11 Ağustos 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

11 Ağustos 193? CUMHüBTyET Köylüler arasında bir dolaşma Bir muhaceret tarihini sinesinde yaşatan Çorluda Ihtiyar köylü Balkan Harbini «harb» olarak saymıyor «Koca Rumeli bir kurşun atılmadan elden gitti» diyor Nafıa Vekilİ dün geldi (Baştaraft 1 inci sahlfede) Vekil, bundan sonra İsveç sefiri ve refikasile görüşmüş, onlara da demiştir ki: « Ne güzel m«mlekiniz var! îsveçIiler bu memleketin tam sahibi olacak insanlar. Isveçte gördüğüm hüsnükabulden memnuniyetim fevkalâdedir.» Züccaciye tröstü Alâkadar makamlar tetkikata başladılar Memlekette bir züccaciye tröstünün kurulduğu hakkında yaptığımız neşri yat üzerine alâkadar makamlar bu hususta ehemmiyetle tetkikat yapmakta dırlar. Paşabahçe Şişe ve Cam fabrikası fiatlara zam yapmadığmı ve fabrikamn kumusyoncusu olmadığım bildirmektedir. Halbuki Türkiye züccaciye piyasasma hâkim olan tröst genel ithalât rejiminin tatbikındanberi gerek dahilde imal edilen, gerek haricden gelen züccaciye eşyası fiatlarını yüzde 60 a kadar yükseltmiştir. Şimdi İktısad Vekâletinin bütün dikkatine ve Veklâete yapılan vaidlere rağmen züccaciye tröstü üzerinde müthiş bir ihtikâr mevcud bulunmak tadır. Vâkıa fabrikamn kumusyoncusu yoktur amma, tröst fabrikamn yegâne alıcısı mevkiine ginniştir. Fabrikada her 150 bin liralık sipariş için tröst yüzde 12 iskonto yapmaktadır. Bu vaziyette de tröstün karşısında hiçbir finna dayanamamaktadır. Yeni bir niza vesilesi Almanya, Times'in Londra muhabirinin geri çekilmesini taleb etti IBaştarafı I tnci sahifedel Times gazetesi, Dr. Woesmann'm Hariciye Nezaretine müracaat ederek Almanya hükumetinin vazifesini mezkur hükumetin tasvibine iktiran edebilecek şekilde ifa etmemekte olan M. Norman Ebbruttun geri çağnlarak yerine nasyo nal sosyalizmin resmî haberlerini daha iyi aksettirecek başka bir muhabir gön derilmesini istemekte olduğunun Times gazetesine bildirmesini istemiş olduğu haberini teyid etmektedir. Times gazetesi, Alman muhbirlerinin meslekî faaliyetlerine müteallik esbab dan dolayı değil, meslek haricindeki faaliyetleri dolayısile hudud harici edilmiş olduklarını kaydetmektedir. Ingiltere hükumeti, bu esbabm mahiyeti hakkında tasrihatta bulunmalıdır. Londra 10 (A.A.) Times gaze tesi, Alman gazetecilerinin hudud harici edilmesi meselesinden bahseden başma kalesinde diyor ki: «Oğrenildığine göre, Alman hüku meti, gazetemizin muhabirini sırf nasyo nal sosyalist rejimini tenkid ettiğinden dolayı hudud haricine çıkarmak suretıle bir mukabelebilmisil tedbiri tatbik etmeğe uğraşmaktadır. Eğer muhabirimiz, hudud harici edilecek olursa artık onun yerine Alman hükumetinin arzusuna daha uygun bir başka muhabirin ikame edilmesi mevzuu bahsolamaz.» Diğer taraftan aynî mevzudan baK • seden News Chronicle diyor ki: «Times gazetesinin İngiliz matbuat âleminde hususî bir mevki işgal etmekte olduğuna da şüphe yokcur. Times gazetesi muhabirinin hudud ha* rici edilmesi adeta bir diplomasi hâdisesî çıkarmak demek olur.» Vekilin intibalart Döğeni çeken öküzler ve onları idare eden kUçiik kız Çorluda bulunmaktan ve mevsimin harman zamanı olmasından