13 Mart 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Traş Bıçağında POKER Markası ^ T PLA Y «ıl |fll Fevkalâdelik Alâmetidir. eauı S3yi umhuriyet RQOC İSTANBUE CAĞALOĞLU JJdü Telgraf ve mektub adresl: cumhurlyet. Istanbu] Posta kutusu: tstanbuL No. 246 Teiefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrir heyetl: 24298. tdars ve matbaa fcısmı 24299 24290 üseyin Cahid Yalçın rafından tercüme edilen Jacques f J aın\ılJe'ın Fransa tarihi Andre Mauro's'nın ikf cild Fransa tarıln 225, cildlisi 275 Ingiltere taııhı 250, cildlisi 300 Kr. iltere tarihi inci cildleri çıktı. Pazartesi 13 Mart 1939 KANAAT Kitabevi Abide ışınde Israfa Kaçmayalım anisada yapılacak inkılâb abidesi içın açılan beynelmilel musabakay: Fransız heykeltraşlarından Poissonun kazanması üzerine Güzel San'atler Akademisi Direktörü Burhan Toprak gazetemize beyanatta bulunmuştu. Kıymetlı arkadaşımız beyanatında şu fikirleri ileri sürüyordu: Poisson gibi Avrupaca tanınmış bir adamın el!ı bın lıralık bir musabakaya girmesi bize bir ders teşkil etmeli, umumiyetle abideler bahsinde memleketimizin servetine nispetle müsrif davrandığımızı hdtırlatmalıdır. Şimdıye kadar, san'at kıymeti ekseriyetle zayıf düşen eserlere kucak kucak paralar harcadık. Halbuki bu fakir memleketın daha ne mübrem ihtiyacları var. Vilâyetlerimiz, abide hususunda biraz muktesid davranarak, oradan tasarruf edecekleri para ile meselâ mekteb, hastane, yol vesaire yapsalar, Türk inkılâbı için çok daha canlı eserler yaratmış olurlar. KaJdı ki işte görüyoruz, san'at sahasmda en kuvvetli adamları da az masrafla temir. etmek kabildir. Akademi Müdürümüzün yukarıda hulâsa ettiğim beyanatı, Trabzon şehri için yüz kırk bin liralık bir abide üzerinde çalışrnakta olan heykeltraş Nejad Sirel'in âsabma dokunmuş; Burhan Toprağa cevab verıyor: Bir memlekete mekteb, hastane ve kanalizasyon lâzımsa abide de lâzımdır. Ikincisine başlamak için birincilerin tamamlanmasını bekl'yeceksek asırlarca uyuklamamızı istiyorsunuz demektir. Mekteb, şehir, abide, bunların hepsi bir küldür. Hepsini, birden ve ayni zamanda başarmaya mecburuz. Sonra fiat meselesi de doğrudan doğruya masrafla alâkadardır. Kullanılan malzemeye göre elli bin liralık da heykel olur, beşyüz bin liralık da. Şehrin ve meydanın umumî ahengi öyle icab ettiriyorsa masraftan niçin kaçmmah? *}» Madrid'deki boğuşmalar kardeş kavgası imiş! Hükumet merkezinde bulunan bütün komünistler şehir haricine atıldı ve bir kısmı da tevkif olundu ispanya ihtilâlinin son günleri Sağda: Diin Darüşşafakadaki toplantıda bulunanlar ve solda: Talebe İstiklâl margını okuyor îtalyadan çıkarılan Yahudiler ne halde Yahudilerin bir çoğu Fransa, İngihere ve Amerikaya gidiyor Roma 12 (a.a.) Ecnebi Yahudilerin memleketi terketmesi için konulatı altı aylık mühlet, bugün sona ermiştir. $imdiye kadar 12,000 Yahudi memleketi terketmiştir. Pek yakmda 6000 Yahudi daha İtalyan topraklanndan ayrılacaklardır. Darüşsafaka 66 yaşında Yıldöhümü münasebetile dün mektebde büyük merasim yapıldı, genc ihtiyar yüzlerce münevverin iştirak ettiği toplantı çok samimî oldu Dün, Darüşsafaka, kuruluşunun 66 ncı ^yıldönümünü parlak bir surette tes'id etti. Senelerdenberi yurda birçok münevver elemanlar yeriştiren bu kıymetli müessesenin dünkü seneidevriyesinde en ihtiyarından en gencine kadar bütün Darüşşafakalılar bulundular. Konferans salonunun kapısmda, Darüşşafakanın kıymetli müdürü Ali Kâmi, beni güleryüzle salona davet etti. Büyük salon, ihtiyar ve genc yüzlerce Darüşşafakalı ile dolmuştu. Ön sıraları, bu çatı altına çocukken gelen ve münevver bir genc olarak ayrılan, bugün saçları ağarmış, hatta ihtiyarlamış bulunanlar işgal etmişti. Asil simalarında mes'ud bir seneidevriyeyi kutlulamaktan mütevelüd lArkasi Sa. 9 sütun 1 de] Yahudiler Fransaya kaçıyorlar