9 Temmuz 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

9 Tenuntu 1933 ASKERLİK BAHİSLERİ Tayyareye karşı tayyare Meşhur bir Fransız tayyarecisi «Düşmanm tayyare hücumlarına karşı hakikî müdafaa hücumla mukabeledir» diyor Yunan ordusunda yapılan tasfiye »umhuriyet Bursa hademei hayratının şikâyetleri Milyarder Rokfeller öldü Zoranın zoraki bir başyazısı Giridiler, Hükumete karşı Dünyanm en zengin ada Bulgaristanm zayıflığî Bursada oturan Hademei Hayrat nacephe alıyorlar mma Rüşdü imzasile aldığımız mektubmı 96 yaşında öldü komşularının iştihasını da deniliyor ki: cBursa Evkafı, maaşla(Baataraft 1 inei aahifede) uyandınvormuş? rımızı ancak iki ayda bir verebilm«kte dir. Pek az tutarda olan maaşlanmızın yaşında bir çocuktu. Orta tahsilini yap(Baştarafı 1 inei aahifede) diğer daireler gibi muntazaman verdi tıktan sonra, 16 yaşında kütübhane me like gösterip biran evvel Bulgaristanı bu rilmesini aid olduğu makamdan dile muru oldu. 19 yaşında Clark ve Rok vaziyetten kurtarmak ve bu nazik za rız.» Frannzların yeni yaptıkları dört motörlü Crolx da Sud denîz tayyaresi geçenlerde Şerburgtan Afrikaya uçarak deniz tayyareleri teferlerinde birer rökor yapmtştı. Resmimiz CroixdaSudu havalanmadan evvel müthiş dalgalar yaparak yollamrken gösteriyor Fransız havacılığmm meşhur sima lanndan Charles Richet yazıyor: «1890 senesinde, belki şimdi tama mile unutulmuş olan bir tecrübe esnasında, Heve burnundan ilk tayyareyi havalandırdığım zaman, arsıulusal münasebetlerin daha dostça bir şekil a lacağını ve tayyareciliğm, gümrük yüklerini hafifleteceğini zannedecek kadar safdil bir sulh dostu idim. Bu her iki tahminin de nekadar yanlış olduğunu zaman pek feci bir surette ispat etti. Gümrük rejimlerı, hiçbir zaman bugünkü kadar ağır olmamış tır. Arsıulusal rekabetler dünyanm havasmı hiçbir zaman bugünkü kadar zehirlememiştir. Son zamanlarda, bir takım gürültü lü gösterişler yapılarak, şehir halkımn, tayyare bombalarına karşı kendini nasıl müdafaa edeceği tarif edildi. Pariste ve Lyonda ışıklar söndürüldü ve düdükler öttü, itfaiye efradı seferber e dildi, miğferler ve maskeler dağıtıldı, sokaklarda seyyar hastaneler kuruldu, adeta gerçekten bir bombardıman varrrnş gibi tertibat almdı. Fakat bütün bu gürültü, korunma tedbirlerinin pek az işe yarar şeyler olduğunu göstermekten başka işe yaramadı. Duşman azimkâr ise, yangm çıkancı ve boğucu gazlerle dolu irili ufaklı binlerce bomba atacak süratli ve sayısı çok tayyarelere sahib ise, şehirler halkınm yapacağı şey, alevler içinde kalan meskenlerini bırakıp kaçmaktan ibarettir. Hücum tayyareciliği hergün yeni bir terakki gösteriyor. Almanlar ve Rus lar, on bin metro yüksekte uçabilen ve bu sebeble kara bataryalarının tesirinden tamamile uzakta kalan makineler yaptılar. Bunların süratleri saatte dört yüz kilometroyu bulacak ve belki de geçecektir. Bu müthiş aletlerin, harbin ilânından bir saat sonra, birdenbire tayyare meydanlanmızın üstünde gö rünmeleri, atacakları bombalarla herşeyi yakıp yıkarak tayyarelerimizin hangarlarından çıkmasına bile meydan vermemeleri kabildir. Anî ve büyük bir hücumun yıkıcı kuvvetine hiçbir şey ciddî surette mukavemet gösteremez. Kâfi derecede para fedakârlığı yapabilen bir millet