istifade e derek köyliilerin arasına girmek, on larla görüşmek, ihtiyaclarını, derdlerini dinlemek, faydalı birşey olacakü. Sabah erken kalktık. Gökyüzü henüz mahmurluğunu kaybetmemişti, Köylüler mahsullerinin herlıangi bir yağmur tehlikesine maruz kalmasma meydan venneden onlan ortadan kaldırmak, buğdayım samanmdan ayırmak için çahşıyorlar, diğer bir takım mahsullen de eleklerden geçiriyorlardu Bir har mana girdik. Burada sağlam vücudlü, tunc yüzlü otuz beş yaşlarında bir köylü elinde kalbur susamyağı çıkarılan ufak taneli bir mahsulü kalburluyor, altnuşlık bir ihtiyar etraftaki samanı savttruyor ve küçük sevimli bir kız çocuğu iki öküzün fektiği harmanı çe viriyordu. Bereketli olsun, dedik. EyBugdaylar çuvallara doldurulduktan vallah dediler. sonra çuvallar dikiliyor Nasıl bu sene bereket var mı? Tarla için veriyoruz. Ev için ev thtiyar köylü cevab verdi: velce beş lira alıyorlardı. Şimdi sekize Bu sene rahmet az yağdı. Ancak çıkmış. Yol parasını burada altı lira obire onbir alabildik. Ne yapalım tnına larak kabul etmişler. Çöp ve lâmba pada şükür. rası da alıyorlar. Çalışan adama vergi Bu köylüler Selânik köylerinin mu çok değildir, cevabmı verdi. hacirlerindenmişler. Buraya geleli on thtiyara «Atatürk kim?» dediın. dört sene olmuş yani Lozan muahedesi Büyüğümüz, kumandanımız buramucibince getirilmişler ve yüz elli hane dan geçmiş amma, ne yazık ki, göremebu civara iskân edilmişler, hepsi müsdim, dedi. tahsil haldeymişler. Çorlu bir muhace Kemalle ararmzda şu. mutiavere cereret tarihini sinesinde yaşataıaktadır. yan etti: Burada Balkan Harbi, Büyük Harb Yeni harflerî biliyor musun? mecburî hicretile Bulgaristan ve Ro Okuyor, anlıyorum. Eski harfleri? Bilirdim. Hangisi kolay? Tabiî yenisi kolay. Haîkevine git tim, on günde okumağı öğTendim, dedi. Ve eskiler evvelâ biraz birşey yap mışlar amma sonra ne köylüye, ne de şehirliye bakmamışlar, israfa boğmuşlar diyerek eski ve yeni idare arasındaki farkı izah etmek istedL Musikiyi sever misin? Bazan Halkevinde dinliyoruz. Ben avcıyım. Halkevinin avcılık kısmına girdim. En büyük devlet hangisidir? Amerika büyüktür, diyorlar. Balkan Antantmı duydun mu? İzahını ister bir tavırla yüzünıe baktı. <Balkanlılarla dost olduk. Ara mızda yapılan anlaşmaya bu isim verilmiştir» dedim. Yüzüme baktı, birşey Biçilen başaklar arabaya yükletiliyor söylemedL Kemal sen askerlik ettin mi? manyadan gelen ırktaşlarımız var. Ke Mübadil olarak geldiğimiz için asnüz bunlar bu muhaceret ayrılıklarını unutmuş ve tamamile kaynaşmış bir kere aîmadılar. Mussolini'yi tanıyor musun? hale girmemişlerdir. Biraz tarih, coğrafyadan bahset Köylünün ismini sorduk: Kemalmiş. Dinc bir Türk tipi. Babası altmış ya mişlerdi. Duyduk. Ya Hitler'i? şında. 