11 Mart 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

! Cumhuriyet '• 11 Mart 1935 Türklerle Süngu Süngüye No. 125 Nakilis A. DAVER Çanakkalede Liman tarifeleri Kömiir ahp verme ücretlerî indirildi Liman tarife komisyonu dün sabah Deniz Ticaret Miidürliiğünde toplan • mis ve tstanbul liman ma aid yeni tarifelerin tesbitine devam etmiştir. Komisyon geçen içtimainda yükleme ve boialtma ücretlerile yeni su tarifesini tesbit etmiştir. Dünkü toplantıda da komür tarife<i tesbit edilmiştir. Komisyon yaptığı tetkikat neticesinde kömiir verme çı karma ücretlerini indirmeği münasib görmüş ve neticede limandan komür alan ve kömiir veren vapurlarin evvelce 95 kuruş olan tarifesi 77,48 kunıs olan tarifesi de 66 kurusa indirilmis tir. Komisyon liman işlerine aid yeni tarifeleri bir raporla tasdik edilmek üzere Ekonomi Bakanlığina göndere • cektir. Iktisat Işleri Turizm de iktısad işidir! İtalya bundan jnlda bir milyar kazandı, Avushırya ve Filistin turizmle geçiniyor. Millî iktısad namına turizme fazla ehemmiyet vermeliyiz Memlekete seyyah celbederek onlan bu güzel yurdun dünyanın hiçbir tarafında esi bulunmıyan güzellikleri içinde mümkün olduğu kadar fazla oturtacak yurda büyük servetler bıraktırmak imkân'arını temin eylemek millî varlığımızın kıymetli servet hazlnelerinden bi rini teşkil edeceği muhakkaktır. Çok sevinerek söyliyebiliriz ki simdiye kadar mühmel kalan tu rizm işine hükumetimiz lâyık ol • duğu ehemmiyeti vererek turizm • le ciddî ve esaslı bir surette meşgul olmağa baslamıştır. Son gün • lerde gazeteler Vekâletler mümessillerinden mürekkeb bir komitenin Ankarada toplanarak turizm isle rini inkişaf ettirici tedbirler alacağını yazdılar. Turizm diyip geçmemeli. Bugün dünyanın en büyük devletleri, en zengin memleketleri bile tediye muvazeelerini bu mühim gelir kaynağınm varidatile kapatıyorlar. Avusturyanın varidatmın en mühim uz vu tuzimdir. Fransa ve îtalyada turizm memlekete milyarlar bıra • kıyor. Bundan birkaç sene evveline gelinciye kadar, Fransanın senelik turizm hasılatı akıllara durgunluk getirecek derecede vâsidi. Bizim para ile senede 1 milyar Türk li • rasını bulurdu. Son senelerde Ital • ya turizme pek büyük bir ehem • miyet vermiştir. Memleketin sayanı temaya yerlerinin nefis resimli kataloglarını gayet cazib ve müzey yen şekillerde bashrarak yüz bin • lercesini dünyanın her tarafında propaganda olsun diye meccanen dağıtan bu memleketin turizm geliri pek mühim yekunlara çıkmıştır. Uzaklara gitmeğe ne hacet. Komsumuz Filistin turizm sayesinde yaşıyor. Senelik ithalâtı 1933 senesinde ihracatından 8 milyon tngiliz lirası daha fazla idi. Bu açığın çoğunu memlekete büyük kafileler halinde celbetmeğe muvaffak ol dukları seyyah paralarile kapıyor lar. Kolaylık, temizlik, rahatlık, u cuzluk turizmin inkişafı içia esaa sartlardır. Bunların bulunmadığı bir memlekete seyyah ayak basmaz. Bu vasıflar turizmin esas prensi pidir. Hiç süphe etmeyiz ki yeni şekilde ele alınacak olan turizm isleri bu düzenlere ve icablara uy durulursa bizde de Turizm muhakkak inkişaf edecektir. Yurdumuzun ecnebi «eyyahları çekecek tabiî güzellikleri ve tarihî kıymeti