7 Ağustos 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

7 Ağustos 1934^ Everestte yeni bir facia Himalaya dağlarına tırmanmak istiyen iki Alman kâşifi daha çığlar altında kalarak öldüler Cumhuriyet' Tramvay fiatleri Defterdar faciası tosun 16 sradan itibaren ind^ri . leceği malumdur. Üniversiteye devam eden gençlerle diğer yüksek mektep talebelerinin üoretlerinde evvelce büyük tenzi • lât yapılacağı hakkında çıkan rtafıa komisen' haberlerin sonu Civansir Bey gelmediğinden bu hususta Nafıa komiserliğmde tahkikat yaptık. Bize şu malumat verildi: Talebe ve amele icin Denizden kurtarılan çoFransız tarihçilerinden M. Douinin Hidiv îsmail henüz bîr karar yok cuklarm sıhhati iyi... Paşa devri hakkında yazdığı eserin en Tramvay ücretlerinin ağuscanlı kısmı Süveyş kanalı bahsidir Süveyş kanalı nasıl açıidı Fransız tarih yazıcılanndan M. G. Douin ahiren, Mısır Hıdivi tsmail Pj.nm dev rine ait, muazzam bir tarihin birinci cildini neşretmiştir. Türk karilerinin de alâka lie okuyacaklan bu eserin en canlı kısmı, Süveyş kanalımn tarihçe • sine dair olanıdır. M. Douinin kitabından da öğren • diğimize göre, kanalı açmağa teşebbüs eden şirket 1858 de teşekkül ebnişti. Bu şirkete, kanalı açmak müsaadesi, Fransız mühendisi meşhur Ferdinan dö Lösepse hitaben, Mısır valisi Mehmet Sait Paşa tarafından verilmiş biri 30 teşrinisani 1854, diğeri 5 kânunu • sani 1856 tarihli iki kıt'a beratla mu • eyyet bulunuyordu. Bu beratlarm ikincisinde şu cihet ler tasrih edilmişti: Şirket bütün mas* rafüe kâr ve zaran kendisîne ait olmak üzere, altı senelik bir müddet zarfm Süv?yş kanalımn inşastnda en bu: üh da: amil olan Htdia îsmail Pasanın 1 Bahriahmerde Süveyş lima gençlik resmi nırtdan, Babrisefitte Peluze limanma c tngüterenin mümaneatine müznaşat etkaJar, eyrisefaine salih bir kanal; 2 nehri üzerinde gene seyri • mişti. Bu, tngiliz hükumetinin muhalefeti yüzünden, şirketin eetin bir mücasefaine *»''h ve nehri, denize acılacak deleye girişmesmi mtaç eyledi. kanala vasledecek olan diğer bir ka İlk kazma, Portsaitte, 2 5 nisan nal; 1859 da, ve merasimi mahsusa üe vu3 Bu ikinci kanaldan itibaren aruldu. tngOtere hükumeti, Osmanlı paçılacak ve sulannı gerek Süveyş, ge dışahmdan izin almadıkça îşe başlan rek Peluze istikamtı.nde akıtacak olan mamasını, Mısır valisine tavsiye et iki tane irva ve iska cetveli açmakla mekten geri durmamışh. Binaena!eyh, mükellef tutuluyordu. işe bu suretle girişilince, hafriyatm derBundan maada, y ...et, (Timsah) hal durduruunasını validen resmen tagölünü, en büyük gemilerin de barma • lep etti. Şirket, yapılan işlerin tama büecekleri bir iç liman haline koya mile ihzari mahiyette olduğunu cevaba cak; Babrisefitte, kanalın methalinde, büdirerek, lngiltereyi yatıştırdı. diğer bir liman vücude getirecek; ni Hakikatte, Mısır valisi, şirketin faahayet Süveyş Umanuu da ıslah ve tevsi liyetine göz yumuyordu. (1860) teşeyliyecektL Şirketin, her seneki safi rinisanisinde, Sadnazamdan gelen bir kârı üzerinden yüzde on