17 Temmuz 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi ncı cüzü çıkh 36 Onuncu sene: No. 3302 umhurı wıll Askerî Tekaüt şubesinde işleri bitenleı r a t a ı ı c a ı ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrir müdurü: 23236. Idare mudürü: 22365, Matbaa: 20472 PjtfarfpÇİ 1 7 T p m m i l 7 " ••«""««• Yeni listeler bugün 6 ıncı sahifededir Hariciye Vekili Bugün Şehrimize Geliyor " """ """""""'""""" • • ••••••••ınnmn.MM ...„••„„„ „„„„,„„,„„„„„ ,„ ,„„, Tevfik Rüştü Bey dün Atinada Yunan Başvekili ile görüştü Yeni bir vesika: Dörtler misakı ort büyük Avrupa devletinin on sene müddetle sulhu idame etmek için teşriki mesai kararlannı natık olan dörtler misakı evvelki gün Rotnada, M. Musolininm ka • rargâhı olan Venedik saraymda imza edilmistir. Avrupanm hallolunmaz ih • tilâflarla sarsıldıği bir zamanda ortaya çıkanlıp nihayet kabul ve imza edi • Ien bu misak hakkında en doğru sözü en kısa bir sekille Fransız Başve kili M. Daladiye söylemiştir. M. Daladiyeye göre dörtler misakı bir netice olmayıp bir başlangıçtır. Sözlerinde çok vecİ2 ohnakla tearüf eden M. Daladiyenin bu ifadesi dörtler mlsakm dan atiyen daha hayırh neticeler beklemeği farzettirebileceği gibi onun neticeli veya neticesiz olması ancak za manla taayyün edeceğini dahi anlat • mış olabilir. Umumî şeklinde dörtler misakı Avrupa sumumı tehdk edecek meselelerin dört büyük devlet arastnda tetldk edilerek onlara makul hal şekilleri bulun masmı istihdaf ediyor gibi görümiyor. Misakın gecirdiği tarihçeye nazarad küçük devletleri alâkadar eden mese • lelerde bu devletlerin rey ve nıalan haricinde bir cebir ve zor siyaseti tat bik olunmıyacak ve çalısma usullerin de Milletler Cemiyetmin malum olan kadrosu haricine çıkılmıyacaktır. O halde Milletler Cemiyetinin daha dar •lî » Aa\*n faal bir konseyi mi? • Doğrustnrnr •86yletnek lâinm gelirse » böyle bir fikrin ilk çıktığı günden kibaren evveÇri günkü imzaya kadar geçen rnüddet zarfında verilen izahata, tafsilâta ve batta teminata rağmen bu dörtler misakram hakikî mahiyeti zannederiz, onu imza edenler arasmda dahihenüz bütiin sarahatile anlaşılnuş de • ğildir. Bunun dört devlet arasında mahut mukaddes ittifaka müsabîh bir iş olmadtğı ve olmıyacağı söylendi, ki bu zamanda öyle bir ittifakrn hakika ten ne lüzumu ve ne de imkânı bulunmadığı cihetle bu söze inanmak ma kul olur. Dörtler misakmın bir nevi Avrupa direktuan olmıyacağı hak kında da teminat verildi. Doğrudur, Avrupada böyle bir direktuara ta hammül kabiliyeti yoktur. O halde dörtler misakı nedir, ve ne yapacaktır ? Bu hakikaten bir sulh aleti ise Av • rupa sulhunun bugün en büyük tehdidini teşkil eden Hitler Almanyası onun içinde bulanuyor. Doğrudan dogruya muahedelerin tadili fikri prensip olarak misaktan çıkanldı. Hitler Almanyası haklı ve haksız mütalebelerrn mahsu lüdür. Bu tesirler altmda her tarafa taarruz etmek istiyen Almanyanın meeelâ Avusturyavı kendisine bağlama *ına Fransa ve ttalya muarızdırlar. Halbuki nasyonal