14 Şubat 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklcpedisi 49 uncu cüzü çıktı c o n u . IIA 0C1O ÖCMC. 110. 0 3 1 4 umhuriyet ~, İSTANBUL CAGALOGLU Telgraî ve mefctup adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta fcutusu: Istanbul, No. 846 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahrir müdürü: 23238, Idare müdürü: 22365, Matbaa: 30472 Çarşamba 14 Şubat 1934 Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kötiphaneyi bir arada evnize getiren e ı faydalı eserdir. Her evde bir fane balunmak lâzımdır. Cenap Şehabettin Ebediyete geçti endisi olsa nasıl soylerdi acaba? Söz ontm elmde gözler 'alıcı rengârenk kumaşlar do kumak için en halis ipek malzeme idL Fürir ve zekâ bu kumaşlar üzerinde daimî hare dalgalan yapan bir dektrik dinamosu gibi idi. O, ölümü de insana korkmadan temaşa olunacak ve hatta temasasma doyulmıyacak bir tablo ha. linde, tablolar halinde îfade edebilirdi. Cenabm edebî kudreti burada idi. Şa. Irin gözleri evvelki gün hayata kapanır ve ebediyete açılırken biz faniler Eşte böyle bir san'atkânn kaybile mü teesso* ve mahzun olduk. Cenap Şehabettinin ölümü bize inanılmaz bir hakikat gibi geldi. Onun daima genç ve şen görünen zeki tavırlannda biz bu kara ihtimali hiçbir zaman habnmıza getirmemiştik. Cena . bm olümünde Türk milletinin natıkasma müstesna bir beyan tarzı vermiş olan bir kudretra zıyaım gördük. Ce nap mce bir sair, maktedir bir üslupçu ve nehir gibi akan bir nesirci idi. Za man farkile dilde husule. gelen farklara rağmen hU ve rıkir oiarak bugün dabi taze bir çiçek gibi ele almabflecek olan yazüarm mübdii Türk edebiyat tarihinde kendisrne büyük bir mevki tenvn etmiştir. Bunun bir sebebi lisa . na tasarruftaki gayret ve muvaffaki • yetse diğer bir sebebi de şu idi ki Cenap edebî bayatnu esask bilgiler teme8 özerine kuran bir mimar veya bey • keftrasb, Şhndild ve gelecek nesülerin otran mümtaz şahsiyetinden alacak lan en büyük âen fikrimizce burada. dır. Naznncı ve nesirci şair ve edip Ce ) nabı edebiyatla alâkadar zatlar tetkik ^ ve takdîr edebilirler. Biz onun dil ü • ' zerinde oynadığı rolle bu rolün ifa smda kültürden Sctibas ettiği kuvvetli . nura isaret etmek isteriz. Bugün dahi Türk diHne yeni bir istikamet vermek gayretleri içînde buhmuyoruz. Bugünkü gayretlerhniz milletimizrn tarihe kök salan bütün varlığmı araştırıp or • taya çıkarm*$a ve onun büyük ahengi. nc uymaga matuf büyük mîkyasta nulIt bir mahiyet almıs olduğu için, hiç şüphe yok ki bugün daha esaslı ve daba şümullü bir yolda bulunuyoruz. Cenap yeni cereyanm mamson dahi, derbal kavramaktan geri kalmamış ve zaten aeyyal olan üslubunda bu itibarla da farkh nümuneler vermişti. De • nebilir ki onun elrnde dil, san'atkânn herhangi bir güzel esere vücut vermek için kuüandığı hamurdan farksızdı. Heykeü yapan ne çamur, ne alçı, ne mermer, ne bronzdur, belki yalnız ve sadece «an'atkârdır. Itiaf etmek lâzun gelir ki dilîn ısla. hı, fikrin ıslahüe beraber yürümek