13 Ekim 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Manevralarda dün alman fotoğraf lar BUGÜN 6 ncı sahifemizde um OndördüDCu yıl sayı: 4820 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrlr heyeti: 24298. tdare ve matbaa tasmı 24299 • 24290 T TANRIVERDi Gişesi 200,000 Lirayı verdi. Tekrar dUn Çarşamba 13 Birinciteşrin 1937 ve böylece bütün gişelerin rekorunu kırdı* eigraf ve mektus aaıea: cumnuriyet, istanbui Posta kutusu: îstanbüi, No 245 Büyük Şef manevralardan ayrılırken kumandanları ve orduyu tebrik etti Manevralardan intıbalar Germencik 11 (Başmuharririmizden, telgrafla) anevralar ehemmiyetli safhalarına doğru süratle inkişaf edıyor ve gittikçe artan bir ehemmiyet kazanıyor. Daha evvel verdiğım telgrafa aşağıdaki malumatı da ilâye ediyorum: 1 Manevranın ikincî günü, iki tarafın da, her biri için çok kritik durumlara girmiş olduklarını arazi üzerinde, azçok toz yutarak, sezdıkten sonra Aziziyedeki tren karargâhımıza döndük. İstirahat için vagonlanmıza girmeden evvel Atatürk bizi akşam yemeğine davet etti. Karar ve tertibatm ne olduğunu bilmiyoruz. Yemek salonunda türlii şeyler konuşmakta iken salon bizce meçhul olan istikamette yürümeğe başladı. 2 Ne oluyoruz? Çok enteresan olan bir meydan muharebesinin yann başlıyacak olan ilk safhalarını yakından görmeğe en müsaid olan yere, Germencik istasyonuna gidiyoruz? denildi. 3 Daha gündıizden içinde binbir yıldmmlar gizliyen kesif, kapkara bulullar, yarın başlıyacak meydan muharebesine iştirakini filen göstermeğe başladı; gibi bir hal önünde idik. Bardaktan boşanırcasına yağmurlanm karşılıkh orduların üzerine serpiyor, ufuklan yakar gibi görünen yıldıranlannı çakıyor. Sanki yarın birbirine saldıracak ordulann manevî kuvvetlerini belki fevkalbeşer kuvvetlerin insan düşünceleri üzerinde yapabileceği tesirleri tecrübe ediyordu. 4 Geçmiş zamanlarda kâhinlere müracaatle, talıh arıyan insanlar, daha \ar mıdır, yok mudur? Onu meydana çıkarmak için bir gayret; denilebilir. 5 Bugünkü Türk milletinin ve onun müspet ilimlerden mülhem olarak yetişmiş bulunan çocuklarının tecrübeli kumandanlarının bu tabiat tecellilerini ne kadar tabiî telâkki ettiklerini ve onun bütün müspet ve menfi tesirlerini gözönünde tutarak her türlü fikrî ve maddî tedbirlerle mücehhez bulunduklanm yarın başlıyacak olan meydan muharebe6İnde, onlar bütün dünyaya ve azimüşşan olan Allaha da göstereceklerdir. 6 İşte biz bu inanla gökten gelen gürültü ve patırtılara hiç de aldırmaksızın yarınki ders verici manzarayı gözlerimizle yakmdan görebileceğimiz yere, Germenciğe trenimizi sürmekteyiz. 7 Germen, Germiyan, Karaman, Germencik; birçok asil Türk sözlerinin ve bir adla anılan kahraman Türk uluslarmın daha yaşıyan ufak bir otağma kavuşmak için ne zevk duyuyoruz, neler hatırhyoruz. 8 Saat 11 dir. Trenimîz Germencik istasyonunun ortalığı ışıklandıran elektrik projektörleri içinde, gökte çakan yıldırım ışıklarma tefevvukunu gösteren bir aydınlık içinde durdu. Artık gökte yıldırım çakmaz oldu, yağmur da hızmı dindirdi. 9 Yerle gök muharebe etse hangisi galib gelir; diye bir sual karşısında düşünür gibi olduk. îçimizden bazılannm düşünceleri gök lehine kaymışsa, biz yer adamlan bu fikirde bulunamıyacağız. İnsan zekâsı şuursuz gökün elbette fevkindedir. Ondan gelen iyilikleri anlıyabildı§i gibi, ondan gelecek olan her türlü fenalıklan dahi reddetmekle beraber onları tesirsiz bırakmak çare ve tedbirlerini bulmakta ondan üstündür. İşte büyuk meydan muharebesi Garbî Anadolu manevralarının maddî ve manevî bu şartları içinde hazırlanmakta devam ediyor. Atatürk Ankaraya dönüyor Italyan notasından sonra Ingiltere ve Fransa