1 Ekim 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

jHARPTE Yazan: G. KOPP 32 Çevtren: A. DAVER Cumhariyet' lTeşriniewell933 Şehir ve memleket haberleri Hakem kararına ı. itirazlar Vapurcuların müracaat leri devam ediyor Son hakem kararından gayrimemnan olan bazı vapurcular, diin de birinci ticaret mahkemesi reisi Osman Nuri Beye müracaat ederek, gemilerine kâfi kıymet konulmadığını i'eri sürmüşler, bunlann değistirilmesini istemislerdir. Xsndilerine, hakem karannın kat*î olduğu, meseıenin adliyeden çıktığını, orfada değistirilecek bir yanhslık veya h*ksizhk mevcut bulunmadığı bildiril mistir. Siyasî icmal Küçük İtilâf konferansi üçük ttilâf zümresi Harbi Umumiden sonra Çekoslovakya, Romanya ve Yugoslavya devletlerinin teşkil ebtikleri bir züm. redir. Bu üç devlet Macaristanm mü) him bir kısmmı, bilhassa kütle ha linde Macar unsurunun sakin bulunduğu yerleri kendi aralarında taksim ettiklermden buralan medeniye ti çok yüksek, millî duygusu çok kuvvetli olan Macaristana karşı muhafaza için bir araya gelmişlerdi. Fakat Almanyada, millî sosyalisdlerin vaziyete hâkim olmalan ve millî ittihadı vücude getirmeleri üzerine Küçük İtilâf devletleri ittihatlan nın gayelerini tevsi etmislerdi. Geçen sene Belgratta aktolunan kon . feransta bu üç devlet haricî siya setlerini teVhit etmeği ve brrbirle rine danışmaksızın hiçbir devlet il< siyasî ve iktısadî muahede ve mukavele aktetmemeği kararlaştır mısladı. Osmanlı hükumeti donanmasının miktarı ve ihtiyar Mes'udiye zırhlısmın hikâyesi Kaçakçı kız Müzede tutulan Alman talebesi Maznun talebe dün mahkemeye verildi tki gün evvel sabaha karşı Topkapı sarayına duvardan atlamak suretile giren Klauz Gut isminde genç bir Alman talebesi, sarayın Bağdat köşkünde dolaşırken yakalanmı&tı. Hırsızhk maksadile, saraya g'r diği zannedilen bu Alman dün Adliyeye gönderilmis ve hakkmdaki tahkikat evrakı altıncı müstantikîiğe verilmistir. Dün aksam sorguya çekilen K!au2 Gut, kendisni gören bir muharri rimize gayet asabî bir halde şun Iarı söylemistir: * Zan altına alındığım için son derece müteessirim. Saraya fena bir maksatla girmiş değildim. Ben Mün h Universite talebesindenim tstanbul da Topkapı saravım gez meği aklıma koymustum. Fakat pa ram olmadığı icin herkes gibi ka pıdan giremedim ve duvardan aş mağı tercih ettim. Bunun için de en tenha zamanı intihap ettim. Ortada bir hırsızhk vak'ası yoktur. Sarayı tamamen gezmeden yakalanınca çok canım sıkıldi.» Bu sözleri müskülâtla söyl'yen genç Alman talebesi, Adliyede Kapı altında birkaç defa baygınlıklar gec'rmistir. Manşonun içinden ipekli kumaşlar çıktı Gümrük muhafaza memurlan, dün, şehre kacak kumas getiren bir matma • zeli yakalamışlardır. Eleni isminde olan bu matmazel, Romanya bandıralı Prenses Marya vapurundan çıkmıstır. Şüpheli halleri nazan dikkati celbettiği cihetle takrp edilmis, bavulu arastınl mtttn*. Bavulda önceden birsev cıkmamışsa da, sonradan bir kısım yünlü kumaslann hususî bir tertibat sayesinde saklandığı srörülmüstür. Bundan baska matmazel Eleninin manson dive tası dığı kürk parçasmm içinden de ipekli kumaşlar cıkanlmıştır. Suçlu Ihtısas mahkemesme veril • mistir. Fatih ve Edirnekapı