5 Kasım 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURİYET 5 fidnciteşrîn 1936 Londra matbuatı Irakta ( Şehir ve Memleket Haberleri ] Takas davası İnhisarlarda bir Ticaret Odası vaziyeti iyi görmüyor meclisi toplandı yıllık ıslahat Dün 3 üncü Asliyede da yapılan ıslahat, teşkilât ve yenilik ler hakkında bir rapor hazırlanmıştır. Bu rapora göre, bu ıslahat bir taraftan tütün mamulâtı kalitesinin yükselmesini, diğer taraftan da randımamn rasyonel usullerle arttınlmasını istih daf etmektedir. Idare, kalitenin ıslahına depolardan başlamak lüzumunu hissetmiş ve son sene zarfında memleketin muhtelif yerlerinde bol hava ve bol ışık alan asrî |^tütün bakımevleri inşa ettirmiştir. Bundan başka, Şemsipaşada mevcud tutün deposu civarında 2,5 3 milyon kilo tütün alabilecek genişlikte ve tam manasile asrî bir bakımevi inşasma başlanmıştır. Burada 1000 kadm ve 300 erkeik ameleye mahsus sıhhî şartları haiz yemekhane, sıhhî mutfak, soyunma yerleri, lâvabo, duş salonu, 50 ço cuk için bakımevi, kum havuzunu havi çocuk oyun salonu, 14 yataklı bir hastane, bir eczane yapılmıştır. Yakında İzmirde de bu tarzda bir bakımevinin inşasına başlanacaktır. Bu seneden itibaren tütünün amele tarafından yerde oturarak manipüle edılmesi usulü terkedilmiş, işçilerin üzerinde tütün işlemeleri için hususî masalar ve işçiler için iskemleler yap tırılmıştır. Makinelerle yapılan tasfiye, tütünü içim ve yanma bakımmdan esaslı bir surette ıslah etmiş,, tütünün kalitesi yükselmiştir. Harmanda yapılan mü him ıslahattan biri de harman reçete lerine tamamen sadık kalınması ve nevilerin içiminde istikrarı temin edecek tedbirler alınmasıdır. Ankarada, iklim icabı olarak sigarala rın çabuk kuruyup sertleştikleri ve bu yüzden içimlerinin bozulduğu görülmesi üzerine geçen ağustosta Ankara Başmüdürlüğü binasında asrî terakkılere uygun şekilde (tütün klimatizasyon) tesısatı vücude getirilmiştir. Tuz sahasında da son sene zarfında gösterilen başlıca yenihk Çamaltı tuzlasında, ötedenberi metruk bir halde bulunan değirmenin işlemeğe başlamasıdır. Bu değirmen ince sofra tuzile mutfak tuzunu ayrı ayn istihsal et mektedir. Gerek tütün, gerek içki imaline ya rayan maddelerin mubayaası hususunda doğrudan doğruya müstahsille te ması prensip ittihaz edinen idare, bu sayede piyasada oynadığı nâzim rolüne bu sene de devam ederek müstahsilin menfaatini azamî derecede korumuştur. îzmirde yapılan tecrübelerden müs bet netice almması üzerine geçen sene ve bu sene İzmirin yaş üzümlerinden 1,000,000 kilo kadar mübayaatta bulunulmuştur. înhisarlar idaresi, Türkün millî sporu olan nişancılığı teşvik için Ankarada açtığı atış poligonuna karşı gösterilen rağbeti dikkate alarak bu poligonda büyük bir atış müsabakası tertib etmiş, müsabaka şartlarını bastırdığı broşürlerle memleketin her tarafında ilân ederek halkı bu yarışlara iştirake da vet etmiştir. lanmıştır. 