29 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

29 Mayıs 1938 CUMHURÎYET Kırgız halk şairi Canbul Canbay BEYRUT MEKTUBLARl: Aksilikler Hiç bir zaman soğuk kanlılığı elden bırakmayınız! Ev hali bu... Bazan üst üste bir takım aksilikler olur. Eğer bunlar karşısında şaşınr, telâşa düserseniz işi büsbütün sarpa sardırırsmız. Soğuk kaniılıgınızı muhafaza edip onları karşılamak çaresine baş vurursanız bir müddet sonra her şey yoluna girer. fc Kocanızın bu akşam giyeceği el biseyi hafifçe güve yemiş, örücüye götürecek zaman yok... Içindeki fazla bir taraftan iplik sökerek onu hissedilmiyecek bir şekilde örmeğe çalışınız O akşamı savdıktan sonra örüciiye götürüp yeniden daha iyi ördürebilirsiniz. jf Akşam misafir gelecek, elektrik ampulleri kirli, berbad bir halde. Hemen çıkarıp alkole batırınız vc temiz bir bezle kurulayımz. Eğer parlaklıklan büs bütün gitmişse sabunlu su ilc yıkayınızÜzerinde lekeler varsa tirebentin ruhuna batırmız. 5ayed mat bir hale getirmek istiyorsanız soğan kırıntısı ile oğunuz. Fakat bu ameliyeyi eski bir eldivenle yaparsanız ivi olur. Çünkü elinize sinecek soğan kokusunu çıkarmakta müşkülât çe kersiniz. Târ Tam yemeğe oturacaksmız. Mayonezli istakoz veya balık, baş yemeğinizi teşkil ediyor. Ahçı kadın da aksilik bu ya mayonezi donduramamış. Hemen imbiği temizleyip içerisine bir kahve kaşığı sıcak su koyunuz. Onu damla damla akıtarak mayonezi durmamacasma dövüp karıştırmakta devam ediniz. Yüzde doksan dokuz onun tutmasını temin edersiniz. •jf Sıirahilerin içleri sararmış. Derhal içerisine bir çorba kaşığı hardal tozu atıp üzerine sıcak su doldurunuz. Sonra bunu Son Paris modelieri 90 yaşına basan şair, Orta Asyanın en Türklere yaklaşmaya çalışan bir Fransız uşağı: meşhur şairidir Atatürkü sade Hatayda değil, bizzat Kırgızlann halk şairi olarak tanınmış «Biz, Canbul Canbay doksan yaşma girmiştir. burada, Beyrutta görmek isteriz» diyor Bu münasebetle Kırgızlar tarafından yıldönümü merasimle tes'id edılmiştir. Bu şair, Türkistanm şarkında Çu nehri civarında Canbul dağı eteğinde çadırını kurmus Canbay adlı bir göçebe ailesine mensubdur. Gayet şiddetli bir kar fırtınası esnasında dünyaya geldığinden bunun hatırası olmak üzere kendisine mezkur dağın adı verılmiştir. Canbul daha küçük yaşında iken şiir söylemekte büyük bir istidad göstermiştir. 14 yaşında ıken elinde dumbarası yani dümbeleği olduğu halde çadır çadır gezerek eski halk şiirlerini ve şarkılarını söylemeğe başlamıştır. Kırgızların büyük merasimde söyledikleri Cara pasan (Yere basan) denilen ağır ve muhteşem şarkıyı söylemekte büyük kudret gösterdi ğinden pek çabuk Altay dağlarından Volganın cenubuna kadar bütün Kırgız ve Kazah halklan arasında fevkalâde şöhret kazanmıştır. (Kazah bildiğimiz Suriyeyi altüst eden korkumın mahiyeti nedir Beyrutta Martir meydanı Beyrut, 25 mayıt yoktur!» diyorlar. Hatta, halis dostlan Beyrut heyecanh günler geçiriyor. Atatürkün Mersine ve cenub hududlarma doğru bir seyahate çıktığı haberleri buraya gelince, Onun bırdenbire vahim surette hastalanmış olduğu hakkında Fransız kaynaklannın uydurdukları haberler, sigara ateşine dokunmuş balonlar gibi, birdenbire ortadan kayboldu. Bunun yerine başka haberler, şayialar, rivayetler çıkmağa başladı. Bunlarm hulâsası şudur: Kadifeden çok zarif bir akşam elbisesi. Dekolte kısmı tüllerle süslüdür. Yüz lekelerinin tedavisi Güneş lekeleri, çiller ve diğer lekeler yüzün