cihetlerinde susuzluk Yavuz tttanbul limamnda Bütün hakayıkı Ortiva etmesini wtediğim bu eserime aiideki vak'ayı da dercetmeği bir vazife telâkki ederim: Boğazlarm torpü hatlarile kapanması Uvtimalâtı kesbi kııvvet «*tigri bir sırada idi, bir giin Amiral (Lfonpot) yamma geldi ve dedi ki: « Eğer Boğazlan torpil hatları fle kapamağı düşünüyorsanız size bir teklifte buiunacağıcn. Çanakkal« Bogazma isftediğiniz kadar torpil dö > kebilirsiniz, fakat Karadeniz Boğanna dökmeyiniz, yalnız torpil dö şemiş gibi şamandıralar koyunuz •« bütün bahriyyona Karadeniz Boğa«rain torpille seddedildiğini, bina > enalch k'.iavuzsuz Boğazı gecmek meramı o'duğunu ilân edmîz. Pus lar bîrtabi sîzin torpil dökmediği • nizi bilemiyecekleri için Boğazı zor» lamağa cesaret edemezler. Ayni manevra 187071 senesinde Almanlar ftarafmdan tatbik olunmuş ve şimal denizi sahiline torpil döküldüğü ilân olunmuştu, lıalbuki hakikatte hiçbir torpil dökülmemişti. Bu ilânm verdiği cesaretsizliktea dolayı hiçbir Fransız gemisi mezkur deniz sahiline yaklasamamışti. Eğer siz Karadeniz Boğazma torpil dokecek olursanır bu torpiller de akınti şiddetile kopup Halice kadar »ürüklenebilir, orada bir tüccar veya yolcu gemisile müsademe ederek bir felâkete sebep olursa hakkımzda Avrupa efkân umumisince azbn mes'uliyeti dai olur.V Amîrala ikazatından dolayı tnü • teşekkir kaldığımı; fakat böyle bir manevramn her zaman için muvaffakiyetle tatbikı imkânı mutasavver olamtyacağrmı, Karadeniz Boğazı Şhnal denizi sahiline nvakis olma • yıp bir kere düşman sefami her hangi tebeple haber alarak Boğazı zorhyacak olursa bvmun telâfisi gay rimümkün zararlar tevlit edebileceğini söyledim O zamanki razîyet icabatından olarak Amiral bunu bir fikri iğfalkârane ile mi söyledi, yoksa kanaati fenniyesi mi bu merkezde idi? Bunu tetkik etmiyeceğhn. Her halde Çanakkale için böyle bir ıteklifte bulunmamıs olmasına ve tngiliz donanmasının bilhassa Ça nakkale ile alâkadar olmasına nazaran bu teklif i sırf kanaati f enniyeye atfetmeği Amiralm namusuna olan îtimadun sevkile daha muvafık te lâkki ederim.» Göbenin telsizcisi Koppun bu bahUteki yaianlannı bu suretle tashih ettikten sonra gene onun hatıralarına avdet ediyoruz.] • * • Boğazlardaki istihkâm ve bataryaların ten«ik ve tanzimi çok güç bir iş oldu. Marmara denizini Karadenîze bağlıyan tstanbul Boğazı, yüksek ve sarp sahillerile 28 kilometro imti dadındadır. Çanakkale Boğazının uzunluğu ise 71 kilometrodur. Ça • nakkale Boğazının Adalar denizine çıkan mahreci ile tstanbul Boğazı nm Karadeniz mahreci arasındaki mesafe kuşbağısı 280 kilometrodur. Binaenaleyh Boğazlarıh müstah kem mıntakası, azim bir genişliktedir. Onun için mevzilerin tensik ve takviyesi, çok güçtür. Elde mevcut nadir malzeme işe yarar bir hale konuldu ve muhtelif isrhkâmlar arasmda kemalj dikkat ve itina ile taksrm ve tedricen ikmal edildi. Tahkim&hn mevcut vesaMe mümkün olduğu kadar ıslahma, durmadan çahşılıyordu. Kullamlabile cek halde olan gemiler de, Alman. lartn îdaresi altında, tedrîcen denize çıkmağa ve harbetmeğe «alih bir hale getirildü Kücük olmakla beraber Türk donanman, yeniden hayat buimuştu. Yavuz ile MidiHi bu donanmanın