22 Nisan 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

Bulgarlstan ve Balkanlar Yazan s M. F. T. 22 Nisan 1939 CUMHURİYET Bulgar kıtaatı Sofyada bir geçid resminde... Motörlü Bulgar Jsuvvetlerinden bir kısmı. Köseivanofun beyanatında işaret ettiği*Bulgar talebleri» nelerden ibarettir ? Italyanm Arnavudluğu işgâl edcrek Balkan yarımadasmın garb sahiline yerleşmesi üzerine Avrupa politikasının nazarında Bulgaristan hususî bir ehemmiyet kazanmıştır. Çünkü şimdiye kadar altı müstakil devletin yurdu bulunan ve eskiden büyük devletlerin müdahale ve entrikalarından dolayı fena bir şöhret kazanan Balkan lara tekrar bir büyük devletin yerleşmesinin burada yegâne gayrimemnun millet olan Bulgarları tahrik edeceğine ihtimal verilmişti. Balkan yarımadasj nulletleri arasında ahenk ve işbirliği tesisi ve bir gün harice karşı yekvücud bir müdafaa kütlesi vü cude getirmek maksadile teşekkül eden Balkan anlaşmasına Bulgaristanın gir mesine artık imkân kalmıyacağma hük medenler çoğalmıştır. Almanya ile İtalyanın orta Avrupada büyük bir Macar devleti yaratmakta olduklan gibi Balkan yanmadasında da büyük bir Bulgar devletinin kurulacağına ve bu yüzden Yakınşarktaki muvazenenin ve ahengin büsbütün bozulacağma ihtimal verenler günden güne artmaktadır. Bulgaristan Başvekili Köseivanof Sobranya hariciye encümeninde evvelki gün mühim beyanatta bulunarak Bulgaristanın vaziyetini tenvir etmiştir. Köseivanof, her şeyden evvel Bulgaristanın herhangi bir devletle taahhüdde bulunmadığını ve mutlak bitaraflık politikasına devam edereciğini ehemmiyetle kaydederek Bulgaristanın büyük devletlerin şu veya bu blokuna dahil olmadığını temin etmiştir. Bulgar hükumet reisinin beyanatmdaki ikinci mühim nokta Bulgaristanın Balkan Antantına girmeğe hazır bulunduğunu haber vermiş olmasıdır. Lâkin bunun için bir şart koşmuştur: İkinci Balkan harbinde kaybettiği yerlerin kendisine iadesi. Bu yerler, Romanyanın aldığı cenubî Dobrice, Yunanistanın aldığı garbî Trakya ve Yugoslavyanm aldığı Çaribrod havalisidir. Bulgar Başvekilinin beyanatında dikkate şayan bir nokta da Bulgaristan eski yerlerini geri almak için cebir ve kuvvet ve silâh kullanmayip muslihane anlaşma yolunu tutacağını Köseivanofun bildirmiş olmasıdır. Bu beyanat ayni zamanda bütün Parlâmentoyu memnun etmiştir. Çünkü mevcud kanunu esasî mucibince hükumet, Parlâmentoya danışmaksızın herhangi bir devlet veya bir siyasî zümre ile ittifak aktedebilir ve herhangi bir taahhüd altına girebilir. Köseivanof bu salâhiyeti kullanmamış; hatta ileride dahi Parlâmentoy* danışnaaksıza hrhaagüp" taahhüd altına girmiyeceğini vadetmiştifc Bulgaristanın herhangi suretle bitafjrf kalacağı artık tahakkuk etmiş bulunuyor. Komşularile olan meselelerini de sulh ve anlaşma yolile halledeceği ve bunda muvaffak oduğu takdirde Balkan Antantına da gireceği artık bir hakikattir. Bulgaristan iki büyük garb devleti zümresinden birine iltihak edebilir mi ? na tâKi olup çiftçi yetiştirdıği mahsule hükumetin temin etmiş olduğu bedeli almaktadır. Halihazırda hükumetin ehndeki stoklar cihan piyasası fevkınde bir fiatla alındığından harice çıkarıldığı zaman hazine 7ârar edecektir. Gelecek sene buğ day mahsulünün bereketli olması bir nımet değil devlete yeni bir külfet teşkil edecektir. Almanyaya karşı da realist bir tavru hareket gösterilmektedir. Ahiren dağıflfan (nazi) teskılâtı aslında büyük bir hareket değildi. Hakikatte Bulgaristanın haricî siyasetinin öz kaynağı Kral Boristir. İktidarı, kabiliyeti ve ihtıyatkârlığıle