15 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Casuslar Arasında 165 Nakili: A. DAVER f Şehir ve Memleket Haberleri ) Siyasî icmal iane listemiz Marmara faciasında ölen kardeşlerimizin ailelerine yardım için aç tığımız iane listesi şefkatli milletimizin hamiyelme mazhar olmakta de; vam ed yo«\ Umuyoruz ki vatandasIar ve bilhassa servet sahipleri bu ocaklan yıkümıs yoksul köyliilere ulüvvürenaplannı esirgemiyeceklerdir. Teberruat gerek idarehanemi • ze, gerek ts Bankası merkez ve su • belerme tevdi edilebilir. YaİDiı isimlerin gazetemize gonderîlmesini rica ederiz. Luteyi nef re dcvam ediyoruz: tsim Lira Kuruş Dünkii yekun 432 Tıp Talebe Yurdu 2 nci smıf ef endileri tarafından 7 Mecit Ali Bey 3 Kastamonu Nüfus Müdürü Hasan Bey tsmini bildirmiyen bir zat 1 •L.umhurtyet Firdevsi ihtifali Dün Halkevinde büyük bir toplantı yapıldı ve Hüseyin Daniş Bey bir konferans verdi Cinayetin siyasî tesirleri ne olacak? arsilyada ika edilen menfur auikastin Avrupa si« yasî vaziyeti üzerindi büyük tesirler yapacağı anlaşılıyor< Çünkü Avrupada büsbütün yeni biı siyaset binasını kurmakta olan üg büyük simadan, yani Kral Aleksan* dr, M. Bartu ve M. Muaoliniden Kral Aleksandr ve M. Bartu birdenbire ortadan kaybolmuşlardır. Bd yeni binanın asıl kurucusu M. Bartu idi. M. Bartu eski ittifaklan takviya için Varşova, Prağ, Bükreş ve Belgrat seyahatlerini yapmıştı. Yeni ittifaklar vücude getirmek için de sar* fettiği meharet ve gayret sayesinda Sovyet Rusyayı Fransa ile anlaştırmağa muvaffak olmuştu. Son zamanlarda ise ayni maksatla Fransanm ttalya ile anlaşmasına ve yakmlaşmasma çalışıyordu. Fakat bu emelin husulüne iki büyük de^let arasmdaki meselelerden ziyade Fransanın askerî müttefiki Yugoslavya ile ttalya arasında mevcut olan eski zıddiyet ve münaferet mâni oluyordu. Leo firarî bakışlı bir adamdı. Ben harp içinde bu yahudî kadar iğrenç bir adamı sorguya çekmedim! Yahudinin gevezeliği üstünde idi. Anlaşılan biraz kafayı çekmişti. Yanına oturan adamın bir filim mütnessili olduğunu anlayınca çenesi açıldı. Hatta bazı esranm bile ağzından kaçırdı. Felemenge filim ihracı için müsaade etmediğinden dolayı sansür heyeti hakkmda hakaretamiz sözler söyledikten sonra, dedi ki: boyası o! diye bağırdı. Zabıta memuru bu küstah ve cür'etkâr yahudiye, hemen kalkıp giyinmesini emretti. O giyinirkrn de bitişik odayı araştırdı. Burada da filimler, bir şişe amonyak ve bir de ucu aşınmış kalem buldu. Bu amonyakla ne iş görüyorsunuz? Filimci alay ederek cevap verdi: « Fakat bu malı Holandaya Filimler hakkında çok fazla göndermeme mâni olamazlar. Filimleri göndereceğim ve dehşetli para malumat sahibi olduğunuzu görüyorum. Filimleri ihraç etmeden evvel kazanacağım.» amonyakla temizlerim. Bunu söylerken cebinden bir desPolis hafiyesi, belki sinema sanate banknot çıkararak yeni tanıştığı yii hakkında pek fazla malumat saadama gösterdi. hibi değildi ama herhalde fotoğrafYahudinin bu gafletine şaştım. çılığa dair azçok birşeyler biliyordu Çünkü yanma oturan adam, kendive bir damla amonyakın cam veya sini takibe memur ettiğim polis hafilim üzerindeki pelikülü