çekirdeğmî teşkîl ediyorlardı. Bu gemilerden başka Barbaroshayrettin ve Turgutreis isminde îki eski zırhlı bunlardan başka ihtiyar Mes'udiye zırhlısı vardı. Gerçi mes'udiye tamir ve tecdit edilmişti ama donanmada ise yarıyamıyacağı için faal filolann hiç birısin* verilmetniştL Türklerin Hamidiye ve Mecidiye is. minde iki haf if kruvazörü daha vardı. Bunlardan baska iki küçük kruvazör ile bir miktar torpitobot ta vardı. Fakat torpitobotlardan yalmz sekîz tan«si ise yarar bir halde olup do nanmada kullanılabilirlerdi. Bunlann dört tanesi Almanyada ötekiler de Fransada yapılmıslardı. l^te Türk donanması bundan ibaretti. thtiyar Mes'udiyenin hikâyesi bizhn için nekadar enteresan ve kat'î bir delil mahiyetinde ise tngilizler için o kadar utanç vericîdir. (Mabadi var) Dün aldığunız bir mektupta Fatih tramvay istasyonu ile Edimekapısı arasındaki sahada ve hatta büyük bir gü • zergâh olan Fevzipaşa caddesinde bile simdiye kadar Terkos tesisaü vücude getîrilmemesinden şikâyet edilmekte, ve diğer çesmeler daki mevcut olmadığından halkm çok sıkıntı içinde oldugu bildirilmektedir. Tramvay hattnun da geçtiği bu caddede ve Kıztasının öteki tarafmda simdiye kadar birçok yeni bina yapılmıstır. Bu binalann sahipleri susuzluktan evlerinde oturamıyacak bir hale geldikleri gibi borç harç ederek yaphrdıkları evlere su olmamasmdan dolayı Idracı da bulamamaktadırlar. Bu gidisle bu genis saha ahalisi müsakkafat vergisim bile vermekten âciz kala caktrr. Bıaanın ahalisi defatla yüzler ce imza ile Belediyeye müracaat ede • rek Terkos tesisaü vücude getirilme • sini istemislerdi. Buralardaki ana borularm genis borulara tebdil edilerek su işlerinin ıslah edildiğine dair yazılan havadisin tesi • satın bulunduğu havalide yapılan » • Iahattan galat olduğu anlasılmıstır. tstanbulun mühim bir kısmını teskil eden Fatih île Edirnekapı arasındaki sa hada terkos tesisatınm bir an evvel viicude getirilmesi için Belediyenin ehemmiyetle nazan dikkatini celbederiz. Teşrinievvel maaşı Memunnin terinievvel aylıklan ya nn tevzi edilecektir. M & Ih k © mm © D © 80,000 liralık vergi kacakçılıjjı davası 80,000 liralık muamele vergisini gizlemek için Beyoğlu Malmüdür lüğiindeki iki defteri aldırmak ve tahrifat yapmak suçundan mahkum olan Galatadaki makarna fabrikası sahibi Sizi Raka Efendi ile daire odacısı Hasan hakkmdaki kararlar Temyiz mahkemesi tarafından nakzedilmiştir. Bu nakiz üzerine dün üçüncü ceza mahkemesinde davaya yeniden bakılmıştır. Bazı müdafaa sahitlerinin celbi için muhakeme baska bir güne bırakılmıstır. Litros köyu cmayeti Topkapı fle Litros kövü arasında, bir aile faciasmm kurbam olan bahçivan Recep Ağayı kirntn öldürdüğü hâlâ arastırılmaktadır. KatQ olduğu zannedilen, maktulün üveyoğlu Yani aranırken ortaya yeni bir ihbar çıkmıs, Recebin damadı Süley • manla kardesi Nuri hakkmda takibata baslanrmstı. Bu mesele ile mesgul olan müdderumumî muavîni Nurettin Bey, Süleymanla kardesi masum oldukla rnu tesbk etmiş ve dün bunlar hakkmda asılsız ihbarda bulunan sahsın celbedilmesi için zabrtaya müzekkere yazmıstır. tki vatandasm haksız yere muvakkaten san altına almmasmt mucip olan bu ihbann sebebi araştınlacak ve