haiz engin zenginlikleri hiçbir yerde bu lunmıyacak kadar çoktur. Bundan birkaç sene evvel iktı sadi vaziyetimizi tetkik etmiş olan Alman mütehassıslarından doktor Müller turizm membalarının bizde bashbasına bir servet olduğunu, bunların inkisafına çalısıldığı tak • dirde memleketin büyük istifadeler temin edeceğini müdellelen izah ederek ortaya koymuştu. Turizm ve tstanbul limam Bizde turizm işlerinin siklet merkezni Istanbul teşkil eder. Bu is lerin yeniden ele alınmak üzere olduğu su sırada Istanbul limanının son bes senelik turistik harekâtina bir göz gezdirelim. 1930 dan 1934 senesine kadar limanımıza gelen ecnebi bandıralı seyyah ve yolcu gemılerinde mühim bir artma vardır. Bef sene evvel tstanbula gelen ecnebi seyyah gemileri senede 30 dan fazla değilken 1934 te bunların adedi 70 i bulmustur. Türkiye Turing ve Otomobil kulübünün sistemli ve bilgili çalısmalarının bu tezayüdde mühim hiz • meti olmustur. 1930 senesinde toplu kafileler halinde gelen seyyah • lann adedi dokuz bini biraz geç • tnişken; bu miktar 1934 senesin de yirmi dört bini asmıstır. Limanımıza 1934 senesinde bü • yük kafileler halinde seyyah geti • ren ve münhasıran seyyah vapuru olan 31 gemiden; 7 tanesi Italyan, 7 si Alman; 10 tanesi İngiliz; biri Fransız ve geriye kalanı muhtelif memleketler bandıralarını hâmildi. Italyan seyyah gemileri 5,030, fngiliz gemileri 4,950, Alman gemileri 3,580, Fransız bandırasım ta • fiyan gemi 670, diğerleri ise 1,780 seyyah getirmislerdir. Memnuniyetle haber aldığımıza göre bu sene limanımıza gelecek olan büyük seyyah vapurlarının liman ve rıhtım reshnlerinde bazı tenzilât yapılacağı gibi; bu vapurlara daha başka kolaylıklar da gösterilmesi krarlasmıstır. Bu müsbet icraat tahakkuk eder ve seyyah • ları kendi faeraleketl«riai aratmı, yacak tarzda ' eglendirip, istifade ettirerek yurdumuzda fazla kal malannı mucib olacak tertibat alındığı takdirde kısa bir zamanda turizm işlerinin birkaç misli çoğal masını bekliyebiliriz. Nihayet turizmin de iktısad! ve mühim bir is olduğunu söylemek lâzım gelir. Şefkat alanmda bayramlaşmak Çocuk Eslrgeme kurumunun; yurd yavruları İçin çok kıymetli neticeler ve . receğl bayramlaşma usulünü ve bu usulün kalblerde yer tutması İçin yazılan kıymetli yazılan gazetelerde okudum. Son gelen (Kurun) gazeteslnde mülâkat şeklinde yazılan yazıda cemlyet lşlerlnin hulâsası da vardı. Ben cemlyetln lşleri nl yakmdan gören blrl sıfatlle bu babda birkaç satır yazmayı muvaiık buldum. Çocuk Esirgeme kurumunun; üzerine aldığı çok mühim vazifeyl başarm&k için nekadar ıı?b"aştıgını, para bulmak İçin nelere baş vurduğunu hergün göroıek teyim. Başka memleketlerde kurumlar para bulmak İçin değil mevcud para İle neler yapılabileceğlni tesbit eder ve o yolda çalışırlar. Çünkü yalnız azanm verdlkleri taahhüdat mühim bir yekun tutar. Bizde umumiyetle kurumlann da. yandığı para kaynaklarının gellrl ma lum değildir. Malum olmıyan bir gelire bel bağlıyarak yapılacak lşler de sağlam ve esaslı olamaz. Bununla beraber hal . kınuzm soysal ve ekonomik seviyesl yükseldikçe kurumlarımızm dayanacaklan gelirler ve görecekleri işler de umuldugu kadar olacağma