takımlarımızı görebileceğimize aid emniyetimiz tamdır. Karabucak bataklığı Tarsusta, halk için büyük bir tehlike teşkil eden bu batakhk tamamen kurutuldu 4 Şimdi ne olacak ? Bir okuyucumuz anlatıyor: « Anadoluhisar, Kanlıca ve Kandill, dört beş gündenberi susuz kalmıştır. Bunun sebebi, tarihî Göztepe suyunun Çubuklu suyuna karıştmlmasıdır. Halk evvelce bir damacana Göztepe suyu için 12,5 kuruş verirken şimdi ayni miktar karışık suyu 25 kuruş ödeyerek almaktadır. Göztepe suytınun fennî tesisatla sıhhî sekilde akıtılması icin icab eden masrafı, bu civar halkı seve seve verecektir. Herhangi bir içme suyu darlığt çekilmesine meydan bırakılmaması icin Göztepe suyunun Çubuklu suyundan ayrılması zaruridir. Anadolu yakasımn en kesif mıntakasmı alâkadar eden bu derde bir hal çaresi bulunmasım rica ederim. • Diploma meselesi Diploma denilen kâğıd parçası değildir. O çok kıymetll bir vesikadır. Onu alamarmş olanlardır ki perde arkasından hezeyanda bulunurlarBir genc hiçbir zaman diplomasına güvenmıyor. O diploma ile şu ıfade edilıyor: «Bu genc su kadar sene şu ilmi tahsil etti. Ilım sahası dahüınde çalışabilmek için verilen anahtarları kullanmasını bıliyor.» Işte her sene, her toplantıda yuzlerce munevver yetiştirmis profesorlerin talebelerln« soylediğı soz de budur: Bu malumat birşey değildir. Ileride çalışmak yollarım size gösterıyor. Modern garb idare hukukunda tecrübe l€r, merhalelerden sonra dıplomaya ıtıbar edılmekle beraber ayni diplomayı hâmıl bulunaniar arasında bir de imtihan şekli konulmuştur. Herhalde adım adım takib ettiğimiz garb hukuku, fena olsaydı bu usulü ittihaz etmezdi. Muarız gazetecl arkadaşlarmız şunu söylemek istiyorlar: «Alaylı dahi olsa mademki emektardır, daha çok tecrübesi vardır. Ervelâ o nasibini almalı. Mektebden mezun olan genc ona takaddüm etmemelidiı. Obürü diplomasızdır fakat işin kurdudur > Bu ihatasız, şümulsüz, ba^makalıb kurdlara iltifat inkılâbcı Turk gencliğinin asla kabul edemiyeceği birşeydir. Umumî menfaat, millî yürüyüş de bu zihnıyetle kabiU telif değildir esasen... Dıplomaya kıymet vermemek maarife kıymet vermemeğe müncer olur. Bir ya bancıya da, bu kültur vesikasına ehemmiyet vermemek neler ifham etmez? Diploma sahlblermin soyliyeceği şudur: Mademki bu, bu kadar kıymetsizdir. Sız de gelinız bir aded almız. Onu almak her vatandaşa verilmiş bir haktu. Kimse, almak Istiyeni bağlamıyor. Nitekim bazı fakültelerde yaşlı, çoluk çocuk sahibl klmseler var ki o beğenilmi yen mukaddes kâğıd parçasmı (tabiî aid olduğu ilmin anahtarlanyla birlikte) al mağa çalışıyorlar. Vâzıı kanun nerede tahsili esas tutacağını, nerede tutmıyacağını ve ihtısasa ehemmiyet vereceğini bilir. Saylav ve belediye intihablanna dair kanunlarda tahsil (yüksek tahsil) şart olmadığı halde devlet mekanizmasını işleten memurun inti hab ve tayininde, nasbmda tahsil şartındaki isabet de bir fikir verebilir. Silsilei meratib diplomaya gore olacaktır Bu îikre hürmet maarife ve tecrübi İdare hukukuna hürmettir. Bir okuyucu Şehircilik mülehassısı, dun Eminönü meydanımn maketi üzerinde Valiye izahat veriyor Şehircilik mütehassısı Prost, Eminönü plânının tanzimi işini ikmal etmiştir. Nafıa Vekâletine gönderilen program tasdik