lâzım gelen ve zaten baska türlü de yürüyemiyecek olan bir ameliyedir. Soylemenin düşünme Oe ikiz olduğunu herkes bflır. Eskiden Türk düi üslup • suzluk içinde değil, fikirsizlik tçmde boğulduğu için manasız, karmakan şık, tasannulu birşeydi. Şinasi ve onun ferkasından Naıruk Kemal, medenî garpten aldıkları fikir nuriledir ki orta. ya yeni bir nslupla çıktılar, ve ortaya yeni bir üslup çıkardJardı. Edebiyatı Cedidenin ne oldugunu anlamak için bu mekteain yenileşmek» te, yani garpten, yani bakSn flhn ve tedep nurundan istifade etmek bosu sonda Şinasi Nanuk Kemal mektebini kâfî görmemelerinden ibaret bir ineslek oldugunu gözönüne almak lâ • zımdır. Garpten istifade esasma rstinat eden Şinasi. Namık Kemal mektebi şark ruhundan bütün bütün tecerriıt et» e ğ e kadar üeri gitmemişler, şarkla garbm imtizaa mahsulü olan bir ce reyana vücut vermişlerdi. Edebiyatı jCedidecîler ise bu yolda daha ileriye gitmek ve daha derine inmek cesare tile bareket etmişlerdîr. fste 3d mek tep arasmdaki fark budur. Lisandaki (ark ise f&irdeki bu farktan üeri geldi. Koca bir meden?yet dhanHim ecza ve Bnastrmı bîzrm diyecegimiz bir lisanla îfade etmek kolay şey degildi. Onlar inuvaffak olduklan kadar rouvaffak1 oldular. Şu var ki lisanda daima sadeliğe 3oğru bir cereyan fasılasız yürümekte îdevam ederek bugüne kadar geldik. Bu sadelik azçok derinleşmekle de birleşnrilmek istenilirse hakikî vaziyet o zaman taayyün eder, ve hskikî terakki o zaman tahakkuk etmiş olur. Biz dilde ilerlemeği fikirde ilerle . inekie beraber yürüyen bir hâidise sayıyoruz. Bu kaidenin dogrulugunu anlamak için garbin Ömî ve edebî herhangi muhallet bir eserini kendi dilimize tercüme et mege teşebbiis etmek kâfidir. Cenap, kendîne göre de bir üslup sahibi olmak için sarkın ve garbin kültürünü nefsinde cemetmiş olmak meziyetine malikti. O hiçbir zaman tenrn olunacak makşadı batmetmis olmak iddiasmda bu Avusturya, kanlı bir gün ve Hariciye Vekili bu sabah gece geçirdi, yüzlerce ölü var Atinadan geliyor Balkan misakı etrafında «Temps» ve «Times» Hükumet kuvvetleri top ve bomba, grev yapanJar mitralyöz kullandılar, gazetelerinde çıkan mecruhların sayısı henüz malum degil, birçok binalar bombalarla aüldı başmakaleler Hariciye Vekili Tevfik Rüstü Bey evvelki gün akşam üzeri Pireden şeh rimize hareket etmiştir. Vekil Bey bu sabah saat 7,30 da Italyan bandıralı Kampî Doglio vapurile sehrimize muvasalat edecektir. Hükumet, nihayet şiddetli tedbirlerle vazîyete hâkim oldu, fakat çok kan döküldü Tevfik Rüştü Bey «bu misak şiiphe ile karşılanamaz, gizli tarafı yoktur» diyor Vunanistandan avrılırken Atina 13 (A.A.) Türkiye Hariciye Vekili Tevfik Rüstü Bey dün saat 19 da Kampi Doglio vapurile Pireden hareket etmiştir. TeyfOt Rüştü Bey vapurda Reisicumhurun yaverüe Başvekil M. Çaldaris, Hariciye nazm M. Maksimos, Harbiye nazın M. Kondi • Ik, Bahriye nazm M. Hacıkiryakos, Türkiye sefiri Enis Bev, Sovyet Rusya, ttalya, Yugoslavya, Romanya sefirleri 3e Atinadan