cildi üzerinde ekseriyetle yazm fazlalaşırlar. Bunların kuvvetlenınesinde açık havanın, sıcağın ve güneşin büyük bir tesiri vardır. Açık sarışınlardan kızıl esmerlere kadar bütün kadınlar bu tehlikeye maruz kalabilirler. Bazı tedbirlerle bu lekelerin hasıl olmamasmı temin etmek, eğer vücud bulmuşlarsa yok edılmelerine gayret eylemek bütün Havva kızlarının sıhhatleri ve güzellikleri namına elzem birşeydir. Bu lekelerin vücud bulmaması veya azalmaları için ahnacak ihtiyatî tedbirler arasında bilhassa yüzü fazla sıcak su ile yıkamamak birinci şarttır. Eğer cildinizin tabiati kuru ise onu kepek suyıle yıkayınız. Bir tas ılık suyun içine küçük bir torba denınunda bir tutam kepek batırmanız kifayet eder. Şayed, cildinizin tabiati yağlı ise ılık su içerisine bir kaç damla benjoin tentürü damlatarak yüzü onunla yıkamak icab eder. Şehirde gezerken yüzü mutlaka iyi cinsten bir krem ve pudra ile haricî tesirIerden muhafaza etmek gerektir. Sayfi yelerde, dağlarda ve deniz kenarlarında bu krem ve pudrayı, cildi güneşten muhafaza edecek süt kremi veya zeytinyağı ile tebdil etmelidir. Pudra sürerken ve makiyaj yaparken bunların yüzünüzün üzerinde gayet ince bir tabaka teşkil etmelerine dikkat eyle meği de ihmal etmeyiniz. Diğer taraftan güneşe maruz kalacak diğer vücud parçalannız hakkında da ayni usulü tatbik ediniz! Diğer taraftan yüzünüzü muhafaza edecek geniş kenarlı bir şapka giymeden kat'iyyen güneşe çıkmayınız! îşte size çilleri azaltacak bir mahlul. Bir şişenin içerisine 225 gram gül suyu, Sakın süblime vesair zehirli maddeler esas tutularak yapılmış ilâclar kullanmayınız! bir başka surahiye boşaltıp temiz sudan geçiriniz. Bu ameliyeyi birkaç defa tekrar ettiniz mi surahi pirüpak olur. "TA' Beceriksiz bir misafir, beyaz örtünüzün yahud dantel tabak altlarınızın üzerine kırmızı şarab döktü, değil mi? Kaşlarınızı çatıp kızmayınız. Sofra kaldırıldığı zaman o kısmı kaynar süte batırınız, derhal leke zail olur. *jf Bunların hepsi yetmiyormuş gibi mutfaktan acı bir feryad işittiniz. Ahçı kadın, kızgın tencereyi devirip elini, yahud başka bir yerini yaktı. Hemen süt kaynatıp soğutunuz, acısı geçinciye kadar yarayı ona batırınız. Sonra da gene sütle ıslatılmış kompres yapıp bağlayı • nız! Şık kıyafetler •^ Çamaşırlar üzerinde hasıl olan teneke pası ve bu cinsten lekeleri çıkartmak için limonla tuz kanştırılarak vücude getijt Siyah veya lâciverd yünlü elbise rilmiş mahlulle ovmak kâfidir. Eğer bir ler gene rağbette. Lâciverdlerin üzerine defada çıkmazsa ameliyeyi birkaç kere siyah parlak biyelerin çok iyi gideceğini tekrar etmelidir. hatırdan çıkarmayımz! •^ Şişe kapağı mantarlan su geçmez •+T Kumaş kemerler çok kullanılıyor.bir hale getirmek için onlan parafin yaHele bunların üzerine dar bir grogren ğına batırmalıdır. Üzerlerinde teşekkül koyarsanız büsbütün şık dururlar. eden hafif tabaka onlan rutubetten mü •^ Bu sene pilili elbiseleri herkes giteessir olmaz bir hale getirir. yiyor. Fakat size tavsiyem, fazla pilili • f Patateslerin pişerken siyahlanma ^ robların yünlüden olmasını tercih ediniz. malarını temin için kaynama suyuna bir Çünkü yünlüler üzerinde pilıler düz dukaşık sirke atmak lâzımdır. Hem bu su rur ve cabuk bozulmazlar. •Jr Diyas;onal kumaslar da çok rağ retle pişmiş patateslerin lezzeti de fazla bet görüyor. Diyagonal etekleri verev olur. Siyah kadife veya yünlü elbiseler üzerine klips, cam ve taş düğmeler kullanmak ve