edildikten sonra meydamn tanzimine girişilecektir. minönü meydanında muazzam bir bina yaptırılmak üzere Başvekâletten müsaade istihsal edildığini, 450,000 lira sarfile yapılacak bu binanm inşası için mezkur meydanda yer gösterilmesini rica etmışEvkaf 450,000 liralık bir tir. Belediye, binanm Balıkpazannın arkasına tesadüf eden sahada inşasmı m#bina yaptırıyor Diğer taraftan Evkaf Umum Mü nasib görmüş ve harita üzerinde arsanın dürlüğü Belediyeye müracaat ederek E yerini tespit etmiştir. Japonlar Çinde iki Amerikan fabrikasını yağma ettiler (Baştaraft 1 inci sahifede) tir. Bu müesseselerin idaresi Japon makamatı nezdinde keyfiyeti şiddetle protesto etmiştir. Amerikanın protestosu ' kmı vermemiştir. İngiltere hükumetinin bu hususta ittihaz edeceği tarzı hareket hakkmda Japon hükumetinin zihninde şüphe edilecek hiçbir nokta bırakılmamıştır.» Amirallik makamınm sivil lordu Lle\vellyin, Tientsin civarmdaki suların pek derin olmaması yüzünden oraya «Lowestoft» dan daha ağır bir harb g:misi yollamak imkâm hasıl olmadığım beyan etmiştir. . . . , , Tokyo, 20 (a.a.) Kulangsu'ya serbestçe gida maddeleri gönderilmesine mani olan Japonların bu hareketini Amerika maslahatgüzarı Japon Hariciye Nezareti nezdinde protesto etmiştir. tngiliz elçisi Japon Hariciye Naztrile görüftü = 1 ~ Etrafa ölüm saçan Karabucak Tarsus (Hususî) İçelin en mühim arazisini teşkil eden ve asırlardanberi batakhk halinde bulunan, Tarsus ve köylerini sivrisinek ve sıtma ve ölüme mahkum eden ve şehrin bir saat mesafesinde bulunan Karabucak bataklığmda, Nafıa Vekâleti on birinci daire su işleri başmühendisliğile Orman umum müdürlüoü okaliptüs teşkilâtı elele vererek bataklığın kurutulması için en müessir ve son tedbirleri almış ve tatbik etmeğe başlamış bulunuyorlar. Su işleri daireslnin kanal açan makinesi, bataklığa geniş kanallar açarak batakhk suyunu denıze akıtmakta ve okliptüs teşkilâtı da, ağaclıyacağı arazinin küçük kanallarını, Avrupadan getirttiği hendek makinesile açarak, araziyi geniş kanallara bağlamaktadır. Okaliptüs teşkilâtı hafriyat işine baslıyalıberi kısa zaman zarfında 20,000 okaliptüs fidanı dikmiştir. Nafıa su işlerince, araziye geniş kanallar açılması ve suyun deniz kanaüarı bataklığı ve kurutma faaliyeti na akıtılması ameliyatı yapılmakta v« okaliptüs teşkilâtının ağaclandırma işleri* le birlikte çalışılarak muntazam bir program takib edilmektedir. Mayıs ayı zarfında batakhk araziye dikilrçek üzere Tarsus okaliptüs fidanlığında 200,000 okaliptüs fidanı ihzar edildiği gibi haziran ayı zarfında 300,000 fidan hazırlanmasına azamî gayret sarfedilmektedir. Bu s«ne zarfında asgarî 10,000 dekar arazinin traktörlerle sürülm«si ve asgarî iki milyon fidan dikılmesi için, su işleri başmühendiliğile okaliptüs teşkilâtı sıkı teşriki mesaide bulunuyorlar. Karabucak bataklığmın kurutulmasını ve ağaclandırılmasmı müteakıb her iki Vekâletin teşkilâtı, Tarsusun Aynaz bataklığına geçerek müşterek mesailerini orada teksif edeceklerinden şimdiden memleket halkı her iki dairenin semereli mesailerini alâka ile takib etmektedirler. ingiliz elçisini tehdid Hong Kong 20 (a.a.) Alınan bazı haberlere göre, İngilterenin Çin büyük elçisi Sir Clark, son günlerde