0 da sağlam bir adam. Bu ihtiyar hâlâ Selâniğin hasretini çekiyor. «İs Bu Almanlardan bir kısmının başı tanbul güzeldir, fakat Selânik başkay değil mi? dı» dedikten sonra derin bir ah çekti Büyük bir dünya harbi olur mu ve ilâve etti: «Dünya bu.. Günün birin acaba? de belki...» İhtiyar askerlik hayatından Belli olmaz. Büyük Harb de bir konuşurken Balkan Harbinden bahset denbire çıkmıştı. medi. Zira onu muharebeden saymıyor. Bu mes'ud çiftçiye allaha ısmarladık, «Koca Rumeli bir kurşun atılmadan el dedik, bizi salıvermedi. Samanlar araden gitti» diyordu. smdan iki karpuz çıkardı, kesti. Bere Oğlu Kemale vergi vaziyetini sor • ket temenni ederek ayrıldık. Fuad Duyar ium: Istasyonun misafir salonunda matbuat mümessillerini kabul eden Ali Çetinkaya şu beyanatta bulunmuştur: « Yaptığım seyahatten memnunen dönüyorum. Çok ikram ve büyük misafirperverlik gördük.. Nafıa Vekâletinin a lâkadar olduğu bilcümle işler üzerinde, resmî ve hususî müesseselerde tetkikat yaphk. Herşeyi bize açık gosterdiler. Cumhuriyet hükumetinin şeref ve itibanna lâyık bir hüsnükabul gösterildi. «S. M. İsveç Kralile Almanyanın Iideri Hitler tarafmdan kabulüme aid intıbalarım fevkalâdedir. Gerek S. M. Kral, gerek Alman devlet reisinden Büyük Şefim Atatürke selâm ve halisane temenniyat getirmekteyim. Bu şerefli vazifeyi derhal yerine getireceğim. «Ankaraya ne zaman avdet edecegimi şimdiden tahmin edemiyorum. îstan(Baştarafı 1 inci sahifede) bulda Nafıayı alâkadar eden birçok iş bulunarak Japon donanmasının şimdiye ler vardır. Evvelâ bunlarla meşgul ola kadar hususî hiçbir tedbir almamış olducagım.» ttveç Kralı ve Hitler'in telâmlan ğunu ve icab eden tedbirlerin ittihazı huAli Çetinkaya bundan sonra tekrar susunun Changhai suıkasdi hakkında Çin Alman ve îsveç sefirlerile görüşmüştür. makamatile birlikte yapılması emredılmiş Nafıa Vekili dün Atatürk tarafmdan olan tahkikattan sonra tetkik edileceğini kabul edilmiş, İsveç Kralile Alman dev söylemiştir. Changhai hâdisesinîn şimalî Çindeki let reisinin selâmlannı arzetmiştir. vaziyeti daha ziyade vahimleştirmesine Ali Çetinkayamn Essen'de ihtimal verilmemektedir. beyanatt Nafıa Vekili Ali Çetinkaya Alman yadaki seyahati esnasmda Essen şehrinde çıkan «Deutsche Bergwerkszei tung» un muhabirini kabul ederek TürkAlman iktısadî münasebetleri hakkmda şu beyanatta bulunmuştur: « Türk Alman ticaret münase betleri son senelerde pek ziyade genişlemiş,tir. Türkiyenin Almanyaya olan ih racatı 1933 senesinde 37,9 milyon dan ibaretken bu miktar 1936 senesinde 118,5 milyon marka kadar çıkmıştır. Türkiyenin Almanyadan ithalâh ise ayni seneler içinde 36,5 milyondan 79,4 milyon marka yükselmiştir. Türkiye ihraca tının fo 45 i Almanya iledir ve Tür kiyenin alıcılarının en başmda Almanya gelmektedir. 1937 yılımn ilk yansında Türk Alman iktısadî münasebetlerinde daha büyük bir gelişme görülmektedir ve cereyan etmekte olan ticarî müzakereler neticelendikten sonra Türkiye ile Almanya arasmdaki bu müsaid inkişaf daha ziyadeleşecektir.» Ali Çetinkaya bundan sonra Türk demiryollannm mazhar olduğu büyük inkişafa işaret ederek şimdiye kadar yeni yapılan hatların 3000 kilometroya vardığını ve eskiden ecnebi sermaye ile tesis e dılmiş olan demiryollarının satın alına rak Devletin mülkiyet ve idaresine geçtigini söylemiştir. Halihazırda Türkiyedeki demiryollan şebekesinin uzunluğu 7000 kilometrodur ve umum şebeke tulünün 10,000 kilometroya çıkarılması için süratle çalışılmaktadır. Sıvas Erzurum hattı inşaatı devam etmektedir ve demiryolu şebekesinin Irak ve îran sınırına doğru temdidi için 50 milyonluk tahsisat kabul edilmiştir. Demiryollan $ebekesînîn tevsiinde Almanyadan mühim miktarlarda malzeme ahnacaktır. 