25 Ocak 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Yalnız dinlenme güniinüz olan Cumanın arifesi değildir. Bütün cumanızı size zevkle geçirtecek bir gazetenin adı olocaktır. Onbirinci sene No. 3842 İSTANBUL . OtÛALOĞLU Tel&raf re mektnp adred: Cumhurlyet, I anbu] . Posta kutusu: tstanbnl, No. 248 Teiefon: Başmuüarrtr ve evl: 22368, Tahrir heyetl: 24298, Idar ve matbaa kısmile Matbaacüık ve Neşrlyat Şlrketi 24299 • 24290. umhuriyel Cuma 25 Ikincikânun 1935 i ( 1 9 3 5 Cumhuriyet Almanağı Şimdiye kadar bir tane almadınızsa acele ediniz. Sonra bulamıyacaksınız. Her kitabcıda ve gazets bayiinde bulunur. Bulgaristanda Hükumet Uegışımı on bir iki ay içinde Bulgaristanm hergün bir&£ daha artan içsel (dahilî) bir kaynaşmaya sürüklendiğini uzaktan uzağa işitip duruyorduk. Bulgaristanm içinde yaşıyanlara göre son günlerde bu kaynaşma gözle görülmek şöyle dursun. elle tutulacak kadar çoğalmış ve ilerlemiş bulunuyordu. Orada bulunanlann gördüklerinden ve duyduklarından çıkardıkları inana göre Bulgaristanda nerede ise büyük işler olacak ve belki çok büyük değişimler görülebilecekti. Derken Kimon Giyorgiyef hükumetinin çekilmesile yerıne General Zlatefin baakanlığında bir hükumet geldiğini gordük. Eski hükumetin iç ve dıa sıyasası yolunda daha güclü yürümeğe çalışacağını söyliyen yeni hükumet ilk işlerden biri olarak bir yandan çekilen hükumetin başkanı Kimon Giyorgiyefi kendi evinde göz hapsine aldırmış, öte yandan başka bir askerlik partisi şefi olan miralay Damyan Velçefi kışlaya kapatmıştır. Ajanslarm verebildiği kadarına göre bu arada tutulup hapsolunan adamların tutarı elliyi bulmaktadır. Bu sayımn gerçekten bu kadar mı olduğu, yoksa bunclan sonra mı çoğalacağı henüz belli değildir. Çünkü Bulgaristandaki devrim (ihtilâl) özenlerinin (gayretlerinin) ve özentilerinin pek çok adamlan türlü adlarla birden çok durumlar çevresine toplamış olduğu artık iyiden iyiye anlaşılmış bulunuyor. Hükumeti eline geçiren parti, ötekilerin verebilecekleri sarsmtılardan kurtularak başı dinç çahşabilmek için ıster istemez içe biraz sertlikle başlamak gerekliğindedir. Fakat daha ilk baştan şurasını açık söylemek te gerektir ki hükumet başma geçen kim olursa olsun, amacı bütün dünyanın bildiği biçimde gerçekten bir hükumet yapmak \e yürütmek olmazsa ergec onu da başka bir dalga sürükleyip götürecektir. Kimon Giyorgiyef iş başına gelirken Bulgaristanda o zamana kadar devlet ve hükumet bakımından gerçek kurumlara yer bırakmıyan bir anarşiyi ortadan kaldırmak istediğini açık söylemiş ve guya o yolda işler de görmeğe koyulmuştu. Eski hükumet başkamnın güdeceği siyasa ne olursa olsun eğer kendisi Bulgaristanda hükumeti ulus işlerini genel kurallar (umumî kaideler) üstünde yürütür bir kurum haline koyabilseydi, komşu memleket sa yımına en büyük işi görmüş olurdu. Bu gazetede ve bu yerde biz bir çok kez söyledik ki Gospodin Muşanof devrine kadar onunki içeride olarak Bulgarıstandaki hükumetler elaltından şu komitanın veya bu partinin oyuncaklan olan kurumlardılar: Bir sokak başında bilinmedik ve hiç bir vakit bilinmiyecek adamlann şunu bunu öldürüp öbür sokağ) dolaşmakla ellerini kollannı sallaya sallaya gezmeleri Bulgaristanda daha düne kadar görülen işlerdendi. Orada her hükumet karanlıkta kendisine çevrilmiş ve ha deyince patlayıverecek binbir tabanca namlusunun korkunc görünüşü karşısında nasıl olaganı