29 Eylül 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Casuslar Arasında 151 NakUi: A. DAVER f Şehir ve Memleket Haberleri ) Siyasî icmal 'Cumhuriyet fcyluli >* Intihap propagandaları Vapur idaresini tecziye için yolcular seyahatten nasıl menedilir? Tanıdığımız bir avukattan al dığımız mektuptur: «Bartm hattının seferlerini, Bursa ve Nilufer vapurlarile, Denizyolları idaresi yapar. Gidif ve geUs günleri tayin ve uan edilmistir. tstanbul, Eregli, Zonguldak, Bar • tın, Cide yolcuları da hazirlıklarını buna göre yapaırlar. Bu he» saba göre geçen hafta 20 eylul »eferini yapan Nilufer vapuru • na binmek üzere Ereğlide hazır bulunuyoedum. Benim gibi va • pur bekliyen birçok tüccar, me mur, esnaf ve amele vardı. Vapurun cumartesi akşamı gelmesi lâzımdı. Sabaha karşı 3 te geldi. tskeleye indik. Vapura gitmek üzere iken Liman reisi (olamaz, dedi, binemezsiniz. Bu vapur muayyen vaktinden 8 saat sonra geldiği için yük ve yolcu verilemez!) Hayret ettik. Istanbul Deniz ti • caret müdürlüğünün tamimini gös* terdiler. Bunda program mucibince muayyen olan zamandan 6 saat sonra gelen ve teahhurunun sebeplerini ilk vardıği limandan ala • cağı resmt vesika ile ispat ede • miyen vapurlara «sureti kat'i • yede!» yolcu verilemez, denili yordu. Bir sürü vatandasın işlerinden, güçlerinden bâhisle vaki olan şikâyetleri para etmedi ve vapur sabahın altısına kadar kalıp yü künü çıkardıktan sonra kakltı gitti ve biz de nhtımda dona kaldik! Meğer vapur havanm sertliğinden gecikmis, ilk iskele olan Akçesehire gelince teahhuruna dair Liman riyasetinden vesika istenmis «pul yok, Ereğlide alırsın» denilmis. Gemi Ereğliye gelmis, Liman riyaseti «burasi ilk iskele değil, vesika veremeyiz» eevabında bulunmus ve saire ve saire... Şunu anladık: Ticareti Bahri • ye müdiriyeti seferlerin intizamını temin içm bir kaide koymus; âla, diyelim. Fakat vapurun ge • cikmesinde yolculacın ne kaba • hati var ki onlann seyahatine mâni olunuyor? Vapur idaresinden ceza alınsın, tevbih edilsin.. Lâkin vatandaşlan böyle man tıksız bir kaide ile seyahatten alıkoymak hakkını Ticareti Bah riye müdiriyeti nereden almıstır? Intizam ve disiplin böyle mi te min edilfc? Nilufer vapuruna binmek için bekliyen her yolcunun elbette bir isi, bir hesabı vardı. Bunlan altüst etmek ve vapur idaresine guya bir «ceza!» vermis olmak için elâlemi cebren ifinden alıkoymak hangi kanuna sığdunlmıstır ve tatbik edilmistir?» Karümizin çok haklı bulduğumuz fikrine aynen istirak eder re: Bulgaristan Yugoslavya Italyan casusları diş ağrısını teskine mahsus ilâç olduğunu söyledîkleri gizli mürekkep kullanırlardı Küçük zabitleri bıraktıktan sonra, hemen hududa kosardı. Orada ihtiyar bir kadın kendisile alay e • derek arabatına eşya doldururdu. Bu kadınm kaba sakalan huduttaki Alman nöbetçilerini kahkahalarla güldürürdü. Bu ihtiyar kadın kim di biJir mUiniz? îngiliz istihbarat binbasısı K. S. Givens. Bu zabit son derece cesur, ciir'etkâr ve fevka • lide bir aktör istidadına malikti. Urun miiddet kadın rolü yaparak birçok mühim haberler öğrenmişti. Givens arabayı yükledikten sonra, Edgardm topladığı bütün malu matı, not halinde ondan alırdı. Bu tarzda bildrrilenıiyen haberler de, çam ormamndaki gizli posta