teşyie gelen diğer birçok zevat tarafmdan selâmlanmıştır. Va pur Pireden halkm alkıslan ve Ifman • da bulunan vapurlarm düdükleri arasmda aynlmışhr. Tevfik Rüstü Bey Istanbula . çarşamba sabahı varacakhr. Tevfik Raştu Bey ajansı müdürü M. Vekiarellisi kabul etmif ve kendisine şu beyanaMa bulunmuştur: « Atinadan büyük bir heyecatı içinde aynlıyorum. Arkadaşlanmla müsterv>ken yapmış olduğumuz güzel ( Aabadi üçüncü sahifede) m Tevfik ROstO Beyin beyanatı Atina 13 (A.A.) Tevfik Rüştü Bey, Atinayı terketmeden evvel Atina Fransadaki büyük grev BasvekiUnin son günlerde Viyanada köfflülerin itfiralcftt papüan tezahVrat asruumda nntnk söylerken altnmtt b., resmt {yukanda kögede), bu tezahürattan bir intibcu&evvtlki gecekl kanh hâdiselerde hükumet kuvvetleriTie kumanda eden Başvekil mtıavini binbaşı Frey {aşağv&a köşede) Yukan Avusturyada Ltnz sehrinmis, Sosyalist Belediye reisile mu baslıyan bu grevin evvelki gece ye de sosy&listler bazı hâdiseler çılur avinini ve tceride bulunan sosyalist dün sebep olduğu kanlı vekayii bilmışlardı. Bunun üzerine hükumet meb'usları tevkif etmisti. dirmektedir: sid'detli tedbirler almıstı. Bu ted Bu hâdise sosyalistler afasında birleri protesto etmek üzere sosyal büyük bir galeyan husule getirmis, demokrat fnkası Viyanada umumî derhal umumî grev başlamıstı. Viyana 13 (A.A.) Viyana Begrev ilâmna karar vermişti. Tramvaylar yolda bırakılnus, eleklediye reisi M. Leitz, geceyansma. Hükumet bu kararı haber alınca, trtk tenviratı kesilmis, birçok amele dogru bilâmukavemet, tevkif edilesosyal demokrat erkânımn toplanislerini bırakmıştı. (Mctbadi frestnci sahifede) dığı Belediye binasını muhasara etAsağıdaki telgraflar evvelki gün 24 saat süren ve dün sabah biten umumî grev esnasında bazı çarpışmalar oldu; 6000 kişi tevkif edildi Viyanada Ispanyadan İstanbul a bir heyet geliyor Heyet azaları Türk İspanyol ticaretini inkişaf ettirmek için tacirlerimizle görüşecekler Cenap Şehabettin bugün defnediliyor Üstat Abdülhak Hâmidin bir mektubu Cenap Şehabettinin ölümü münasebetile büyük üstat Abdülhak Hâmit Beyefendiden asağıdaki mektubu al dık: Ah Yunus Nadi Beyefendi, Ben de sizin gibi saştun kaldım! Vefatmm ihtimali olmamak lâzun gelen Cenap Şehabettin de vefat etmiş öyle mi? Henüz gazeteleri görmemistim. Vukuundan evvel de bilmem nasıl o (Mabadi besinci sahifede) Başvekil M. Damerg Paritte parlak tezahüratla karfdamrken Paris 13 (A.A.) 24 saaüik u t ı m azalmas ve saat 13 ten mumî grev sayani kayt hâdise olma • dan i " ^ « f etmiştir. Birkaç gündenberi meslekî sebeplerden dolayı yapılan taksi grevi ile paytahtm çehresi zaten değişmisti. Sabahleyin şehrin üzerin den giden müşterek nakliye vasıtalande herhangi bir hâdiseye se*»" '.mamak için tamamen durması bu liği daha ziyade arttmmştjr. Grevin Paristeki en şayani dikka^ taraflarmdan birisi, bir gece evvel b*(Mabadi befinci tahifede) ııııi(tıaııiıııııııııııııııııııınınııııııiMHiiMiıınııııırırııııııııtııiMiııııııııuiHinınıiıuııııırtıınnıntutıtınııtılitunnınıtıtnıııııtiıtıııııııı<uıııiHiın