9 Ağustos 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHlFELERDE 3 üncüde: Yarının kartalları arasında Abidin Daver 4 üncüde: Hikâye: Hırsız ve çocuk İUıon S. Tanar 5 incide: tstanbulun taşlan: Yedikule M. Turlıan Tan 7 incide: Almanyada genclik kamplan. Kıbtıs mektubları. V.. Ondördüncu yıl sayı: 4756 umhuriyet tSTANBUL CAfiALOĞLU Telgral ve mektub adresl: Cumhurlyet, tstanbul Posta kutusu: îstanbul, No 248 Pa7artooi Q Anııctne rdZdricSI 0 AQUSIOS Telefon: Başmuharrir ve evl: 22368 Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa tosmı 24299 24290 Hayat Ansiklopedis Her eve lâzım ola faydalı bir esefctir Istanbulun modern bir ma'murluğa ulaştırılması işi ıTürkiye Cumhuriyeti devlet ve hükumeti tstanbulun imarı plânının gerçeklendirilme sinde Îstanbul şehrinin yapabilecelkerine kendi kıymetli büyük yardımlarını ilâvede tereddüd etmiyecektir. Büyük Erkânı Harbiye ikinci Reisi dün Çorluya gitti Korgeneral Asım bugiin manevra sahasını gezecek Muhtelif askerî kıt'alarımız manevra sahasında toplanıyor. Müttefik devletlerin Erkânıharbiye Reisleri 13 ağustostan itibaren geliyorlar Ordumuzun büyük manevraları Uzakşark ihtilâfı Çin Millî Müdafaa Mec lisî kararını verdi Japonlar tarafından işgal edilen topraklari istirdad etmek için mukabil taarruza geçilecek T ürkiye Cumhuriyeti devlet ve hükumetinin başaracağı en mühim işlerden biri bu olduğunu takdir etmiyenimiz hâlâ var mıdır acaba? Tabiatin bütün küreiarza merkezlık etmeğe lâyık bir güzellikte yaratmış olduğu bu memleketi şimdıki halinde bırakmak Türkiye Cumhuriyeti devlet ve hükumetinin şanına yakışamaz. Hem bu İstanbulun mamurluğu işi sadece manevî bir vazifeden ıbaret de değildir. Türkiyenin baş tac» olan bu güzel şehir maddeten ve manen en aşağı yarı anavatan kıymetini haiz bir vatan parçasıdır. Avrupa ve Asya kıt'alan kendi kucağında birleşir. Bütün bir imparatorlugun ve hatta bir çok imparatorlukların varhklan onun üzerinde haşrüneşir olduktan sonra bu hazneye şimdi Türk Cumhuriyet rejımi tevarüs etmiş bulunmaktadır. İstanbulsuz fTürkiyenin nekadar eksik ve nekadar yarımyamalak birşey olacağını hepimiz pek kolay anlarız. Istanbulla Türkiye yalnız bütün bir Avrupa değildir, belki bütün bir dünyadır. Onun için en esaslı vazifelerimizden biri olarak biz bütün dünyanın gıpta ile ve hayranhkla temaşa ettiği bu diyan lâyık olduğu mamurluğun son haddine çıkaracağız, bu da bizim hayatı anlayıştaki yeni kabiliyetimizin en parlak örneğini teşkil edecektir. M. Prost gıbi san'atkâr bir üstadm elinde nihayet yakında kat'î şeklmi alacağmı kuvvetle umud etmesek îstanbulun yıllar v« yıllardır ha yapıldı, ha yapılıyor denilegelen plânının insanı verem etmeğe kâfı bir efsane olduğunu söylerdik. Şehrin neresine bakılsa yapılacak iş veya işler bulunduğu görüldükçe ve bunlann hepsi kat'î mahiyetli makul bir plânın ayaküstüne konmasına bağlı sayıldıkça bu plân işi önünde artık sinirlenmeğe başlamamak elde değildir. Her ne hal ise iş nihayet ne yaptığım ve ne yapacağını