olursa işte öyle çalışır ve yaşardı. Galışabildiği ve yaşıyabildiği kadar. O gidince yerine gelenin çalışması ve yasaması başka türlü olmazdı. Gospodin Kimon hükumete gelirken: Giyorgiyef Uzak şarkta savaş Japonlar Moğolistanı istilâya başladılar Japonya Çahara yerleşince Pekine hâkim olacak ve Sovyet topraklarmı da arkadan vurabilecek Roma anlaşmaları ve Bulgaristan Bulgar hükumeti de anlaşmaîara girmeye çağırıldı Sofya 24 (A.A.) İtalya ve Fransa elçOeri Diş işleri Bakanina giderek Bulgaristanı Roma anlaşmalarına isti • rak etmeğe resmen davet etmislerdir. CUMHURİYET Romada M Musolini ile M. Laval arasinda imza lanan anlaşmalarln metni gizli tutul muş, yalniz bir kislm esaslara daır malumat nesredılmişti. Yapllan neşriyata göre anlaşmalarln en mühimmi orta Avrupaya ve Avusturyanln istiklâline dair olanl idi. Bu anlaşmaya nazaran evvelâ Avusturya ile komşulan arasinda birbirlerinin dahilî işlerine karlşmamalarl için bir mukavele im raJanacaktl. Sonra orta Avrupa ile uzaktan da olsa alâkasl bulunan Lehistan ile Romanya anlaçmaya girmeğe da • vet edileceklerdi. Nihayet İtalya ile Fransa da mukaveleye kefil olarak dahil olacaklardl. Vaziyet bugüne kadar boyle idi. Fransa ile ttalyanln Bulgaristan hükumetini de Roma anlaçmalarlna istiraks davet edecekleri bilinmiyordu. Bu he•abda olmiyan davetin manası hiç çüphesiz uzun miiddet meçhul kalmlya cakttr. Yeni Bulgar kabinesi neler yapacak? General Zlatef ile M Batalofun beyanatlan Tevkifat devam ediyor, Sofya polisi otuz Makedonyahyı daha tuttu Sofya 24 Kral, Ba^vkil Ge neral Zlatef ile yeni hükumetin diğer azasını kabul etmis ve kendilerini dün gece yemeğe alıkoymustur. Yeni kabinenin dış siyasası Şark misakı Almanya ile Lehistan aralarında konuşmaya mı karar verdiler? Pari» 24 (A. A.) Berlin den gelen bir Göringin Lehds tana giderek Reisicumhur tara fından tertib odtilen ava isti • rak edeceğini bildariyordu. Var aovadan gelen bir haber ise. bu seyahati telmto Gentral Gonng ettnemekle beraber M. Göringin Biyelçevada Reisicumhur tarafmdan tertib edilen ava gelmiyeceğini tasrih etmektedir. Maamafih birçok Fraıuız gazeteleri bu seyahatin siyasî bir ehemmiyetî olup olmadığını ve bilhassa Almanya ve Lehistanm «ark mi sakı hakkmda kat'î bir vazdyet al naak ttzere bulunup bulunmadiklarıeu tetkik etmektedkleT. [Arkası alttncı sahifede] Dış Işleri B* • karu M. Batalof Yugoslavyanın A vala ajansı n u habtrhte yaptıgı beyanatta hulâ sa olarak demiftir ki: « Bulgaris tanın dış siyasaYeni Bulgar Başbakanı General Zlatef (tolda) •ı, eskisi gil Kral Boritle beraber kalmaktadtr ve evvelâ kom;ularile olan dostluk Tevkifat bağlannın devamına matuftur.> Dİğer taraftan polis dün 30 ka • Diğer taraf tan, Basbakan General dar Makedonyahyı tevkif ve bir Zlatef te, yeni hükumetin Yugo» • miktar bomba ile rovelver musadere etrrriştir. lavya ile yaklaşma politikasına devam edeceğini bildhmiştir. [Arkası alttnct sahifede} ıtm ARAZI Harekâi gahtmnı gosterir harita ile Çin Reîsîcamhar ve Bafkummdammn tayyarede alınmtş bir resmi ve Reiricumhurun kartn Dahilî Moğolistanm Ccholdan son • larn bn taarruzuna luurst Çin koman* ra Scinci eyaleti olan Çftharm tşgftti daM mukabA «MMM4*JwkaRnal için Mançurideki Japon ordusunun hamedtğinden muharebe kanlt olmamışzırlaranakta ve hududda toplanmak br. ta olduğuna dair aon gânlerde Av • Japonlar alabOdiğine ilerliyerek Morupaya gelen