193738 malî yılı esnasmda haricden 16 milyon liralık yeni lokomo» tif ve vagon almacak olup Vekilin beyanatına göre bu mubayaata Alman fab rikaları ehemmiyetli surette iştirak ede • cektir. Bundan başka Türkiyenin Akdsniz ve Karadeniz kıyılanndaki limanla nnın inşa ve tevsii için de projeler hazırlanmış olup Vekil Ali Çetinkaya Türk limanlarının inşaatında Alman teknisyenlerinin de çalışacağmı ümid ettiğini söy lemiştir. ingiliz hükumeti karartıidan rücu etmiyecek Londra 10 (A.A.) îngiltere hükumetinin Alman gazetecileri hakkmda ittihaz etmiş olduğu karardan rücu et miyeceği ve Times gazetesinin Berlin • deki muhabiri, 14 gün içinde, Berlinî I terke icbar edildiği takdirde yerine ba^* ; ka bir muhabir gönderilmiyeceği beyan olunmaktadır. Büyük Çin ve Japon kuvvetleri karşılaşmak iizere Eğer mukabil tedbir almak lâzımgelirse1 Gazetelerin neşriyatt Londra 10 (A.A.) Times gazetesi, muhabirinin Berlinden çıkarılması hakkında ezcümle şöyle yazmaktadır: «Reich hükumeti eğer hakikaten böyle bir tedbir alacak olursa bu hareketile, Nazilerin medenî hayatm mutad neza ketini diğer milletlerin kabul etn'ği şekilde tatbik etmediklerini söyliyenlere hak vermiş olmaktan başka birşey yapmış olmaz. İngiliz Alman münasebetlerini iyileştirmeğe çalışanlar için bu tedbir hakikî bir darbe olacaktır.» Manchester Guardian gazetesi Times muhabirinin Almanyadan çıkarılmasınm Londrada bir mukabelebilmisil tedbiri olarak değil, Almanya işleri hakkında hakikati söyliyen bir adamdan kurtul mak için bulunmuş bir bahane olarak telâkki edileceğini kaydettikten sonra bazı Almanların Londradaki meslek harici faaliyetleri hakkında şöyle yazmaktadır: «İçlerinde gazeteciler de bulunan bir çok İngilizler Naziler tarafmdan takib edilmekte ve bunlar hakkında raporlar gönderilmektedir. Almanyanın ve nasyonal • sosyalist rejiminin düşmanı addedilen kimseler hakkmda malumat Berlinde günü gününe bir deftere kaydedilmektedir.» Londra 10 (A.A.) Times gazete* sinin Berlin muhabirinin memleketten çıkanlması hakkmda Almanya hükumetî tarafmdan verilen karan tefsir eden Manchester Guardian gazetesinin Lon * dra muhabiri bu mukabelebilmisil tedbi • rinin Ingiltere ile Almanya arasında çı * kabilecek bir hâdiseye başlangıç olamı « yacağmı, çünkü üç Almanm gazctecî sıfatile değil, gazetecilikle hiç alâkasî olmryan bazı hareketleri dolayısile în • j giltereden çıkanldıklannı yazmaktadır. ' Muhabir, ingiliz makamatı, Alman « yanın bu tedbirine karşı mukabil tedbirler almak istediği takdirde bu tedbirleri in * Lhab hususunda Alman makamlan kakadar zorluk çekmiyeceğini, çünkü Berlinde bulunan 15 İngiliz gazetesine mu« kabil Londrada 80 Alman gazetecisi bulunduğunu ilâve eylemektedir. i V Asılsız rivayetler Şanghay 10 (A.A.) Peping Hankeu demiryolu üzerinde Hoanho köprüsünü berhava etmeğe teşebbüs e den altı kişi şimalî Hoanda Sinsiang Çin askerî makamları tarafmdan tevkif edilmiş. ve kurşuna dizilmiştir. 