26 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

Köylü çocuklarını nasıl okutabiliriz? Programı sarih ve gayesi muayyen 10 senelik bir «Köy Maarifi» seferberliği ilân etmek ve en amelî yoldan yürümek lâzımdır Izmit (Hususî) Köylerimizde şimdiye kadar maarif nam ve hesabına sarfettiğimiz emeklere ve paraUra mukabil bugünün ihtiyaçla . nna ve arzulanna uygun bir netice elde edilmis değildir. Köylerimiz deki finunilik te bu muvaffaki yetsizliğin veya kifayetsizliğin açık bir ifadesidir. Köyde maarif, köylünün fikrinde, içtimaî, iktısadî hayatroda, ziraat işlerinde, medenî ve sıhhî yaşayı şmda köyliiyii koyünde mes'ut edecek, bahtiyar kılacak ve Türk varhJını bu suretle kuvvetlendirip zenginleştirecek esasati ve köylüye benliğini tamtacak ve yükseltecek şe • raiti ihtiva etmelidh*. Bu sebepledir ki koyde maarif inkılâbın en gaileli, en meşakkatli ve fakat neticeleri itibarile en şeref li ve en yüksek işi ve •azifesidir. Bu inkılâp mevcut usullerimizle, takstl programlanmızla, tek mual • limli mekteplerimizle yapılamaz ve bafanlamaz. Bu işte iki müyon çiftçi aîlenin teşkil ettiği on milyon köylü mevzuubahstir. Maarif bakımmdan bu on milyon halkı nurlandmnak ve istifadelendirmek esastır. O halde bu büyük işi cköy maarif seferber . liği» diyeceğimiz büyük bir bare • ketle halletmek en doğru ve en muvaffakiyetli bir yol olduğunu ar zetmek isterim. Ben bu «avaşta inkılâbm sönmiyen ateşini, köylümüzün kudret ve kabiliyetini, Büyük Gazinin ve Gazi peyklerinin çelik imanh, çelik iradeli ve çelik idareli varlığını görüyorum. Bu temellere istinat edecek büyük hareketin inkılâbın her safhasında tecelli eden ve dünyayı hayrete düsüren muvaffakiyetlerden asla geri kalmıyacağma f üphe etmiyorum. Seferberliğimizin programı sarih ve gayesi müsbet ve muayyen ola • caktır» Harekât ber »afhada asker! bir nizam ve inzibatla tatbik ve takip olunacaktır. Köylerimizde maarif meselesini halletmek için on senelik bir «köy maarif seferberliği» ya/pmak ve işin mabadini de bu seferberlikten alınacak neticelere ve zamamn ibti • yaç ve icaplarına göre tanzim eyle mek en kısa ve en amelî bir yoldur. Maarif meselesini köy ve köylü içm düşünüyorum. Kuracağımız teşki • lâtla ümmiliğe karşı da cidalde bulunacağız» Köyler için tatbik ede ceğimiz bu programla on sene içinde köyü de, köylüyü de bilgi ve hayat noktasmdan istediğimiz mev • kie yükseltmek mümkün olabile • cektir. 1 Köy mekteplerimiz yatı mektebi olacaktır. Her mektep bef sı • nrflı olacak, her smifın ellişer mevcutlü dört subesi buVunacakhr. Bu suretle her sene iki yüz mektep açacağız. Her mektep birinci smıf tan başlıyarak her sene iki yüz talebe alacağına göre küşadının besincl senesinde bütün sınıflarını ve mevcudunu tamamlıyarak meyva • sıni vermeğe başlamış olacaktır. Bu hesapla on senede bin mektep açacağız. Her mektep vasatî iki bin köy ailesine aittir. On bin koylünün malıdır. Bunların irfan ve hayat kaynağıdır. Mektep yalnız gelecek ta > lebenm değil, bütün bu köylerin ve köylülerin mektebidir. Muallim . ler yalnız talebenin değil, bütün mmtakanın hocasıdır. Mekteplerin birî iki bin haneyî teşkil eden