bugün öyle bir kudrete sahib olabilir ki, birkaç saat içinde havalara hâkim o lur ve bu sayede de, karşısında hiçbir engele raslamadan, düşmanın büyük şehirlerini bir kül yığınına çevirebilir. Birkaç tulumba ile, beşyüz yangım birden söndürmek ümidi, alevleri ha vaya savrulan koca bir yangmın bir bardak su ile söndürüleceğini zannet mek kadar boştur. Bu tehlikeye karşı koyacak hiçbir şey yoktur. Fakat her milletin elinde, aşağı yukan ayni derecede hücum tayyareleri var. Almanlar Parisi, Amiensi, Nansiyi, Dijonu yakarlarsa, biz de Berlini, Münihi, T<olonyayı ve Frankfurtu yakmak sureule mukabele edebilirz. Yeni getirilen Merînos koçları Onlar da, tıpkı bizim gibi, şiddetli Beşiktaşta Şenlikdedede Zarif Efgen bir tahrib hücumuna karşı koyamıya imzasile aldığımız mektubda deniliyor caklardır. Umulur ki kendi hücumla ki: «Mahallemiz dar olduğu için çocukrmdan iki saat sonra, kendi şehirleri lanmızı oynamak için Sedbaşına yollunin de ayni akıbete uğrıyacağmı bövleyoruz. Orası bir tavuk mandırasma ce bilirlerse, bizim şehirlerimizi yak dönmüş. Dörtbir tarafında, kümes do mağa cesaret edemiyeceklerdir. lu. Çocuklar eve tavuk biti içinde ge liyorlar. Bu bir şey değil. Yarın ve yaBu sebeble, istikbal harbinde mu hud öbür gün buraya kümesleri ku zaffer olmak şuna bağlı kalıyor: Müranlar bu yerlere tasahüb etmeğe kal kemmel surette silâhlandırılmış, sa kışacaklardır. Belediyenin dikkat gö yısız yangın bombaları taşıyan, on kizünü çekmenizi dilerim.» lometro yüksekten, saatte dört yüz kilometro süratle uçan birçok tayyareye Inebolu Belediyesinin dikkat sahib olmak..• Düşmanın hücumuna, aBuğday yolsuzluğu gözüne radan vakit geçirmeden ayni şiddette İneboluda mısafir olarak bulunan araştırmasınm sonu bir hücumla mukabele edecek kabili binbaşı Rüstem imzasile aldığımız bir yette bulunmak lâzımdır. Böyle bir fe(Bastaraft l inei aahifede) lâketin muhakkak olduğunu bilen han Rüknettının de onaylamasından (tas • mektubda deniliyor ki: «Burada en pahalı şey nedir biliyor musunuz? Dügi düşman, hücumu göze alır? dıkından) çıkan karar dün ilgililere (aşünmeğe kalkmayın bulamazsımz. Ben Asü elzem olan şey de, deniz tayya lâkadarlara) bıldirıldiği gibi dosya da söyliyeyim. Vapurlardan karaya, beş releri yapmaktır. Çünkü deniz tayya Tarım ve îç Işler Bakanlığına gönderil dakikalık bir mesafe için, yolcu başı releri düşman bombalarının tayyare miştir. Bu karara göre Ziraat Bankası na alman para. Bu para Belediyenin meydanını harab etmesine meydan ver nın Istanbul şubesi direktörü Ahsenle sa tarifesile tesbit edilmiştir ve tam 65 mez. Deniz tayyaresi, kara tayyaresi tış âmiri Âdılin savsa (ihmal) ve suiisti kuruştur. kadar süratlidir. (Hatta azamî sürat o malden dolayı kanunun 23 ve 240 ıncı Türkiyenin hiçbir tarafında bu ka lan saatte yedi yüz elli kilometroyu bir maddeleri hükmüne göre muhakemeleri dar ağır bir tarifeye hiç rasgelmedim. deniz tayayresi yapmıştır.) Bir deniz lâzım gelmektedir. Tanm Bankasmın ge Belediye bu tarifesile halkı değil, ka tayyare filosu, bir kara tayyare nel direktörü Kemal Zaimin daha önce yıkçıları gözetmiş bulunuyor. Insaf ve filosu kadar kuvvetlidir ve havalan den lâzım gelen tedbirleri aldığı anlaşıla yazık!» mak için, harab olmamış bir