tele fonla bazı tehdidler almış ve İngiltere Japonyaya karşı hattı hareketini değiştirmedıği takdirde ölümle tehdid olunmuş tur. Londra, 20 (Hususî) îngîlterernn' Tokyo elçisi bugün Japon Hariciye Nazın Arita ile uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Kabine, yarın sabah M. Çemberlayn'in riyasetinde toplanarak Tokyodaki İngiliz elçisinden gelen malumatı tetkik ve müzakere edecektir. Umumî hapishane binası nihayet yıkılıyor Hapishane binasınm bütün müstemi lâtile yıkıcıya verilerek, üzerinde Adliye Sarayı inşa edilecek sahanın kâmilen temizletilmesi kararlaşmıstır. Tarihî ve mimarî kıymeti, büyük bir kıymeti olan meşhur îbrahim Paşa saraynın bakiyesi de bu meyanda yıkılarak ortadan kaldırılacaktır. Bu mevzuda salâhiyettar bir zat dün kendisile görüşen bir muharririmize demiştir ki: « İstanbulun yeni bir Adliye binasına kavuşmasmı, beyhude yere geciktiren bu harab binanın İbrahimpaşa devrine aid bir kervansaray olduğu tahakkuk etmiştir. Hapishane binasile birlikte, burasınm da yıkılacağı tabiidir. Binanm yıktırılması işi, yakında açık arttırmaya konulacak ve en müsaid şart gösteren müteahhide ihalesi yapılacaktır. Yıkma ve enkazı temizleme faaliyetinia üç ay kadar devam edeceğini tahmin edıyorum. Saha, baştanbaşa temizlendikten sonra, Adliye Sarayı inşaatına başlanacaktır. Ancak mevcud proje üzerinde, yeniden bazı tadilât yapmak lâzım geliyoT. Bu tadilât, binanm cephe kısmma aiddir. İbrahim Paşa kervansarayı yıkılacağı için istimlâk sahasınm Divanyoluna kadar teşmiline lüzum hâsıl olmıyacağım zannediyorum. Adliye sarayının keşif ve projelerini hazırlamış olan mimar Asım; bug'inierde mahallinde bir keşif yaparak, projede ieab eden tadilâtın nelerden ibaret olacağını tespit edecektir. Adliye sarayının önümüzdeki 940 senesi nihayetlerine doğru ikmal edilebileceği umulmaktadır. Adliye mekanizmamızın; muntazam surette işleyebilmesi için, yeni binada, icab eden her türlü tesisat yapılacaktır. Bilhassa mahkeme salonları, dinleyici kütlesini rahatça içine alabilecek derecede geniş olacaktır. Samiler, muhakeme bittikten sonra yeni bir muhakemenin başlamasına intizaren koridorlarda dolaşımıyacaklardır. Adliye saraymda dava takib eden avukatlarm da çalışma ve istirahat yerleri temin edilecektir.» ingiliz konsoloshanesi bu haberi ne teyid ve ne de lekzib etmiştir. Fakat İngiliz Londra 20 (Hususî) Uzakşarktaki Ingiliz ve Fransız donanmaları kumandan diplomatını himaye için ciddî muhafaza ları yann Sıngapur'da toplanarak müşte tertibatı alınmıştır. rek müdafaa programı hakkmda müzakeÇindeki askeri harekât relerde bulunacaklardır. Çin sularmdaki Şuşking 20 (a.a.) Çin Ajansı bilİngiliz ve Fransız donanmaları başku diriyor: mandanları bugün Singapura muvasalat Harbiye Nazın General Hoyingşing, etmişlerdir. Müzakereler bir hafta kadar son iki ay zarfında askerî harekâtm ve devam edecektir. vaziyetin inkişafı hakkmda aşağıdaki beÇin hâdiselerinin sebebi nedir ? yanatta bulunmuştur: Bu devre, içinde, Japonların faaliyeti, Salisburg 20 (a.a.) Burada bir nutuk söyliyen Herbert Morrisson de insan ıhtiyatlarmın çabuk surette tüken mesi ve münakale yollarının uzaklığı do mistir ki: « Japonyanın bize yaptıgı şeyler