köylerin mümkün mertebe vasatmda ve bütün ihtiyaçlar nazari dikkate alınarak intihap edilecektir. Bunun beş sene sonra bütün teferruatile bin talebeli bir müessese olacağı ve o mmtakanm nü» mune fide ve fidanlıklannı, damızlık hayvanat depolarmı, ziraat arazisinl ve sair hususatmı ihtiva edecegi nazari dikkate alınacak ve bu mektebe ve bu teskUâta kifayet edecek miktarda arazi tahsis olunacaktır. Mektebin inşası köylere aittir ve bu tesisata mektebin müzesi, sergi mahalli, yazlık ve kışlık idman sahalan, temsil ve konf erans salonlan ve misafirlerin barındınlacağı ihtiyat binalar da dahildir. Bunun için: 1 Hükumet her hangi bir banka (en münasibt Ziraat Bankasıdır) veya müessese ile arzedeceğim şartlarla anlaşacaktır. Bu müessese köylerce tedarik ve imali mümkün işleri tamamen köylüye yaptıra caktrr. A Tuğla, kiremit, kireç gîbi malzeme köyce tedarik ve imal edilecek ve bunlann iyi yapılması şekK de bilfiil köylülere Öğretilmiş ©lacaktır. Kezalik inşaata ait bütün nakliyat işleri köylüye yaptırılacaktır ve bunlarm tutar bedel! keşlfnamesindeki rayiç üzerinden köy «andıklan vasıtasile köylüye tevzi edilecektir. B Köy sandıkları mektebin inşaat bedelini on veya on beş senede muayyen taksitlerle ödeyeceklerdir. C Inşaatin plânlarına göre her sene lüzumu olan kısmını yapmak ta şayani teemmüldür. D Mektebin demirhane ve marangozhanesi ilk iş olarak ve neti cede bütün köylere nümune olacak ve iş görecek bir vaziyette tesis edüecektir. Bu işlerde köylüye ayni zamanda sıhhî ve oldukça medenî mesken insası yolları ve nümuneleri gösterip öğretmek te gayedir. 2 Mektebimizde neler okutacağız: Mîktebimiz köy mektebidir. Programı da köy ve köylü içindir. Amelî ve nazarî olacaktır. Talebe mevsime ve ihtiyaca göre zamanının yarısını okumakla ve öğrenmekle, yansını da tarlada ziraat, hayvan bakımı ve hallerine göre mektebin binmhaye teskil edeceği köy şehri. nin bütün tesis ve inşa işlerinde çahsmakla geçirecektir. Bu islerde esas mmtakanın ziraat, hayvan, san'at ve sair noktalardan kabiliyet ve vaziyetidir. Mektep yerine göre ancılık, bağcılık, ipekböcekçiliği, tavukçuluk, konservecilik, sütçülük, çiçekçilik, meyvacılık, tütüncülük, hububat, pamukçuluk, pancar zi • raati, ağaç ve orman dikimi ve bakımı noktalarından adeta muhitindeki köy ve köylüler için bir enstitü vazifesini görecektir. Mektebin istihsal noktasmdan vaziyeti kendi bütçcsine ve ihtiyaçlarına yardım Aecek ve etrafına nümune olacaktır. Vekâletler damızlık aygırlarını, merkeplerini, boğalannı, koyun, ke. çi, tavsan, tavuklarını bu müesseselere verecekler ve nümune tarlala • nnı, fide ve fidanlıklarını bu yerlerde tesis edeceklerdir. 26 Mayıs 1934 Türkiyeden kaçanlar Yüz ellilik listeye dahil hainler Suriyede neler yapıyorlar Antakya (Hususî) Türkiye firarilennden Nizamettin Kibar geçen sene Şamda çıkardığı (Muhalefetten Sesler) isimli paçavrada, Türkiye Cumhuriyeti ricaline hücum etmekte idi. Mubteris ve sefil muharrir bu eserile, bir Türk muhiti olan Antakyada umumî bir nefret ve istikrahı mucip olmustu. Bu münasebetle, Antakyada çıkan ve Türk halkmm fikirlerini yayan Yeni Gün gazetesi bir yazı