şüphe yoktur. Çocuk Eslrgeme kurumunun geliri belll olma . masma ragmen gördüğü lşler az degildir. Fakat yurd çocuklarınm lhtiyaçlanna nisbetle . kurum başkanmm da dediğl gibi . denlzde bir damladır. Evet böyle dir. Eski devlrler çocuklar İçin, mekteb çagına gelmemlş çocuklar için bize tek blr müessese blle devTetmediler. Yarınm mes'uliyetlnl teerine alacak yurd yav rularınm dlmağını, bünyesini inkişaf ettirecek, sağlıgını koruyacak bir tek müessese yoktu. Yurda yavru yetiştrimek İçin bütün kuvvetlle çalışan Türk kadınınm gebellğl esnasmda onu muayene edecek, dogum zamanında vukuu umu lan korkulann 5nüne geçecek, doğum dan sonra yavruslle bir müddet korunabllecek, sütü yoksa sütünü verebllecek blr yer yoktu. Cumhuriyetlnüzin ışıkları altmda buniar para gellrlmiz nlsbetinde doğdu ve büyümeğe çalışıyorlar. Bu L$ lerden mühim bir kısmını başarmaga çalışan Çocuk Eslrgeme kurumunun yurd dileklerlnl yakmdan benimser ve ellmizdcn gelen yardımı yaparsak birçok yav. rularm ölümden kurtulduğunu, fakir annelerln doğumunda, emzlkli zamanında bu şefkat ellnin kendilerine uzandıgını, gözyaşlannm dlndirildiŞinl görürüz. Kurum bizden; din bayramının yak laşması haseblle ne lstiyor? Bayramlaşmak İçin yazdığımız kart, mjektub,telgraf ve zlyaretler İçin yap tı&ımız masrafların blr kısniını yurd yav " rulan için vermek. Bu iylllk seven insanlann lslmlerl pazeteler'.e neşredileceğinden bu zevatın bayram tebrikinl ve zlyaretlerinl yapmış ve tebrikelri iade etmlş sayılmak. İstîyerek yahud nezaket lcabı yaptı gımız zlyaretler, ycTgunluklar, yerine ne güzel ve yerinde, bundan başka yurd yavrulan İçin nekadar gelirli ve yararlı blr teklif. Birçok yurd severler tarafmdan kabul edileceğl çok umulan bu teklif e uygun hareket soysal yardımdakl ihmallerimizl kısmen cnllyecektir. D:şan memleketîerde kurum azalan nın ve onlann yardımlarımn milyonlar tuttuğu malumdur. Biz millî kurumlan mıza ne veriyoruz. Vicdanımıza danışırsak, Çocuk Esirgeme kurumu Genel merkezinin bu güzel ve yerinde teklifInl hemen kabul etmek karannı vermekte te. reddüd etmeyiz. Bayramda kapı kapı dolaşmak, bula . mamak, bulunamamak, gidilemlyenleri gücendlrmek yerine bizden, heplmizden yardım bekllyen yoksul yavrucuklara kurum vesıtasile yardım yapmak nekadar zevkll ve gidllmesl sevinçli blr yol. Turhan ITTNÇ Seddilbahrin üstünde rengârenk bir alev ve duman sütunu yükseldi! Diğer nakliye gemileri, daha ihtiyatlı davranarak ambarlanndaki malzeme ve cepaneyi Mundrosa çıkardıklan ve sonra buniar romorkörler ve mavnalarla ge celeyin Seddilbahire taşındığı halde Carthage vapurunun düş man torpillerine neden budalaca göğüs gerdiğini, biz karadakiler aniıyamadık. Küçük aklımız, bu nun sebebini bir türlü keşfedeme di. Çok kolayca önüne geçilmesi kabil olan bu felâketten dolayı, tabiî, hiç kimse, asla mes'ul edil miyecektir. 