bilen bir ehliyetin elinde vücud bulmağa başlarmştır diye müteselli olabiliyoruz. Istanbulun imar plânını tanzimle uğraşan zatlarm bu çok ehemmiyetli vazifede bir parçacık istical etmelerini rıca ederiz. Bıze şehri biran evvel imar ederek onu memlekette ve dünyada işgal etmeğe haklı olduğu yüksek mevkie çıkarmakta epeyce geç kaldık gıbi geliyor da onun için. Biran evvel bu işe başlamakta kaybedecek vaktimiz yoktur artık. Türkiye Cumhuriyeti devlet ve hükumeti Istanbulun iman plânının gerçeklendirilmesinde îstanbul şehrinin yapabileceklerine kendi kıymetli büyük yardımlarını ilâvede tereddüd etmiyecektir. Türk maliyesinde şimdiki halde Istanbulun işgal ettiği geHr kaynaklığı nedir bilmiyoruz. Fakat bütün hinterlandile mamur bir İstanbulun yavaş yavaş kendi başına şimdiki bütçemiz kadar bir hasıla rermeğe namzed olduğunu pek iyi biliriz. Tiençin'i işgal eden Japon askerleri bir bina üzerine bayrak dikiyorlar T o k b 8 (A.A.) Domei ajansın lan mevkii.istirdad için mukabil bir ta • dan: arruza gecmeğe karar vermiştir. Çinin millî müdafaa meclisi, ikinci de Japonlar Hankov'dan çekiliyorlar fa olarak Nankin'de toplanmıştır. Mec iştirak edecek motörlü vasıtalar Çorlu istasyonunda Nankin 8 (A.A.) Japonyanın lis, şimalî Çinde Japon kuvvetlerine kar Hankov'daki Japon mahallesinden as karşılandı. General Asım, yapılan ha tir. Burada gün geçtikçe faaliyet artmak şı koymağa ve bu kuvvetlerin Pekin ve kerlerini ve tebaasını geri çekmeğe karar zırlıklar hakkında alâkadarlardan ma tadır. Dün traktörlü ağır topçu livası Tiençin etrafında işgal etmekte olduk lumat aldı. Yann manevra sahasmı do lArkası Sa. 7 sütun 6 da} geldi. laşarak hazırlıkları mahallerinde göre [Arkası Sa. 1 sütun 5 te] cek ve salı günü Istanbula dönecek Manevralara Çorlu 8 (Hususî muhabirimizden) Büyük Erkânıharbiye İkinci Reisi Kor general Asım bugün yanmda askerî er kân olduğu halde buraya geldi. General Salihle diğer erkân ve ümera tarafından Mareşal RydzSmigly eski Tetkikat yapacak olan heyet Erzuruma vardı. muharibleri ittihada davet etti Doğu Üniversitesi de Erzurumda kurulacak Varşova 8 (A.A.) Cracovie'de hükumet erkânile ordu rüesasının huzu rile açılan lejyonerler kongresinde Ma reşal RydzSmigly'nın ortaya atmış olduğu parola şudur: «Kuvvetli bir hükumetin demirden elinde kuvvetli ve sarvetli bir ordu.» Mareşal, Blanie kampında toplanmış olan lejiyonerlere hitaben ve alkış tu fanları arasında Mareşal Pilsudski'nin [Arkası Sa. 1 sütun 6 da] Erzurumda kurulacak büyük iplik fahrikası Lehistanm bugünkü dahilî vaziyeti Sovyetler Amerikaya harb gemileri ısmarlıyor 200 milyon rfolar kıymetinde ve 55 bîn tonluk üç zırhlı satın almacak Amerikadan almacak zırhlılarla takviye edilecek Sovyet donanmasında bir talim yapılırken Kendi kendimizi tenkid: Halâskâr Gazi evi Erzurumdan bir görünüş Bu, ayni adı taşıyan cadde üzerinda bir evdir. Belki hepıniz bu caddenin nerede olduğunu bilmezsiniz: Cadde, ŞışNevyork 8 (A.A.) Nevyork mak istemişse de bu talebi o zaman