tezyinat koymak çok modadır. İste o çesid kıyafetten güzel bir nümune! Ev kadınına nasihatler Moda notları TAT înce ve nazik çamaşırîarı yıkamak yapması ihmal etmeyiniz. O şekilde daiçin ince kıyılmış sabun elde etmek alelâha güzel durduklan muhakkaktır. Işte, Beyrutta iki gündenberi halk arasında çok hararetli bir şekilde cereyan eden münakaşaların vardığı netice budur. Her nekadar Fransadan doğrudan doğruya ekmek yiyen uşaklar, «Fransa şöyBu kanaatleri takviyeye yarıyan ikinci ledir!», «Fransa böyledir!» diye türlü bir delıl de meselenin örtbas edilmesine şaklabanlıklarla propaganda yapıyorlarEa da onların sözlerine inanan yoktur. doğru bir hareket başlamış olmasıdır. Bu kadar büyük bir mesele, gazetelerHalk Türkiyenin, istediği gün bu işi yapabileceğine kanidir; hem de bu ne • de ilk günlerde gayet ehemmiyetle bahis ticeyi titriyen gönülle bekliyenlerin sayıs: mevzuu olduğu halde, şimdi unutulmuş 50 gram oksijenli su, 5 gram benjoin tenpek çoktur. Hatta, size daha garibini söy gibidir. Bilhassa Fransızlara doğrudan liyeyim: Atatürkün cenub hududlarma doğruya mensub olan gazeteler bu işten, türü koyunuz. Bu losyonla sabah akşam seyahate çıktığı haberleri geldiği günden aradabir ancak iki üç salırla bahsediyoryüzünüzü hafif hafif oğunuz. beri, Fransızların en sadık taraftarları a lar ve işin bir «operet suikasdi» olduğunu Keza 450 gram gül suyu içerisine karasında bile Türklere karşı iltifat bollan tebarüz ettirmeğe çalışıyorlar. tılacak 50 gram gliserinle 5 gram borate Halbuki, bu izah tarzına burada inadı. Beyrut piyasas:nda Türk dostluğunun de soude da ayni vazifeyi görebilir. tahvilleri mütemadiyen yükselmektedir. nan kalmamıştır. Umumî kanaate göre Sakın süblime ve sair zehirli maddeler Bunları satın almak üzere piyasaya hü Fransa, Lübnanı doğrudan doğruya kenesası üzerine yapılmış ilâclan kullanma cum edenlerin başmda da en evvel frenk di idaresi altına almağa karar vermiş ve yınız. Bunlar cildin sıhhati için tehlikeli bu işi de Dr. Şalfun gibi bir serseri elile prestler geliyorlar! olduklan gıbi onları kurutarak buruştu vücude getirdiği teşkil ât vasıtasile tahak*** rur, kızartır, sivilce içinde bırakırlar. kuk ettirmeği düşünrnüştür. Bu vaziyeti gören Komiserlik, Ha Yukarıda tavsiye ettiğimiz mahluller Bir rivayete nazaran bu teşkilât, Frantayda intihabatın sükun içinde (!) ve de gene yüz üzerinde azçok bir tesir yasada birkaç ay evvel meydana çıkarılmış normal bir şekilde (!) devam ettiği parlar. O tesirin mazarratını gidermek ne, Türkiyenin Hatayı işgale teşebbüs olan Cagular teşkilâtile alâkadar imiş. için bu mahlulleri kullandıktan bir müdmeselesine daır resmî bir tebliğ neş Fakat, buna dair delil gösterilemiyor. det sonra yüzünüze kakao yağı kremi sürine mecbur oldu. Buna rağmen böyle bir Yalnız bu teşkilât onun'a alâkadar farrerek onu bir iki saat cildinizde bırakınız! «Dumbaramm nağmeleri tazelendi, neticeyi can ve gönüldeD bekliyenler ve zedildiği zaman işin mes'uliyetini hükuGüneş lekelerini mahirane yapılmış bir Guneşt« yanmış bozkırların semasını tekyahud bu neticeden korkan Fransız uşak mete değil, sağ cenah faaîiyetine atfetmek , rar inletiyor. makiyaj çok defa pek güzel örtebilir. Çilları, bu tebliğe fazla bir kıymet vermiyor kabil olacaktır. Şair Canbulun yüreğindekileri ler de eğer fazla değilse işi mubalâğalı En uzak avullara (Kırgız koyleri) kadar lar. «Türkiye tarafmdan Hatayın askebir şekilde