yeni tedbirler alıyor Ademi müdahale işi iflâs ettiği için Fransamn Pirene hududunu açarak silâh ve gönüllü de göndermesi mevzuu bahsoluyor Aragon cephesinde tahrib edilen bir şehir Paris 12 (A.A.) Havas ajansın dan: M. Delbos, M. Blum'un de bir müddet iştirakile M. Chautemps ile görüştükten sonra İngiliz sefirile görüşmüştür. Bu görüşmelerin Fransız İngiliz davetini İtalya'nm reddetmesi meselesi üzerinde cereyan etmiş olduğu bedihidir. Fransamn, îngiltere ile tamamen mutabık kalındıktan sonra tesbit edilecek vaziyeti, İngiliz nazırlarının yapacaklan içtimam ertesi günü yani perşembe günü toplanacak olan Nazırlar meclisinde tayin olunacaktır. Şu ciheti tesbit etmek lâzımdır ki, Italya, gönüllülerin geri çağrılması meselesinin Londra komitesine gönderilmesini teklif etmekle meselenin esası sahasmdi vaziyet almıştır. Çünkü Londra komitesji nin meseleyi halletmekten âciz olduğu ta* hakkuk etmiştir. Bu halde mevzuu bah'« solan mesele, Franco'nun lehine olaralc ihlâl edilmiş olan kuvvetler muvazenesinj yeniden tesis etmektir. Bu suretle Pirene hududunun açılmasî meselesi ortaya atılmış bulunuyor. İspanyaya Fransız kuvvetleri göndeM mek faraziyesini de ihtimal haricinde bı< rakmıyarak bu babda ittihaz edileceE olan muhtemel karar, pasaport itası \6 İspanyaya gidecek ecnebi malzemesinin transitinin serbestisi normal rejiminin tesisî ile iktifa edecektir. İArkası Sa. 8 sütun 4 lei Atatürk ve İsmet İnönü otomobille manevralann dünkü safahatını takibe gidiyorlar Harekâtta kat'î netice bugün alınacak Kırmızı taraf taarruza geçti Türk ordusu müdafaada ve taarruzda büyük bir kabiliyet göstermiştir Aydın 12 (Başmuharrirîmizden) Bugün öğleden evvel Celâl Bayarla Millî Müdafaa Vekili Kâzım Özalp ve diğer Vekillerle meb'uslar bir kafile ve Büyük Erkânıharbiye Başkanlığı erkânile diğer yüksek kumanda heyeti azası dığer kafile halinde manevra sahasmın muhtelif aksamma giderek cereyan halinde bulunan vaziyeti yerlerinde ve yakmdan tetkik ettiler. Vaziyet, dün geceden başlıyan esaslı tebeddülle bu sabahtan itibaren yepyeni bir inkişaf safhasına geçmiş bulunuyor du. Sabahtanberi tayyare muharebeleri çok mühim oldu. Germencik havalisine kadar ilerliyen Mavi kıt'alar bu sabahtan itibaren muhtelif mıntakalarda esaslı mukavemetlerle oyalanırken Kırmızıların gerilerinde tecemmü etmiş büyük takviye kuvvetlerinin ihata edici büyük bir taarruzlarına uğramağa başladılar. Netice Mareşal Fevzi Çakmak harekâtı takib ediyor nîn Kırmızılar lehine çok büyük bir za mahal kalmarruş olduğuna hükmederek ferle neticelenmesi artık bir gün meselesi Ankaraya avdete karar vermişlerdir. Bu suretle yüksek hakem heyeti tam bir serhalinde sayılıyor. besti ile vazife görmeğe terkedilmiş oluBüyük Erkânıharbiye BaşKaniIe yükyor. sek hakemler vaziyeti Cumhurreisi Ata Şimdiden tahakkuk eden neticelere götürke arzetmişlerdir. Atatürk, taayyün ere mevzuu pek derin bir vukufla tertib den bu vaziyet üzerine manevra meyda edilmiş olan manevralann icrasında Türk nında kendisinin daha ziyade kalmasına [Arkast Sa. 7 sutun 1 de] Kız talebenin askerliğe hazırlık dersleri Mecburî askerî tedrisat bütün yüksek ve orta I mekteblerde bu seneden itibaren başlıyor Tahsilde bulunan kız talebelere as kerliğe hazırlık dersleri verilmesi hakkında Kültür Bakanlığı ve Sihhıye Bakanlığı ile Genelkurmay arasında takarrür eden esaslar üzerine aşağıdaki hususlar bu seneden itibaren tatbik edilecektir: 1 Yurd muhafazasına hazırlan malarını temin maksadile orta «yedinci sınıfından itibaren» lise, yüksek okul ve Üniversite ve muadillerinde ve muadili olan özel okullarda «Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı» kız