gü • vercinleri vasıtasile gönderilirdi. Fakat Edgard yalnız tngilizlere hizmet etmiyordu. Her iki omzun da su taşıyor, yani Almanlara da kıymetli haberler getiriyordu. Bu cümleden olarak vatandaşı ve casusluk arkadaşı Davingi 1917 ağustosta Almanlara yakalattı. Daving, diğer iki Belçikah ile beraber Al • man hudut muhafızlarmdan birinî öldürmüftü. olarak buna 1 buçuk gram nitrat dö sut ilâve ediliyordu. Sonra ay nca 50 gram asetat dö sut, 200 santimetro mikâbı suda eritiliyor ve bu ikinci mahlulden 20 santimetro mikâbı ile birinci mayiden 100 santimetro mikâbı biribirine kanştın • lıyor ve gizli Fransız mürekkebile yazılmış mekruplara sürülüyordu. Sonra, mektup, yazılar meydana çıkıncıya kadar bu mahlulde bırakılıyordu. Yazılar tununen meydana çıktıktan sonra mektup temiz suda yıkanıyor ve iki kurutma kâğıdı arasına konularak kurutuluyordu. Bazı casuslar, bir kaz kanadı kalemle alelâde bir mektubun satırlan arasına aseton dö plomp ile gizli yazılar yazıyorlardı. Bazan, bir çay kaşıği «eaudevie de mare» m içine bıçak ucile az raiktar, teksif edilmiş süt konulur ve hepsi bir ispirto kadehinde sicak su ile kanştınlırdı. Bu mayi mükemmel bir gizli mürekkep teskil ederdL ttalyan casuslan, diş ağrumı teskine mahsus ilâç olduğunu söyle dikleri bir gizli mürekkep kullanırlardı ki kaynamıs patates suyundan ibaretti. Bu mürekkep, nişasta va • sıtasile meydana çıkanlırdı. Gizli haberler bildhmenin diğer bir yolu da, bazı matbualara ancak görülebilecek hafif isaretler koy • maktı. tşaretler bazı harflerin altına veya üstüne konulur. Bu isaretli harfler bir yere getirilince cüm • leler teskil ederdL Bu usul, «biraz daha dindar olalım» sözile öteye beriye gönderilen din kitaplarmda tatbİk edüirdL Rus yahudüeri, üzerlerinde taşıdıklan din kitaplarmda bazı keli melerin altını çizerek casusluk e • derlerdi. Strplar, kendi aralannda haber • leşirken, yazdıklan mektuplann tarihine göre bir şifre kullanır • lardı. Eğer mektubun tarihi tek bir rakamsa mektubun yalnız birinci üçüncü, beşinci... İlâ tek kelimeleri eğer tarih çift bir rakamsa mektubun yalnız ikinci, dördüncü, altm cı... ilâ çift kelimeleri aiınırdı. Ele geçen bir Rus casususu kendisine şöyle bir usul öğretildiğini itiraf etmişti: « Herhangi bir sicimin, ipin veya kundura bağınm üzerine mü • savi aralıklarla üç büyük düğüm yapanz. bin rakamını gösteren bu büyük düğümlerden birinci ile ikincinin arasına yüzleri gösteren biraz daha küçük düğümler, ikinci ile üçüncünün arasına da onlan ifade eden daha küçük düğümler vuru • ruz. Bu suretie anlatmak istediği miz kadar düğüm yaparak kıt'a numaraları, asker miktan ve top adedini biidiririz.» Ba»ka bir Rus casusu, eski is • kambil kâğıtlan kullanıyordu. Si • neğin birlisi, bir tayyare karargâ hi demekti. Karamaça birlisi bir piyade taburu, bu kâğıdın papası cephanelik, horya oğlani bir iaşe kolu, sinek oğlanı bir erzak de • posu, horya onlusu, dar bir sahra yolu ilâ idi... Fakat bunda her kâğıdın ifade ettiği yeri iyice biknek lâzımdı. (Mabadİ car) ((Hükumetimiz halk hükumetidir ve seçim hakkı senindir!» FaaÜyet devam ediyor ve muhtelif yerlerde intihap mevzulu konferanslar veriliyor Dün euma olmasına rağmen itihap faaliyetine hararetle devam