tayyare rak onun kabahatsiz olduğuna karar veGaib aranıyor rilmiştir. meydanına imtiyacı yoktur. Ayvalık Ortamektebinde Selânik ViAhsen ve Adil müddeti içinde müraHakikî müdafaa, hücumla mukabe lâyetinin Gevzeli kazasınm Gorniçet caatle itiraz ederlerse dosya Devlet Şuledir. köyünden Ahmed oğlu Abdullah im rasına gönderilecektir. Etmezlerse îl zasile aldığımız mektubda deniliyor ki: Arsıulusal barış için tam kırk senedir baylık idare heyetinin kararı doğrudan Ağabeyim Süleyman Balkan Harbinmücadele ediyorum. Acaba tayyareci doğruya mahkemeye verilecektir. de Köprülü tarafında askerdi. Sonra liğin, bugünkü kudretile, harbi imkândan Anadolunun Aliağa çiftliğinde yüzsız bir hale getireceğini ümid edebilir Almanlar «Konuşmalı ve başı olduğunu haber aldık. Fakat o zamiyiz?» mandanberi hayatından veya ölümünanlaşmalıyız diyor» den haber alamıyoruz. Bilenler varsa (Baş taraf'. 1 inei aahifede) Çağın insaniyet namına bildirsin.> iyi tanıyan bu iki komşu ulus bütün Hukuk Talebesi Kurumu Genel SekAvrupaya iyi komşuluk örneği verebi Bir mahalle halkınm şikâyeti reterliğinden: Sulumanastırda oturan topçu kay 13/7/935 cumartesi günü yalnız son lirler. Esasen dünya da bizden bunu makamlığmdan mütekaid Mehmed E beklemektedir. sınıf talebesine mahsus olmak üzere Birçok mühim siyasal meselelerin or min imzasile aldığımız mektubda dehocaların iştirakile Büyükadaya bir niliyor ki: «Burada her pazar Mekteb gezinti tertib edilmiştir. Saat dokuzda tada durduğu şu günlerde Almanlarla Fransızların doğrudan doğruya konuş sokağına bir pazar kurulur. Her çeşid Köprüden kalkan Akayın Anadolu esnaf evlerin duvarlarına, tahta kap postasile hareket edilecektir. Bütün malara başlamaları barış için hakikî bir lamalarma temel çivileri kakarak tenzorağı (zaruret) dır.> hoca ve arkadaşlarımızın bulunmasını telerini gererler, sabahtan akşama kadileriz. Bir çocuk boğuldu dar avazları çıktığı kadar bağırıp ça Pazar günü Fenerbahçede bir çocuk ğırırlar ve bazan da birbirlerile kav boğulmuştur. Beyoğlunda Ağahamamı gaya tutuşarak ağza almmıyacak şeysokağında oturan demirci çırağı 13 yaşın ler söylerler. Bu pazarın sonunda bir da Yako, Fenerbahçede deniz banyo de balıkçıların yeri vardır. Sattıkları sunda yüzerken birdenbire su yutmuı ve balıkların başlarını, bağırsaklarını yerlere atarlar. Nahiye Müdürüne, kay boğulmuştur. makama birçok müracaatlerde bulun Fırtınada kazalaî duk, mahallece mazbat ayapıldı, daha Evvelki akşamki fırtınada bazı deniz iyi bir yer gösterildi, hiç cevab alamakazaları olmuştur. Necati ve Raşid a dık. Nereye müracaat edeceğimizi bari dında iki genc kotra ile Moda açıkların siz gösterin.» da dolaşırken fırtınaya tutulmuşlardır. Kotra batmış, içindekiler kurtanlmıştır. Kınahadalı Kalinikos ile misafiri A silya sandalla Burgaz adasından dönerlerken kayıkları fırtınadan devrilmiş, kendileri Akay vapuru tarafından kurtanlmıştır. 