5 temmuz, pazartesi Saat 3,40 ta 3 üncü Türk fırkası, Zı ğmderenin garbinde ve 5 ınci Türk fırkası da şarkında taarruza geçtiler. Bu iki fırkamn mevcudu 13,000 kişi idi. Türklerin taarruzuna karşı şidiletli bir mukavemet gösterdik. Türk piyadesinin hücumlan ma kinelitüfek ateşlerimiz ve sahra topcumuzun mania ateşlerile kı nldı. Bu, bir tek günde Türkler, 4,991 kişi zayiat verdiler. nında yoktu. Burada herşey harb içinde hazırlanmıştır ve vesait noksan olduğu için de istihkâm deni lecek birşey yapılamamıştı. Balkan Harbinden sonra ordu muza gelen Alman zabitleri Boğazın tahkimile de meşgul olmuşlar ve Çanakkale Boğazmda çok yan lış olduğu sonra hadisatla meydana çıkan bir tahkimat projesi hazırlamışlardı. Bu projeye göre, alınan kararlar müspet değil menfi idi. 1 22 çap tulündeki toplar, namlulan kısa, eski ve tesirleri mahdud olduğundan bu toplarla mücehhez bataryaların kadro har.ici ad'i'Ie terkedilmesi, (yalnız mevkile ve atış sahaları itibarile bir dereceye kadar istifade mümkün olan birkaç batarya bu karardan istisna ediliyordu. ) 2 Kadro harici bırakılmıyan bataryalarda bütün topların ayni cisten olması için bazı topiarın mevzilerinin değiştirilmesi, 3 Bulayırdaki ağırtopçu taburunun banş zamanında Çanakkalede bulundurulması, 4 Boğazın iç kısmının müdafaasından vaz geçilerek uzun topların kâmilen Boğazın ağzına nakledilmesi, 5 Methal için 30 buçukluk bir ağır obüs bataryasının Almanyaya ısmarlanması, 6 Boğazın mayinle müdafaasından vaz geçilerek Boğaz dahi linde üç torpido bataryası vücude getirilmesi, 7 22 çap tulündeki kısa topların kâmilen kadro harici yapıl ması, KÜLTÜR ÎŞLERt Talebenin diş muayenesi tlk okullarda talebenin disler! yakında muayene edilmeğe başla • nacaktır. Bunun için Diştabibleri cemiyeti hazırlanmaktadır. Bun • dan sonra dis tedavisi yalnız îlk okullarda değil, orta tedrisat okullarında da tatbik edilecektir. Bu sene yüksek mekteblere ve Üniversiteye girecek talebelerin biır olgunluk imtihanı geçirmeğe mec • bur tutulacaklarını yazmı;tık. Ye • ni Universite talimatnamesi çok sıkıdır. universite ve yüksek mektebler talebesinin sıkı »urette çalışması lâzım gelmektedir. Bu sene olgunluk imtihanlarm • da muvaffak olamıyan lise talebe • leri Üniversiteye alınmıyacaklar, bu suretle fakültelere olgun ve ça lıskan talebeler gireceklerdir. Bazı ecnebi profesörler, Üniver »ite talebesinin çalısması gayet iyi olduğu, fakat dil noktasuıdan ve kitab noksanlığuıdan bu çalısmalarin talebeye müskülât çıkardığı fikrindedlrlert Türkçe eselrer mah • duddur. Basılan notlar da talebe nin ilmî arayıslarına kâfi gelme • mektedir. Profesörlerin çıkaracakları kitablar çok i?« yarayacaktır. Hukuk Fakültesi için gelecek kitablann bü • yük bir kısmı almanca ve ingilizce dir. Halbuki mevcud talebelerin ekserisi fransızca bilmektedirler. Olgunlnk ımtıhanı Türklerin zayiatı Bu 4991 kişiden başka cenub grupundaki I inci, 11 inci, 7 ncı, 12 nci, 2 nci ve 4 üncü fırkalann zayiatı 28 hazirandan 5 temmuza kadar 10,858 kişiyi bulmustu. Cenub grupunun son hafta zarfındaki zayiatı, 16,000 kişi idi ve bu miktar zayiatın 14,000 i, ihracın başlangıcındanberi kanlı muharebelere sahne olan Zığındere mmtakasında verilmişti. Bu Türk kıtaatı 29 uncu ve 42 inci İngiliz fırkalarile Avustralya kıt'alarının ve bizim aol cenahımızın takdire lâyık bir mukavemetine çarpmışlardı. Hulâsa, büyük bir azimkârhk ve kat'iyetle yapılan bu hücumlar, Türklere hiçbir şey kazandırmadı. Yeni