nesretmiş, halkuı nefretini kazanan bu sefil Türk kaçaguun iç ve kirli yüzünü tesrih etmistL Nizamettin Kibar geçen sene Yeni Gün aleyhıne bir zem ve kadeh davası açmısu. Gene Türkiye kaçaklarından Halep bandrol murakıbı Abmet Ke mal, bemcinsi olan Nizamettin KJban müdafaa ile Yeni Guncülere küfürler savurduğundan, Yeni Gün gazetesi onun da hakikî hüviyetini açığa çıkar • mıs, o da gazete aleybine bir dava açmısb. Bu davalar Antakya bidayet, Halep istinaf mahkemelerinde görühnüf ve temyiz edümtsti. Mahkemeler, Yeni Gün gazetesi mes'ul müdürü ŞUkrü Fehmi Bey tarafmdan açılan mukabil davalardan onlan beraet ettirmi» ve onlar tarafından açüan davalardan da Şükrii Beyi ( 8 5 ) Suriye lirası para, mahkeme masrafı ve ( 4 ) gün hapse mahkum ederek bükümler kaf Uesmis • tir. Bu muessif mahkumiyet halk ta • rafından teessürle karsılanmısbr. Nizamettin Kibar, aslen Gürcü ünis. Çocukken Amasyaya getirUmiy, orada büyütühnüs, müruru zamanla bir Kürt aiksile sıhriyet peyda etnoiş. Bu aile bir müddet Hürriyet ve İtilâf fırkasUe hasrünesr oiduktan ve o sayede bir takun menasıba erdikten sonra, baçok hainler misillu Snriyeye Utica etmistir. Nizamettin, Suriyede, Türkiyenin taksimi emelile Hoybon cemiyetini kurduklan zaman, en faal rolü kendisi almts, Şamla Bağdat arasmda mekik dokumos, canla ve basla Hoybonculuk gayesine vakfı hayat etmis, o sarada her TÛrke garez göstermis, meslektası Türkiye muhaliflerinden bile aynlmıstu Hatta bu kadarla da kalmamıstı, Hoybonculann Türkiyeden bir kummı elde edip Taşnak koraitasile müsterek bir yeni devlet kuracaklarma o derece i • nanmifh ki, doğdugu yer Gürcistan oldugu halde Suriye nüfusuna kaydedi • lirken, kendisini Vanda doğan bir kürt olarak göstermiştir. Dunkü müsabakalara Bulgaristanın haricî siyaseti Yeni kabine, komşularile hoş geçinmek istiyor (Bîrtnci sahifeden mabat) Nazm Gospodin Kosta Batalof Fransız muhibbidn. Ve Fransız muhibbi olduğu içm de M. Muşanof tarafından Paris sefirligine tayin edümişti. Zev cesi de Fransızdtr ve Parisin yüksek bir aiUsme mensuptur. Yeni kabine Kosta Batalofu Hariciye Nazın yap makla Bulgaristanın arhk muabede • lerin tadili siyasetmi bırakıp Fransa nın temsil ettiği sulh ve istikrar siya setini takip edeceğini gösteriyor. Ya ni Bulgaristan bundan böyle haricî sl • yasetinde arbk Fransaya istinat edecektir. Bu da Bulgaristan hesabma bir ka • zançbr ve ilerisi için bize ümit veri • yor. Dünkü at müsabakaiarı fevkalâde güzel oldu tftirak eden guziie »e htymmiO mabitlerhnİM Ders kitapları beş senelik tahsile göre köy ve köylüyü alâkadar et • miyecek tafsilât ve nazariyata kat'iyyen sapılmıyarak koylünün tatnamen hayatî ve medenî ihtiyaçlarına uygun ve açık bir surette yazıla • caktır ve tedrisat bu çerçeve içinde cereyan edecek ve dersler çocuk lara suurlu bir surette öğretilecektir. Ders programının ana hatlan sun. lar olmalıdur: Dünya tarihi, Türk ve Tiirklük tarihi, Türkün menkıbeleri ve Cum hurîyet, vatan coğrafyası, dünya Fakat Hoybon emeli, Türkiyenin yalcoğrafyası, devlet teşkilâtı, hesap ve çm ve imanlı kayalannda parçalanmca hendese, para ve ölçü mikyaslan Nizamettin Kibar, o