50 tonluk (Ceylâni Bahrî) motörü sulara kapılarak Burgaz adası nhtımma çarpmış, sonra da karaya orurmuştur. ^ı unanistarida isyan sonunda orclu vc memurlar arasında yapılan temizlık arasında en ziyade tasfiyeye uğrıyanlar Girıdlilcr olmuştur. Ordu ile jandarmada hemen hiçbir Giridli bırakılmadığı gibi Adanın yerli memurlarının en büyük kısmı kadro dışına atılmışlardır. Bu tasfiye işi Giridlilere çok ağır gelmiş ve Adada hergün bir takım hâdiseler başgöstermiştir. On gün kadar önce yapılan gösterişte bütün ahalinin hükumete vergi vermemesi öne sürülmüş ise de saylavlarla ile ileri gelenlerden bazılarınm müdahalesi üzerine şimdilik geri bırakılmıştır. Ordudan ilgileri kesilerek memleketlerine dönen subaylar hükumetin aleyhinde olduklannı göstermek için başlanna Venizelosun takkesi gibi takkeler giyerek sokaklarda dolaşmaktadırlar. Isyana giren subaylardan yegâne kurşuna dizilen süvari yüzbaşısı Volanis te Giridlidir. Resimde görünen takkeliler den soldan bırınci Volanisin amcasınm oğludur. Birkaç gün önce hükumet me murlanna karşı yapılan bir toplanhdan dolayı tevkif edılmiş,tir. Istıfa eden umum Girid valisi, Giridlilere yapılan muamelenin haksızhğmdan dolayı isüfa etmiş ve bunu da açıkça söylemiştir. Girid valiliğine henüz kimse tayin edilememiştir. Çapada oturan okurlarımızdan Ce mal Kaya imzasile aldığımız bir mek tubda deniliyor ki: «Topkapı caddesi üzerinde hastaneler, okullar, fabrika lar vardır. Yani bu cadde İstanbulun sayılı kalabalık yerlerindedir. Fakat Tramvay Sosyetesi bu caddenin bazı yerlerinde hâlâ tek hat kullanmakta dır. Makaslarda birbirlerini beklemek mecburiyetinde kalan tramvay araba ları büsbütün gecıkmekte, bu yüzden berkes ya güneş altında buram buram terlemekte ve yahud yağmur altında sırılsıklam olmaktadır. Topkapı tramvay hattının da baştanba«a çift olmasmı dileriz.» Kuruçeşmede oturan okurlarımız • dan B. Engin imzasile aldığımız mek tubda deniliyor ki: «Kuruçeşmede tramvay caddesinden başka hiçbir yan sokak süpürülmüyor. Buralara yağmur yağdıkça hepimiz seviniyoruz. Çün kü sokaklarımızı yalnız o temizliyor. Fakat şimdi önümüz yaz, sonbahara kadar yağmur mu bekliyeceğiz?. Bir de sokaklarda sahibsiz köpek dolu. Bu iki iş hakkında Belediyenin dikkat nazarını çekerim.» Tramva ysosyetesinden bir istek Kuruçeşme halkınm şikâyeti Belediyenin dikkat gözüne feller fırması altında bir istıhsal kumusmanlarda ona vaziyetile mütenasib. onculuğu şirketini meydana getirdi. çok istifade edebileceği, külâh kapabilt Rokfeller • büyük servetini yağ işlerin ceği bir haricî mevki vermek istemektele yaptı. 1850 senesinde Drake isminde dir. Bakınız Zora (zayıf olan işriha u >ir Amerikalı ilk petrol kuyusunu Ohio yaadırır) başlığı ahmdaki başyazısmda lükumeti dahilinde kazmıştı. O zaman neler yazıyor: ıhemmiyet verilmiyen bu meta küçük «Asyanm kapısmda (?) bulunan Bul>akkal dükkânlarında satılırdı. garistanın coğrafî vaziyeti çok kıymetli Rokfeller 1860 senesinde Clavelanddır! Bizim arazimizden de geçen Berlin' la bir kilise papazına ayinlerde yardımBağdad yolunu muhafaza edebilmek için ı vazifesini görüyor, hem de küçük bir Almanlar Umumî Harbde neler yap >akkal dükkânı işletiyordu. Petrolun emamışlardı! Asya ile yalnız Almanya da lemmiyetini anlamış, tasarruf ettiği 5000 alâkadar değildir. Diğer devletler de alolarla bu işe girmeği kararlaştırmıştı lâkadardır! Bulgaristan ayni zamanda 862 de Clarkla beraber işe başladı. Boğazların da önündedir! Bizim Doğu iamuel Andrevvs isminde bir adamın yağ sınırımız olan kapalı Karadenizden sıcak tihsalinde yaptığı ıslahattan istifade et denizlere ve Okyanuslara giden yol aniler. 