muhbir aleyhinde takibat yapılacakttr. Belediye seyyahin şubesinin faaliyeti Belediye seyyahin şubesi mSdfiru Ekrem Beyle ekserisi Fransız sefaretha nesine mensup bulunan ecnebilerden mürekkep on altı kisilik bir heyet dün akşam Yalovaya gitmiştir. Bu heyet Yalovadan Orhangaziye ve oradan tznike jreçecektir. tznik gölü motörle gezildikten sonra Bursaya geçflecek ve Istanbula avdet edileceiktir. Seyyahin şubesi bundan sonra her zaman bu kabil küçük sevahatler tertip etmek ta • savvurundadır. Cumhuriyet bayramı hazırlıkları Cumhuriyetin onuncu yıldönümüne tesadüf eden 29 tesrinievvelde Cum huriyet marsınm talebe, asker ve halk tarafından söylenebilmesi için tertibat almmaktadır. Bu maksatla önümüz • deki persembe günü Halkevinde bir içtima yapılacaktır. Bu içtimaa bütün mekteplerin musiki muall;mleri iştirak edeceklerdir. Marsm talebeye talimi için Konservatuvar heyeti de meşgul olmaktadır. O giin her ev gündüz asgari îki bayrak ve gece de üç fener asacaktır. Çarpışan vapur'ar Boğaziçmde çarpışan Yunan ban • dıralı Atlas ve Eleni vapurlan kaptanlan hakkmdaki müstantiklik tahkikah, yarm yapılacak olan keşifle yeni bir safhaya girecektir. Kesif için lâzun gelen ehli vukuf dün tayin edilmistir. Kesif nericesmde, kazanm hangi vapur kaptanuun dikkatsiz liğinden fleri geldiği roeydana çıkacakbr. Sabıkalı Zekinin ö!QmO Galatada sabıkah Zekinin ölümile neticelenen hâdise hakkmdaki Morg raporu hazırlanmutır. Zekinin, kalbinin yaldninde bulunan eski bir kursun yarasırun tesirile öldüğü anlasıldığından, bidayette bu iste alâkadar zannedilen polis memurlan hakkmda takibat icrasma lüzum görülmemektedir. Bir lunapark sahibinin müracaati Budapeste lunapark müd&iyeti tarafmdan Taksim bahçesinde bir lunapark tesisi için Belediyeye yeni bir müracaat yapılmıstır. Bu teklif etrafmda tetkikat yapılmaktadır. Teklif mülâ • yim görülürse sahiblle görüsülecekir. Gazeteler ve Dahil'ye Vekâleti Neticelenen bir dava Ayşe isminde on dört yasmda bir kıza taarruza teşebbüs eden sabıkalı Mustafa dün birinci ceza mahkemesinde bir ay hapse mahkum olmuştur. İstanbul polisleri resmi geçide hazırlanıyorlar Otomobillerin muayenesi Bir aydanberi devam eden otomo bil muayeneleri bitmistir. Dün umumî bir teftiş yapılarak senelik muayenesini henüz yaptırmadığı anlasılan otuz kadar otomobil seferden menedilmişlerdir. Yeni plâkalar hakkmdaki karar da bugünlerde ilân olunacakta*. Bir sahtekftrlık davası Sahte imzalı mektup yazmak suretile birçok tüccar ve şirketleri dolandır maktan maznun sabıkalı Cevadın muhakemesine dün birinci ceza mahke mesinde baslanmıs, maznunım üçüncü cezadaki davalarile birleştirilmek üzere muhakeme baska güne bırakılmıs hr. Belediyeti'n oktruva hissesi Gümrük idaresi oktruva hissesine mahsuben Belediyeye otuz bin lira daha vermistir. Bugünlerde yirmi bin lira daha verilecektir. Bu suretle simdiye kadar alman para yüz yirmi bes bin li rayı bulmustur. üç lira için adam öldüren yahudi Sekiz ay kadar evvel Beyoğtun<faki kiracısı Nurettin Efendiyi, üç liralık bir alacak yüzünden başı • na sandalye ile vurarak öldüren Benjoam ism'ndeki Yahudinin muhakemesine dün tstanbul Ağırceza mahkemesinde bakılmıştır. Müddeiumumî