yüksek hulyala ve masaha usulleri. Sıhhat dersleri, evde sıhhat, koyrmdan paldır küldür yuvarlanarak, ya de sıhhat, idman, basit tedaviler. kendi düsüncesile, ellerinde bir alet olHayvan bakımı, basit tedaviler. dugu Hoyboncularm ve yahut Taşnak Iktısat isleri, köy kooperatifçiliği. komitasuun parasile yasamış, Paristeki Ziraat dersleri, fennî, medenî bil Mehmet Ali dolandıncısınuı teşvfldle giler. tekrar Türkiye muhalifleri arasına kaKanunî bilgiler «ceza, hukuk, nünsmak istemistir. ** fus, tapu, köy ve askerlik ve sari hastalıklarla vergi ve inhisar ka • nunlarından» köylülerin bilmesi ve Geçenlerde Univer&ite doğum ve lüzumlu ve faydalı olan esaslı makadın hastalıklan profesörlerinin isti lumat. rakile bir içtima aktedilmiş, Türk nisaiBundan başka köy kadmı olarak yetiîtireceğimiz kız talebe için ço • yecüiğini temsil etmek ve beynelmUel cuk bakımı, yetnek, örgü, elbise, gi temaslarda bulunmak üzere bir Birlik yim ve dikim derslerinin de prog kurulmasına ittifakla karar verilmijtir. rama ilâve edilmesi icap eder. BBligin ismi «Türk kadm ve doğum Mektebe ilk talebe köylerin en ka. hastabklan hekimleri bir liği» olacak • biliyetli, en gürbüz yavrulanndan abr. lınacaktır. Alınacak talrbenin dörtBirlik beray muntazaman toplana • te biri kız olursa başlıbaşma bir sıcak, ihnî arastırmalarda bulunacak ve nıf teskil etmis olur. 3 Bu yatı mektebinden çıkacak neşriyat yapacakbr. ldare heyeti intihatalebenin en zeki, en çalışkan ve en bı neticesinde reislige profesör Lipman, muvaffakiyetlilerinden sekizde biumumî kâtipliğe profesör Tevfik Remrini seçerek iki senelik bir ihtısas zi, veznedarhğa doçent Niyazi Müstak tahsiline göndermemiz lâzımdır. Bu Beyler seçilmtşlerdir. Yeni birliğe mu ihtısas kısmından çıkacak evlâtlanvaffakiyetler temenni ederiz. mıza meslekleri noktasmdan köylerimizde en lüzumlu ve en faydalı KARILERIM1ZE KOLAYLIK hizmetleri yaptırabiliriz. A Köylerin sıhhat işleri için çaliştnnlacaklar küçük sıhhiye memurlan mektebinde ve hastanelerde Hususfle vüâyetlerdeki bir çok iki sene müddetle tahsilde ve stajda karflerimu gazetelerini munta • bulunacaklardır. zaman kendi adreslerine alabîl • B Köylerde kabilelik yapacak mek için bîzden bazı kolaylıklar is kızlarımız kabile mekteplerinde iki temektedirler. Bu azu karilerin sene tahsil ve staj göreceklerdir. arznlarmi yerine getirmek Szere C Köylerin ziraat işlerine bakacaklar, ziraat tatbikat mektep Cumhuriyet için ayhk abone usufö lerinde ve müesseselerinde iki sene ittihaz etmeğe karar verdik. Ay • tahsil ve tecrübe göreceklerdir. lık abone bedeli yalnıı D Köy hayvan bakımı ve te davisi ve ıslahı hizmetinde çahştınlacaklar baytarî müesseselerde ve tan ibarettir ve tabiî peşin olarak mekteplerde amelî ve nazarî iki segönderümek lâzımdır. Bu tısui idarece fazla mesaiyi nelik tahsil göreceklerdir. icap eden külfetli bir mesgale olE Köylerin iktısadî ve idarî duğu için abonelerinin inkıtaa oghizmetinde çalışacak ve köylerin huramamasmı istiyen karilerimizm snsî mekteplerinde muallimlik ya • , paralarmt idareve vaktinde veti pacaklarm muallim yatı mektep • şecek veçhile göndermekte devam lerinde iki sene tedris ve talim edil \M etmeleri iktiza edecektir. mesi münasip olur fikrindeyim. *** Yeni bir tıbbî birlik Ayhk abone 150 kumş.