edilmistir. Dün de muhtelif yerlerde intihap mevzulu konferanslar verilmiş, musahabeler yapılmıstır. Aslî ve yedek azayı, doğrudan doğ> ruya halkın sandık başmda kullandığı reylerin tayin edeceği malumdur. Ha ber aldığımtza göre muhtelif namzet • ler, kendüermin asli aza seçOmesini temin yolunda simdiden propagandalara başlamıstır. Namzetlerden bir kısmı namma, matbu brosörler tevzj edileceği de söylenmektedir. HaHn, reylermî kullaıunaia tesvlc içm ınnumî sekOde yapdan propagan • dalara da devam edümektedîr. Cadde • lere ve gedt verlerine buvük bez levhalar gerilmiş, her tarafa afisler yapıstmlmif, levhalar asıknıştı. Bunlardan bas ka evlere de ayn propaganda kâğıtlan ve intihap fişleri tevzi edilmektedir. Bu «uretle bir iki gün içinde bâtön şehide yuz binlerce propaganda kigidı dağıt JRBŞ olaeakfar. Fırkanm Eminonfi karası Aleındar nahîyesinin bastndığı bevannameterde yurttaslara şSyle hitap edOmektedir: «Gecirdiğin kara gânlerin basunıza nynsukloktan geldiğini ve bngunieri tse nyanm«kla kazandıgımıv umıtma! Sa • vuşup ta kazandığın hakkı gevsetme! Cumhuriyet huyumetimiz h%!k hiikumeÜCIT ve seçim hakk> senindir! Şehir meclisi azalığma seçeceğin kimeeler senin istni göreceklerdir. Yak'a san seçim günunde sandık başına koş ve rey hakkını kullan!» Yetiştireceğin çocuklara örnek ol!» Her propaganda beyannamesinin sonunda, dağıtılan semtteki sandık yerleri ve intihap günleri de yazılıdır. Belediye intihabı günlerinde de muhtelif hatipler halka konferanslar vermeeğ devam edeceklerdir. Alemdar nahiyesînde sandık basında konferans verecek'er su zevattır: Kadınlar Birliği umumî kâtibi Aliye Esat, Himayeietfal A lemdar nahiye reisi Mahfuze fbrahim, Münevver Hanımlar, eski hapishane mudürü Efdalettin, flkmektep basmuallimlerinde Tank, a»kerî müt«^cait'er^en Fert, HâmH, Esat Hami ve Dr. Ali Rıza Beyler. Intihabm devam ettiği g&nler zarfında şehir süslenecek ve geceli gündüzlü tenvirat yapılacakhr. Bazı umumî yer • lerde mızıka da bulandunılacakhr. Prograrm ilân edîlen sandık alaymın da bütân halkm alâkasmı temin ede • cek seküde yapüması için bütün tedbirler almmiftar. , ^.m t j ugoslavya Kraknın Sofyayı xi • yaretmden gayet möhim siyasî neticeler bekleniyor. Bu seya hatin neticesi olarak Avrupanm cenu bu şarkî kummda siyasî vaziyetm büsbütün değişeceği istidlâl olunuyor. Kral AFeksandr müzakere aktetmek üzere gayet mühim bir misak hazıria • mıstır. Bu misakın bir nevi askeri nraaheda mahiyetinde olacağı tahmin edOmektedir. Yugoslavya ile ttalya arasmda bir harp vukuunda Bulgaristan Yugoslav yamn sark hudutlannm emniyet ve muhafazasinı tekeffül edecektir. Buna rnvkabü Yugoslavya MakedonyadaJri Bulgar ekalliyetine istisnaî ve husutî olarak müsaadeli muamelede bulun nw»ı derubde edecektir. 