beşini Mısur istilâma cevaben, bu faaliyetm bb techükumetine terketmesi de, bu berat • rübeden ibaret bulunduğunu ve şirodilarda aynca tasrih olunmuştu. Bütün bu mükellefiyetlere mukabil, lik burada, kanalın hafrine müsaadei Mısır hükumeti de şirkete bazı imtiyaz padışahî irzan buyurulduğu takdirde, makinelerin kurulup işletilmesine alıştı. lar ' 'isediyordu: Şirket kanallarm »nrılan beş altj yüzden fazla amele bu • şasında lüzum görülecek ve eşhasa ait lunmadığmı bildirmisti. bulunmıyacak bütün araziden, hiç bir « Geçenlerde hükumetle şarket arasında müzakerata başlanmıştu Bu müzakerelerde talebe bilet üc • retlerinin tenzilile amele ücretlerinin tesbiti ve mıntakaların azaltılması meseleleri de vatrdı. Vekâletle cereyan eden müzakereler, şirket sermayesinin Isviçre veMüfahede altında bulunan ya Franaız frangı olması meselesine Lutfiye Hanım kıtikal etmiş ve aradaki ihtilâflar Dünkü nüshamızda iki çocuğunu bu müzakeeeleri akim bırakmıştır. Bunun üzerine hükumet şirketle en denize attığını ve kendisinin de sanson aktedilen 1926 mukavelesini daldan denize düştüğünü yazdığı • feshederek, 1923 mukavelesinin tatmız Lâtife Hanım hâlâ Tıbbi adlibikını emretmiştir. de müşahede altında bulunmakta • 1923 mukavelesinde fiatler şimdır. Çocuklarının sıhhatleri yerin dikinden düşüktür. Fakat bunda, dedir. Yalnız en küçüğü olan 16 talebelere yapıiacak tenzilâtla aaylık Kudret bir parça rahatsızdır. mele ücretleri hakkında hiçbir ka • Zabıta tahkikatına devam etmek yrt omladığından bu hususta yeni Himalâyada son Alman kesif heyetin in muvaffakiyetsizliğe nğrtyarak a~ tedir. bir karar, ancnk 1923 mukavelesi sanndan iki kisiyi kaybettiği nokta (kurbanlarm hayali me• nin tatbikına baslandıktan sonra zan haç isaret ile gosterilmistir) yapıiacak yeni miızakeratta alma bilecektir. Hknalâya dağlan birkaç inıan» 1923 mukavelesile şirketin ser daha başını yedi. 1934 senesi heyeti mayesi Fransız frangı olarak ka • seferiyesi namile Almanyadan kal • bul edilmiş oluyor. (Birinci aahiff(*~n mabat) kıp dünyanın acayip ve esrarengiz *** kada yaprlmakta idi. Bundan 25 sene nüfuz edilmesi müşkül muammalaAldığımız malumata göre hüku evvel bir kere de tstanbulda buna bennndan bîri olan Everest tep«sine çıkmet mümessili Civanşir Beyle Belezer dünya güres şamoiyonluğu müsa • mak niyetinde olan heyet azalarındiye mümessili arasında yeni elekbakalan yapılmışh. O r t n m inhitata dan bir kısmı oradaki fırtınah ha trik tarifesi 15 kuruş üzerinden tayüz tutmus olan güreşçiliğimiz b'rden karrür ettirilmiş ve bir rapor tan • valar yüzünden kopan çığlann al • bire canlanmış ve çok iyi istidatlar meyzim edilerek Vekâlete göndeciimiştında ölüp gittiler. îşin feci tarafı dana çtkmısta. Bu defa çok daha mu • tir. Şirket 16,5 kuruşta ısrar etmekbu beyet azası 8860 metro yüksek • azzam olacak olan bu müsabakalar mSte ise de Vekâletin (15) kuruşu kalikten 7900 metro irtifaa kadar çıkbul edeceği kuvvetle ümit edilmeknasebetile birçok yeni ve kıymetli u mışlar, gayelerine