42 maznunu olan bu dava dolayısile dün asliye ceza mahkemelerinin bulunduğu koridorlar birçok meraklılarla dolmuş ve maznunlarla vekilleri salon da yer bulamadıklan için ayrıca sandalyeler ve kanapeler getirilmiştir. Evvelâ mahkemeye gelmiş olan maznunların ilk sorgulan yapıldı. Bundan sonra vazifeyi ihmal ve suiistimal ile yalan yere beyanatta bulunmak suçlarından kendıleri hakkında verilmiş olan lüzumu muhakeme fezlekesi okundu ve maznunlara bu hususta ne diyecekleri soruldu. Maznunlar birer birer fezleke hakkındaki fikirlerini kısaca anlatarak, suiistimalle alâkadar olmadıklannı, ve suçun isnaddan ibaret bulunduğunu söylediler. Müddeiumumî muavini Feridun gel miyen veya kendilerine tebligat yapılmamış olan diğer maznunların celbile, öl müş olduğu bildirilen maznunlardan Yahya hakkında polis tahkikatı yapılarak bu iddianın tevsikini istedi. Bundan sonra maznun vekilleri müekkillerinin iş güç sahibi bulunmalan dolayısile ve tahkikat ta evrak üstünde cereyan edeceği cihetle maznunların her duruşmada mahkemeye celbolunmıyarak vekillerinin hazır bulunmasının kâfi görülmesini taleb etmeleri üzerine iddia makamı da bu fikre iştirak etti. Neticede heyeti hakime gelmiyen maznunlara tekrar tebligat icra sına ve duruşmadan vareste iJlınmalan için maznunlardan bazılarının isteklerinin kabulüne ve muhakemenin bu ayın 25 inci günü saat 14 e bırakılmasına karar verdi. Siyasî icmal Devletler ve Avrupanın yeni vaziyeti ösyö Musolininin Italyanîn Almanya ile anlaştıktan sonra kararlaştırdığı yeni politikayı açık bir surette bütün Avrupaya ve dünyaya anlatmak üzere Milânoda söylediği nutuk son zamanlarm en büyük siyasî hâdisesi olduğundan cihan efkânnı işgalde devam ediyor. Çünkü, her devlet, Berlinde iki büyük faşist devlet arasında gerek kendi aralanndaki meselelerin hallî, gerekse beynelmilel meselelere karşı iki devletin müşterek tavır ve hareket almalan ve gerekse rejim ve içtimaî nizam hakkında tedbirler ittihazı için meydana gelen tam bir mutabakat karşısmda, Avrupanın bugünkü siyasî vaziyetinin değişeceğini takdir ederek yeni bir vaziyet almak mecburiyeti karşısmda bulunu yor. Gelecek pazar, îtalya Dış Bakanının Viyanaya geleceği ve Roma» protokoluna dahil îtalya, Macaristan ve Avusturya Hariciye Nazırlarının ilk defa Îtalya toprakları haricinde bir konferans ak dederek Milâno nutkunda izah olunan yeni hattı hareketi takib için Almanya nın da iştirakile pratik kararlar verileceği cihetle Italyanın yeni politikasına karşı devletler vaziyet almağı geciktirmiyeceklerdir. Kral Faysalla Nuri ve Cafer Paşalar gittikten İstibsal ve imal usullerin muhakemeye başlandı Dün kongreye gidecek sonra cenub komşumuzda istikbal teMikeli 1933 yılında yapılmış olan de yapılan yenilikler takası suiistimalinin muhakemesinekereste sanayiciler seçildi dün bîr istikamet mi abyor? Ticaret Odası meclisi, dün reis vekilînhisarlar idaresinde bir sene zarfın üçüncü asliye ceza mahkemesinde baş lerinden Ziyaeddinin riyaseti altınd yaptığı bir toplantıda evvelâ Ticaret Borsasımn ağustos 936 mizanı kabul edildikten sonra Küçükpazar şubesinin bir sualine verilecek cevab tasdik edilmiştir. Küçükpazar Maliye şubesinin sualine cevaben perakende sovan satanlar dan bakkallara kıyasen yüzde 20 ve parke taşı satanlardan yüzde 25 kazanc vergisi almması muvafık olacağının bildirilmesine karar verildi. Bundan sonra ayın 12 sinde Ankarada toplanacak olan küçük san'atlar