Paris 12 (a.a.) Temps gazetesinın Nice muhabirine bildirdiğine göre muhacerete icbar edilen birçok italyan Yahudileri iki aydanberi gizlice Fransız hududuna geçmektedirler. Muhabir, İtalyan Yahudilerinin himayesi için Nice'de bir komite teşekkül ettiğini ilâve eylemek,j tedir. Ayni muhabire göre tardedilen îtal yan Yahudilerinin büyük bir kısmı Fransaya, Amerikaya îngiltereye ve Şang hay'a gitmektedirler. İspanyadan gelen son resimlerden: Franko kuvvetleri yeni işgal edilen yerlerde halka erzak dağıtıyorlar Maverayierdünde kanlı çarpışmalar oluyor Arab müfrezelerile asi çeteler arasında vukubulan hir musademede 35 kişi öldü, 60 kişi de yaralandı 5j€ îJC Akademî Direktörünün ve heykeltraş Nejadjn fikirlerini okuduktan sonra bu iki arkadaş arasmdaki ayrılığm bir yanlış anlaşmadan ileri geldiğine hükmetmemek kabil olmuyor. Benim okuduğuma göre Burhan Toprak fılân veya falan Türk san'atkânnı değil, abide dikmek hususunda lüzumsuz yarışa girişen bazı vilâyetlerımizi tenkid ediyordu. Heykeltraş Nejad, Trabzon için ısmarlanan yüz kırk bin liralık bir abide üzerinde çalışabilir. Bundan dolayı san'atkâr Nejada itiraz etmek kimsenin aklından geçemez. Belki bu paranın yüz otuz dokuz bin lirası da masraftır. Burhan Toprağın müdafaa ettiği fikir «ayağımızı yorganımıza göre uzatmak» prensipidir. Evet, Türk inkılâbının haşmetini madde halınde tecessüm ettirmek istediğimiz zaman şüphesiz altm ve pırlanta heykeller de diksek gene kâfi bulmayız. Fakat maderrki canlandırmak istediğimiz ruhtur, o halde memleketimizin iktısadî ölçülerini aşmamaya ve kendi yağımızla kavrulmaya dikkat etmeîiyiz. Burhan Toprağın söylediği gibi abide bahsinde fazla tecrübemiz olmadığından şimdiye kadar Avrupalı san'atkârlara yaptırdığımız birçok eserlerde aldandığımız doğrudur. Herhangi iyi bir artistin kabul edebileceği miktardan kat kat üstün fiatlar ikinci üçüncü sınıf adamlara verilmiş ve neticede şehirlerimiz estetik kıymeti düşük birtakım abidelerle süslenmiştir. Meshur Avusturyalı heykeltraş Ambrosi, Taksim abidesi büyüklüğünde bir eseri yirmi beş bin Türk lirası mukabilınde yapabileceğini bana bizzat Bir sulh konferansı mı? Londra 12 (a.a.) Sunday Dis patch gazetesinin bildirdiğine göre Çemberlayn, Londrada bir «sulh konferansı» toplamak tasavvurundadır. Konferansta Avrupayı alâkadar eden başlıca mese lelerle müstemleke ve silâhlan tahdid meseleleri görüşülecektir. Madrid 12 (a.a.) Millî müdafaa meclisi azasından Wenceslas Carillo, radyoda bir nutuk söyliyerek cumhuri yetçilerle komünistler arasındaki müca delenin bir kardeş kavgası olduğunu t3barüz ettirdikten sonra Negrin'in manevî ve kanunî hiçbir nüfuzu kalmadığ: içın millî komitenin mes'uliyetleri deruhde etmek mecburiyetinde kaldığım kaydeylemiştir. Komünîstlerin isyanı insan ve malze mece memleketin zayıf düşmesini intac etmiştir. Kccnünistler ahmakça hareket etmişlerdir. Çünkü bunların vazifelerine devam etmemeleri için hiçbir sebeb mevcud değildir. Halbuki, isyan etmekle mücrim vaziyetine girmislerdir. Cumhu riyetçi İspanyada vuku bulan kargaşa KENDİ KENDİMİZİ lıklar, ancak müşterek düşmanın menfaat[Arkası Sa. 9 sütun 4 tei TENKİD: Matbuat ve Hükumet İSTANBULUN İMARINDA ÎLK ÖNCE js* NELERİN YAPILMASINI İSTİYORSUNUZ? NADİR NADt lArkası Sa. 7 sütun 3 te\ Karısını yaratan adam Arkadaşımız Cevad Sadıkın dört beş gün sürecek olan nefis bir büyiik hîkâyesi İstanbulun hufrelerle dolu olan bir yaya kaldırımı Şehrin imarına tahsis edilen birinci beş milyon liranın nerelere ve ne şekilde sarfedilmesi lâzım geldiği hakkında açtığımız anket, karilerimizin gösterdiği büyük alâka dolayısile daha birkaç gün devam edecektir. Şimdiye kadar aldığımız cevabları sırasile neşrettik, bundan sonra gönderilenleri de memnuniyetle neşredeceğiz. Şu kadar var ki gönderilen cevablar şümullü