irişmek üzere tedrr. zuvlann ortaya çıkacağı tahmin edil • iken ebediyete kavuşmuşlardır. NiDiğer taraftan aldığımız malu • mektedir. Güreşçilernnzin bu müsa • hayetsiz müşkülâta göğüs gerdik • roat elektrik, havagazi ve su saat bakalar : çm esaslı bir surette çalısma • vergiye tâbi bulunraaksızur istifade eten ve \iiixri yorgunluklara Katlan lerinde de ebemmiyetli tenzüât ya • l»n n'illî ve pek eski bir sporumuz o • decekti. Gene şirket, sahibi bulunmı dıktan aonra muratlarına ermeden püacağı ve bu hususta Nafıa Vekâlan güresçiliğimiz için bir şeref mesele • .yajo ve. kendi tarafından iska ve imar eölüp gidenler heyet azasmdan dokletinden tebligat beklenilmekte ol • si olacaktır. dilecek olan bilumum araziden, on seduğu meskezkıdedir. tor Welzenbach ile Willi Merkel Ecnebi müsabıklardan bir kısmı o • ne müddetle her türlü vergiden muaf dirler. nümüzdeki pazar günü şehrimize gel • olarak, müıefit olacakb. Bu son kı • Bu heyeti seferiye Everest tepemiş olacaklardır. Diğerleri de çarsam • sım arazinin hakkı intifaı büamüddet(Birinci sahifeden mabat) «ine çıkmağa teşebbüs eden kafile baya kadar tstanbula geleceklerdir. ti. Diğerlerinin ve kanallann hakkı inFabrika elyevm Yalovada bulun • lerden belki sekizinci veya doku tifaı ise, şirketin imtiyaz müddetince, makta olan Başvekil tsmet Paşa zuncusumı teşkil etmektedir. Bu uyani doksan dokuz sene için mukayyet Hazretleri tacafından açılacaktır. ğurda şimdiye kadar mahvolan yüzBaşvekil Paşa Hazretleri ağus • (Birinci sahifeden mabat) bulunuyordu. ' ölenlerden doktor Willi Merkel Ierce insanın feci akıbeti diğerle • tosun 14 ünde de Bankanın lzmitte ilânına karar verilmiştir. Bundan Şirket, hafriyat ve işletme masraf • ticeye varacaklanna kanidiler. Malrine yeni yeni kuvvet ve kudretler kurulacak kâğıt ve karton fabri böyle Türk Yunan ticaretini alâlannı, gerek kanallardan geçecek ve lory demir gibi bir vücude malikti. vermekten nâli kalmacnaktadır. kasının ve ayni günde tstanbulda kadar eden her husus için muhtelit o gerek limanlarda demirliyecek olan geZaten bÖyle bir keşif seyahati an trwine ise Oksfort dariilfünununun kurulacak şişe ve cam fabrikasmın fise müracaat edilebilecektir. Ofis milerden, kabili tahhavvül bir tarife en kuvvetli atletlerinden biri idi. temel atma merasimine riyaset bucak iradesi çok metin insanlann işimüstakil olduğundan munabera mucibince tahsil eyliyeceği mürur, kıHava açık ve güzel gidiyordu. yuracaklardır. dir. Çünkü oradaki felâketler gözle tmı alâkadar makamlar ve mües lavuz, yedek, tevakkuf resimlerile isMerkezlerini dağın yan irtifaında tsmet Paşa Hazretleri 15 ağustosta görülür, elle tutulur seylerdir. Bu \ seselerle doğrudan doğruya yapa • tifa edeçekti. Maamafih, mürur res kurmuşlardı. Yavaş yavaş ilerliyorrefakatlerinde tkhsat Vekili Celâl Bey dağlara her tırmanan kendisini yucaktır. mi, hiçbir vakit tonilâto ve yolcu ba • lardı. Tepeye irişmek için yalnız ve alâkadar zevat bulunduğu halde kanlarda ölümün beklediğini pek Ofisini büro işleri tstanbul Ticaret şına on frangı tecavüz edemiyecekti. 