kongresine gidecek olan murahhaslar se çilmiş ve kabul olunmuştur. Bu murahhaslar şekercilerden Kâ zım, dokumacılardan Yahya, terziler den Mustafa Salim, yorgancılardan Hasan, fırıncılardan Emin Rıza, ayakka bıcılardan Vahdi, marangozlardan Alâeddin, saraçlardan Vahid, dericilerden Ahmed, lâstikçilerden Hayreddin, madenî eşyadan Mustafa, kuyumculardan Ahmed Celâleddin, bıçakçılardan Mukbil, mücellidlerden Ali Rıza ve işlemecilerden Mustafadır. Kral Faysaltn İstanbulu ziyareti esnasında alınmış resimlerindert Observer gazetesinin siyasî muharriri yazıyor: «Bağdaddan gelecek resmî haberlerin vüruduna kadar Ingılteredeki mehafıl yeni Irak kabinesinin askerî partinin bir megafonu olup olmadığı ve şayed va ziyet böyle çıkarsa tebeddiilâtın İngil tereye karşı takıb olunan siyasette bir değişiklık husule getirip getiremiyeceği hakkında şimdilık fıkir beyan etmekten çekinmektedırler. Hıkmet Süleymanın neşretmiş olduğu beyannamede İngiltere ile dostane mü nasebat idamesinin arzu edildiği hak kındaki kısım; darbei hükumetin sırf dahilî kıymet ifade eden bir hareket olduğunun muhtemel bir delili addolunmak tadır. Maahaza unutulmamalıdır ki Irak harekâtının arkasındaki şahsiyet İngiltere Irak ittifakına hiçbir zaman taraftarlık beslememiş olan General Bekir Sıtkıdır. Bu adam ateşin bir Kürd olup son derece milliyetperver ve kullandığı usullerde de biaman ve zecrî hareket eden bir şahsiyettir. 1933 te 500 Asuri hıristiyanin katlile neticelendiği rivayet olunan seferi tertib eden odur. Daha sonraları kabileler arasındaki nizamsızlıklann da gene o önüne geçmiştir. İngiltere hükumeti Irak dahilinde nizam ve asayişin muhafazsmdan mes'ul olmamakla beraber 1927 tarihli muahede ile Büyük Britanya haricden bir te cavüz vukuunda Irakın müdafaasından mes'ul bulunmaktadır.» Sunday Times te Irak hakkında şu başmakaleyi neşretmiştir: «Iraktaki askerî darbei hükumet umumıyet itıbarıle İngılız menafııni haleldar etmiyeceğe benziyor. Çünkü memleketın refahı ile sıkı alâkası dolayısile bu menafiin hıffetle telâkki edilmiyeceği zan nolunabilir. Maahaza yeni monarşinin süratle bir merkezî Amerika Cumhuri yeti şekil ve mahiyetini iktisab etmekte olduğu da şüphesizdir. Esas sebebler ihtimal ki aynidir. Memleketin seçim şekli büyük mikyasta bir komedidir. Iraktaki monarşi asıl itibarile Emir Faysal ile Nuri ve Cafer Paşalar ve refiklerinin şahsî prestijleri üzerine istinad etmekte bulunuyordu. Bu fikir etrafına Irakın ileri gelen şahsiyetleri de toplan mışlardı. Faysal hayatta oldukça bu kuvvetli bir sistem sayılabilirdi. Halbuki ölümünden sonra vaziyet değişmiştir. İşte böylece yeni Irak ordusu rüesa sının bariz kuvveti ile meydan okuyuşuna karşı sivil hükumete manevî muzaheret dahi gösterilmemiş olduğu meydana çıkmaktadır. Askerî parti elindeki kuvveti son hâdiselerde görüldüğü gibi istimal • den geri durmamıştır. Mevcud tehlike ise yeni inkişaf etmekte olan serbest müesseselerin daha bidayette muvaffaki yetsizliğe ve hakikat olmadan sönmeğe mahkumiyetleridir.» M. Eden, Avam Kamarasında Irak hâdiselerini izah etti Londra 4 (Hususî) Hariciye Nazın M. Eden Avam Kamarasının bu günkü toplantısında