şehidlerle eski şehidler, sanki bir resmi geçidde imiş gibi dirsek dirseğe yatıyorlardı. (Franslz zabitinin verdiği bu n • kamlar doğrudur. Erkâniharbiyei u • mumiyece neşredilen «Çanakkale Mu , harebatl» isimli risaledeki zayiat ra j kamlarinln ayni olduğuna göre, son radan oradan aJindiğı anlaşlllyor. Yoksa düşmanlarn harb içinde zayia tlmizi doğru olarak bilmelerine tabiî imkân yoktur. A. D.) Cephedeki faaliyet, Seddilbah rin Anadolu bataryaları tarafından şiddetle bombardıman edilmesine mâni teşkil etmiyordu. Bir Türk mermisi renkli tenvir fişeklerile dolu birkaç sandığı infilak ettirdi. Seddilbahrin üstünde rengârenk bir alev ve duman sütunu yükseldi. O zaman, Türklerin topçu ateşi şiddetini artırdı ve bir mermi, River Clyde vapurunun yanında yatan bir su vapurile bir İngiliz romorkörünü batırdı. Bize gelince, bataryamızın ra , sad mevkiindeki telefonu dur j madan. çalıyor ve Seddilbahre bol bol mermi yağdıran Anadolu ba taryaları üzerine ateş etmemizi emrediyordu. Gerçi elimizden geleni yapıyorduk ama dört topla, daha sulh zamanında hazırlanmış müteaddid istihkâmlann ateşini susturmak kolay değildi. Bogazı zayıflatan bir proje Müspet kısmının tatbikı senelere muhtac olan bu proje, daha zi yade menfi idi. Çünkü birçok toplan ve bataryaları kadro haricinde bırakıyor ve bu zayıf batarya ve topların yerine hiçbir şey koyamıyordu. Fakat projenin çocukça denile cek kadar bayıf tarafı, Boğazın içi* ni müdafaasız bırakıp bütün topları methale götürmek ve mayin yerine torpido bataryası, yani torpil kovanları koymak fikri idi. Bu fikirleri ileri süren Alman generallcrinin Boğaz müdafaası itibarile hiçbir şey bilmedikleri meydana çıkıyordu. Bir erkânıharbiye akademisi imtihanlarında, Çanakkale Boğazının müdafaasım bu şekilde halleden talebeye sıfır verirlerdi. Boğazdaki uzun ağırtoplar, methale götürülseydi ne olacaktı? Bu toplar 1520 tane idi ve 2530 senelik menzilleri binnisbe kısa toplardı. İngiliz Fransız gemileri 30 buçukluk, 34 lük, 38 lik çok uzun menzilli toplarile ta uzaklardan birer birer bu toplan susturacaklar ve sonra Boğazdan içeri gireceklerdi. Boğazın iç kısmında batarya ve mayin de olmadığına göre, rahat rahat Boğazdan geçerek İstanbul önüne geleceklerdi. Bereket versin ki Alman projesi tatbik edilmeden harb patladı. Hadisat ta Almanların yanlış düşündüğünü göstermiştir. Düşman zırhlıları methal istihkâmlarını, bu istihkâmlann top menzilleri haricinde de mirliyerek uzaktan kolayca tahrib etmişler, fakat sonra Boğazdan içeri girince içerideki istihkâmlar ve mayinler karşısında durmağa ve mağluben dönmeğe mecbur olmuşlardı. \Arkast var} HALKEVtKDE: Konservatuvar müdürünün konferansı Konservatuar müdürii Yusuf Ziya tarafından bu hafta içinde Millî Türk Talebe Birliği namına Halkevinde Türk folklörüne dair bir konferans verilecektir. Konfe • ransı müteakıb Yusuf Ziyanın A • nadoluda topladığt halk türküle rinden bazı parçalar çahnacaktır. TEŞEKKÜR Çocuklanmm difteri ve tifo hasta • lıklanmn tedavisî husasunda gösterdiği ihtimam ve hazakatten dolayı Boyacıköyünde dördüncü sokakta o • turan doktor Fotiye alenen tesekkür ederun. Hikmet Münif