1865 te Rokfeller Clarkın hissesini cak Boğazlardan geçer! Bugün de Boiatm aldı. Petrolu takfir eden diğer bir [ ğazlar meselesi bütün vahametini muhairkete hissedar oldu, Andrevvs ve Rok \ faza etmekredir! Rusya tarafından des eller şirketini meydana getirdi. Bundan teklenen Türkiye Boğazlan tahkim etionra Rokfeller petrol satan bakkallarla, mek istemektedir. Barış andlaşmalarına petrolu taktir eden müesseseleri birleştir dayanan diğer devletler ise buna razı olmeğe çalışh. Bu teşebbüsünde muvaffak mamaktadırlar. Dünyanm en kuvvetli fita oldu. Daha ucuz satın aldıklan petrolu Iosuna sahib olan Ingiltere Karadeniz ju suretle pahalıya satıyorlardı. 1870 te sahillerinde bulunan devletleri icabmda Standard Oil şirketi teşekkül etti ve korkutabilmek için Boğazların tahkimini işe 1,000,000 dolar sermaye ile başladı. istemiyor. Mihveri Boğazlar olan şark On senede Birleşik Amerika hükumet meselesi bugün dahi patlayıcı hâdiselerleri dahilinde mevcud yağ şirketlerinin le doludur! Bunlar hergün parlıyabilir! üzde doksan beşini kontrolu altına aldı. Bunların hepsinin haricinde Bulgaristan Rokfellerin muvaffakiyetini temin e kuzeyden güneye (şimalden cenuba) iden en büyük amiller Standard Oil şir nen Akdeniz yolunun da üzerindedir! ketine yeni ticaret usullerini getirmesi, Bu bizim için mukavemeti en zayıf olan membalardan çıkardıklan yağlan mü hattır! kemmel teçhizatlı taktirhanelerde taktir Bulgaristanın coğrafî vaziyeti kendiettirmesi, işte fennî malumatı olan müte sıne çok nazik bir durum ihdas etmekte hassıslar kullanması idi. Rokfellerin en dır. Bu ise Bulgaristanda kuvvetli bir büyük şöhreti iyi bir iş teşkilâtçısı olmadevlet teşkilâb ve kuvvetli bir ulusal birlik sı, ve servetinin büyük bir kısmını hayır bulunmasını mecburî kılmaktadır. müesseselerine vakfetmesidir. Devlet teşkilâtı ilkönce silâhlı ve silâhRokfeller 191 1 de isten çekildiği za sız devlet memurlanna ve ikincisi de uluman servetinin miktan hakkmda tam bir sun kendisine dayanır. Devlet teşkilâhfikre sahib değildi. Servetinin bir milyar nın kuvvetli olabilmesi için ilk şart, medan fazla olduğu ve dünyanm en büyük murlar arasında küçükten büyüğe hür zengini olduğu tahmin ediliyordu. Rok met. inzıbat ve kıdem olması ve bunlara fellerin hayır müesseselerine verdiği pa hiçbir haricî tesirin de nüfuz etmemesianın yekunu 500,000,000 dolardır. dir. Süvarilerimiz bu akşam Berline gidiyorlar (Baa tarafı 1 inei aahifede) fından onaylanmış olduğundan binicilik okulası kumandan muavini erkânıharb kaymakamı Saimin başkanlığında birinci mülâzim Saim Polotkan ile birinci müâzim Sadettin Erokaydan mürekkeb bir heyetin Berlin olimpiyadlarında bulun masına karar verilmiştir. Üç kişilik heyetimiz bu akşam trenle Berline gidecektir. Bize haber verildiğine göre, Berlin oMEMDUH TALÂT TEZEL limpiyad tecrübelerine 11 ulus iştirak edecektir. Bundan başka birçok uluslar da Çek Elçisi gitti müsabakalardan istifade etmeleri için Yeni Çekoslovakya elçisi Dr. Karel kendi atlılarını seyirci olarak Berline Halla dün Ankaradan İstanbula gelerek göndereceklerdir. izinli olarak Praga gitmiştir. Elçi gelinciye Süvarilerimize zıyafet kadar, başkâtib doktor