24 Casusluk teknigi Şimdiye kadar casusluk maceralan okudunuz.. Biraz da casusluk tekniği hakkrada malumat vermek faydahdır. Umumî Harpte casus luk teşkilâtının en asrî ve en mükemmel tekniic vasıtalarla çalıştığını söylemeğe hacet yoktur. Al manyada çalısan düsman casusla • rınm emellerine nail oltnak için neler yaphklannı ve nasil çalıştıklartm misallerle gÖstermek isteriz. Evreli, mektupla gönderilen bir haberi gizleraek için, çok eskidenberi mevcut olan gizli mürekkepler kuilanmak usulünden bahsedelim. Avusturya tebaasmdan bazi vatan haini Çeklerle diğer casuslar, al • dıklan malumati gizli mürekkep • Ierle haftalık ve ayirk fennî veya meslek! tnecmualara yazarak bita raf memleketlere gönderiyor ve oradan da bunlar düşmamn elkıe geçiyordu. Bunun için bazan uydurma sigorta mukaveleleri de gönderiyor lar di ki bu mukaveleler üze • rîndeki rakamlar kolordu, fırka ilâ numaralannı ifade ediyordu. Düsman casuslannın elinde gizli mürekkepler çok büyük rol oyna m<şlardır. Fransızlar naftol kollodiyum ve asetondan mürekkep bir mayi kullanıyorlardı Mahlule bunların birmcisinden 1, ikincisinden 20, ücüncüsvnden 60 nisbetinde koyuyorlardı. Bu nıaddeleri hakikî ve mevcut bir ilâç fabrikasmın veya eczanenin damgasile mühürlü olarak toz halinde ve kaşe şeklinde taşıyorlardı. Kurşun kalemlerin u • cuna takılan maden külâhlar, gizli nürekkebin imali için kullanıla • cak toz miktarlannı tayine yan yan bir ölçü hizmetinî görüyordu. Alman kimyagerlerinm tetkikah neticesinde bu Fransız gizli mü • rekkebini zahire çıkarmak için şu mahlul bulundu: 5 grara asit sülfürö, 50 santimetre mikâbı asit nitrik bir Iitre suda hallediliyor ve soğuk Sofyada aktedilecek misaktn esasla * n hakkmda simdiye kadar sızan malumat bundan ibarettir. Tabiî henüz gizli tutulan diğer ahkâmı da vardır. Misa • kın bütün gavesi iki tslav memieketi arasında sıkı bir birlik vücude getir • mektir. Malcedonya Dıtilâl komitasmm hnhası Bulgaristanla Yugoslavyanın anlaş • masına şimdiye kadar mâni olan en büyük engeli ortadan kaldırdığı gibi t f »'"anm Bulg»'istanfI»ki nüfırrunu dahi kırmışhr. Yeni Bulgar Başvekü! BvTgaristanuı hâkimi mut'akı olduğu gibi Kral Aleksandr dahi Yugoslavya • nm mukadderatını kendi inhisan altmda bulunduruyor. Bu iki başın karar • laştracağı misak kat'î bir mahiyeti haiz olacaktır. Simdiden Yugoslavya sark hududundan «nin olduğundan ttalya ya karşı bu memlekette şiddetli bir hareket başlamışta. Yugoslavyada Marborda ve diğer sehirlerde aktolunan mitinglerde ttalyaya aît Venedik eyaietinin bir kısmile Triyestenin ve Fiyomenin Yugoslavya ya ilhak edilmesi talep edilmtştir. Mi • b'nglerin kararlan Yugoslav gazetele • rinde neşredilmiştir. ttalya Ahnanya ile bozuştuktan ve Orta Avrupada ve Bulgaristan üzerin deki nüfuzunu kaybettikten t o n » A* Balkanların şarkında müşkül bir mev kide kaldığmdan son günlerde bütün kuvvet ve gayretini Arnavutlukta sar sılan mevki ve şerefini kuvvetlendir • meğe hasretmistir. '" J e '" ttalyanm bu gayretleri şîmdiden mfihlm neticeler vermiştir. Arnavutluk hükumeti geçenlerde kapattığı ttalyan papaz mekteplerini tekrar açmış ve Arnavut mekteplerinde mecburi ecne bi Iisanı olarak italyancayı kabul etmistir. Arnavut orduıuna yemiden birçok ttalyan zabiti tayin edilmiş, Arnavut • hıkta ttalyan muhacirlermin iskânı için vâsi arazi aynlmıştır. ttalya da Arnavutluğa vadettiği is • tikrazın taksiderini tekrar tediyeye baslamıştır. Bu paralar ordunun masarifi ne tahsu edilecektir. Yugoslavya Balkanlann şarkmda ve ttalya da Balkanlann garbinde mevkilermi iyice tah • kim etmektedirler. Mısır yolcuları Ermeni vatandaslar Muayene Izmire gelme Tayyare Cemiyetine 300C den evvel yolda