Muhlis Bey, maklul Nurettin Efendinin ölümünde tesiri olan eski bir hastalığı bulunmasmı esbabı muhaffefeden added'erek maznunun, ceza kanununun 452 inci maddesi mucib'nce teczi • yesini istemiş, muhakeme karar için baska güne bırakılmıştır. Maryo Seranın davası Yüdtz bahçesinden dolayı müstecir Maryo Sera tarafından Belediye aleyhine açılan ve bidayette Belediye aley hine neticelenerek sonradan temyiz edileo altı milyon liralık tazmmat dava sı hakkmdaki karar dün Mahkemei Temyiz tarafmdan verilmlştir. Fakat kararm mahiyeti hakkmda henüz ma lumat alınamamıstır. Karar bugün belli olacaktır. Müşterek siyaseti idare için her üç devletin hariciye nazırlanndan mürekkep daİTnî bir meclis teskil olunmuştu. Bu meclis her sene mu. ayyen zamanlarda toplanacaktı. O zaman bu meclisin gelecek îçtimaının önümüzdeki teşrmisani ayında yapılacağı da tesbit olunmuştu. Fakat meclis birkaç gün evvel fevkalâde olarak Romanyada Sina yada toplandı. Bu fevkalâde içtimaa istisnaî bir ehemmiyet verdirmek için Romanya ve Yugoslavya Kralları dahi iştirak ettiler. Meclisin fevkalâde olarak toplanmasınm iki sebebi vardır: Biri si • lâhlan bırakma işlerinm son derecede vahamett kesbetmesi Avusturya meselsinden dolayı merkezî Avrupada vaziyetin tehlikeli bir hal almasıdır. Diğe rsebep, Balkanlarda bugünkü vaziyeth» devam etmesine imkân olmadığına göre yeni tertibat alın . Cumhuriyet bayramı münasebe masına zaruret hissedilmektedir. tile şimdiden sokaklarda bayraklar satılmağa başlamıstır. Bu bayrakBalkanların huzur ve saadeti ve ların büyük bir kısmının nizamî şeasırlardanberi Avrupa sulhunu tehkilde olmadığı görüldüğünden bu dit eden bu yanmadanın bundan gibi bayrakların satılması ve asıl sonra Avrupada bir sükun ve emniyet masınm menedileceği memnuniyeit köşesi olmasi için yegâne çare, Balle haber almmıstır. kan devletlerinin kendi aralannda uyuşarak dosi ve mütesanit bir zümBayrağımızm nizamî şeklinin re teşkil etmeleridir. Simdiye ka resmini ve tafsilâtmı da bastığımız dar bu çareye müracaaıtte en ziyade halde, bayrak âmillerinin hâlâ ke çekmgenlik gösteren devletler Yu . yiflerine göre bayrak yapmaları ve satmalan gariptir. goslavya ile Romanya idi. Çünkü bu iki devlet ayni zamanda merkezi Avrupa devletlerinden bulundukla nndan ve burada birçok hayatî men faat ve taahhütleri olduğundan bunOrta Ticaret mektebinin 932 933 lar için Balkanlardaki ahval ve vasenesi mezunları, lise kısmına ka ziyet ikinci derecede kalıyordu. bul edilmeleri için tktısat Vekâleti Fakat Avrupanm umumî siyaseti, nezdinde teşebbüsatta bulunmuş bu devletler için siyasî sahalara de. lardır. Mektep idaresi 931 senesind'e rece ve fark gözermeğe imkân bı15 şubatta çıkan bir karar muci rakmamıştır. Simdiye kadar Kücük bince, mezunları lise kısmına kayttilâf konferanslannda münhası an detmemektedir. Talebeler ise, geçen orta Avrupadaki vaziyet ve ahval sene mezunlarmın liseye alındık ile istigal edildiği halde Sinaya konlarını, kendi müktesep haklannın da feransmda Balkanlardaki vaziyet tanınmasını rica etmektedirler. orta Avrupadaki vaziyet derecesinTalebeler müracaatlermde de • de ehemmiyetle tetkik edilmiş ve mişlerdir ki: kararlar verilmistir. < Bizi simdi hiçbir mektep kaArhk Küçük İtilâf Avrupamn ubul etmiyor. Serbest hayaıta atıl • tnurni siyasetindeki mevkiini tarsin mamn lâzım geliyor. Gördüğümüz iki senelik tedris hayatı ise, bize hiç etmek ve Balkanlardan emin olmak kâfi gelmiyecektir. Bizler, mektebe, üzere diğer Balkan devletleri ile u. yuşmak i&temektedir. Bu cereyan bu karar çıkmadan evvel ve sırf Bulgaristan Kralı ile Yugoslavya lise kısmına geçerek tahsilimizi iKratı arasmda bir hafta evvel Bellerletmek maksadile girdik. Karar gratta vuku bul an mülâkat ile ba«biz tahsil esnasında iken çıktı. Gelamışhr. Sinaya konferansmda bu çen sene mezunları da ayni vaziyet cereyana bir kat daha ehemmiye* karşısmda kaldıkları için müraca • atte bulunmuslar ve liseye kabul everildiğinden Yugoslavya Kralı Vardilmişlerdi. Biz de, açıkta ve tah nada tekrar Bulgar Kralı ile görii*silsiz bırakılmamamızı istiyoruz. meğe lüzum görmüştür. Umumî Bal. Eğer mektebe, bu karardan sonra kan itilâfına mâni olaa en büyük girseydik tabiatile bu ricada bulun engel Bulgaristan ile Yugoslavya mağa hakkımiz olmazcîı^ arasındaki ihtilâflı meselelerdhr. Bu meseleler halledildiği takdirde Balkanlar huzura nail olacak, Küçük ttilâf bu cepheden emin olarak orta Dahiliye Vekâleti bütün mec Avrupa cephesmde »erbest kalacakmua ve gazetelerin umumî vaziyettır. lerini öğrenmek üzere vilâyetlere bir tamim gönderm.ştir. nfUHARREM FEYZİ Bu tamime nazaran Türkiye dahilinde çıkan günlük, haftalık, aylık gazete ve mecmualar hakkmda Vekâlete mufassal malumat verilecektir. Bu meyanda gazete ve mecmu alann malî vaziyetleri de aynca Dün bütün maarif müfettişleri hazîrbildirilecektir. ladıklan senelik raporlamn maarif idaresine tevdi etmişlerdir. Haydar Bey raporlarm tetkikfle dün bütün gün mesgul olmuştur. Emniyett müfe*ti$lerinden Fahri Kemal, polis beşinci şube müdürü Faık, polis ikinci şube müdür muatlkmektepler bugün saat 8 buçuk • vini Suat ve Kâm ran, Ankara po • tan itibaren açılacaktır. Mektep idarelisinden Mehmet Ali Beylerden mülerl bütün haznlıklan ikmal etmişler rekkep bir heyetimiz polis ve Za dir. Bu sene yeniden açılan Ukmek « bıtai Belediye işleri hakkında tet kikat icrası içm bugünlerde Viya teplerle tstanbulun mektep ihtiyacı tenaya müteveccihen hareket edecek min edilmis olacakbr. lerdi. Bu heyetin Nevyorka d"a gideceği hakkmdaki haoerler doğu değildir. Gayrinizamî bayrakların satılması menedilecek Ticaret mektebi falebesinin bir müracaati MGfettişlerin raporları Viyanaya qide cek zabıta memurlarımız ilkmektepler buqun açılıyor Musevilerin bayramı Dün Musevilerin büyük oruç . larınm başladığı Yom kipur günü idi. Bu münasebetle Musevi vatandaşlarımız dükkânlaruu açmamış • lardır. Profesör Malş gelecek Istanbul polisleri, tstaabulun kurtuluş bavramı ve Cumhuriyet bayramı resmi geçitlerin« tabur halinde iştirak ede • cekletinden hergfin sabahlan Takshn stadyonra fle Usküdarda Şemsipasaua ve sultanahmet meydanmda saat ona kadar resmigeçit talimleri yapmakta • dUr Ccaevredc buhman Universite ula • hat müsaviri profesör Malş bu aym on beşinde tstanbula gelecektir. UMvef Mte müsavirlik heyeti dün de islahat islerile meşgul olmuştur.