Irak hâdiseleri hakkında şu beyanatta bulunmuştur: « Ordu erkânımn teşebbüsile Irakta askerî bir darbei hükumet yapılmıştır. îngiliz hükumeti, samimî bir İngiliz dos tu ve kıymetli bir devlet adamı olan Cafer Elâskerinin katlinden çok müteessir olmuştur. Bağdaddaki elçimiz bu gibi elim hâdiselerin tekerrürüne meydan verilmemesini temin için Irak hükumeti nezdinde teşebbüslerde bulunmuş ve ekalliyetler hukukuna riayet edılmesi hususunda yeni hükumetin nazan dikkatini celbetmiştir. Aldığımız malumata göre, ekalliyetlerin hukukuna riayet edilmektedir ve asayiş temin edilmiştir. İngiliz hükumeti Iraktaki hâdiseleri yakından ve alâka ile takib etmektedir. İngiliz Irak muahedesi ahkâmı mucibince, Irak tamamile müstakil bir devlettir. Son hâdiselerde yabancı bir devletin parmağı olduğuna dair verilen haberler hakkında hükumetimizin malumatı yoktur.» MÜTEFERRtK Yunan toprağından geçen demiryolları Yunan arazisinden geçen Şark De miryollarmın 33 kilometroluk kısmınm idarî vaziyetine aid müzakerelere bir müddet sonra şehrimizde başlanacaktır. Memurların varis tayinleri Ölümlerinden sonra validelerinin ken dilerine varis addedilerek maaş bağ lanmasım istiyen devlet ve belediye memurlarmın 1682 numaralı kanun mucibince sağhklarmda <ben ölünce birinci derecede anam istihkak sahibidir> diye sicillerine kayid düşürmeleri lâzımdır. Belediye, dün, bütün alâkadar şubelere gönderdiği bir tamimde her me murun ölümünden sonra kimi birinci derecede istihka ksahibi saydığı hak kında sicillerine meşruhat verilmek üzere müracaatte bulunmalarını bildirmiştir. Alman denizcilerinin dünkii gezintileri Ehliyetnamesiz müteahhidler Nafıa Vekâleti, devlet ve belediyeye aid, müzayede ve münakasalara iştirak eden bütün müteahhidlerin ehliyetle • rini her sene tetkik ederek bunlardan muvafık gördüklerine birer vesika vermektedir. Vekâlet bu iş hakkında dün Belediyeye gönderdiği bir tamimde, mevcud kanun ve nizamlara aykırı hareket etmemek için İstanbulda çalısan müteahhidlerin daimî surette kontrol edilmesi ve ehliyatnamesi olmıyanların müteahhidlik yapmalarına müsaade edilmemesi bildirilmiştir. Ayasofya önünde birbirlerinin resimlerini çeken Emden kruvazörii miirettebatı Limanımızı ziyaret eden Emden isimli Alman mekteb gemisi sübay ve talebeleri dün şehirde gezmtiler yapmışlardır. Alman bahriyelıleri bu arada İstanMütekaıdin, eytam ve eramilin cüz bul tarafındaki tarıhî müesseseleri, camileri, müzeleri, Carsıyı gezmislerdir. dan îtoklamalarına dün başlanmıştır. MALİYEDE Maaş yoklamaları başladı Vaziyet alınması icab eden meselelerBunlara 75 er lira yol masrafı veril mesine karar verildikten sonra meclis den biri de Milletler Cemiyetine aid dir. M. Musolini, Cemiyetin yeni ahvanihayet bulmuştur. ' e tetabuk edemediğinden can çekişen ŞEHIR IŞLERİ bir müessese olduğunu beyan etmiştir. Konservatuarın ilk konseri Almanya, bu hükmü çoktan vererek Cemiyetten büsbütün çekilmişti. Şimdi de Konservatuar, bu seneki ilk konse Italyanın tamamile çekilmesi muhtemel rini ayın 17 sinde verecektir. dir. Filvaki îtalya Milletler Cemiyetine Sineklerin çoğalmaması için verdiği aidatı henüz kesmemiştir. Fakat