yapılaca1 lira daha verdiler tstanbul gümrük muhafaza basmÖdürii Hasan ve gümrük basmödürü Seyfi Beyler dün akşam geç vakit tskenderi • yeden sehrimize gelmişlerdir. Seyfi ve Hasan Beyler Pire ve tskendertye li • manlarmdald gümriİc ve muhafaza tesIdlÂtfle bu hattı tetkSc etmişlerdir. Hasan Bey, bu tetkik seyabati hak • kmda bir muharririmize şu izahata vermiftir: « Pire ve tskenderiye limanlarm • da salon muayene usullermi ve bu muayenelerin vapurlarda yapı Iıp yapılamıyacagmı tetkik ettik. Bu limanlardaki muhafaza tesküau bize nazaran fevkalâde birşey değüdir, bizim teşkuatumz da onlar gîbidir. tskenderi yeden tzmire uğnyarak tstanbula geleeek olan vapurlardald yolculann tzmire gehneden evvel vapurda muayene edümdermîn mümkün ve muvafık olacağım anladık. Bu suretle tstanbul limanmda ayn bir muayeneye lüzum kalma • dan yolcular serbestçe şehre çıkabfle ceklerdîr.» Ermeni, Rura ve Yahudi vatan daşlarm aralannda dernekler kurarak Tayyare cemiyetine yardım için çahşmakta olduklan malumdur. Bu cümleden olmak üzere Ermeni vatandaşlardan miiırekkep 1 numa ralt dcrnek geçenlerdeki 4000 lira teslimatına ilâveten, cemiyet kasasına 3000 lira teslim etmiştir. Dernek çahşmalarına faaliyetle devam eylemekte ve bu vatanî hamiyet me«eletlne çok ehemmiyet vermktedir. Tayyarelerin, memleket müda • faasmda ilk ve en mühim kudret olması itibarile vatandafların bu husustaki himmet ve gayretleri bir kat daha meskur bir meziyet al • maktadır. Tayayre cemiyetine karşı gösterilen bu yakın alâka ve fimdiye kadar vaki olan yardımlar vatandaslarımızın hamiyet ve himmetlerini umulan derecelerin fevkine çıkaracaklannı göstermektedir. 1 numarah gruptı takdir ve ha raretle tebrik ederiz. Bu suale cevap isteriz! Kurtuluş bayramı hazırlıgı MÜTEFERRİK MUHARREM FEYZt ECNEBf MEHAFtLDE ŞEHİR İSLERt Istanbulun kurtuluş bayramı o • lan 6 bhuncitesrinde yapılacak muazzam merasimin proğramı hazır • lanmıştır. 6 birincitesrin cumartesi günü şehir baştanbaşa donanacak ve Taksime kadar bir geçit resmi yapıla caktır. Gecesi de fener alaylan ter* tip edilecektir. Bir ingiliz müsteşrikinin dilimize dair fikirleri Meşhur tran şairi Firdevsinin 1000 ninci yıldönüraünü kutlulamak üzere dünyanm her yerinden tra na âlim ve şairler gitmektedirler. tngilterenin en yüksek müsteşriki Sir Denison Ross ile gene Ingiltere* nin hatta bütün dünyanın en büyük şairlerinden sayılan Drinkwater de sehrimize gelmisler ve dün Hay • darpaşadan Halebe hareket etmişlerdh*. Memleketimizden geçtiğinden ve bilhassa Dil bayramında bulundu ğundan dolayı memnuniyetini be • yan eden Sir Denison Ross bir ga • zeteciye beyanatta bulunarak de • miştir ki: « Türkçe, çok zengin, çok harikulâde bir Iisandır. Yalnız mik rofon telefon nev'inden beynelmi • lel tabirleri yeniden yaratmağa kalkışmayı zait bulurum. Bir.. tkincisi de cümlelerinizi olan, bulan, ettiği, bulduğu sekillerile tertip edeceğinize, kim, ki, şeklini nahvinizde canlandırmalısınız. Bu önünüzde yepyeni bir ufuk açacak ve sonsuz kolaylıklara nail olacaksımz.» Belediye bekçi teşkilâtında de • ğişiklikler yapılacaktır. Mahalle bekçilerine, icabında kaçan hırsızların arkasından atılabilecek kısa v< Şirketi Hayriyenin Usküdar, Ha kahn sopalar