dallanıp budaklandırmıya lü işittıriyor. r? surette işgaline teşebbüs edilip edilmiCihanbeylide bulunan eski zum yoktur. Çok defa çiller gene ve Bozkırlar hep unutunuz! yeceğini bilecek olan herhalde Fransız Cengız Han zamanındanberi geçen devirleri eserler sportmen kızların çehrelerine orijinal bir Buharadan Irgızın kaynaklarına kadar komiserliği değıldir!» diyorlar ve bunu isCihanbeyli (Hususî muhabirimiz cazibe verirler. olan yerlerde tiyenler ümidle beklerken ötekiler de, Yaşıyan Moğol, Kalmok, Ozbek, Karah ve korku içinde, Türklere yaklaşmağa ve den) Cihanbeyli kazasmm Kütoğlu Kırgız Türklerle dostluk yapmağa çalışıyorlar. köyüne bir kilometre kadar mesafede Nihayet kardeş olduklannı öğrendiler Bunlardan bir tanesi bana şöyle söylü bulunan mer'a içinde, yaptıracakları eHep birden birbirlerinin ellerini sıktılar. Kafkasın Elbruz dağmdan Altaym Bedpak yordu: vin taşmı temin eylemek maksadile dalasına (sahrasına) kadar « Inşallah bu haberler doğrudur. toprağı kazmakta olan iki kişi kazdık Asil ve kutsî dostluk nihayet yerleşti> Atatürkü biz sade Hatayda değil, bizzat ları yerde büyükçe bir kovuğa tesadüf Bursadan îstanbula tenezzüh burada, Beyrutta görmek isteriz!» ederek kazmalarını bırakıp tetkikata Bunu söyliyen Fransız uşaklarından bi başlamışlar ve burasmın yontma taş seferi Bursa (Hususî) İstanbulla Mu riydi. Asıl telâş Fransızlar arasındadır. larla yapılmış kemerli bir menfez oldudanya arasında işlemiye başlıyan Trak Bugünlerde Beyruttan Avrupaya müte ğunu görmüşlerdir. Kemerden geçerek vapurıle 29 mayıs pazar günü İstanbu veccihen hareket eden vapurlarda Frandaha içeriye girip tahminen dört metre a bir tenezzüh yapılacaktır. Bursahları sız zabit ve memurlannın ailelerine men[stanbula getirecek olan Trak vapuru sub olanlann miktan artmıştır. Dolaşan murabbamda ve gene muntazam kes o sabah Mudanya iskelesinden hareket rivayetlere göre birçok Fransız zabiti, me taşlardan yapılmış kemeri bulunan edecektir. Bu tenezzühü de Denizyolla Fransız memurları ve tüccarlan, ailele bir hücre keşfetmişlerdir. Bu höcreden n idaresi tertib etmektedir. Geçen hafrini derhal yola çıkarmak üzere alelâcele de gene muntazam kemerlerle daha ita İstanbuldan Bursaya yapılan tenezhazırlanmaktadırlar. Türkiye Hatayı iş çerilere geçilebıleceği görülmüşse de zühe bir mukabele kabilindendir. Se bu adamcağızlar korkarak daha ilerileyahate hükumet erkânı, teşekküller ve gal ettiği takdirde Fransanm gerek Suriyede, gerek Lübnanda müşkül bir mev re gidemeden çıkmışlardır. Daha ile müesseseler müdürleri davet edilmiş kie düşeceğini herkes pek güzel idrak edi rilerde su ile dolu yerler de varmış. Hülerdir. de sabunu peynir ve turb rendesinden geBursalılar pazar günü îstanbulda ge yor. «Türkiye ile mücadele etmek için kumet, burayı, tetkikat için muhafaza çirmekle mümkün olur. Fakat sonra ren zecekler ve akşam gene Mudanya yo Fransa hiç olmazsa 2 milyon askeri sefer altına aldırmış ve bu civarda toprak iber etmeğe muhtacdır. Buna ise imkân, :azısını yasak etmiştir. deyi iyice yıkamayı unutmayın ha! lıle Bursaya döneceklerdir. zam bir şiir külliyatı vücude getirmiştir. Yalnız şiir yaratmaktaki kudretile değil, zemin ve zamana uymakta dahi büyük kabiliyeti olduğundan bugüne kadar hiçbir devirde sırh yere gelmemiş ve daima halk şairi payesini muhafaza etmiştir. Kırgız sahraları geçen yetmiş beş sene içinde def'atle harb sahnesi olmuştu. Bu sıkıntılı