tahribe kâfiyesi îdi. fi geldiğine vâkıftı. Onun bu sözleri özerine posta Memur, herifi alarak bir taksiye san8Ürüne bir kat daha dikkat etmebindirdi ve taksi polis müdiriyetine lerini ve Holandada M. Blom namıyollanırken yahudi, yüksek perdena gönderilen bütün mektup ve paden atmağı bırakarak casuslar hakketleri tevkif ederek bana yollamakında çok faydalı malumat verebilannı bildirdim. Birkaç gün sonra bu leceğini anlattı. Polis müdiriyetinin adrese hitaben yazılmış, Leo Pickard kasvetli granit binası önüne gcldikimzalı bir mektup, Holandada M. leri zaman, tngiltere Kralı için çaBlomun yerine Londrada Sir Bazıl lışmağa hazır okhığunu; fakat hizTomsona gönderilmişti. metine mukabil para verilmesı lâzım Mektupta gizli mürekkeple yazıl geldiğini söyledi. mıç tek satır yoktu. Açık mürekkepBütün harp esnasmda ben bu yale yazılmıs metnine gelince, gayet hudi kadar iğrenç bir adamı sorgumasumane idi. Pickard, îngiliz sine ya çekmedim. Leo firarî bakışlı, irima sansürü tarafından filimlerinin yan, iki tarafına yalpa vurarak ve ihracı menedilmesinden dolayı şikâ titriyerek yürüyen tam bir yahudi yet ediyor ve Londrada filim piyasa tipi idi. sının çok fena olduğunu ilâve ediVaziyetinin vahametini tamamen yordu. Bu mektı;bun Holandaya M. kavramıştı. Yanımdaki kara ve deBloma gitmesine müsaade ettik. Bir niz zabitlerinin üniformalan onu çok kaç gün sonra sansür M. Blomun cekorkutuyordu. Masamın üzerinde ovabını yakaladı. Bu mektupta Blom, nun filimleri duruyordu. Bu fi'imleyahudiye Îngiliz vilâyet merkezlerini ri tetkik ettiğimiz zaman kenarlanna ve bilhassa sahil şehirlerini tecrübe askerî malumat yazılmıç olduğunu etmesini tavsiye ediyordu. Bunun ügördük. Bunlar amonyağa batırılan zerine Pickardın evine bir polis mübir kalem vaaıtasile yazılmıştı. fettiçi gönderdim. Sabahın altısında Leo, isticvap edilirken Holandamemur kayıpa dayandı. Yan çıplak daki Alman casus acentası P. Blombir kadın kapıyı araladı ve zevcinin sokağa çıktığını söyledi. Ziyaretçi, la mektuplaştığım inkâr etmedi. hüviyetini bildirerek evi arayacağı Hatta, ona ihanete hazır bulunduğunı söyleyince kadın, biran için, kapı nu söyledi. yı memurun suratma kapamak isteBu sicilli yalancınm tekliflerini di; fakat sonra aklını başına toplıya kabule asla mütemayil değildik. Farak kapıyı açb. kat verdiği malumatın bir tanesini kabul ettik. Gerçi söylediklerinin iKadın memurla beraber birinci çinde nekadar doğru varsa o kadar kata çıkarken, uykuda bulunan zevda yalan vardı ama bazı ifadeleri cinin bu kadar erken bir saatte rasonra epey işimize yaradı ve bu, yahatsız edildiğinden fena halde kızahudinin lehine bir nokta olarak kaycağını söylüyor ve sövüp sayıyordu. dedildiği için Leo yalnız müebbet Filvaki Pickard yatakta idi ve polis küreğe mahkum oldu. O tarihte, müfettişini odasma soktuğu zaman, muhtelif sebeplerden dolayı bir Hokansına tehditkâr bir surette baktı. landa tebaasını idam etmek makul 2üabıta memuru odayı aramağa başve basiretkârane addedilmiyordu. ladı. Yatağın altmda, bir mürekkap Harpten sonra, serbest bırakıhnca şişesinin içinde formol kokan sarımLeonun