6 suikasdci kurşuna dizildi Changhai 10 (A.A.) Cumartesi günü Nankin'de bir darbei hükumet yapılmış olduğuna dair Tokio'dan gelen haberler, resmî Çin mehafilinde hayret ve infialle karşılanmıştır. Birçok kadın ve çocuklann çıkanlınış olmasına rağmen Nankin şehrinde asayış mükemmeldir. Tokio'dan gelen haberlerde cumartesi günü öldürülmüş olduğu bildirilen Gensral WangChingwel, pazar günü Mareşal ChangKaiChek tarafmdan verilmiş olan ziyafette hazır bulunuyordu. Hatayda yeniden kanli hâdiseler vuku buldu } (Baştarafı l inci sahifede)' Abdullah bu tahkire sükunetle mu • kabele etmiş, fakat mütecavizler teca * vüzlerini büsbütün artırarak sopalarla üzerlerine hücum etmişler, daha sonra yerli askerlerin de müzaheret ve ilti • hakile büsbütün kuvvetlenen müteca » vizler sılâhlarını da kullanarak Abdul* : lah ve maiyeti üzerine saldırmışlardır. : Neticede kanlı bir sokak muharebesî cereyan etmiş ve iki taraftan 15 kişi a* ğır ve hafif olarak yaralanmıştır. Hâdise, Antakyada büyük bir heye • can uyandırmış, iş hayatı ve münaka • lât durmuştur. Vatanilertn Alevî küt • lesi aleyhindeki tahrikleri ve tecavüz • leri gün geçtikçe artmakta ve tehlikell bir vaziyet almaktadır. Çin sularında Amerika harb gemileri Washington 10 (A.A.)' Bahrlye Nezareti, halen Sintas ve Chefoo'da bulunan kruvazörle dört torpito muhribi nin Japonyaya yapacaklan nezaket zi yaretini gayrimuayyen bir zamana tehir etmeğe karar vermiştir. nnı lüzumlu addetmekte ve bunlann Yanresmî mahfiller bu gemilerin her ihtimale karşı Çin sulannda bulunmala hinihacette Amerikan tebaasınm tahliyesini temin edeceklerini söylemektedirler. İzmir fuarmda son hazırhklar Manevralar hazırlığı artıyor tzmir vapurunda hazırlık [Ba§tarafı 1 inci sahifede'] Trakya manevralan münasebetile davet edilen dost memleketler erkânıharbiyelerini Tekirdağına götürecek olan Iz mir vapurunda hazırhklar tamamlanmışbr. Muhterem misafirlerimizin vapurda istirahatleri için hertürlü tedbirler ahn mıştır. Izmir vapuruna Tınaztepe torpitosu nun refakat edeceği anlaşılmaktadır. Peyk torpitosu da dün sabah Gölcüktan limanımıza gelmiş ve Haydarpaşa açık larında demirlemiştir. Izmir vapuru manevralann nihayetlne kadar Tekirdagında kalacaktır. Fuardan bir manzara îzmîr 8 (Hususî) İzmir fuannm açılacağı gün yaklaştığı cihetle, yalmz fuarda değil, bütün şehirde hazırlıklara hız verildi. Belediye İzmirlilere «misafirleri en iyi şekilde ağırlamak için elbirliği yaT)ilmasmı tavsiye eden» beyannameler dağıtıyor. Fuarın geçen seneki ziyaretçileri şehre iki buçuk milyon lira bırakmışlar dır. Bu sefer gelecek olanlann sayısı, daha çok artacağından, Vilâyet ve Belediye, misafirlerin kolaylıkla yer bulmasını temin edecek tedbirler alıyor. Yeniden bir çok evler pansiyon haline getirildi. Otelcilerle Ransenyömen büroları arasında da daimî bir irtibat tesis edildi. Bütün otelciler her sabah boş oda ve yatak miktarını bildireceklerdir. Eğer bu odalardan tutulan olursa tekrar haber verecekler • dir. Böylelikle herhangi bir misafirin boş oda aramak için otel otel dolaşmasma, beyhude araba veya otomobil parası vermesine lüzum kalmıyacaktır. îzmir Belediyesi, şehrin her tarafında göze görünür yerlere, ziyaretçilere hitab eden levhalar da astırmaktadır. Bu lev