red • lide Osmanbey mevkiile tramvayın Times gazetesinin bıldirdığbe göre bir dedilmişti. müntehası arasındaki kısımdır. Peki, Halen pazarlık sureti mahsusada te * ev?.. Korkanz bunu da hepiniz bilmi Sovyet komisyonu halen 3 zırhlı inşası için müzakerelerde bulunmaktadır. şekkül etmiş bir Amerikan kumpanyası • yorsunuz, ve bilmemekte haksız deyılŞimdiki halde yalnız 16 pusluk 9 top nın delâletile yapılmaktadır. siniz. Çünkü bunu sıze, bize, hepimize lu 35,000 ton hacminde bir zırhlının inbildiren yoktur. Sıparişin bedeli 100 ile 200 milyon şası müzakere edılmekte ise de Sovyet dolar arasında tehalüf etmektedir. Biraz acı da olsa anlatayım ve anlaAyni gazeteye göre satın alma keyfi» yınız bari. Atatürk, ilk mütareke ayla hükumeti ceman 16 pusluk 30 toplu 3 zırhlı satın almak tasavvurundadır. rında bir müddet İstanbulda kalmış. yeti hakkında itirazlar bertaraf edilmış * şurada, burada ve ezcümle Şişli caddesi Geçen ilkbaharda Sovyet hükumeti tir. üzerinde bir evde oturmustu. Türkün Amerika hükumetinden 2 zırhlı satın al[Arkası Sa. 3 sutun 3 te] IIIIIIIII1III1IIII lllflllllllllllll Mltl t IIIMIIIIIIIIIIKIIIIllllltlllllllllllllM llltllB ve Türklüğün Halâskân, Kurtuluş ve llllllllllllllllllllll II lllt lllllll İstiklâl mucadelesinin plânlanm işte İstanbuldaki bu ikameü esnasında ve ezcümle bu evde kurmuştu. Kavgalar zaferle bıtip dava kazanıl dıktan sonra bu evin bir müze yapıl ması düsunüldu. Zannedıyoruz, Bele diye onu satın aldı ve kapısı hızasında cephesine bir plâka da koydu. O gür>. bugun ev guya muzedtr, fakat kapı&> penceresi sımsikı kapahdır. Bu nasd müzedır, ve bu nekadar feci bir lıım metsizlıktir? Evi. Atatürkün oturduğu zamanın ve onu müze yapmaklığımızı icab ettiren işlerin küçuk, büyük eser ve örnekle rile bezeyerek ve içine de onu dai~ına temiz tutmakla mükellef bılgıli bir bekçi koyarak her gün herkesin ziyareüne açık bulundurmdk icalı etmez mı? Erzurum 7 (A.A.) Erzurumda ku tır. Tahsin Uzer hasbıhalinde Doğuda rulması tasarlanan büyuk ve modern yapılan büyük işlerden ve Ulu Önderın iplık fabrıkası için tetkikat yapmak ü Doğu kapısı olan Trabzonu şereflendırzere Malatya fabrikası müdurile iki melerinin bölgeye bahşettiği dırektif mühendıs şehrimize gelmişlerdir. Es lerden tazimle bahsetmiş ve: kiden merkzde ve civarda yüzlerce ip« Görenek ve telâkki, beşerî tesiri lik tezgâhı çalışan Erzurumun iplik fab altmda tutan büyük kuvvetlerdir. Bu rikası Iğdır pamukları için en yakın iyi nu bir şaz kaidesi olarak kısmen kabul bir satış sahası olacaktır. etsek bile görenek ve telâkkilere artık Dün akşam Belediye salonunda çok yer veremeyiz, buna tahammül ede kalabalık kadın ve erkek dınleyici ö meyiz. Tarıhte telâkkmın en büyük fenunde Umumî Müfettiş Tahsin Uzer nalıklara sebeb olduğunu görduk. Er îstanbul için bütün düşüncelerimiz hep uzun bir hasbıhal yapmış ve sık sık sü zurumda bugün fazla yıkıcılık yapıldığı görülüyor. bu plâna asılmış kalmış duruyor. İstan rekli alkışlarla karşılanan sözleri dın [Arkası Sa. 7 sütun 5 te\ bul şehri dahi ayni zihniyette olmalı ki leyıciler üzerinde iyi tesirler bırakmışlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllililltllllllllltlllMIIIIIIIIII meselâ yanan eski Adliye bınasmm molozları bile hâlâ bir dağ gibi yerinde yığılı anlanmakta olduğunu iddiaya maattees dıkten sonra bizzat kendisi bu ağacları kalmakta devam ediyor. Müze yapılan siif imkân yoktur. O kadar gelışigüzel, o yerlı yerlerine dıkmiştir de. Malumdur ki şimdiki Gülhane parkı eski saray bahAyasofyayı ve civarını yalnız plânla gü kadar kendi haline bırakmışız. Bereket versin parka indık de biraz ne çesinin bir kısmıdır. O saray ancak bu zelleştirebileceğiz diye bekleyip duruyoruz galiba. Dün oralarda dolaşırken san fes alabildik. Ancak yirmi altı yirmi yedi bahçe ıle ve onun içındeki ağaclarla taolan bir mecmuadır. Ne yazık ki ki tamir ettiğimiz Sultanahmed çeşmesi yıllık yeni ağaclar büyüyerek yüzlerce mam nin metruk ve mühmel haline karşı kalbi yıllık koca ağacların içine genc boylannı saray bahçesinin Marmara tarafı şimdi mizden sıcak birşeyin sızdığını duyduk. uzatmışlar ve gümrah yeşilliklerini onla lâhna ve pırasa yetiştiren bostanlardır. Saraym ilk açıklığına girmek için impara rın ulu saflarına karıştırmışlar. îstanbul Amma gam değıl, plânı bekliyoruz, o torlara geçid vermiş olan o şanlı şöhretli Belediyesi bu parka bakıyor. Çayırlar bütün aksaklıkları düzeltecektir. Babı Hümayun şimdi gözümüze ne dap en güzel zümrüdin renklerini gözlerinizin Güzel Sarayburnu parkında zevkle daracık, ne sıkıcı birşey görünüyor. Bu önünde alabıldiğine yayıyorlar. Topkapı gezinırken bahçenin köşesinde bahçenin nur.la beraber bu kapmın iç tarafı bütün sarayının yer yer görünen parçalarından kale duvarlarma yapıştırılmış ahşab sabir imparatorluk tarıhidir, ki neslimizce eklenen heyulâyı bu parkın ağadarı için sarçhane binalarile denizini kapatan eski kıymet ve ehemmiyetinin ka.fi derecede den görmeli. O zaman muhteşem bir ta Tıbbiye mektebi ve diğer levazım amrıh huzurunda olduğunuzu duyarsınız. barlarına birer tekme vurmak ihtiyacını Bina ve ağac. Mımarlık san'atı kendi duymamanız imkânı yoktur. Bunlarla güzellığini bu iki unsurun birleşmesi ahen beraber Sarayburnu Istanbulun güzellik ginde gösterebilir. Büyük Türk mimarları ününü yeniden dünyanın dört köşesine bu hakıkate nasıl inandıklannı kendi yaymak için hep plânı bekliyor. Eski saAtatürk İstanbulu ikinci ve üçüncü eserlerinde göstermişlerdir. Mimar plânı rayı takıben Sarayburnunda denize varan nı çizerken onun bıtmis şeklini binaya saha o kadar ehemmiyetlidir ki burada defa nasıl kurtardı? İkinci sahifemızde okuyunuz. göre muayyen boyda ağaclarla çevreli YUNUS NADI olarak resmetmiştir, ve mimar inşayı bitirlArkası Sa. 3 sütun 3 fe] ^.. Dünkü spor hareketleri Mülâyim İngilizi yendi. Tekirdağlı berabere kaldı. Kürek yarışlarını da Galatasaray kazandı Şanlı bir tarihin yıldönümü Osmanlı Rasputini Pek yakında Mülâyim, İngilizi yenerken [Yazısı 6 ncı sahifemizde]