sosyalizm küçük Avus turyayı alabildiğine sıkıp sarsmakla meşguldür. Dörtler mtsakına imza koyan dört devletm üçü Ahnanyaya: Herseyden evvel sen şu Avus turya sevdasından bir kere vazgeç bakalım, cünkü bu hareketlerde sulh için büyük bir tehdk var. Diyecekler mi? Derlerse Hitler Almanyasınm vücudü hikmeti nerede kalnus olacak? Ya onlar bunu demezlerse, ya der ler <k Almanya bu sözü kabul etmezse dörtler misakmın Avrupada sulhu takrir etmek maksadı şündiden tehlikede »ayılmıyacak mı? Açık konuşmak için Hitler Alman yası için ya bir Avrnpa harbine sü rüklenmek, ya Almanyanm içinde boğultp öhnek içtinabı ımkânsız ıki ne tice<Jir. Almanyanm akıl ve basiretle ilerî götüriüe gelen tıormal rakisajı x Hıtlsr taşkınlığile çtğrından çıkarîlmıştır. Sosyal nasyonalizme zaman zaman • yalnz Almanya değil, dünya dar ge • liycr. Avrupada sulhu tutan en mü essir âmfl, felâketleri daha dün tecrübe ıdilen harbfn korkusudur. Bunun da bir laddi vardır. Bir gün kadehi tası • ran damla dünyayı tekrar kan deryasınu sürüklemeğe kifayet edecektir. Hz Türkler kendi hesabımıza böyle bbrakıbeti nasıl telâkki ederiz? Bütün mutemel vaziyetler gözlerimizin önündedr. Eğer sulhun idamesi imkânsızsa bix nihayet ille gelen düğün bayramdır dea geçeriz. »^ Reisicumhur Hazretleri htanbul 16 (A.A.) Reisi cumhur Hazretleri bugün akşam üzeri motörle Boğaziçinde bir ge. zinti yapmışlar ve akşam saraya avdet buymrmatlardtr. Hariciye Vekilimiz ile Roma mülâkatında M. Çaldarisin mülâkatı Neler görüşüldü? Mülâkat çok samimî bir hava içinde geçti, iki tarafı alâkadar eden işler görüşüldü «Tan» gazetesinde ileri sürülen tahminler Tan gazetesinin Roma muhabiri, Tevfik Rüstü Beyin Romayi ziyaretine dair gazetesme yeniden su haberi göndermiştir: cCiornale d' ttalia, bir makalesinde Tevfik Rüştü Beyi «elâmlıyarak Türkiye 11e Italya arasında mevcut samimî dostluktan sitayişle bahsetmekte, bu dortluğu Akdenizin şark havzasmda sulh ve muvazenenin sağlam bir istinatgâhı olarak tavsif eyletnektedir. Bundan sonra Ciornale d'ttalia Türk • ttalyan dostluk muahedesi nin yalnız bu iki milletin menafii • ne uygun olmakla kalmadığını, ayni zamand'a diğer bütün milletlerin menafiine de muvafık olduğunu kaydetmekte ve şu izahati vermektedir: [Türk Yunan itilâfı ba muahededen mülhem olarak vüeude gelebilmiçtir. Bu muahede »ayesindedbr ki Türkiye, gerek dahilî, gerek haricî siyatet sahannda »erbett t)« miismir bir hattt hareket tanzim etmiştir. Oerçi Türk Italyan dostluğa ekttriya miteftire uğramıştır. Fakat her iki hukumetîn doğruluğu ve «iyari manevralardan daha kavvetli vâkıaların meydana çıkardığt hakikat, her türlü entrikalan neticetiz bırakmışttr. M. Musolini ile Tevfik Rüştü Bey aranndaki müzakereler samimî bir hava ve teşriki mesai fikri içinde inkişaf ederek iki hükumetin dostluklartna verdikleri ehemmiyeti artvrmaktadtr.