9 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

'Cumhttriyti' 9 Tegrinİevvel 1934 Üniversitede hukuınsan once Maymun muıdi? ku esasîye dersleri Yazan: HUseyin Rahmi 15 Ali Şeref Teşekkür ederiz beyefendi, fakat filozof babamızla gb'rüşmezden evvel işin ne olduğunu lutfen biraz bize anlatmaz mıaınız? Anlatabilirim. BenLmkisi bir nevi hafiyelık olacak ama hayır tarafından filozofun »elâmeti namı • na bir hafiyelik.. Bu semtte eski şeyhülislatnlardan Gıyasettin Ef. Esminde bir zatın konağı var mıdır? Vahit Vardır.. Ali Hulki Bey Görüşmek için babanız bazı geceler o zatın nezdine gider mi ? tsneyin Gider. Pek «evişirler. Biribirile uzun uzadıya tasavvuftan bahsederler. Ali Hulki Bey Gece yalnız baçına mi gider? Yoksa sizlerden biriniz oeıa refakat eder misiniz? Vahit Yalnız başına gider. Çünkü konak şuracıkta yakındır. Ali Hulki Bey Bu kısa gece yolculuğunda babamzı taşlıyacak • lar... Ali Ş«ref Kimler? Ali Hulki Bey Maymunluk nazariyesinden babanıza dif bileyen iki muhalif yobaz eskisi... Vahit O halde? Ali Hulki Bey Filozofu gece yalnız sokağa çıkmağa bırakmaz «ınız. Kendisine ehemmiyetle bunu ihtar edeceğim. Ali Hulki Bey gençlerle böyle görüşürken filozof Muallâ Ef. evin bahçeye açılan kapısından gözüktü. Vahit ona seslendi: Baba buraya geliniz.. Buraya geliniz. Sabahleyin size verilecek büyük bir haber var.. Filozof gülerek: Ben de çimdi tuhaf bir mek • tup aldım. Maymunlar orta Afrikada bir hükumet kurmuşlar. Beni kıral nasbetmişler.. Hemeo kırali • yetimin başına geçmek için acele cağınyorlarmif. Oradaki Orang outanglardan birini sadrazam tayinile kabine te^kilini teklif edecek • mişim!.. Filozofun bu haberine Vahit el çırparak cevap verdi. Fena değil baba filozof yaşamaktansa, Orangoutanglara padi • çah olmak büyük bir talihliliktir. tsneyin Baba bizi de beraber götür. Elbette mühim memuriyetlere kayınrsın.. Vahit Baba ben maliye nazırı olmak isterim... tsneyn Çok banan yemek için ben de iktısat nazırlığını rica ede ceğira. AK Şeref tngilizlere, Fransızlara diplomasideki meharetimi tanıtmak için ben de hariciye nazırIığı istirnammdayım. Filozof Bu tekliflerinizin kabulü maymunları çok öfkelendirir. Ahr almaz Enver Paşa gibi soyunu «opunu yerleştirdi derler... Ben bu alaturka usulün taraftarı değilim. Henüz maymımlann tahtına oturmadan beni haksızlığa, idaresizliğe sevketmeymiz. Fena telkinlerden kaçarak adil bir hükümdar olmak isterim!.. Vahit Baba mektubun alayına kanıp ta hükümdarhğa pek inan • mayınız. Filozof Ne diyorsun Vahit ber Musolmi ve Hitlerden evvel maymun tebaamı içtimai refaha erdi renceğimden eminim... tsneyn Babacığım tahta oturmazdan önce buraya geliniz de sizin için hazırlanmış taslanma ve dayak faslını dinleyiniz.. XIII Filozof arkasında boy entarisi, parmak dikişli hırkasile geldi. Çıplak ayaklarındaki takunyeleri sü rüyerek bahçeye toplanmıs dört kişüik grupa yaklastı. Tarak görmiyen tuz biber karısmış başile misafîri selâmlıyarak: Safa geldiniz beyefendı.. Sabahleyin bu dayak müjdesinı getiren siz m'finiz? Ali Kulki Bey Affedersiniz müjde değil efendim tehlikeyi ih' bar... Filozof Mesele kalem mücadelesinden sopa muhabbetine mi döndü? A"! Hulki Bey Münakaşada acze düsen taassubun baska marifti var mıdır? Mutaassıplar evveMen kendi akidelerinden ayrılanlan döverJer, türlü iskencelerle öldürür lerdi. Şimdi kendileri dövülüp bir çok memleketlerden kovuluyorlar.. Filozof misafirini kuyu başına büyük dutun gölgesi altına götür . dü. tskemlelere oturdular. tste bizim buz dolabımız da budur. Dijerek kuyuda sogumus yetnljler ikram etti. Kahveler ıgmarladı. Hazretin bir de kristal nargilesi vardı. Onu atesledi. Bahse koyul dular, Marpucun ucunu dudaği nın kösesine sokup çıkararak bas ladı: Bana filozof diyorlar. Bu büyük ünvan bizde pek ucuz ali nıp îatılır. Benden evvel de bu menıIekette böyle lâkaplanmıs kimseler vardı. Kendilerini idareden âciz bu adamlar âleme akıl dersleri verir • lerdı. Bugün her yerde filozofluğun bolluguna rağmen kat'iyetle halledilmi» felsefî bir mesle yok gibi dir. Felsefenin ilk isi yerde gökte AHahı aramaktır. Asırlardan beri aradı durdu. Birsey bulamayınca halîkin tahtmı bos burakmamak için gene eskiden bulunmus Alla hı o mtkama oturtmak mecburiye tinde kahr gibi bir güçlüge düstü. Ali Hulki Bey tnsanlardaki bu garip hal nedir? Mutlaka bir yaradane ibadet hissile yanıp tutu »uyorlar. En gabi, en cahil vah sıler bile tahtadan ilâhlar yaparak tapınıyorlar. Evet meslenin düğücnü buradadır. Bu noktada zihniyetçe me • denî ve vahsi biri birinden ayırt e<J;lemez gıbidir. Birinciler kerdi Iıim ve irfanlan nisbetinde bir ha lik tasavur ederier. lkinciler de kendi cehaletlerini avutacak kaba bir ilâh.. Bu imanda ilim ü e cehil birIeşir. Muhterem filozofum, bu mu»zzam muamma ne vakit halloluracak? Filozof nargilesini iki defa tokurdatıktan sonra: Hiç Dinlerin Allahı büyük filozofların zihinlerine mülâyim gelmedi. Fakat onlar da simdiye kadar beşerî akıllara sığacak bir hâlik tarif edemediler. Vardır diyenler müsbet esas üzerine temel kuramadılar. Yoktur diyenler de.. Muhterem efendim bu Muallâ meslesinin sîzcesi nasıldır? Portsait hattı açıhyor! Bu sene program tamamen değişti tnkılâpçı Tüı kiye Cumhurîyeti nin kurduğu Uriversite fakültele rinde geçen seneden itibaren derslerin takrir ta<»z!arında ve müfredat progvamlarında büyük değişiklik ler yapılmışhr. Bu değişiklik'er bühassa Hukuk fakülteti decs!f«Lnde olmuş ve tebeddülât talebe ii •• rV». * de tesir'.erini göstermeğe başlamıştır. Bu cümledeaı olmak üzere ceji min temel taşı olan esasiye hfkuku dersleri programı tamamen değis mistir. Programın tanziminde Üeıiversitenin değerli profesörlei'inden doktor Ali Fuat Bey esasiye hukuku derslerinde ön söz olarak geniş bir girif yapmış buırada felsefî ve hu kukî bakımdan b'ikuk ve teskilâtı esasiye mefhumlarını, esasiye hukukunun mevzuunu, hukuk ilimleri arasındaki mevkiini ve