Almanyaya gittiğini ve oratrak bir mayi, bir köşede de sıkılmış da Lort Kiçneri hâmil Hampshire bir yanm limon buldu. O tarihte bu kruvazörünün torpillenmesinde a maddeler, gizli mürekkep yapmak mil olduğunu beyan ederek böbüriçin kullanılırdı. Memur, hiçbirşey lendiğini duyduğum zaman hiç şaşsöylemeden şişeyi gösterdiği zaman, madım. Bu, ancak onun kıratmda ayahudi köpürdü ve polis hafiyesine damların uyduracağı neviden bir yahitaben: Iandı. Enayi dümbeleği, kanmın kaş 90 Halkevinde Firdevsi ihtifalinde bulunanlar, solda meshur fedrin Iranda yapumış bir büttü Büyük tran sairi Firdevsmin bininci yılı münasebetile dün saat 17 de ts • tanbul Halkevi merkez konferans sa lonunda bir ihtifal yapılmısbr. Merasim çok parlak olmus, tstanbul Halkevi Reisi Ali Rıza Bey tarafından bir açış nutku söylenmis, eski Darülfünun mü derrislerinden Hüseyin Daniş Bey de şairin hayab, kıymeti ve eserleri hak • kmda uzun bir konferans vermistir. Merasimde dost tranın tstanbul Je • neral konsolosu Ferruh Han, Cumhu • riyet Halk Fırkan Umum Kâtibi ve Kütahya meb'usu Recep, Vali ve Bele diye Reisi Muhittin Beylerle Üniver • site Rektörü, profesorleri, dekanlan, Halk Fırkası ve tran konsolosluğu er • kânı ve diğer davetliler hazır bulun muslardtr. Merasimi Halkevi Reisi Ali Ruca Bey sa sozlerle açmıstn*: « Arkadaşlar!... Bu aym O günk lerndenberi komşu, büyük, kardeş bir ulusun büyük bir şairinin bininci yıldönümü cofkun ve taskm bir kaynaşıklık içinde anılıyor, kutlulamyor.^ Bu büyük ve kardeş ulus tran ulu • sudur, bu büyük şair de Firdevsidir.» Bir budun, büyük bir sairintn binin • ci yıldonümünü kutluluyor demek; onun tarihteki ünü enğin, medeniyeti eski ve yüksek demektir. Boyle olunca da, o, bütün yadelle • rin sayguma ve sevgisine değeri olan bir budun demektir.. tste komsu, büyük ve kardes tran, böyle bir ulustur... ArkadafIar... Bin yıl bir budumm geçmi 445 90 ADLlYEDE Eski bir suiistimal davası Tekâlifi harbiye mazbatalarmda tahrifat yapmak »uretile vazifele • rini suiistimal etmekle uçlu Ahmet Hamdi, Ali Galip, Rasit, Nevzat, tcmail Hakkı, Karabet, Onnik, Nuri, Arif, thsan, Halim, Salih Bey ve Efendilerin muhakemelerine dün Ağırceza mabkemesinde devam e • dilmiftir. Müddeiumucnî bunlardan Ahmet Hamdi, Ali Galip, Raşit, Nevzat ve Ismail Hakkı Beyler hakkındaki hukuku âmme davasının »ukutunu, hali firarda bulunan Karabet, Onnik ve Nuri Efendiler hakkmdaki durusmanın muvakkaten tatilini, thsan, Halim ve Salih Beyler hakkmdaki davaya da de vam edilmesini istecmsth*. Suçlula • nn vekilleri ise iddia edilen tahri fatın 331 senesinde yapıldıgnu, halbuki takibata 934 senesinde baslandığmı; aradan on bes »eneye yakm zaman geçtiğmi; bu itibarla hâdise de müruru zaman bulunduğunu ileri •ürerek davanın sukutunu iste • mislerdir. Bu hususta bir karar veilmek üzere muhakeme talik edil • mistir. Koridorda patlıyan bir tokat Bakırköyünde oturan Mehmet çavusla kansı arasında açılan bo (anma davasına dün altıncı hukuk tnahkemesinde devam edildikten sonra iki taraf ta dısan çıkmıshr. Bu svada Mehmet çavusun yanma yaklasan üvey kızı Behice Hanım bu hareketin