maruftur. Etrafındakiler muasırı askerler ile dostlarıdır. Bunlardan en meşhuru mu haliflerin bile hakkında fena söylemedıkleri Ziraat Nazırı Bogrıanof'tur. Başvekil Köseivanof meslekten yeHşmiş bir diplomattır. Basiretkâr bir zattır. En mühim iki devlet adamı Sobranya Reisi Muşanof ve Bulgarların Schacht'ı denilen Bozilof'tur. Bogrianof hem köylünün hayat seviyesini yükseltmek, hem de Bulgaristanı bir memlekete bağlı kalmaktan kurtarmak için istihsalâtı tenevvü ettirmeğe çalışıyor. Bulgar siyaseti Ötedenberi Bulgar haricî politikasının müspet gayesi üç hudud boyunda «kaybet tiği» araziyi geri almak olmuştur. Hiçbir Bulgar kabinesi Balkan Antantına iltihak ederek bu gayeyi açıktan açığa inkâra cesaret edemez. Zira mevcud Balkan hududlarının masuniyeti Balkan misakının başlıca maddesini teşkil etmektedir. Böyle bir şeye cesaret eden kabine kendi memleketinin dahilî emniyetini vahim bir tehlikeye koymuş olur. denizıne mahrec ota.unda tütünile delarak bir serbest mınniz ticareti ve seytaka verebilir. Maayah celbıne mahsus haza Umumî Harbyerleri vardır. Bu!denberi Karadenizde garistanın ise sadece ki Burgaz limanı inAlmanyaya gönde> kışaf etmiş olduğundiği tütünile biraz dan ne burasının ne buğdayı vardır. de Varnanın mühim Bulgar irredentistmenafi noktasından leri Münih konferanBulgaristan deniz tisından sonra taleblecaretinin cenuba doğ rıne yeni bir kuvvet rtı taKvil "edilmes'f hoş vermişlerdir. Bunlar Majcste Bulgar Kjrah Boris görülemez. Macaristanın revizıyonizmi Bulgarların taleblerine bir kat Lâkin mebzul hububat jeris&err çe nubî Dobrice 1878 de toplanan Berlin daha vüs'at veıeceğini ümid etmışlerdır. konferansında tesis olunan Bulgaristan Lâkin hükumet böyle bir zamanda ne prensliğinin eczasındandı. Bulgaristan filen reviziyonu aramakta ne de arzu etburasını 1913 te ikinci Balkan Harbin mektedir. Meğer ki haricden sağlam bir den sonra Bulgaristanın fırsatcu siyaseti müzaheret göreceğine emin olsun. neticesi olarak Romanyaya kaptırmıştı. Balkanlarda bugünkü miyara göre Cenubî Dobricenin ahalisi çok karışık Bulgaristan devleti iyi silâhlı değildir. tır. Buna aid etnoğrafî tahlilleri birbirin Filvaki Bulgarlar etraflarında yaşıyan Son haberler: Bulgarların taleb ettiği arazi Henüz teeyyüd etmemekle beraber bu sahanın genişliği 7600 Klm. dir S&fyâ 21 (Hususî) Bulgaristan Hariciye komisyonu, eski Başvekil Prof. Çanko ve bütün meb'usların huzurile toplanmış, haricî siyaset hakkında Başvekil M. Köseivanofun verdiği izahatı dinlemiştır. Bulgaristanın Romanyadan iadesini istediği Dobrice toprakları 7600 kilofhetre murabbalık bir sahadır. Maamafih, Bulgaristanın Romanyadan toprak taleblerinde bulunduğu hakkındaki haberler Bükreşte tekzıb olunmaktadır. Bulgar tüccarları, tayyare ianesi olarak 9,000,000 leva toplamışlar ve bu meblâğı Harbiye Nazırına vermişlerdir. Bütün meslekî teşekküller hava kuvvetlerini artırmak maksadile iane dercine devam ediyorlar. Harbiye Nazırı Daskanof, bu ianelerle hava meydanları ve hangarlar vücude getirileceğini söylemi§* tir. Hükumet aleyhinde isnadatta bulunarak memleketın umumî sükununu ihlâle teşebbüs eden 24 kişi muhtelif mıntakalara sürgün edîlmıştır. Bunların altısı kadındır. ROMANVA KOSTENCE NIS RA2GRAD TIRNJOVO Bulgar irredntist'lrinin arzu ve dilek1938 de Bulgaristanın ihracatında AlBURGAZ leri herşeyden evvel cenubî Dobricaya, imanyanın hissesi yüzde 58,8 dir. 1937 de KARA kinci derecede Dedeağaca ve AdalardeAvusturya ile beraber yüzde 47,1 idi. ItBulgar Alman müzakereleri nizi