ehemmiyetini, tarihte esasî kanun fikrinin ne zamanlardan itibaren belirdiğini, ve esasiye hukukunun bu bakım • dan nasıl tekâmül ettiğini, Türki yemizde esas kanun fikrinin doğusunu ve esasi teşkilât hareketleri nin tarihioi izah etmiş ve son ola rak ta deslerde takip edilecek metodu izah etmiştir. Ali Fuat Bey takrirlerinde esasiye hukukunu herşeyden evvel bir devlet hukuku, devlet ilmi telâkki etmis ve bu fikirle hareket edip asıl mevzua girerek derslerini üç bölüme ayımıştır ve birinci bölüm • de devleti, mantıkı ve rasyonel esasmı, ikinci bölümde uzuvlarmı, ü • çüncü bölümde de devlet faaliyetlerini tetkik etmiştir. Profesörün çizdiği bu plân ve derslerdeki vu • zuh bütün Universite talebesince büyük biı alâka uyandırmıştır. Geçen sene esasiye dersleri ikinci sömestrden itibaren salonda hıncahınç denilecek kadar kalabalık bir samiin toplamıştı. Profesör Fuat Bey bu program ve plânı hazırla diktan sonra demiştic ki: < Çizdiğimiz plânda gösteril diği üzere memleketimizde esasiye hukukunun tedrisinde şimdiye ka • dar takip edilegelen tedris usulünden ve programından ayrılıyoruz. Buna mecburuz; çünkü fakültemizde bir esasiye derginin umumî mevzuu ve izah mihveri Türk devleti ve tşkilâtı olmak icap eder. Bugünkü Türk devleti ve teskilâtı ise memleketimizin siyasi ve içtimaî tarihinde yenidir. Yeni bîr devlet sistemi ve teşkilâtı yeni bir usul program ve tasnifle mütalea edil • mek, hulâsa bir Tüı k teskilâtı esasiye hukuku tesis olunmak lâzım • dır. Biz mütavazı mesaimizle bu tesis serefinden kendimize küçük bir hisse koparmak arzusundayız.» İzmir vapuru bugün ilk seferi yapacaktır. Gemiler Karadenizden Mısıra aktarmasız mal taşıyacaklar Devlet Denizyollan tarafın • dan, memleket ikbsadiyabna bir hizmet maksadile Hopa ile Porstsait arasında teais o lunacak olan ye ni deniz hattı bugünden itibaren isletmiye açılmak tadır. Bugün tzmir Bugün Porttmde vapuru saat onbirde limammızdan kal j kacak İzmir, Pire ve tskenderiyeye u&ramak suretile doğru Portsaide gide cektir. Portsaitte iki gün kalacak olan vapurumuz oradan kaHcarak tekrar bu limanlara ugnyarak tstanbula gelecek ve buradan bir gün sonra Karadenize gidecekttir. Vapur Karadenizin Zonguldak, Sinop, Sarosun, Trabzon liman lanna ugramak suretile Rize ve Hopaya gidecek, bu suretle seferinl tamamhya cakfar. Karadenizle Portsait arasındaki bu seferler 13 gün sürecektir. önümüzdeki hafta, Ege vapuru da RADYO aksamki program j tSTANBUL: \ 18,30 pl&k nşerlyatı . 19 Mes'nt Oemfl Bey tarafından çocuklara masal . 19,30 Türk musiki neşriyatı: «Stüdyo sas he~\ yeti Mehlika ve Nedime Hanımlar> . 20,49 Munlr Nurettin Bey ve arkadaşlan 21,2</ Ajans ve borsa haberlerl . 21,30 Stüdyo caz orkestrası. VİYANA: 17,15 gramofonla ikindi konserl . 18' lkl kısa musahabe 18,35 piyano konserl . 19,05 üç kısa musahabe . 20,35 muhtelifl operetlerden parçalar . 21,50 musiki . 23,55] oda musikisi . 24,50 gece musiklsi. BERLtN: 17,05 jklndi konserl 19,10 gençllk lçlri.' 