layısile, azalmıştır. Japon kuvvetleri, yeÇemberlayn'in seleflerini mezarlarında ni efrad bulmak hususunda büyük güç sıçratacak mahiyettedir. Çinde maruz lüklerle karşılaşmaktadır. kaldığımız müşkülât, Hariciye Nazırlı Muhasamata başlandığından 15 mayıs ğında bulunduğu zaman Sir John Simon 1939 tarihine kadar, Japonlar, 964.500 tarafından tatbik edilen kötü rejimin ve insan kaybetmişlerdir. Japon subaylan ve 1931 senesindenberi hükumetin takib et askerleri arasmda bezginlık ve hoşnud tiği haricî siyasetin neticesidir.» suzluk başlamış ve Japon milleti gittikçe Dünya siyasetinden bahseden hatib, fazlalaşan harb yükünün altmda ezilmeksulhu seven bütün hükumetlerin bir araya te bulunmuştur. toplanmasını istemiş ve demiştir ki: Nisan ayı içinde Çinde 827 çarpişma « Bu şekilde bir kombinezon, ta olmuş, 53,845 düşman askeri ölmüş, rihteki kombinezonlann en kuvvetlisi o 1066 kişi esir edilmiştir. Çinliler ganaim lacak ve diktatörlükler daha sakin du olarak 775 at, 2013 tüfek, 99 makinelitüfek, 25 sahra topu, 171 tank ve zırhlı racaklardır.» otomobilile 68,934 kurşun elde etmiştir. Japon kabinesinin içtimat Ayni ay içinde, Çinliler, 104 kasabayı Tokyo 20 (a.a.) Kabine, bu sa bah Avrupada vaziyetin inkisafile alâka geri almış, Japonların elindeki mıntaka dar olmak üzere Tientsin'de hasıl olan larda 90 kılometre ray ve 110 kilometre yol tahrib etmiş, 52 tayyare düşürmüş ve vaziveti tetkik etmiştir. 1 I harb gemisini hasara uğratmıştır. Singapurda mühim bir içtima Parti Grupunda [Baştarafı 1 inci sahıfede] Hariciye Vekili bu meyanda haricî politikamızın seyri hakkında tenevvür etmek istiyen birçok hatibleri de tatmin etmiştir. Meb'uslar, bazı yabancı memleket gazetelerinin, Rumanya ile bu gazetelerm mensub oldukları memleketler arasındaki ihtilâflar hakkında yazılar neşrine Ga fenko'nun Ankara ziyaretini vesile ittihaz eylemelerini, Rumanya için olduğu kadar, Türkiye için de gayridostane telâkki etmişlerdir. Muş meb'usu Hakkı Kılıcoğlu tarafından verılip grup nizamnamesine dahil bulunan ve muhteviyatı itibarile birkaç vekâleti alâkadar eden takririn, takrir sahibi tarafından izahını müteakıb müzakeresine başlamış ve suallerden Tayyare Cemiyetine taalluk eden fıkra, bu hususta söz alan müteaddid hatibler taıafından münakaşa edilmiştir. Takrir sahibile birlikte söz alan diğer arkadaşlara Hava Kurumu Başkanı Şükrü Koçak tarafından Kurum namına cevablar verilmiş ve nihayet kürsüye gelen Maliye Vekili Fuad Ağralı hükumet namına beyanatta bulunup haziran ayından itibaren mahsulâtı arziye ianesi namı altmda şimdiye kadar Hava Kurumu için müstahsillerden alınmakta olan ianenin kaldırılmış olduğu gibi tayyare piyangosunun da hükumetçe bundan böyle Merkez Bankası tarafından idaresi derpiş edıldiğini ve buna mütedair kanun lâyihasmın birkaç güne kadar Büyük Millet Meclisinin müzakeresine arzedıleceğini bildirmiştir. Rumen Hariciye Nazın YUNUS NADt Arnavudlukta vaziyet [Baştarafı 1 inci sahifede] nu, 10,000 nefer, 500 zabit, 100 ağır top, 150 tank ve 500 mitralyözden mürekkebdir. Mussolini'nin teftişleri Hariciye Nezareti homitesi toplandı Avam Kamarasındaki müzakereler Londra, 20 (a.a.) Bı.tler, dün Avam Kamarasında beyanatta bulunarak