doğru olmadığım ve barısmalan muvafık olacağını söyIemistir. Bundan hiddetlenen Meh met çavus ise Behice Hanımın yü züne siddetli bir tokat atarak ko • ridordaki kalabahğın arasından sıynhp kaçmıstır. Derhal îa« zabıta müdahale etmis; Behice Hanvnın tabibi adlice muayenesi yapılmış • tır. Mehmet çavus hakkında taki • bata devam edilmektedir. Yumurtalarımıza rağbet var Maliye teşkilâtının ilk semereieri... Mal azhğından talepler Bu seneki vergi tahsilâtı 2 milyon lira fazla... tam karşılanamıyor Bu ayın 7 sinde nesredilmis olan yumurta ihraç nizamnamesi ikincitesrinin 23 ünden itibaren mer'iyete girecektir. ihraç nizamnamesinin, ihracat üzerine çok faydalı ve müessir olacağı muhakkak addedilmektedir. Bazı mıntaklann hususî surette teşkil&tlandmlması dahi simdiden iyi neticeler vermistir. Yu murta fiatleri umumivetle yüksel • meğe devam etraektedir. Son hafta zarfında, Karad'eniz sahillerfnde muhtelit iri mallann büyük sandıklan 1 5 1 7 lira arasında, 720 yu • murtalık küçük sandıkları 7 buçuk, 8 buçuk lira arasında muamele gorroüstür, Bilhassa Alman piyasası yumur • talarımıza talip olmaktadır. Bu pi • yasaya mühim miktarda yumurta ihraç edilmiştir. tstanbul piyasasın dan tspanyaya da yumurta sevke • dilmiştir. Fakat müvaredatm azlığı yüzünden talepler tamamile karsı lanamamaktadır. Bu mevsimde, geçen mevsime nazaran memleket için<Je bir mal azlığı hissolunmaktadır. Bir tüfekçinin mahkumiyeti (Mabadi var) Axysiurya Maliye Müsteşarma ziyafet Yılmaz Efendmin tamîr edilmek üzere kendisine baraktığı av tüfeğini baskasına satarak emniyeti suiistimal etmekle suçlu tüfek tamircîsi Süleyman Efendinin ikinci ceza mahkemesinde devam etmekte bulunan muhakemesi dün bitmis ve suç sabit görüldüğünden bir sen hapsine ve tüfek bedeli olan otuz lirayı tazmin etmesine karar verilmiftîr. Karısını yaralıyan 6 seneye mahkum oldu Bundan bir tnüddet evvel Cibalide karısı Zekiye Hanımı kıskanç • lıkla üç yerinden yaralamakla suçlu Kürt İbrahimin bir müddetten • beri Ağırceza mahkemesinde de • vam etmekte olan muhakemesi dün neticelenmis: altı sene hapsine karar verilmiftir. sinde elbet uzun bir çağdar... Bin yü önceki yer yüzünün tarihteki tablosuna bir bakarsak, bunun de rinliğini daha iyi anlarız... O çağda Avrupa (medeniyet) denilen toplu yasama yollarından uzaktı... Kuzgun kavanlık içindeydi... Batı Avrupasınm bugün göz kamastıran •ağlam, düzgün, güzel ülkeleri o çağda yalnız birer orman, birer yayladan baska bir nesne değildi... tfte biz bugün büyük, dost ve Bu maniayı ortadan kaldırmalc kardeş tran budununun bu büyük kolay olmadığından M. Bartu Roadammın bininci yıldonümünü kut maya seyahatini tehir etmiş ve dalulamada kendilerile yürekten or • ha evvel Yugoslavya Kralını Italj'a tak olduğumuzu bir kere de Türk ile husumet ve zıddiyeti terke ikna kamu kültürüne kaynak olan Halketmeğe lüzum görmüştü. Maahaza evi çatuı altmda da söylemek için Kral Aleksandr anlamadan, dinlebu toplantıyı yapmıs bulunuyocuz... meden Fransanın arzusunu kabul etOkuntumuza gelmek yorgunlu ğuna katlanan ve toplantımıza onur mek istemediğinden bizzat başlıca veren