bir imar ve tanzim fikrini ileri sürmüş bulunsun. mek için mevcud hastanelerimize yeni pavyonlar ilâve etmek. (Gelen fakir hastalarımızm kapılardan tersyüzüne dönmemeieri için). Şişli, Altınbakkal veya Maçkanın münasib bir yerinde asrî bir hastane yapmak. Doğum evlerini fazlalaştırmak, çocuk vefiyatmı asgarî hadde indirmek için çocuk bakımevleri ve çocuklara temiz hava, bol güneşli tozsuzca çocuk bahçeleri açmak. Yollara gelince Prostun plânile açılacak ana caddeleri yaparken ve plâna uygun olan caddeleri muntazam tamir ederken geniş kanalizasyon açmak, elektrik, teiefon tellerini, Terkos ve havagazı borularını mutlaka diğer bir kanal içinden ' [Arkast Sa. 9 sütun 3 ts\ VE Yakında: Yeni romanımız Gazetelerde Tütün Limited şirketi tarafından Kanadaya satılan bir tütün partisinden dolayı doksan veya yüz bin lira zarar husule geldiği ve İnhisarlar Umum Müdürü Mıthat Yenelin bundan dolayı Londraya gittiği hakkında yazılan bazı yazuar üzerine İnhisarlar îdaBir Arab çetesi resinin vaziyeti tavzih eden bir tebliği bizim de dünkü sayımızda yazılmıştır. Amman 12 (a.a.) Askerî müfıe li bir asi çetesile şiddetli muharebeye bı« İnhisarlar Idaresinin tebliği iki noktayı zeler, Maverayierdünün şimalinde silâhlı tuşarak asilerin büyük bir kısmmı imha kafiyetle tespit ediyor: çeteleri takibe devam etmektedirler. Ze etmiştir. Asilerden 35 kişinin öldüğu ve 1: Mithat Yenelin Londra seyahati 60 kişinin de yaralandığı tahmin edil Kanadaya satılan tütünle alâkadar de mal civarında tayyarelerin himayesinde [Arkası Sa. 9 sütun 2 de] hareket eden bir Arab müfrezesi, kuvvet mektedir. ğildir. ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııtıııııııııııııııııııııııınımııııııııııııııııııııııııııııiHiıııııııııııııııııı 2: Kanadaya satılan tütün işinde de mutad ticarî teamüller haricinde fevkalâde bir vaziyet yoktv/r. Son günlerde Denizbank işleri üzerindeki tahkikat fezlekelerinin de bu işlere taaUuk eden neşriyatın mubalâğalarile zıd salirn neticelerde karar kılmış olduğunu gö'sterir haberler yazılmağa başladı. Hatta, Iktısad Vekâletinin bu tahkikat neticelerini bir tebliğle efkârı umumiyeye bildireceği haberi bile verildi. Bunlar çok iyi şeyler. Hükumetin Prag 12 (a.a.) Yeni Slovak kamatbuatta çıkan yazilarla alâkadar ola binesi, şu suretle teşekkül etmiştir: rak icab ettikçe vaziyetlerin hakikat Başvekil: Sidor lerini söylemesi pek hayırlı olacağı anDahiliye Nazırı: Sokol lasilıyor. Bilhassa bahis mevzuu olan Maarif Nazm: Sidak meseleler bir takım vazifedarların ister Nafıa Nazırı: Stano istemez haysiyetlerini hırpalar şekilde İktısad ve Ziraat Nazırı: Zatko olursa. Maliye Nazırı: Aleksandr Hrunkar Eğer varsa, mes'uliyetlerin hatta az Adliye Nazırı: Gejza Fritz çok şiddetle yerine getirilmesine denilecek söz yoktur. Fakat günahsız vatan Yeni Slovak hükumetinin erkânı Redaşların hak ve haysiyetlerinin korun isicumhurun önünde yemin etmek için ması ve hatta mağduriyetlerinin telâfisi buraya gelmişlerdir. Yalnız eski hükumebaşta hükumet olarak cümlemizin birin te de intisab etmiş olan ve bu sebeble yeci derecede ehemmiyet vereceğimiz bir niden yemin etmesine hacet kalmıyan Simesele olmalıdır. ** dor Bratislava'da kalmıştır. Yeni Slovak kabinesi dün teşekkül etti Slovakyada sükunet iade edildi, yeni kabine, Cumhur Reisi tarafından kabul ve tahlif olundu Tayyare piyangosu Dünkü keşidede kazanan numaraların listesi 9 uncu sahifede Ecnebi matbuat cemiyeti lâğvedildi Cevablar Güzel İstanbulumuzun imarını düşünürken evvelâ yapılması lâzım olan işler, §ehirde yatandalşarın sıhhatini temin et Prag 12 (a.a.) Hükumet Ecnebi Matbuat cemiyetinin bürosunu lâğvetmiş ve bu cemiyetin mürakabesi için bir komiser ve idaresi için de bir komite taym etmiştir» ^ . lArkast Sa, 3 sütun 1 Yeni Slovak kabinesini kabul eden Reisi Chaha