Belediyece sinek derdinin önüne ge büyük ve küçük meciisleri ve bütün ko çilmek üzere bazı tedbirler alınmağa misyonlarile her türlü münasebeti ve işiraki kesmiş bulunuyor. Almanya ile îbaşlandığmı yazmıştık. GÜMRÜKLERDE Sıhhiye müdürlüğü de bu işle ayrıca alya, Milletler Cemiyeti yeni baştan yemeşgul olmağa başlamıştır. Bu arada ni esaslar üzerine kurulmadıkça bu müGümrük memurlarının üzeri toprakla örtülen çöp istasyonla esseseyi hesaba katmamağa karar ver terfihi mişlerdir. Eğer bu dilekler is'af edilmi2826 sayıh ve 9/10/935 tarihli Güm nnda sinek surfelerinin neşvünema ecek olursa gelecek ayın yedisinde toprük ve înhisarlar Vekılliği teşkilât ve bulmaması için Sıhhiye müdürlüğünce anacak olan Milletler Cemiyetini ıslah vazifeleri hakkındaki yeni kanunun koporot mahlulü dökülmesi takarrür komisyonunun bir iş görmesine imkân butatbikatına 16/10/936 tarihinden itiba etmiştir. unmıyacaktır. ren başlanmıştır. Bu kanun güıorük ÜNİVERSİTEDE Şimdi devletlerin yeniden vaziyet almemurlarının maaşlarını bütçenin mümağı 4üşünecekleri meselelerden biri de saadesi nisbetinde arttırmış ve bu suOlgunluk imtihanmda bir dünya komünizmi işidir. M. Musolini retle daha ziyade terfihlerini temin eygTuptan kalanlar lemiş bulunmaktadır. nutkunda bu mesele üzerinde her işten Olgunluk imtihanlarında bir gruptan ziyade durmuş ve «komünizm aleyhtar Yeni teşkilâtın tatbikı her sene tah sisat konularak üç senede bitecektir. kalan talebelerin Üniversiteye kabul e ığı bayrağını kaldıralım. Zaten bu bayİlkönce işlerin ehemmiyeti ve hayat dileceklerini yazmıştık. Vekâlet bu hu ak yeni birşey değildir, faşizm bunun pahalılığı nazari itibara alınarak Ankasustaki emri dün Üniversiteye tebliğ altında doğup büyümüştür. Bu bayrak ra ve Zonguldaktaki yeni teşkilât tat uğrunda dövüştük ve kanımızla tarsin bik edilmiş, bu sene başından itibaren etmiştir. Üniversite Rektörlüğü keyfi ttık. Komünizm bugün en büyük musıyeti fakültelere bildirmiştir. Bugünden de îstanbulda tatbikma geçilmiştir. bet olmuştur.» demiştir. Yeni teşkilât kanununun tatbikı 1937 tibaren bu kabil talebelerin Üniversi M. Musolininin bu ağır sözlerine, son teye kaydine başlanılacaktır. senesinde tamamlanmış olacaktır. Igraflarda bildirildiği veçhile, İtalyan matbuatı daha ağırlannı ilâve etmişler dir. Bunlar Milletler Cemiyetini bile, ahribkâr diye tavsif ettikleri komünizmi ekrar taarruza geçmeğe teşçi etmekle tham ediyorlar. Sovyet Rusyayı bir Avupalı devlet değil; Avrupa ihtilâlinin merkezi saymaktadırlar. Şimdiye kadar bolşeviklik ve Sovyetler aleyhine açık oarak yalnız Almanya vaziyet almıştı. Şimdi îtalya dahi bu aleyhtarlığı benimemiştir. Habeş meselesinin en son saf hasında yani Habeş murahhaslarının Milletler Cemiyetine girmesi işinde Sov etlerin italyan davası aleyhine vaziyet lmış olmaları, İtalyayı Almanyaya yakınlaştırmıştır. Şu kadar var ki Sovyetler meselesinde, Küçük İtilâf, son Prag konferansmda vaziyetini daha evvel kararlaştırmış ulunuyor. Telgraflarda bildirildiği veçTekirdağlı Hüseyinin beline Başpehlivanlık kemeri takılırken hile Romanya ve Yugoslavya ve ÇeDemiş ve kürsüde Türk bayrağı üze koslovakyadan her