demiştir ki: « İngiltere hükumeti, Japon makam larının hangi şerait altında olursa olsun ingiliz tebaasmı tevkif veya hapsetmek hak Londra, 20 (a.a.) Hariciye komitesi Tıentsin'deki İngiliz imtiyaz mmtakasmın abluka edilmesi üzerine hasıl olan vaziyeti yeniden tetkik etmek üzere bu sabah Başvekâlet binasmda toplanmıştır. Müzakereler bir buçuk saat sürmüştür. Öğrenildiğine göre Nazırlar ayni zamanda muvaffakıyetle ilerleyen Moskova gb'rüsmelerini de tetkik etmişlerdir. Bolonya 20 (a.a.) Mussolini, Plaisance, Cremone, Parma ve Modene sehirlerini ziyaret ettıkten sonra otomo bille Bolonya'ya avdet etmiştir. Bura dan tayyare ile Rimini'ya hareket etraişMayıs ayı zarfında ise, 838 çarpışma tir. m m AM olmuş, Japonlaıdan 51,891 kışi ölmüş, Sıvasta faydalı yağmurlar 486 kişi esir edilmiştir. Çinliler 836 at, Srvas 20 (Hususî) Gün dönümü 1587 tüfek, 183 makinelitüfek, 13 top, 272 tank ve bir milyon küsur kurşun ga dolayısile beklenen yağmur, bugün mebnaim almıştır. 11 Japon gemisi batırılmış, zulen yağmakta devam ettığinden mahsul 24 tayyare tahrib edilmiş, 66 kilometre vaziyeti geçen yıllara nazaran normal bir ray ve 107 kilometre yol kullanılmaz hale va7İvete girmistir. Halk sevinc icindedir. gehrilmiitir. Bir İngiliz tayyaresi yandı Gafenko, Patrikhaneyi ziyaretten çıkıyor Muhasarada kalan lngilizlere erzak gb'nderildi Londra, 20 (Hususî) Japonlar tarafından abluka edilen Tientsin'deki İngiliz mıntakasında muhasarada kalan İngilizlere bugün ilk defa olarak erzak ve iaşe temin edilmiştir. Japonlar îngilizlerin erzak nakline muhalefet etmemişlerdir. (Baştaralı 1 inci sahifede) Grup Maliye Vekilinin bu beyanatmı tasvib etmiştir. Vaktin gecikmesine bina doğruca Daçya vapuruna dönmüş ve saat en Hakkı Kılıcoğlunun takririnin diğer 19,30 da şehrimizden aynlmıştır. M. Gafenko'nun beyanatı kısımlarının müzakeresi gelecek ruznameEkselâns Gafenko, hareketinden evvel ye bırakılarak riyasetçe celseye nihayet gazetecileri vapurun salonunda kabul e Londra 20 (a.a.) Southampton verilmiştir. derek, Atinayı ziyareti hakkında aşağıNevyork hattına tahsis edilen «ConnemaBir kömür madeninde inf ilâk daki beyanatta bulunmuştur: ra» ismindeki muazzam deniz tayyaresi « Atinanın bize gösterdiği hüsnü SaintCharles «Virginya» 20 ( a . a . ) dün benzin alırken çıkan bir yangın netiSaintCharles civarında bir kömür made kabulün henüz tesiri altındayız. Atina, cesınde tamamile harab olmuştur. İnşa edılmekte olan «Cathay» tayya ninde 16 metre derinlikte vukua gelen bir bizi Ankarada gösterilen hararetli ve karresi bu yaz «Connemara» yerine hizmete inhidam neticesinde üçü ağır olmak üze deşçe kabulü andıran bir şekilde karşıla dı. Öyle anlıyorum ki antantm 4 hükumet re 6 madenci yaralanmıştır. girecektir. merkezinde de müşterek siyasetimize karşı ayni derecede bir bağlılık var. Şımdıki şartlar içinde bu sulhcuyane siyasete, tam bir anlaşma ve tesanüd ve istiklâl dairesinde devam etmenin lüzumu dört hüku met merkezinde de bihakkin takdir edilmektedir. Tamamile sulh emelleri besledigimizin ve tamamile müttehid ve mütesanid olduğumuzun herkesçe bilinmesi faydalıdır.» Bükreş büyük elçjmiz Hamdullah Suphi Tanrıöver de dün ayni vapurla Ru manyaya gitmiştir.