verilecek, aileleri tçin bekçi kulübeleri yapılacak, kenrem, Salacık, Beşiktaş vapur üc • dilerine doktorlar da tahsis oluna retlerinde, birinci gidip gelme 23 caktır. kuruş, ikinci 18 kuruş 20 para olmak üzere tenzilât yapilmıştır. LtMANDA Yeni bekçi teşkilâtı Şirketihayriye tarifesinde ucuzluk Maliye Vekili Ankaradan geldi ve gitti Maliye Vekili Fuat Bey dün *abah Ankaradan şehrimize gelmis ve dtin akşam tekrar Ankaraya avdet etmiştir. Fuat Bey bazı hususî işleri için sehritnize geldiğini söy lemiştir. Moskova Elçimiz itimatnamesini verdi. Boğaziçi seferlerinde, Akay üc • retleri kadar tenzilâta şirketin vaziyeti müsait olmadığı görülmüştür. Zaten birinci mıntaka tarifesinin ucuzlatılması dolayısile şirketin on bir bin lira kadar zarar edeceği söylemlmektedir. Nafıa mektebi mezunlarının kongresi Dahiliye Vekilinin ziyafeti Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Bey dün akşam Trabyada 85 kişilik bir ziyafet vermiştir. Hususî roahiyet te olan bu ziyafete resmî zevatla iktuadî ve malî müesseseler müdürleri davet edilraiştir. Şükrü Kaya Bey yann Parlamentolar konferan sınm müzakerelerinde hazır bulu • nacaktır. Vapurculuk Şirketinin alacagı vapurlar Vapurculuk Şirketi müdürü Mustafa Beyle idare meclisi azasından Ahmet Bey şirkete vapur almak maksadile seyahate çıkmışlardı. Must&fa ve Ahmet Beyler Marsil yada bulunmaktadırlar. Şirket yalnız bir vapur alacaktır. Şimdiye kadar tetkik edilenler içinde Lâmartin ve Piyer Loti vapurlan matluba muvafık görülmüştür. Bunlardan biri satın alınacakhr. Şirket müdürleri vapurlarm kamara ve sair tertibatile, işletilecekleri hatta elverişli olup olmadığını tetkik etmişlerdir. Makine kısmınm ve sair fennî cihetlerinin muaye • nesi, tanınmıs kumpanyalara mensup mütehassıs mühendisler tarafından yapılacaktır. Nafıa fen mektebi mezunlar birliği kongresi dün saat 14 te Halkevkıde yapılmıstır. Uç sene evvel teskil edilen birliğin merkezi Ankaradadır. Dünkü kongre birlik reisi Nail Bey tarafından açılmış, ida re heyetinin seoelik raporu okun • tnuş, nizamnamede bazı maddeleriı tadili için münakasalar yapılmıstır. Bunladan sonra birliğin yeni idare heyeti seçilmiştir. Nafıa fen mektebî mezunlar birliği tarafından, bu tlolanh serefina dün gece park otelkıde bir de balo verilmistir. Cumhuriyet 1 Nüshası 5 Kuruçlur Türkiye Hariç, îçin Tayyare Cemiyetinden çıkarılan memurlar Moskova Büyük Elçimiz Vasıf Beyin 17 eylulde ve Kremlin sa rayında Rusya Merkez fcra Komitası Reisi M. Çerviyakova itimat • namesini verdiğini yazmiştık. Resmimizde sağdan sola doğru Merkez !cra Komitası kâtibi umumîsi M. Yenukidz, Vasıf Bey, Harici jc komiser muavini M. Krestınaski ve M. Çerviyakof görülmektedir. Tayyare Cemiyetinin tstanbul şubesinde yeni yapılan kadro dolayı • sile yedi memur açığa çıkarılmıs ve yerlerine yenileri ahnmıştır. Açıkta kalan memurlar cetniyet merkezi • ne şikâyette bulunmuşlardır. Satılacak resmî binalar Satılığa çıkanlacağı yazılan GaIatasaray karakolu ve daha birçok resmi daireler arasında Aşir Efendi kütüphanesi de vardır. Maliye tahmin komisyonu tarafından bu binaya 12,000 lira kıymet konul • mustur. şeraiti i v Üç aylık ç y Bir ayhk { n Senelik 1400 Kr. 1700 K Altiayhk 750 1450 400 80Û poktur