talebeler de 1937 1938 ders yılından itibaren askerlik tedrisatma tâbidirler. """"""l Mllllllllll ım IHIIIIIII ||| HMIIIlt Seyid Rıza'nın ilk muhakemesi Sergerde ve avenesi inkâra başladılar Seyid> Rızanın her suale «haşa» diye cevab vermesi diğer suçlulara da sirayet ediyordu Elâziz 12 (Hususî muhabirimiz den) Sergerde Seyid Rıza ve 20 avenesinin muhakemelerine bugün Tunceli Ağırceza mahkemesinde başlandı. Müddeiumutnî mevkiini Hatemi işgal ediyordu. Ve riyaset divanı reis Cemille aza Mehmed ve bir aza muavininden mürekkebdi. Mahkeme salonunda ön sırayı ordu zabitanı işgal ediyordu. Localar ve balkonlar bilhassa kadın samiinle hıncahmç dolmuştu. Kuvvetli bir polis kordonu izdihama güçlükle mâni oluyordu. Saat ikiyi on gece hâkimler heyeti salo na girdi. Mübaşirin ismini çağırması üzerine Seyid Rıza yanında oğlu oldugu halde salona geldi. Kendisini takiben de avenesi yerlerine oturdular. Seyid Rıza oturdugu yerde ikidebir başını avucları içinde sıkıyor ve çok heyecanlı ve endi şeli görünüyordu. Hâkimin «adın ne?» sualine sergerde «adım Rıza» dedi ve derhal ilâve etti: «Yeni adım Bay Rı zadır». Seyid Rıza reisin müteakıb sualerine cevab vererek Hozatlı olduğunu ve rençber ve evli bulunduğunu, çocuk » Kendi kendimizi tenkid: Ayıb! Dünkü nüsHamızda gb'rdünüz: Gaze temiz hem Garbî Anadolu manevraları nin resimlerini en kısa bir zamanda neşretmek, hem de İzmir ve bütün civarına günü gününe gazete yetiştirmek maksadile Devlet Havayolları idaresinden bir tayyare tutmuştur. Bu şekilde şimdiye kadar Türk matbuatında elde edilmemiş bir çabukluk rökorile aldığımız resimleri yani bir gün evvelki resimleri dünkü nüshamızda neşret tik. Nitekim dün manevra sahasındaki fotoğrafçımızın aldığı resimleri de bu~ günkü nüshamızda bulacaksınız. Ancak sabahın saat onunda çıkan <Akşam> (!) gazetesinin bütün bir emekle ve fedakârlıkla getirttiğimiz bu resimlerden iki tanesini basit bir makcs oyunile kendi sütunlarına geçirmekte tereddüd etmemiş olduğunu hayretle ve doğrusu biraz da esefle • gördük. Babıalinin ağırbaşlı bir müessesesi zannettiğimiz *Akşam* m bu bayağı hafijliğe tenezzül etmemesi kendi menfaa tine elbette ki daha uygun bir hareket olurdu. Zira guya gazetecilik yapmak uğrunda kendisine aid olmıyan, üzerinde kendisinin hiçbir hakkı bulunmıyan fotoğraflart gazetemizden habersizce kesip kopya etmelke *Akşam> refiki miz tavsifi güç ve bizim için ağır bir mevkie düşmüş bulunuyor. 2 Devam, smıf geçme ve okuldafi mezun olma hususlarmda D60 talimaU namesile askerlere tahmil edilmiş olaq mecburiyetler kızlar için de tatbik edileı cektir, 3 Ders saatlerî yalniz bu seneyd mahsus olmak üzere tekmil sınıflarda b | talebe için haftada bir saattir. 4 1 9 3 7 1938 ders yılmda, tÎ2 talebe için tertib edilen ve yalniz orta" ehliyetname tedrisatını ihtiva eden 1 y<| 2 programlar tatbik edilecektir: A Program yalniz 7 nci sînıfta.. [Arkası Sa. 7 sütun 8 da] III IIMMIMIf IIIII lllllltlllllllllllllllllllllll I Hllllllif Japon taarruzu bütün şiddetile devam ediyor Nankin'den Şanghay'a gitmekte olan İngiliz sefareti otomobillerine tayyareden ateş açıldı YUNUS NAD1 YARIN Meşhur Türk zaferleri CELÂL DİNCERin dördüncü. yazısı Seyid Rıza lan olduğunu söyledi. Reisin: «Kaç çoBu Mdisenin maddî tarafım Türk cuğun var?» sualine başını sallıyarak: Adliyesine tevdi ettik. «Çocuklarımı ne sorarsın? Onlan sor Manevî tarafıysa daha act bir vazlma» diye cevab vermek istemedi. Fakat yette Türk gazeteciliği için büyük bir reisin ısran karsısında: ayıb olarak ortada duruyor. [Arkası sa. 8 sütun 5 te\ Nankow eteklerinde muharebe (Yazısı »on haberler sütunumuzda)