20,45 günün aklslerl . 21,15 hafif musiki parçalanndan mürekkep eğlencell konser 22,35 genç musiklşinasların eserle . rinden parçalar . 23,05 haberler 23,25 konser: Mozartın eserleri . 23,50 den 1 a kadar dans havalan BÜKREŞ: 18 05 Çingene orkestrası, Romanya halfc muslkisl . 19,05 habelrer . 20,25 gramo . fon . 20,50 konferans . 21,05 Rua musl • kisinden senfonik parçalar • 22,05 konfe. rans 22,20 senfonik konserin mabadi 23,05 haberler. VARŞOVA: 18 05 piyano konserl 18,30 konferans • 18,40 gramofon . 18,55 fennl naslhatler • 19,05 zlral neşriyat • 19,20 akşam kon • «erl . 20,25 konferans . 20,35 gramofon . 20,55 spor . 21,05 musiklye dair muhabereler . 21,20 edebî neşriyat . 22,05 müka. lemeli hikâye . 23,05 reklâm konseri 23,20 dans musiklsi. kalkacak olan tzmir vapurumuz ayni suretle Karadeniz Portsait hat • tmda iflemeğe bashyacakhr. Denizyollan idaresi, bu hatta isliyen vapurlar için, Karadeniz iskelelerin • den tzmir, Pire, tskenderiye ve Port saide, bu iskelelerden de Karadeniz iskeleleri için doğru Konişmento aktar masız yük kabul etmeğe baslamıştır. Zaten hattın tesisindeki maksat ta mallarımızın aktarmasız olarak ve daha ucuz bir maliyetle ecnebi limanlanna sevkini temin etmek olduğu için bu hatta isliyen vapurlarımızın hasılatınm çok artacağı ümit olımmaktadır. Dogrudan dogruya Peşteye vapur işletilecek Mataristan ve Yakınsark arasında e^ya mübade'esini temin etmek için bir Macar şirketi, motörlü bir gemiyi çalıçtirmağa karar vermistir. Bu vapur Bu dapesteden hareketle Tuna yolunu ta kiben ayın 12 sinde tstanbula gelecek • tir. Bu suretle biri teknik, diğeri iktı • sadî iki mesele halledilecektir. Meselenin fennî ehemmiyeti, Tuna nin hususiyetler'ne ve ayni zamanda deniz seferlerine uygun bir vapur in • şa edebilmekten ibaretti. Kin ikfı«.adî ehemmiyeti ise merkezî Avrupa devletlerile dogrudan dogruya aktarmasız bir münakalen'n teminidir. Şimdiye kadar ihracat mallarimizı Macaristan, Yugoslavya, Avusturya veya Ç^koslovakyaya sevketmek için, mal lari behemebal bir Akdeniz limanında veya bir T)>na Hmaninda aktarma et mek icap edîyort'u. Halbuki bu aktarma ameliyesi bem nakMye masraflarinin artmasina, hem de nakl'yat müddetinin uzamasına sebebiyet veriyordu. Tuna yo'unun ehemmiyeti bundan da an'açıliyor ki, Türk kömürlerine Macaristanda bir mahreç temin etmek, an cak ve ancak ucuz olan Tuna navlun Iarı sayesinde kabil olacaktir. Türk kömürlerine Avusturyada dahi bir mah • reç temin ehnek için yapilan teşebbüslerin yakmda muvaffalr'yetle neticele nece^i kuvvetle ümit edilmekteıir. «Budapett» vapuru modern ve yollu bir gemi oîup Budapeşte ile tstanbul arasındaki mesafeyi 8 günde katetmektedir. Almanyaya ihracatımız artıyor Hükumetimizle Almanya arasında yapilan son takas mukaveleleri üzeri • ne, bu memlekete gönderilmekte olan ihracat mallarimızin sabslarinda ve fi atlerinde roahsus bir hararet bas göstermiftir. Bunun neticesi olarak