telgraf habereri teeyyüd ğolistandan istedikleri kadar arazi işetti. Japon baakurrrndanı Çahardaki gal edeceklerdir. Japonlann bu ileri Çin kuvvetleri kumandanma bir ültih?reketi kazandıkan arazinin genişli • matom göndermis ve bunun miiddeti ni ğinden ziyade bu arazinin sevkülcey • hayet bulur bulmaz havadan ve kasî kıymetinden dolayı çok roühimdir. radan şiddetli topçu atesi açtırmış ve Japon kuvvetleri Çaharda yerleş • bu ateşin arka*ind?n Japon süvari ve mekle simalî Çine ve bunun merkezi piyade kuvvetleri hücum etmiştir. Pekin şehrine hâkim olacakları gibi Tanklar Japon kuvvetlerinin ileri haSovyet Rusyanın Uzrksarktaki genis reketini himaye etmislerdh*. Japon (Arfcast altmct sahtfede) Sağlık Bakanı Marmara adalarında neler gördü? Ankaraya dönen Bakan «Gördüğüm yardım manzarasmdan çok mütehassis oldum» diyor "^ Bandırma 24 (Hususî muha brrimizden ) Sarsıntı mınta. • kastna gelerek alınan tedbirl* ri ve yapdanyar dımlan mahal lînd'e tetkik eden Sağlık Ba kanı Refik Say dam bu sabahki trenle Ankara ya döndü. sağlık Bakam Refik Sağhk Baka • Saydam nraı (Cumhuriyet) namına ziyaret ettim. Bana su beyanatta bulımdu: € Sarsıntı felâketinden sonra ımııııııifinittiımııııınımıııntntıııııı Adliye koridorlarında J bir günde beş vak a! Bir erkek bir kadını, bir kadın kocasını, birisi arkadaşını, bir jandarma da talebeyi döğdii Adliye koridorlarında dün sabah ( tan akaşama kadar hiç hâdise eksik olmamiş, beş vak'a birbirini takib et • miştir. Birinci vak'a İlk vak'a; sabahleyin Ağirceza mahkemesinde bir davaya bakıldıktan sonra olmuştur: Bundan bir düddet evvel aralarında çıkan br kavga yüzünden Nuban 81 • diiren Lutfikin muhakemesine dün sabah Ağircezada bakılırken, mahkeme salonunda her îki tarafa mensub kimseler de bulunmuşlardır. Dava sonunda kalabalık mahkeme • Adliye binan den çikmis, hasimîar koridorda nıüvenlerden inileceği tirada Nerses Elinakasaya başlamişlardir. Bunlar ara sinda Lutfikin kardesi Nersesle Nu • zabete hücum ederek bir tekroe atmıs, döğmeğe baslamifUr. Araya girenler bann kizkardesi Elizabet te bulun bunlari ayirmis; dayak yiyen kadın duğundan münakasa bilhassa bunlar a(Arkast dorduncü sahtfede) rasinda siddetlenmiştir. Tam merdi • I duğunu işte görüyoruz. Demek ki düşünce gene yürüyememiş ve Bulgaristanda işler gene eski akmtısına dönmüştür. Niçin acaba? Kimon Giyorgiyef mi işinde gerçek tutumlu değildi, yoksa onun gücü mü bu büyük işi başarmağa yetmedi? Biz öyle sanıyoruz ki her ikisi de. Biz Bulgaristanın iç siyasa sına karışmak istemeyiz. Fakat durumları (vaziyetleri) bize de dokunan dış siyasa bakımın dan gözönünde tutarak hergün ayırd ediyorduk ki Kimon Giyorgiyefin komitalarla uğraşışı bile tüm (tam) gerçek olmaktan uzaktı. Görünürde Trakya komitasmı kapatan Giyorgiyef hükumeti Bul derhal hükumetçe alınan tedbirle • rin tatbikatını, Sağlık ve tç tsleri Bakanlıklarınca Valiye yardımcı gönderilen basmüfettislerin bura daki çalısmalaruıi yakmdan görmek ve yaptlan yardımların derecesini anlamak için tcra Vekilleri Heye ti kararile geldim. Harab olan köyleri dola tım. Felâket günün • derüberi Vilâyetin ve Hilâliahmerin felâketzedeleri barındırmak ve iase etmek hususunda aldıkları tedbir leri yeclerinde gördüm. Felâketzedeler arasinda hastalık yoktur. Bütün ailelerin bir aylık yiyecekleri temin edilmistir. Hepsi, ilk giinlerio icab ettirdiği veçhile birer çadır