İsmet Pasa Hz. Başvekil Paşa, dün Ankaradan Eskişehre gitti Ispanyadan gelecek heyet azaları bir arada (ortadaki gözlüklü zat heyet reisi Marki Dolaradır) önümüzdeki cumartesi günü, Ispanyadan sehrimize bir ticaret heyeti gelecektir. Muhtelit Mübadele komisyonun daki «ski bitaraf azalardan Jeneral Dolaranm kardesi Margi Do • larının riyaset ettiği bu he lunmadı. Bilâkis, o belki gidilen yo . lun ucu bucağı olmıyacağma kanidi diyebiliriz. Her terakki, üzerinde yüriinülen bu ebedî yolda zaman zaman ve yer yer dikilmiş flâmalardan iba rettir. Ancak Cenapta güzel yazmanm sım iyi okumak ve okuduğunu iyi hazmetmek temeline dayanır. Fikrimizce o bu kaidenin canlı ve yüksek misalini teşkil etmiştir. Son senelerde kendisile Lârus neş. riyatmı kendi dilimizde de yapmak için herşeyden evvel en kücük Lârus lugati esas tutularak bir fransızca • türkçe Iugat çıkarmsğı konuşmus ve kararlastırmıstık. O yalnn küçük Lârus yet şehrimizde yumurtacılarla ve diğer ithalât ve ihracat tüccarlarile doğrudan doğruya temasa geçecek, iki memleketin ticarî münasebet lerini inkişaf ettirmek için alınrnası (Mabadi beşinci sahifede) mikyasında bh* kitabı değil, onun daha büyüğünü ve daha büyüğünü tertip ve tanzim etmek iktidarnu kendinde buluyordu, ve bu kanaatle işe de ko yulmuştu. Bütün levazımı hazn*lanmıs olan bu tesebbusün tahrire ait istih • zarahndan bir bayli kısmmı da o vücude getirmişti. Yalnız bu hâdise her. kesin güzel üsluplu bir sair ve edip bildiği adamm içyüzünü gösterir. O sair ve edip olduğu kadar, hatta ondan evvel bir âlimdi, ve zaten bizce öyle olmasa böyle olmazdı. Bugün ebediyete teşyi etmekte olduğumuz vatandas, işte bu adamdır. Ankara 13 (Telefonla) Basvekü İsmet Pasa Hazretleri bu akşamki trenle Eskişehre hareket buyurmuşlar, istasyonda bütün Vekiller, meb'uslar ve hükumet erkânı tarafmdan selâmet • lenmişlerdir. Başvekilimiz, Eskişehirde bazı mü essesatı teftis edecek, birkaç güne kadar Ankaraya dönecektir. Kapalıçarşı meselesi Bu eski binanın yeniden tamiri için tarihî ve iktısadî kıymeti olup olmadığı tetkik ediliyor ıııııııııııııııiiiııııııııiıııııınıııııiHiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiHiıııııııınıııınıııııııııırııııııınıııııiııii'iııııi'.nııınıııııııııııııiMiııııııııııııııııı Piyangoda 4000 lira kazanan kedi 16 ncı tertin Tayyare piyançosunun son keşidesinde 4 bin lira • lık ikramiye bir kediye çıkmışhr. Bu talihli hayvan, Üsküdarda Kısık lıda kaptan Mü • nir Beyin kedi» (Pamuk) tur. Münir Bey, uzun zamandanberi Tayyare bileti almaktadır. Kendisine şira(Mabadi befinci aahifede) Kapalıçarstmn içinden Jnr köşe İçinde üç btne yakm dükkân oldu ğu söylenen Kapalıçarşımn tamir edi • lip ediîemiyeceği evvelki gün Şehiı* mecHsinde tekrar münakaşa edildL Ba içtimada verilen kararlar mucihinc* Belediye alâkadar daireieri vantasfl* Çarsuun tarihî, mimari, bediî Te ikb* (Mabadi befinci tahifed*) YUNUS NADİ