MOSKOVA BECELERi Peışeınbe f matineierinden itibaren s Hakikî, beşerî ve dramatik büyük bir film c Sinemasında Şarkın şimdiye kadar n c m a i perdesinde görünmiyen yebir aşk maccrası.. Yeni eserier Lenin mezhebi ^ Stalin tarafından yazılnus, Haydar RIfat tarafından tercüme edilmiştir. Kültür serisi külllyatmm on altıncı kitabı . dir. 75 kuruş. Büyuk Gazetenln 20 nci sayisl güzel, renkli bir kapak içinde bugün çıkmıştır. Bu sayıda son Yunanlstan ihtilâline da. ir, şimdiye kadar hiçbir yerde lntişar etmemiş bir yazı ve şayani dikkat resimler vardır. Okuyucularımıza Büyük Gazeteyi tavsiye ederiz. Büyük gazete Türkçe sözîü ve şarkılı şiir ve musiki ile yopurulmuş bir eser "IIIIIIIIIHI ıııııınıiHiıııııııııııııııııımııııııını ıııııııııı »ıııııııiiiıııııııııııııııııımnııınııııııııııııııııııııııııııınııııııııııınını BOŞNA SEVDALARI Bu film perşembe gününden ilibaren sinemasında da göslerilecektir Sihirli bir sema aliında Nöbetçi eczaneler Bu gece nöbetçi olan eczaneler şunlardir: Şinasi (Büyükada), Yusuf (Hey beli), Hüsnü Haydar (Eminönü), Sltkl (Lâleli), Hikmet Cemil (Küçük pazar). Üniversite (Vezneciler), Nu ri (Aksaray), Erofilos (Samatya). Hamdi (Şehremini), Arif (Karagüm • rük), Merkez (Baklrköy), Emilyadi (Fener). Halk (Hasköy), Merkez (Kaslmpaşa), Rlza (Beşiktaş), Mer kez (Galata, Doğruyol), Malkoviç (Tünel), Kcmal Rebül (Istiklâl caddesi), Şark Merkez (Şişli). Faik Isken der (Moda), Mahmud (Altiyol, Ka dlköy), Ahmediye (Üsküdar). Aldandıkları bir nokta Fransız topçu zabiti, daha sulh zamanında hazırlanmış müteaddid istihkâmlarla muharebe ettiğini zannetmekle aldanıyor. Çünkü Seddilbahir karşısmdaki Anadolu bataryalannm hiç biri sulh zama Izmir E L H A M R A İTTO Afrika atlasında çevrilmiş muhteşem bir eserdir. Çöl hayatma aid hakikî vekayii musavverdır. Orijinal, ihtiraslı, heyecanlı bir fitimdir. Memleketini kurtarmak için barbeden bir kadının hakikî taribçesidir. İTTO; Hakikî, muazzam ve emsalsiz bir gaheserdir. IF1O; 1T1O ; ITTO : İITO ; Berberler Cemîyetinde seçim I Herkes T Ü R K Sinemasında PRENS VORONZEF'in ESRARI BRİGİnE HELM ve JEAN MURAT'ı görm*lid>'r. Fransızca sözlü fifmindr gösterilmekte olan ITTO; Bu perşembe akşamı S A R A Y S i n e m a s ı n d a gösterüecektir. WW>m> »***••«< • """~^^^^^^^^^^"^i^^^^^ Soyadı Devlet matbaasi imalâtı umumîye refiki Ethem, karisi Nimet ve oğlu Şehir Tiyatrosu artistlerinden M. Nuri (Kepti) soy admı almişlardır. Kanlı muharebeler, hücumlar ve mukabil hücumlar, müdafaalar Harbin bütün tarihi "•••*'•«» Bir Fransız matmazeli Fransizcaüni ilerletmek utiyenlere ders verir. Gazetede F. rumuzuna miiracaat. Berberler Cer^iyeti senelik »eçme faaliyetine başfamıştır. Yeni idare heyeti arasında bu intihab neticesile mühim değisiklikler olacağı zannediliyor. Resraimiz bir intihab safhasını göstermektedir. GARP CEPHESİNDE Bu çarşamba akşamından itiharen Moharebenin ne demek olduğunu bilen ve bilmiyenlerin görmeleri lâztmgelen bir §abeser OSMANLI BANKASI Osmanlı Bankasının Galata, Yenicami ve Beyoğlu daireleri, Kur ban bayramı münasebetile martın 16, 17 ve .18 inci günleri kapalı bulunacaktır. Kanlı httcumlar E R SİnemaSlTlda