birinin Sovyetlere Eminönü Halkevi tarafından Taksim rinde duran on dört parça altın daireden karşı lehte ve aleyhte istediği surette vastadyomunda tertib edilen Türkiye serbest güreş şampiyonluğu müsabakala ibaret olan ve tokasmda «C. H. P. Emi iyet almakta serbest olması esası üze nnda Başpehlivanlığı kazanan Tekirdağ nönü Halkevi federe olmıyan pehlivan rinde mutabakat hasıl olmuştur. Bfnaelı Hüseyin için dün Eminönü Halkevin lar serbest güreş şampnyonluğu şeref ke naleyh Çekoslovakyanın Sovyetlerle it de bir toplantı yapılmış ve kendisine me meri 1936» ve dairelerden bırinde de ifakı Romanya ve Yugoslavya tarafın rasimle Başpehlivanlık kemeri takılmış «936 şampiyonu Tekirdağlı Hüseyin» dan kendi siyasî teşebbüs ve hareketle ibareleri yazılı bulunan şeref kemerini rinde hiç hesaba katılmıyacaktır. tır. Merasime çay ziyafetinden sonra baş gürbüz pehlivanm beline takmış ve yalM. Musolininin nutkunda Fransada lanmıştır. Eminönü Halkevi reisi bu mü dızlı yazı ile yazılmış ve üstünde peh ve diğer memleketlerde en ziyade dikkanasebetle söylediği nutukta ezcümle de livanm resmi bulunan beratı da eline :i celbeden nokta, îtalyanm Yugoslavya vermiştir. miştir ki: le münasebatmm iyileştiğini bildiren Tekirdağlı Hüseyin dakikalarca al cümlelerdir. Bütün Yugoslavya matbua« Türk gencliğini sporun her sahasında mükemmel bir halde yetiştirmek kışlandıktan sonra kırmızı beyaz bir korbu noktayı ehemmiyetle kaydetmekte delâ ile üstünde Partinin sembolü bulu ve bunu Başvekil doktor Stoyadinoviçin en birinci gayemizdir. Bugün federe edilmemişlerle ciddî su nan bronz bir güreş madalyası boynuna şahsî bir muvaffakiyeti saymaktadır. rette meşgulüz. Ancak daha geniş bir takılmıştır. M. Musolininin millî hududlar hari • Genc pehlivan, bu sırada eski Baş kütle bu teşkilâtın haricinde kalmaktadır. cinde kalan dört milyon Macann ana Bugün sporun profesyonel güreş kısmını pehlivanlardan Cemal ve Suyolcu Mehvatanlarına ilhakını müdafaa eden sözda mükemmel bir hale sokmuş bulunu med pehlivanlann elini öpmüş ve dualaeri, muahedelerin tadili lehinde Versay yoruz. Bu suretle memleket namını le • rını almıştır. muahedesinin akdindenberi ilk söylenen Başpehlivan bundan sonra ortaya gekeleyen ve memleket haricinde ben T ü r açık söz ve müdafaa olarak karşılanmışkiye Başpehlivanıyım diye şantaj yapıp lerek bir nutuk söylemiş ve sonunda de;ır. Çekoslovakya gazeteleri bile, MacaTürk pehlivanlarının namını lekeleyen miştir ki: « Bu sevincli günümde Atatürkü, ristanın sulh muahedesinin tadili dava bu işe son vermiş bulunuyoruz.» sına karşı Küçük îtilâfın menfi vaziyetBundan sonra pehlivanlara hitab eden memleket büyüklerini ve bu merasimde te devam edemiyeceğini yazıyorlar. Halkevi reisi, Tekirdağlı Hüseyne dö bulunmak için gelen vatandaşlarımı sayHulâsa, bütün devletler vaziyetlerini yegı ile selâmlarım.» nerek: niden tetkik etmek lüzumunu hissetmekBaşpehlivanm bu sözleri de alkışlan« Sana Türkiye Başpehlivanlık şeedirler. ref kemerini takıyor ve bu müsabakada mış ve merasime böylece nihayet veril Muharrem Feyzi TOGAY^ kazandığın şöhretin beratını veriyorum.» miştir. Başpehlivan için yapılan merasim