siz büyüklerimize, bilhIeri Fransız devlet adamlarile müzakeremize tstanbul Halkevmin saygı ve de bulunmağa karar vermişti. Hatta ttalya ile uyuşmağa mütemayil sevgilerini nmanm... Sonra îçten gelen bu kardesçe olduğuna evvelden hükmedilmemeduygularmıızı tranh kardeslerkni • si için Fransaya gitmek üzere fırt'.ze ulashrmasmı da burada bulun nalı deniz yolunu emin ve rahat omakla bizleri sevindiren î'an kon • lan ve lâkin İtalyadan geçen kara solosu hazretlerinden dilerim...» yoluna tercih etmişti. Ali Rıza Beyin bu açıy nutku çok Diğer taraftan bu sırada M. Mualkıslanmıstır. Bundan sonra Ali solini de Milânda irat eylediği bir Rıza Bey Hüseyin Danis Beyi da • vetlilere takdim etmis ve sözü ken • nutukta Yugoslavya ile anlaşmağa dîsine bırakmıstır. Hüseyin Danis taraftar olduğunu göstermişti. Fakat Bey Firdevıinin hayab, eserleri ve bil o da bir emrivakie mâni olmak için hassa Şehname hakkında uzun iza Yugoslavya ile uyuşmanın bazı çarti hat vermis; ve Sehnameden bazı lara bağlı bulunduğunu anlatmıştı. parcalar okumustur. Bundan başka M. Musolini YuKonferanstan sonra Halkevi ta • goslavya ile husulü çüpheli olan anrafmdan davetlilere iVi yüz kisilîk laşma uğrunda Macaristanın dostluziyafeti verilmiştir. ğunu kaybetmemeği de nazan dikkatten uzak tutmamıştı. Mumaileyh nutkunda Yugoslavyanm ve alelumum küçük itilâfın aşikâr bir surette hissiyatını rencide etmemek için muahedelerin tadiline taraftar olduğunu açık bir surette söylemiş, yalnız beynelmilel adaletin yerini bulmasım istediğini anlatmıştı. Nutkun akabinde M. Musolini Macaristan Başvekiline çektiği bir telgrafnameGeçen senedenberi faaliyete geçde beynehnilel adaletin yerini bulmis olan yeni tstanbul maliye tes kilâtı geçen seneye nazaran fazla masmdan maksadı Macaristan hubir varidat tahsiline muvaffak ol • dutlannın hakkaniyet esası üzere muştur. Söylendiğine göre bu fazla değişmesi olduğunu izah etmiçtir. hk bu sene 2,000,000 liradır. Maa Bu izahat nutkun Macaristanda umafih alâkadarlar bunu kâfi bulma yandırdığı asabiyet ve heyecanı tahmakta ve tstanbulda mükellefin • fif etmişti. den vergi tahsilâtı lâyıkile tahsil eYugoslavyanm haricî siyasetini dildiği takdirde evvelki senelere nazaran tahsilât yekununun beheme bizzat idare eden Kral Aleksandr ile hal 7, 8 milyon lira fazla olacağını İtalyanın mukadderatını elinde busöylemektedirler. lunduran M. Musolininin böyle gaTahsilâfan intizama girmesinde yet ihtiyatkâr bir surette iki memmaliye kuralarınin da tesiri olmus leketin anlaşması ve uzlaşması imtur. Zira bu sayede memurlar birçok kânlannı aramağa hazırlandıklan islerde tereddüt içinde kalmıyarak bir sırada menfur suikast herşeyi kendiliklerinden karar verecek dealtüst etmiştir. recede malymat sahibi olmakta • Bilhassa bu işte gayet mahir va dırlar. sözü müessir bir mutavassıt vazifeMÜTEFERRlK sini gören M. Bartunun dahi terki hayat etmiş olması Yugoslavya ilo İtalyanın anlaşması teşebbüsünü daha ilk safhasında yan bırakmıştır. Konservatuvarda dersler başlıyor Motör kazası tahkikatı bitmek üzere.. MAARIFTE M. Karl Dorrek Hüsnü ve Mithat Beyler arasında Avusturya