Hancak işgüder Uç aydanberi hemen hergün birkaç (maslahatgüzar) sıfatile elçilik işlerini müsabakaya girerek şerefli sonuçlar (ne çevirecektir. ticeler) elde eden atlılarımız dün evle rinde dinlenmişler ve dostlarınm ziyaretlerini kabul etmişlerdir. Hafta Sipahi ocağı binicilerimize önümüzdeBugünkü sayısında Peyami Safanın ki cumartesi günü Büyükderede kulüb gündelik gazetelerdeki münakaşalarına binasında özel bir şölen (hususî bir ziyadair uzun bir yazısı var. cBiraz Aydınfet) verecektir. lık» başlığı altmdaki bu yazı iki günBundan başka çarşamba günü akşa delik gazetenin Peyami hakkındaki mı da General Süreyyanın kızı ve dok neşriyatına bir cevabdır. tor Ihsan Şükriinün refikası ve kadın biTarihçi Ahmed Refik eski Türk ve nicilerimizden Melâhat te kendi motö zirlerinden Hezarpareyi ve Osnıanh ründe zabitlerimize bir akşam yemeğ tarihinin kanlı sahifelerini Haftanm bu verecektir. Ulusal birlik ise mürakün olduğu kadar şahısların ve sınıfların ihtiyacları tatmin edilmek ve ulusa hürmet edilmekle vücude gelir ve bunlarla yaşar. Bu usuller nazarı itibara alınmadıgı ve meydanda kuvvetli bir devlet teşki lâtı ve kuvvetli bir ulusal birlik bulun madığı takdirde yabancı devletlerin işti hası uyanır. Bahusus Bulgaristan gibi böyle dörtyol ağzında bulunan memle ketler için uyanan bu iştiha çok tehlikelidir! Zayıf devlet kuvvetli devletlerin iştihasını arttırır!» Ç YENİ ESERLER ) dükkânı olan berberler istiyorlar. Çünkü pazar günleri onlara iş yoktur. Halbuki geri kalan berberlerin hepsi haf tanın beş gününde işsiz durduklan halde ancak cumartesi ve pazar günleri çalışabilirler. Belediye berberlere ta til yaptırmak isterse evvelâ işin an lattığım gibi olup olmadığmı etraftan bir soruştursun.» sayısında deşmektedir. Kapalıçarşının bugünkü ve dünkü haline aid bir tetkik, Beyoğlu kız mektebi ve ahçüığa, şapkacılığa, terziliğe kızlarımızın na sıl hazırlandığma dair bir repörtaj, insanların nereden gelip nereye gittik • lerini anlatan bir ilîm yazısı, moda nın iflâsı, küçük hikâye, birçok resimli fıkralar ve diğer yazılar. Hafta her yerde 7,5 kuruştur. Norasteı Zaflyet i Chloroı Kadıköy Belediyesinin dikkat gözüne Kurbalıderede, Gazhane yolu üstünde Hasanpaşa mahallesi Birinci so kakta oturan General îzzet, geceler bu sokağın karanlık kaldığmı ve adam soyulması ihtimali olduğunu bildire rek Belediyenin dikkat nazarını çeki yor. .aJSft SIROP DESCHIENS. Damızlık için getirtflen ZS Alman Menna koçu yakında Karacabey hkrası Merinos ye tiştirme çiftliğine gönderilecektir. Resimleri miz yeni gelen bu koçlardan bazılarını göste riyor. Maden Kömürü Münakasas Istanbul Ziraat Bankasından: VAKiTSİZ İHTİYARLIYANLARI FORTESTİN ;tır. Gençleştirir. Uzviyete yeniden hayat verir. Ademi iktidar ve bel gevşekliğine emsalsiz bîr iiâçt Ziraat f^ankasının Adanadaki Mensucat Fabrikası kapalı zarf usulile «1.000» ton Kandilli kömürü alacaktır. Eksiltme temmuzun on Berberlerin hafta tatili işi Kadıköyünde berber Ahmed imzasi ikinci cuma günü saat tam 17 de Adanada Fabrika Müdürlüğünde le aldığımız mektubda deniliyor ki yapılacaktır. Bu husustaki şartname Ziraat Bankasında parasız olarak veril | Berberlerin tatili meselesi gene ortay mektedir (3850X atıldı. Bunu ancak umumî yerlerd