son aylara kadar durgun giden tiftik piyasamiz canlanmif, fiatler yükselmeğe başlamişhr. Birkaç ay evvel 12 liraya kadar düşen yumurtalarimizin 1600 adetlik san • dıkları ( 2 5 ) liraya kadar çdanişhr. Almanya ile yapilan bu takas anlas • malari tütün ihracatımizin da fazlalasmasini mucip olmuştur. Şirketler A] • manyadaki büyük tröstler için tütün tüccarlariımzin elinde bulunan eski se • ne mahsulü {ütünleri toplamağa de • vam etmektedirler. Almanyaya tütün ihracahmizin faz • Iaiaşmasi, düsmekte olan tütün fiatle • rni koruyacaktir. c Yeni eserler Holivut Rolivutun dördüncü sene 42 ncl sayısı büyük sinemalarda bu hafta gösterilecek filimlerin mevzulan Ue renkll çok güzel reslmleri ve en son sinema haberlerlni havi olarak lntlşar etmlştir. Tavsiye ederiz. Halkevinde konser Halkevlnden: Istanbul umuml mclislne aza »eçlml münasebetlle bu akam saat (20,30) da Evimiz Cagaloğlundakl merkez salonun . da bir konser verilecektlr. Arzu edenler İdare memurluğundan davetiyelerlnl ala* billrler. Beyoglu Belediye muhassbecisi vefat etti Ktymetli mt?murlanmizdan Beyoğ • lu Belediye muhasebecisi Gani Bey dön Beyoğlu hastanesinde vefat etmiştir. Cenazesi bugün saat 10,30 da hasta neden kaldırtlacak ve namazi Eyüp camisinde kıhndıktan sonra aile makbe r;ne defnedilecektir. Allah rahmet ey lesin. ^ Içtimaa davet Ateş Günes kulübü reisliğindent <Gorülen lüzum üzerine nizamname • de müstacelen baz: tadllât yapılmak üzere kulubümüz heyetl umumiyesi 14 birinclteşrin pazar gunü saat 16 da kulübün Sıraservilerdekl merkezlnde fev . kal&de olarak toplanacaktır. Kulüp aza. larının o gün ve o saatte kulübü teşrifleri rica olunur. v Kâşiflfendi öldU tstanbul Ticaret Odasinin 15 sene • lik odacısi Kânf Efendi, yediği balık • tan zehirlenen k, dün ölmüştür. Eski bir mütekait olan Kâşif Efendi, Balkan, Çanakkale, Suriye harplerrâe istirak et mi», tekaütlüğünden sonra da Ticaret Odasinda çalumağa başlamiştı. Cena zesi Oda tarafından ka'dinlmişür, Ai lesine de bir miktar nakti yardimda bulunulacaktir. Japonyaya afyon ihraç ettik Uyusturucu Maddeler tnhisarı tara findan Japonyaya takas suretile satıl ması kararlaştınlan 1000 sandık afyondan 400 sandığı tzmirden ihraç edil • mistir. Mütebaki 600 sandık sonra ih raç olunacaktir. Buna mukabil mem leketimize Jspon emtiasi getirilecektir. Takas mukavelesinde, bu emtianin memleket eşyasına ve sanayiine tesir yapacak c'nsten olmaması sartı vardır. Darülâceze vergisi isi ne olacak? Bu sefer Belediye mahkemeye müracaat etti! Darülâceze vergisini vermedik lerinden dolayı bundan evvel sinemalar Belediye tarafından tatil edilince Sinemacılar da hukuk mah • kemesine müracaatle Belediye aleyhine bir men'i müdahale davası açmiflardı. Fakat sonradan arada muvakkat bir anla^ma hasıl olmus ve bu dava da takip edilmemişti. Halbuki sinema sahiplerile Belediye arasında yeniden zuhur eden ihtilâf yüzünden geçenlerde sinema cılar Şurayı Devlete müracaata karar