mahrecine, üçüncü derecede de şimhalâttaki hissesi yüzde 51,9 olduğundan Berlin, 21 (Hususî) Hariciye Nadi Yugoslavyanm elinde bulunan MakeBulgaristanın 720 milyon Leva kredisi zırı Fon Ribbentrop Hitler'in 50 nci yılSLAVYA \ ^ ^ f j donyanın aksamına matuftur. bloke edilmiştir. dönümü münasebetile yapılan merasime Son senelerde ikinci ve üçüncü iddiaİngiltere, Bulgaristanın ithalâtınm yüz iştirak etmek üzere Berline gelen Bulgar lar yalnız Makedonya komitacılarında de 4,8 ve ihracatının yüzde 7 kısmına iş heyetini kabul etmiştir. uyuyan bir volkan gibi yaşamaktadır. Fon Ribbentrop, bilâhare Bulgaristan tirak etmiştir. Bunun da başlıca sebebi Bulgaristanın Meb'usan Meclisi Reisi Muşanof ile BulBinaenaleyh bu küçük memlekette AlYugoslavya ile ebedî dostluk muahedesi gar elçisini kabul etmiş ve uzun bir müTURKIVE manyanm iktısadî kuvveti bariz ve âyanakdetmiş bulunmasıdır. Belki bir devleti lâkatta bulunmuştur. dır. Lâkin şimdiye kadar Almanya bu muazzamanın teşvikile sun'î olarak bir Sefirimiz Başveküle görüştü kuvveti siyasette âlet olarak kullanmamışMakedonya ihtilâli çıkabilir. Fakat BulSofya 21 (Hususî) Türkiye sefiri Balkanlar ortasında Bulgaristanın vaziyetini ve Döbriçeyi gösterir harta tır. Lâkin kullanmak isterse, ve Bulgarisgaristanın bu havalide mihver devletleriŞevki Berker, dün öğleden sonra Bulgar nin gözü kapalı aleti olacağını zannetme den çok farklıdırlar. Lâkin şurası pek halklar gibi iyi muharibdirler. Kral dahi tan razı olmazsa Almanya Bulgar tütü Başvekili Köseivanof'u ziyaret ederek ğe hiçbir sebeb yoktur. muhtemeldir ki cenubî Dobricede yaşı ordunun ahvalini, maneviyatmı ve maişe nünden istiğna gösterebilir. Beynelmilel görüştü. Köseivanofun parlamento Ha Bulgaristanın Yunanistanla münase yan Bulgar, Rumen, Türk, Koçu, Ulah tini ıslah ederek sadakatini temin etmiş ticarette Bulgaristanın başka memba; riciye komisyonundakı ızahatından bir kaç saat sonra yapılan bu görüşmeye siyoktur. batı daha giriftir. Çünkü Yunanistan ve saire unsurlardan hiçbiri mutlak ekse tir. Lâkin teçhizatı fenadır. riyeti haiz değildir. M. F. T. yasî büvük ehemmivet verilmektedir. Geçen sene Selânikte Meuilly muaheBulgaristana arazi değilse de Adalar Bulgarlar bu yerler üzerindeki tasar desinin bazı maddeleri tayyedilinciye karuftan mahrum edildikten başka burada dar da Bulgaristan tabiatile gizli olarak yaşıyan vatandaşlannın şimdı jandarma silâhlanıyordu. Simdi de açıktan açığa silar tarafından fena halde hırpalandıkla lâhlanmakta serbesttir. Lâkin münhasıran rını iddia ediyorlar. Hudud değişiklikle Almanyaya muhtac olduğundan eli bağrinde daima böyle şikâyetlerin işitilmesi hdır. Doğru olduğunu tahkike imkân oladettir. mıyan bazı şikâyetlere göre Almanların verdikleri malzeme hem geç gelmekte Bulgaristanın iddiaları hem de matluba pek muvafık bulunmaBulgaristanın cenubî Dobriceye aid maktadır. Lâkin Bulgaristanın dövizi olırkî ve tarihî iddialarına iktısadî talebleri madığmdan başka yerlerden ancak pek de inzımam etmektedir. Bulgaristan ih az malzeme alabilmektedir. racat menabiınin az olmasından ve ecnebi parası bulmakta müşkülât çektiğinden Dobrice şikâyet ediyor. Bulgarlar diyorlar ki: Bulgaristan birdenbire Dobriceyi tekRomanyanın ihrac edeceği mebzul buğ rar eline rçeçirse bile şimdi bulunduğu dayı ve petrolu, Yugoslavyanm kereste malî zorluklardan kurtulacak değildir. Dobricenin münbit arazisinden bir manzara , sini, buğdayını ve madenlerini, Yunanis Bulgaristanda buğday hükumet inhisarıDobrice kırlarında