« Zabitlerinüzden biri dört merro gmifliğindeki «ola havtnut pe tutündtkı maniayt adarken Yeni Bulerar kabînesi ve fırkalar (Birinci aahifeden mabat) Birinciı Knçıl (birînd m&lâzfan Ce • Sofya «Hususî muhabirimizden» 48, ikinciye 36, uçuncüye 24, dördünvat Bey) ikinci: Ok (birinci mülâziıa Şu veya bu suretle bugün Bulgarista cüye 12 lira. Eyüp Bey) üçüncü: Emek (birinci münm idaresini cline alan yeni hüknmet Birinci ve üdncfler berabere ilân olâzim Saim Bey) dördüncü: Akm fırkalar haricinde bir hükumettir. Ge lunmuşlardo*. Atlar: Çingene ve Bakir. (yuzbaşı Cevat Bey). çenln mektubumda da yazdığun ^ibi Binicileri (mülazim Fuat Bey ve mülâbugünku kabine azasmm ekseriyeti zim Aziz Bey). Uçncü: Fortuna (mö(Zveno) grupuna mensuptur. Bu grup, lâzim Enver Bey). Dördünoü: Doğan Yannki pazar günü 400 Urahk Sipaazası çok az olan, idealist ve daha zi • (mülâzim Süreyya Bey). hi Ocagı mükâfah vardır. Bu en büyük yade Konspiratif bir gnıptu. Bunların 3 Gazi Antep mükâfatı: Birincimükâfat oknak dolayuile en iyi atlan siyasî umdeleri fırkalar haricinde, sa • ye: 40, ikinciye 30, üçüncüye 20, dörve binidleri o gün göreceğiz. Müsabalâhiyete mustenit, kuvvetli ve korpo • düncüye 10 lira. kaya iştirak edecek olan bmkfler b a y ratif bir hükumet sistemidir. Parlunan • Birinci: Aşık (Fazflet Aziz Hannn), vanlarmı btlhassa bu koşuya hanrla • tarizme aleyhtardırlsr. Bu sebepten ikinci: Aluş (Hüsnü Bey, üçüncü: Cünuflardır. Bu îtibarla yannki müsaba • hemen Bulgar meclisini feshettier. ce (Orhan Aziz Bey) dördimcü: HırBunlar Bulg&ristam salâhiyet, bilgi ve kalar daha hararetli olacakbr. çmkız (Osman Bey). emirnamderle idare etmek îstemekte • Dönkfi müsabakaiarı görroeyenlere 4 lstanbul vilâyeti mükâfab: Btdhler. pazar günü fnrsatı kaçırmamalarmı tavrinciye 80, ikinciye 60, üçüncüye 40 Böyle demokrasiye ve parlnnantarizsiye ederâ. dördüncüye 20 lira. me aleyhtar bir hükumet e karsı Bul • garistanda o kadar çok olan siyasî fırkalinn «Jacağı vaziyet hak:k»fen merakla bekleniyordu. Bu hususta İlk karan Sankofun ftrkası aldı. Sankof son zam?nlarda çok kvvvetlenmis ve Mu sanoftan sonra Bulgaristanda Idareyi rle r.lacak hemen yegâne namzettl. Ba fırka neşrettiği bir tebliği resmide teh likeli ve zvarlı fırka ihHrashnna set çektiği icin yapüan taklibi hükumet ta$vip ehnekle beraber, memleketin se • lâmeti namma ftrkanm faaliyetfne devam edeceğini beyan e'Tnektedir. Ya • nî siz beceremezsen»z biz hazırız de • mek istemektedir. Malinof ve Musa nofun temsil ettiği demokrat ftrkası yeni hükumete karsı menfî bir vaziyet almış olacak, ki Zname gazetesinin basmakalesi sansör tarafmdan çıkanlmıshr. Çiftçiler henüz daha bir karar al mamakla beraber bu fırka mevkii ik tidardan düsünce tefessüh etmeğe başlamıstr. Mollof Borofun temsil et • t?