vermişlerdi. Buna mukabele olmak üzere Belediye de mahkeme ye müracaat etmiş ve evvelce si nema sahiplerinin kendi aleyhine açtığı davayı yeniden tahrik eyle mistir. Dava Belediye aleyhine aCilmış olmakla beraber bunun Be lediye tarafından tahrik edilıtıe sine sebep meselenin hükmen halledilmek istenmiş olmasıdır. Çünkü Belediye bu hususta hak'ndan emin bulunduğu cihetle bir mahkeme kararı almak emelindedir. AMOK Maruf Teksayt kaputlan daima böyle kapalı zarf derununda eczaoelerde satılır. Raşit Rıza tiy atrosu Yartn tcmsillere başlıyor Beylerbeyi dikiş yurdu açıldı Dün Beylerbeğinde iskele karşısinda hanımlar dikiş yurdunun küsat merasi • mi yapilmiştir. Davetlüer yurt müdi • resi Refia Salih Hanim tarafından kar • şilanarak izaz ve ikram edflmislerdir. Yurt talebesi tarafından vücude getiriIen eşya nümuneleri fevkalâde takdire mazhar olınustur. Bursada Merinos ipliği fabrikası Ankara • Sümer Bank Bursada bir merinos ipliği fabrikası açacaktır. Bu nun için Almanyaya makineler sipariş edilmiştir. ROMA ÇILGINLIKLARI kadar görülmü§ Görülen ve görüleoek filimlerin fevkinde bir şaheser Bu Perşembe akşatnı Şimdiye HEDEFSİZ Saray <Eski Glorya) da Salı ve Çarşamba akşsmlan Piyes 5 perde Yazan ı Birabo Nakleden ı Feridun BUSELER (Mabadi var) On iki çocuklu bir baba SA RA Y Sinemasiiiıia ŞehırTujaîrosu m ı • m* * TıtwW lıMfeıl T e p e b Kazasker Feyzullah Efendi Vakfı Mütevelüliğinden: Kartala tâbi M?ltepede Kazasker Feyzullah Efendi vakfında Çiftlik namile maruf mahallerin on iki hissede dört hissesi kiraya verilmek üzere on bir gün müddetle müzayedeye konulmuştur. 15/10/ 934 pazartesi günü kat'î ihalesi yapılacağından talip olanların % 7,5 pey ak^elerile beraber o gün saat 3 te Çemberlitaşta Evkaf Müdiriyetinde İdare Encümenine miiracaatleri ilân olunur. o de CÜRÜM ve CEZA saat 2 rosunda K akşam bu ? Ş ehir nyat , 20 tablo Yazan. F. M. Dostcyevsky Tercümc eden: Reşat Nuri Localar 300, 250 Ko'tuk 50, Sandalya 40, Galeri 20 kurus •** Uzatılan tramvay hatları Son gün'erde Maçka tramvay durağinin silâh deposu önüne kadar uzatılmasi kar^rlaş MlikJşlı. Durak dünttcc itibaren depo önüne BoKırii'müştür. Bundan başka Cerrahpaşa csvarinda otu • ran halk ta Beledryeye müracaat eds rek »ramvay hstttnitı C">rrahpa%aya kadar uzatılmasnv îstemişlerdir. Bu tek • hf tetkik edilmcktedir. Yüksek Mühendis Mektebi Rektörlüğünden: Eski Fransız tiyotresunda II 10934 Perşembe akşamından iııbaren saat 20 de YARASA Operet 3 perde. Besteleyen: Yohann Strauss Tercüme eden Ekrem Reşıt Darende (Hususî) • Burada beşİ kız yedisi erkek olmak üzere on iki çocuklu bir baba vardır. Kendisİ fakir olduğu için hayır cemi vetlerinden yardım olunması maksadile ve istida ile mahallî hüku mete müracaat etmiştir. Resim bu aileyi göstermektedir. Türklyenin elektrikleştirilmesi hakkmda mühendis Refik Beye fendi tarafından 10/10/934 tarihine musadif çarşamba günü saat 15 te bir konferans verileceği ilân olunur. (6522). AMOK