tütün rejUi için mühîm miktarda Hitün almak üzere memle • ketimize gelen Avusturya Maliye müstesan ve reji umumraüdüriiHer KarJ Dorrekle bu rejinin fehrhnize gelen diğer erkânı serefine, tnhisarlar Umum Müdürlüğü tarafmdan, dün Tokatlı • yan otelinde bir öğle ziyafeti verilmistfr. Ziyafette tnhisarlar Umum Müdürü HüsnS, Tütün işleri müdürü Mithat, Müsldrat işleri müdürü Münir Hüsrev ve Tuz işleri müdürü Cavit Beylerle sehrimizdeki Ottro • Tiirk sirketi müdürleri hazır bulunmuflardır. Avusturya Maliye müsteşarOe heyetin diğer azası bugün Yunanistana gî • deceklerdir. Heybeliada açıklannda vukua ge • len motör kazası hakkmdaki tahkikata Müddeiumumî muavinlerinden Nuret • tin Bey tarafmdan devam edilmekte dir. Henüz ne Yalovadan ve ne de Rüsumat Idaresinden istenen malumat gelmedigi için vaziyette bir tebeddül yoktur. Fezlekenin tanzimile istintak hâkimliğrâe verümesi için bu malumat beklenmektedir. Diğer taraftan bu kaza netieesinde malen mutazamr o?an larm zararlan da birinci ticaret mah • ît edflmktedir. Kıdem zammı alan muallimler Bu sene tstanbul mmtakasi da • hilinde yeniden kıdem zamları alan muallimlerin listesi Vekâletçe ha • zırlanmistır. Zam listedi yakmda bildirilecektir. Zam alan muallun çok olduğu söylenmektedir. tstanbul Konervatuvarına bu sene yeniden ahnacak talebenin müsabaka imtihanlan bitmisb'r. Derslere birkaç güne kadar baslanacakur. Bu sene Konservatuvann verece ği halk konserlerine bir tesrinisaniden itibaren baslanacaktur. Konserlerin muntazam ve olgun bir sekildt venlmesi için hazırhklara baslan mıstır. Konserler yaylı sazlar or • kestrası ve Konservatuvar orkes trasile yalnız piyano ve keman kon sorlerinden mürekkep olacaktır. Marsilya hâdisesinin en büyük siyasî neticesi Fransanın Almanya etrafında kurmakta olduğu dostluk* Iar ve ittifaklar çemberinin şimdiliV natamam kalmış olmasıdır. MUHARREM FEYZl Kâzım Paşa gidiyor Meclisin 25 tesrinievvel içtimamı açmak üzere Meclis Reisi Kâzım Pasa Hazretleri bu akşamki trenle Anka raya doneceklerdir. LtMANDA Recep Bey şerefine ziyafet Halk Fransız torpitolarını geziyor Lhnanımızda misafir bulunan Fransız bahriyesine mensup Gepar ve Kasar tocpitolannı dün halktan birçok kimseler gezmistir. Fransız bahriyelileri de dün sabah toplu bir halde müze ve camileri ziyaret etmislerdir. Fransız torpitolan yann sabah Beruta gideceklerdir. Paris sef imiz geldi Biı. uiuutı.enberi mezunen Ankarada bulunan Paris büyük elç: miz Suat Bey mahalli metnuriyetinr gitmek üzere Ankaradan tstanbula gelmistir. Tatil devresi münasebetile seh rimizde çahsmakta olan C. H. Fırkası umum idare heyeti bürosu persembe gününden itibaren Ankaraya nakledilecektir. Bu münasebetle umum idare heyeti tarafından Fırka umum kâtibi Recep Bey serefine dün aksam saat 8 buçukta Maksimde bir aksam ziyafeti verilmiştir. Ziyafette Fırka erkânı ve sehrimizde bulunan bazı Büyük Millet Meclisi azası hazır bulunmuştur. Recep Bey de persembe günü Ankaraya gtdecektir. Cumhuriyet Nüshası 5 Kuruştur Senelik 1400 Kr. 1700 k Attı ayhk 750 1450 Üç ayhk 400 800 Bir ayhk 150 poktur Abone j T ü r k i y e şeraiti I lvn