al[Arkast altıncı sahifedei Kalimnos adası kıyammın sebebi Yeni bir anketimiz ıııııııııııııııııııııııtıııınııınıtııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııınııınnntnııınıtıııiMiııııuın Kadın saylav olunca ne yapacak? Doçent Fahire Âkif saylav olursa memlekette oku* Italyanlar 12 adada miisma yazma bilmiyen kimse kalmamasına çahşacak^ takil bir kilise teşkil TürkKikle be raber Türk kadı etmek istemîsler nlnl da kurtaran Atina 24 (Hususî) Bura ga • etelerine Kalimnos adasından tel grafla verilen haberlere göre, halkm isyanına, İtalya hükumetinin 12 adada müstakil bir kilise tfekiI;ne tesebbüs etmesi sebeb o'mu.«tur. Büyük önder Atattirk, Türk kadl nlna aaylav seç mek ve seçilmek hak ve vazifesini de verdi. Kurtuluş savaşlnda, mede niyet savaşlnda, bütün mi lî vazi felerini yapmlş olan Türk kadlnl, simdi, saylav seçmek için reyini kullanıyor; onu, yarln Büyük Kurultayln kürsüsünde millet ve memle ket isleri için sesini yükseltirken de göreceğiz. Türk kadlnl, Büyük Önderin, ken disinden saylavllkta beklcdiği hizmet» leri de muvaifakiyetle î aaracaktlr. Bundan emin olan gazeterru, münev ver kadlnlarlmlz arasinda saylav ol duklarl takdirde meşgul olacaklarl meseleler üzerinde bir anket yapmağl düşunmüş, kendilerine millî iflere ve kadlnllğl alâkadar eden bazı mesele lere dair sualler sormuştur. Munevver Türk kadlnlarlnln bu anketimize ver dikleri cevablarl slrasile neşredeceğiz. Ankete tahsilini Avrupada ikmal et mis bir doçent bayanln, fen âleminde çalışan bir Türk klzlnln cevabinl ne »irle ba^llyoruz Italyanlar papazları tevkif edince Şehrimizde çıkan cumca gazetelerden birme Atinadan su malumat verilmi*tir: Rodos metropolidi, on iki ada or~ todoks l^lisesini, şimdiye kadar tâbi bulunduğu Rum Patrikhanesinden aynrnak ve kiliîenin istiklâlini ilân etmek istedlji cihetle oradaki pa • pazları, kendi tarafına çekmek için (Arkasi altınct sahifede) Miımımııııııııııı ıııııııııı:ııiMiıııııııııtıtıuıııııııııııııııuııııınııııınıııııiıııııııııtıııtıııııııımıııııııınııııııııııınınııııtııuıııııııııııııımıııııııııı Ben bu başka türlü olurluğu yapacağım. Dedi, ve sözde komitalara saldırarak herşeyden evvel dışan üzerinde Bulgaristan için iyi düşünceler yaratmak istedi. O vakit biz pek iyi gördüğümüz bu çalışma biçiminin gerçek olmasını ve iyi songulara varmasını sağlam yürekle dilemiştik. Kimon Giyorgiyefin kendisini alaşağı eden yeni deprenmeler karşısında komşu memlekette hernedense bu adamm da dediğini başaramamış. ol garlan Bulgaristandaki Türklere karşı saldırmağı ve hatta yer yer bu saldırışlan elaltından körüklemeği bir çeşid siyasa sanıyordu. Bu. ne siyasadlr, ne de hükumetçilik. Bu, sadece komitacılığın başka bir çeşididir. Türkiyeyi sevindirmiyen bu yürüyüşün diğer komşu uluslan da Bulgar siyasasınm gerçekliğinden kuşkulandıracağı açık değil midir? Bize göre yeni Bulgar hükumetinin kendisinden evvelkilerce yapılamamış başarmalara varmasını ve hele dediği gibi komşularile gerçekten iyi geçinmeğe olaganlık bulmasını dilemekten başka yapılacak birşey yoktur. Bugun Türk benüğinin taritvsel temelleri Yazan: M. Nermi Üçüncü sahifemizde Havacı'.ık bahisSeri Besinci sahifemizde Yaytn Musiki işi Ustad Halid Ziyaaın altıncı makalesi YUNUS NADl Doçent Fahire Akif Tahsilini Sorbon Üniversitesinde tamamliyan tstanbul Universitesinin Uk kadın asistani ve halen Fen Fakültesi {Arkast altmct