120 metroluk bir mesafeleri kalmışZonguldağa gidecek, tş Bankası tarayakin bir şekilde bilir. Yolun kay Odası tarafından idare olunacak tı. Ansızın müthiş bir kar fırtınası Beratta musarrah diğer mühim bir fından tesis edilecek olan yanmkok paklığı, daima yaya yürümeğe mectır. Muhtelit ofis talimatname ha çıktı. Mallory ve trwine bu karı şart ta, kanal iflerinde istihdam olunafabrikasınm temelini atacaklardır. bur olmak neticesi bitkinlik, kar zırlandıktan sonra tekrar içtima şıklık içinde kayboldular ve bir dacak ameleden lâakai beste dördünün fırtınalan, yüksekliğin tıpkı de • edecektir. ha onlan kimse göremedi. Yerlilerin Mısnb olmalan idi. Bu amelevi, tahakniz tutmasına benziyen sarhoşluğu, «Beyaz şeytan> ismini verdikleri kuk edecek lüzuma göre ve ziraat mevansızın zuhur eden kar fırtınalan Kars 6 (A.A.) Şehrimizde iki menhus Everest bu iki adamın da siminin îhtiyacatı nazarı dikkate almaoralarda dolaşan seyyah ve kâşif • gün kalarak mmtakanın iktısadî başını yemişti. rak, Mısır hükumeti temin edeçekti. lerin en büyiik düşmanlandır. Türk Yunan ticaret mukavelevaziyetini yakından tetkik eden Dördüncü sefer heyeti M. Hugh Şirkete terkolunacak arazinin ileri • 1922 de yüzbaşı Finch ve yüz • sinin bir ay müddetle temdit edildiMoskova ticaret mümessili Mümtaz Ruttledgenin idaresi altında idi. de herhangi bir ihtilâfı bais olmaması başı Bruce isminde iki cesur zabit evvel Yunan Bey, dün Moskovaya hareket et • ği bundan iki hafta Bu zat öteki müteşebbisler gibi çok ilk defa esaslı bîr şekilde bu dağmaksadile, Mısır valisinin şirket nez • gazetelerinde yazılmıştı. Bu tem • miştir. genç değildi. 48 yaşında idi. Onun lara tırmanmak teşebbüsüne girişdinde komiseri bulunan mühendis Lidit keyfiyetini hükumetimiz de aMümtaz Bey, şehrimizdeki Sütiçin daha ihtiyatlı hareket ediyor • mişler ve önceleri seyahatleri pek nant Bey tarafından yapıiacak bir plânlâkadarlara tebliğ etmiştir. Bu su tozu fabrikasını .gezmiş, fabrikanın du. Diğer taraftan o havaliyi çok müsait bV şekilde geçmişti. Tepeye da, gerek kanahn güzergâhında bulu • retle mukavele ağustos nihayetine istihsal ve satış miktarı hakkında iyi tanıyordu. Buna rağmen o heyet varmak için beş alti yüz metroluk nacak ve gerek tesisat ve saire için kadar muteber olacaktır. malumat almıştır. Esasen komşu • te hiçbir şeye muvaffak olamadı. bir mesafeleri kalmıştı. Fakat bir lâzun gelecek arazinin gösterilmesi kaBu müddet zarfında yeni bir mumuz Sovyet Rusyaya ihracat yap Bunu takip eden teşebbüs tay denbire ikisi de garip bir sinir buhrarlaşhnlroıştı. kavele akti hususunda temaslara mak için fabrika sahiplerinin ta ranına tutuldular. Mütemadiyen gü yarelerle havadan vuku buluyor • Bu karar, bilâhare, şirketini teşkil ivassutta bulunduklanm ve vâki olan geçilecektir. du. Ingiltere Hava Nezareti kâşiflüyorlardi. Bu kahkahalar, aşağı çin hususî sermayedarlara müracaat TESEKKÜR yukarı delilerin kahkahalarını an • lere her hususta getniş yardımda bu talep üzerine on beş gün evvel nüettiği zaman, (Ferdinan dö Löseps) in munelerinin Moskovaya gönderil • lunmağı vadetti. Heyetin başında Zevc'm ve babamız sabık Maliye baş çok işine yaradı. Filhakika sermaye sadınyordu. Yüzbaşı Finch daha zi diğini öğrenerek bu meseleyi pek Marki Clydesdale isminde asalet müfettişi ve Maliye mütehassısı H. tb hiplerini itma için, şirkete, 6300 ü ziyade ilerliyecek olurlarsa büsbü • yakından takip edeceğini söyle tabakasına mensup biri bulunu • rahim Beyin ziyaı ebedisi dolayısile ge raate salih, 133000 hektar arazinin tün akıllannı kaybedeceklerine kamiştir. yordu. Diğer taraftan teşebbüs için rek cenazesinde bizzat bulunan ve geni oldu. Arkadaşım da kandırdı ve devredilmi* olduğunu ilân etti. yükseklik rekorunu kazanmış olan rek şifahen veya tahriren taziyette budöndüler. Tayyareler bu hesaba göre hare • Dö Lösepsin davetine Fransadan, Vickers Vespa tayyareleri kullanı • lunan akraba ve dostlartmıza tesekkürBir müddet sonra miralay Norton ise ket ettiler. Fakat sisten ve fırtınalıyordu. Heyet azasile birlikte bîr lerimizin iblâğma muhterem gazeteni • 22226 kişi icabet etti. Bunlar şirketin tepenin bulunduğu noktaya 288 dan ümit ettikleri muvaffakiyeti elçoklan da havadan gitmenin kara • de edemediler. zin tavassutunu rica ederiz. 207111 hissesini sabn aldılar. Ceride metro kala bir yükselişte arkadası dan gitmeğe benzemiyeceğini TayZevcesi: Vecihe tbrafcim. kalan 177642 hisse, Mısır hükumeti Somervell ile yürüyemiyecek bir 1924 te Alain Cobham isminde bir yarelerin Everest tepesine konmağa tayyareci de ayni hulyaya kapıldı. Ker'mesi: Hand»n Saim Nuri. hale gelmiş dizüstü düşmüştü. Manam ve hesabına kaydolundu. Mısır muvaffak olacaklannı zannediyorDamedi: Saim Nur1'. Fakat bu zatın hulyası da ancak iyetlerinde bulunan yerliler onlan hükumeti bunların bedeli olan lardı. Keza, tayyarelerin içinde buOğullan: Bülent tbrahim, Vec=h tb • bir teşebbüs halinde kaldı. sırtlannda taşıdılarsa da biraz son88,821,000 frangı 1825 ten 1863 selunan âlimlerin rasat âletlerile pek rahim, Bedi İbrahim. ra buna imkân kalmadığını söyle Richard Haliburton ve Meyro nesine kadar yıllık taksitlerle ödeme kıymetli fennî keşiflerde bulunacak Stevens isminde iki Amerikalı taydiler. Norton biraz daha kendine yi taahhüt eyliyordu. ları da ümit olunuyordu. yarecinin makineleri ise 4720 metmalîkti. Hareketlerinin merkezi o Mehmet Sait Paşanuı şirkete ver Tayyareler dağa 250 kilometro rodan daha yükseğe çıkmadı. lan çadıra dönüp geldikleri vakit yakın olan Purnea karargâhından arkadaşınra parmaklanmn donmus Ondan sonra da birkaç teşebbüs miş olduğu imtiyaz Babıalice tasdik ouçtular. Hindistanda istiklâli en faz vuku bulmuş ve hep akamete uğraolduğunu gördü. Somervellîn bunlunmak icap ediyordu. Kanalın hafrila tamnmış Napal mihracesinin ara makla beraber insanca telefat ol • dan maada tam bir hafta gözleri yatına, ancak bu tasdik keyfiyetinden r mamıştı. Son Alman heyeti seferi • zisi üzerinden müsaade ile geçtiler. görmedi. *onra başlanabilirdi. Halbuki Babıali, yesi ile tekrar kurbanlar verilme Yapılan hesaplara nazaran 45 daUçüncü teşebbüs ise pek feci bir kanalın açılmasını «arzuya şayan» ve ğe başlandı. Bakalım, medeniyet âkika sonra tepede bulunulacak ve felâketle neticelendi. Mallory ve «cok faydalı» görmekie beraber, icap lemi bu işteki kat'î muvaffakiye tektnil bh* devir yapmak îçin de A. trwine namında iki cesur genç tini ne zaman elde edecek? eden müsaadeyi vermedi. Bu hususta, bir saat 20 dakika icap edeçekti. diğerlerinin elde edemedikleri ne 4 Istanbulda beynelmilel güreş müsabakaîarı Yeni fabrikalarımız lürk Yunan ofisi Moskova ticâret mümessili mizin Karsta tetkikatı Türk Yunan ticaret mukavelenamesi uzatıldı Mısır valisi hakikaten kanalm faydalarına kani bulunuyordu. 1861 kâ • nunuevvelinde, bizzat hafriyat mahalline giderek, amele adedinin yirmi bine çıkanlmasını emretti. Bu miktarda ameleyi bulmak için bir kısım asker terhis olundu. Vali, ameliyatı yakındtn takip edebilmek maksadile, Timsah gö j liine hâkim tepenin üzerinde bir de köşk yapurdu Kanal civarında, şehir ler yükseliyordu. Peluze gölü üzerinde tesis edilen (Portsait) in daha o ıara.n 4000 nüfusu vardı. Diğer bir şehir de, Timsah gölü üzerinde, iç limanın bulunacağı yerde tesis edildi; ve ameliya tın merkezi burada kuruldu. Süveyşten Portsaide kadar, yer yer erzak ve malzeme ambarları sıralanıyordu. Amelenin ibadet edebilmesi için camî'er, haa talar içm dispanserler yapıldı. Ru su retle, Babıalinin de hiçbir miirmr°atinfl maruz kalmaksızın, ameliyat 1861 ve 1862 senelerinde devam etti. tsmail Paşamn makarra vilâyeti ihraz etmesi bu müsait vaziyeti asla ihlâl etmedi. tsmail Paşa, kendisini tebrik« giden Fransız baskonsolosuna: « tmparatora yaznuz.. demirtî; ben ciddî bir adamm. Selefim o'?n zattan da daha ciddiyim. Ondan çok iş göreceğim ve gördüğüm işler de sağlam olacaktır.» Maamafih, ileride, tsmail Paşa, Fransaya şiddetle düşman olan Ingilterenin tstanbul sefiri Sir Henry Bul ver vasıtasile, tngilterenin sıkı tazyiklerine maruz kalacakh. Sefir, 1862 sonlannda, bizzat k?nal güzergâhını gezmiş, ameliyatı gözleri • Ie görmüştü. tşin nekadar ciddiyetle ve azimle kavrandığmı anladı. Ame liyatm hitamı azbir zamana mütevak kıfh. Bir müddet sonra, 3ci denh birleşecekti. Sir Bulver bu kanala, licarî hiçbir kıymet atfetmiyordu. Onun noktai nazanna göre, şimendiferin icadındanberi, kanal devri kapanmıştı. Hindistana doğru en iyi yol, İskenderiye ile Kahire arasmdaki demiryolı idi. Kanaldan, tngilterenin başka bir korkusu da yoktu. Denizler üzerindeki hakimiyetini muhafaza ettikçe, her hangi bir istediği zaman, kanalı zap tedebüirdi. Ancak, sefirin endişesini mucip olan, Portsait, Süveyş, Timsah gibi şehirlerin Fransız nüfuzu altına gü> mesi, ışletilecek arazinin Fransaya maledilmeri, Fransız nüfuz ve kültürünün, (Lutfen sahifeyi çeviriniı) Marui TeKsayt Kaputlan daima böyle kapalı zarf derununda cczaoelerdc satılır.