ği tzgovor ftrkası nasiri efkân olan gazeleyi kapcttı. Ve ihtimaî hrka da Jimnastik fenliklerinde ktx talebe resmi geçitte dağüıp azalan Sankofa iltihak «dec*1 • ziye lisesi jimnastik muallimi Mes'(Birinci aahifeden mabat) tir. Iiberaller hâla daha kendi dahilî adet Hanım tarafmdan verilen ku > li Terakki lisesi, Cumhuriyet, Çapa, mücadelelerile uğrastıklan için bu bumandalarla idare edildL Çamlıca, Eyüp, lstanbul, Nişantaşı, susta alacaklan karann bir kıymeti kalKadıköy kız ortamektepleri, Şem Hanımlardan sonra erkek tale mamaktadır. Yalnız çiftçüerin Pladne beler de güzel ve muvaffakiyetli begrupu yeni hükumetm haricî siyaseti Yu sülmekâtip, Selçuk hatun, Usküdar kız san'at mektepleri, Usküdar kız den hareketleri yaparak alkışlandıgoslavya dostluğu ve Fransız siyaseti olduğu için kabineyi tasvip etmekte ve ortamektebi, Darüşşafaka, Galata • lar. ona yardımım vadetmektedir. Fakat saray, Kabataş, Feyziâti, tstanbul, Hareketlerm sonunda Selim Sım dahilî siyasette anlasamTyacakları muPertevniyal, tstiklâl, Vefa liseleri Bey kürsiye gelerek şu hitabeyi söy« hakkaktır. Radikallerin uf?k bir kısmı nin, Gelenbevi, Gaziosmanpaşa, Eledi: da yeni hükumete yardımlarmı vadetyüp, Davutpaşa, Kadıköy, Usküdar < Yavrulanmız, kardeşlerimis m;slerdir. ortamekteplerinin talebeleri, Selim biraz evvel size ufaktefek kol ve batşte bugünkü fırkalar haricinde ye Sım Beyi selâmladılar. cak hareketleri yaptılar. Bımunla, ni hükumetle Bulgar siyasî ftrkalarmın lisanı halle size şunu söyletnek iste» Bundan sonra geçit resmi başlavaziyeti. Eğer yeni hükumet basladığı dı; önde kız, arkada erkek talebeler diler: Fert yok, cemiyet var. Bir, çok cezrî ıslahatta hemen muvaffak proğramdaki srralarile ve tribünlercemiyetm en hayırli evlâtlan olmak olabilirse halk yeni hükumete ısmacak, den alkışlar toplıyarak geçtiler. için, böyle ahenkle çalışacağız. onu sevecek ve onu tutacaktnr. Yeni Geçit resminden sonra sahada Şenliklere giren mekteplerin isimhükumet te o zaman halka ve ordu toplanıldı. Bandonun çaldığı istik lerini bu düsünce ile ortadan kal • ya istinat ederek memleketi hiç fırka lâl marşı hep birlikte ayakta söylen dırdım. Burada mektep yok, Türk lara ibtiyaç kalmadan emfmamelerle di. Talebeler Cumhuriyetin 10 uncu gençliği vardır. Milletin muhtelif idare edebilecektir. Eğer yeni hüku met basladığı ıslahatta muvaffak ola • yıh marşını da söylediler. sınıfları arasmda bu vahdet baki rrazsa o zaman isteristemez gözlerini kaldıkça, dünyanın en büyük, en Galatasaray lisesi beden terbiyesi fırkalara çevirmeğe mecbur olacak ve kuvevtli milleti olacağınnza şüph« muallimi Vildan Aşir Bey kürsüye burada önüne ilk çıkacak fırka, gaye etmemeliyiz.» çıkarak, yedinci jimnastik bayra yakınlığı i'îbarile Sankofun fırkası o mının kutlulandiğını bildiren bir nuSelicn Sım Beyin, pek ziyade allacakhr. Hatta yeni hükumetm daha tuk söyledL kışlanan bu hitabesi merasime nihaşnndiden Sankofla müzakereye baslayet vermiş oldu. Seyhrciler de, taleÇok alkışlanan bu nutuktan sonra dığı söylenmektedir. sahada yalnız hanımlar kalarak jim beler de büyük bir intizamla saha Herhalde Bulgaristanm dahilî va • dan aynlarak, yerliyerlerine döndü* nastik hareketleri yaptılar. Bu ha ziyeti çok mühim anlar gecirmektedir. Memduh Talât reketler kız muallim mektebi ve Fey ler. Yarınki müsabaka daha mllhim Dünkü idman şenliği