halarda iri harflerle denliyor ki: «Otel, lokanta, nakil vasıtalan, gezilecek yerler ve diğer ihtiyadarınız hakkındaki sorgu « larınıza, dileklerinize fuar Ransenyöman büroları, polis ve belediye, zabıta memurları cevab vereceklerdir.» Bürolarla, po* lis ve belediyenin bütün telefon numara* ları da levhalara ayrıca kaydedilmiştir, Öğrendiğime göre, İktısad Vekâleti, De« nizyollarından bir geminin, bu sene de, otel olarak kullanılmak üzere, İzmire gönderilmesine karar vermıştir. Fuar dolayısile, İzmire muhtelif tarih» Ierde bir çok seyyah kafileleri gelecektir. Bu arada İngiliz tacirlerinden müteşekkil bir grup da vardır. Trakya manevralarını müteakıb, mü « » şahid olarak bulunan ecnebi misafirleri • • mizin de İzmir fuarını ziyaret etmelerî çok muhtemeldir. Fuardaki hazırlıklara gelince.. Birçok paviyonlann inşaatı tamamen bitmiştir. Bir kısmında dahilî dekorasyona devam ediliyor. Ticaret odalan için de muaz » zam bir paviyon inşa edilmiştir ki daimî oîarak kalacaktır. İzmir vilâyetinin paviyonu da çok güzel bir şekilde hazırlan maktadır. Fuar ağustosun 20 nci cu günü saat 18 de açılacaktır. Adliye Vekili Şükrü Saraçoğlu şehrimize geldi Adliye Vekili Şükrü Saraçoğlu dun İzmir vapurile şehrimize gelmiştir. Adliye Vekilimiz, Müddeiumumî Hıkmet Onat, Kalemi Mahsus Müdürü ve diğer Adliye mensubları tarafmdan karşılanmıştır. Yeni bir beş yıllık plânla birçok mu Erzurum 10 (Hususî muhabirimiz azzam nafıa işlerinin başanlması karar • den) Büyük Trakya manevralanna laşmış bulunmaktadır. Nehir mecraları davetli olan İran askerî heyeti bu ak nın tanzimi, bataklıklann kurutulması ve şam şehrimize muvasalat etmiştir. Heyet, sulama işleri için 31,5 milyon liralık bir şehir haricinde General Zihni ve Vaü tahsisat verilmiş bulunmaktadır. Bundan vekili tarafmdan karşılanmış, şehre gi başka Istanbul üzerinden Avrupa oto rerken Kars kapısmda bir askerî kıt'a ve mobil yollarile irtibatı temin edilecek o bando ile bir bölük jandarma tarafmdan lan şoseler yapılmaktadır. selâmlanmıştır. Türkiye Nafıa Vekili Almanyadaki Heyet yarın yoluna devam edecektir. yeni otomobil yollarının kendisinde bü • yük intıba bırakmış olduğunu, Alman Hırsız ahçı çırağı devlet reisinin en büyük başanlanndan Sirkecide ahçılık eden Abdurrahmaolan bu yolların Alman organizasyonu nın çırağı Hüseyin, ustasına aid bir cenun inceliğini gösteren birer şaheser sa ketle 15 lirayı çalmış ve îzmire kaç yıldığını ve Alman ilim ve fenninin vâsıî mıştı. İzmirde yakalanarak şehrimize geti • olduğu yüksek mertebeyi ispat ettiğini rilen Hüseyin Sultanahmed birinci ceza söylemiş ve inşaatı devam etmekte olan sulh mahkemesine sevkedilmiş ve ya Berlindeki Tempelhof yeni tayyare meypılan muhakeme sonunda 2 ay hapse danının Avrupanın en muazzam tayyare mahkum olmuştur. meydam olacağını ve bütün Avrupa için bir örnek teşkil edeceğini ilâve etmiştir. rin iktısadiyatında da gittikçe büyüyen Ali Çetinkayamn Düsseldorf'dak: *İ>irer rol oynamağa başlıyan yeni Alman «Başaran Millet» adlı sergide dikkatle fabrikasyon maddeleri de kendisinde çok tetkik etmiş olduğu ve diğer memleketle iyi inhbalar bırakmıştır. tran askerî heyeti Erzurumda