zamanlarda halka yegâne eğlence ve teselli veren, Canbul Canbayın dum barası ve bunun ahengine uydurduğu şiirleri olmuştur. Seksen yaşında iken göçebe hayatını terkederek mecburî olarak köy teşkilâtına dahil olmuştur. Fakat gene şairliğini bırakmamıştır. Şairlik hayatmın yetmis beşinci yıldönümünü idrak eden bu halk şairinin ya rattığı eserler yalnız Kırgız şivesinde kalmayıp diğer komşu bütün şive ve dillere tercüme ve tab edilmiştir. Canbul Can bayın şiirleri, Kırgızların sakin bulun dukları yerlerin ucu bucağı olmıyan genisliği kadar vâsi ve şümullüdür. Buna bir misal olarak yazdığı ve çok sevdiği meshur bir manzumeden mealen bazı parçalan aşağıya naklediyoruz: Atatürk, Türk ordusunun başma geçerek Hataya girecek ve Hatay meselesini kökünden halledecekmiş. Bu maksadla Türk hududunda askerle. toplanmış, her şey hazırlanmış. Beyrutun kahvelerinde, umumî ve hususî, her nevi toplantı yerlerinde iki günYünlüden fantezi bir tayyör. Muhtelif denberi herkes bu bahisle meşguldür. Türkiye böyle bir şey yapabilir mi, yapamaz yerleri kabartma broderilerle süslüdür. Kırgız halk şairi Canbul Canbay mı? Bu mevzu etrafında hararetli münakaşalar cereyan ediyor. FranKazaklar değil; Kırgızların bir kısmma sanın büyük kuvvetlerine çok emin olanverilen addır.) 1863 senesinde bu halk lar bile Türkiyenin istediği gün bunu yaşairini bilmiyen Kırgız ve Kazah yoktu. pabileceğine kanidirler. Canbul fevkalâde şöhretine ve para «Dünyanın bugünkü vaziyetinde, Frankazanmasma rağmen bozkırlardaki gö sa, kendi vatanının hududları içinde kençebe hayatını şehirlerin atalet veren zevk ve safahetine tercih eylediğinden hiçbır di evini müdafaa edecek olan Türkiyeye zaman halktan ayrılmamıştır. Bunun için karşı herhangi tarzda bir harb açamaz Kırgızların hemen hemen bir asırlık ta Türkiye, isterse Hataya kollarını sallıya sallıya girer ve mukavemet görürse bir rihine gayet yakından şahid olmuştur. hafta içinde bütün Suriye ve Lübnanı işBu şehadetini her zaman ibda ettiği şiirlerle tesbit etmiştir. Bu suretle muaz gal edebılir!» mız bizi teşvik ediyorlar. «Ne dunıyor sunuz?» diyorlar. Fransızlar bu fikir ve his hareketinden bihaber değildirler. Mütemadi surette yaptıkları propagandalarla halkı teskine ve kendilerini kuvvetli eöstermeğe çalıjmaktadırlar. Bu maksadladır ki büyük bir harb limanı haline getirilmesi için çalışılmakta olan Beyrut limanının genişletilmesi ameliyatının yeni bir safhasımn başlaması münasebetile haziran ortala nna doğru 14 parça modern gemiden mürekkeb bir Fransız filosunun Beyrutu ziyaret etmesi ve karaya 5 bin asker çıkarıp bir nümayiş yapması kararlaştınlmıştır. Filo, orada uzun müddet kalacak ve halka ziyaret ettirilecektir. *** Evvelki mektubumda bahsettiğim Dr. Şalfun meselesine gelince, tahkikat devam ediyor. Meselenin sadece «delilik» le izahı kabil olmadığını gösteren deliller çoktur. Şimdiye kadar bu zümreye mensub olan insanların tesbit edilebilen miktan 700 ü geçmiş olduğu gibi araya Ermeniler de karışmıştır. Kâh sosyalist, kâh komünist ve kâh nasyonaiist geçinen ve ekseriya kendi eline bomba ile para verecek herhangi bir ecnebi devletin elinde komitacılık aleti vazifesini gören Ermeni Hmçakların, Dr. Şalfun tayfasile sıkı alâkaları bulunduğu tahakkuk etmiş ve bunlardan beş on kişi tevkif olunmuştur. Bu hâdise, suikasd tertibatının Fransız ajanları tarafından tertib edilmiş olduğu hakkındaki kanaatleri takvıye etmekte dir.