* Venedik sarayında M. Musolini ile Tevfik Rüştü Bey arasında cereyan eden müzakereler hakkında şimdiye kadar harice birşey çıkmacnıştır. Mabadi S inei sahifede Beklenen içtimalara dün Darülfünunda başlandı Dünkii içtimaa Maarif Vekili riyaset etti, müzakerat geç vakte kadar sürdü Darülfünunun kadrosu Hfaarif Vekili Rept Gcâip Bey Daralfünanda ıdahat komitetoinin bir kutm azatı ile beraber Maarif Vekili Reşit Gafip Bey dün öğleden sonra saat 3 buçukta Darül • fıinuna gelmif ve Emm vekili Doktor Tevfik Recep, Hukuk fakültesi reisi Tahir Beylerle ulahat komitesi azaları tarafmdan istikbal edilmistir. Vekil Bey bir müddet Darülfünun emanet oda smda istirahat ettikten sonra ıslahat komitesi dahesindeki odasuıa çı*tuş br. Saat dörtte Vekil Beyin riyasetinde profesör Malş ile ıslahat komitesi aza smm da istirakile bir içtima aktedilmiştir. İçtima geç vakte kadar sürroüştür. tçtimada kadro meselesfle Avrupadan davet edüecek ecnebi profesörler hakkında görüşülmüştür. Vekil Bey hergün Darülfünuna ge • lerek komitenin içtimalarma rivaset edecektir. Resk Galip Bey dün kendisile görüşen bir muharririmize demistir ki: « Darülfünun ıslahatma ait verdiğuniz kararlan kat'ilestiriyoruz. An • karaya cuma günü gideceğimi zanne diyorum.» Mabadi 4 üncü »ahifedc M. Çaldaris Tevfik Rüştü bey sine, Bafvekü M. Çaldarisi ziyarete gitti. Hariciye Nazır Vekilinin de hazır bu* lunduğu mülâkatta Londra, Paris ve hususile Romadaki müzakerelerm Av rupanın cenubu sarkismde sulhun te • madisi meselesmin görülşüldüğü tah • min olunuyor. M. Çaldarisle Tevfik Rüstü Beyin mülâkatlatının çok samimî bir hava içinde cereyan ettiği anlaşılmaktadır. Mülâkab müteakıp Tevfik Rüşfii B. şerefine M. Pesmazoğlunun evinde bir öğle zivafeti verildi. Tevfik Rüstü Bey saat 2 de Istanbula müteveccihan Yunanistam terkedecektir. Atina 16 (Hususî) T e v f i k Rüştü Bey saat 14 te İstanbula hareket etmiştir. Vekil Bey saat 2 de Pireden ayrıldı Atma 16 (Hususî) Tevfik RSstü B«yi hâmil olan Plisna vapuru bu sabah saat 8,30 da Pire limanma geldi. Yunan Hariciye Nazir Vekili M. Pesmazoğlu ile Hariciye Nezareti ve TU.k sefareti erkânı PHsnaya giderek Tevfik Rüştü Beye mülâki oldular. Az sonra Hariciye Vekilimiz M. Pesmazoğlu ile bir kamaraya çekilerek bir müd det görüştü. Atinaya vanlınca Tevfik Riiştü Bey Türkiye sefareti binasında bir müddet istirahat etti. Sonra saat onda M. Pesmezoğlu ile beraber Kifisiya sayfiye • Iskenderiye seferleri Gümrük muayene usullerinin tebdili için gümrük idaresi ile müzakereye başlandı Gümrük Başmüdürü Seyfi Bey dün Denizyolları tşletme umumî müdürü Sadettin Beyi: ziyaret ederek uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Seyfi Bey, Iskenderiye seferleriniu açık vermesinde en büyük âmilin şim diki gümrük muayene usulleri oldu • ğunu, bu suretle bilhassa tzmirden yolcu naküyatmm azaldığuu nazan kibara aldığmı, bu meseleyi hem şikâyetlerin önüne geçecek ve hem de devletm menafimi koruyarak kaçakçılığa meydan vermiyecek bir şekilde halletmek üzere ahkâmı kanuniye dahilinde mümkün olan bütün kolaylıkları göstermeğe ha * nr bulunduğunu söylemistir. Muayene işlerinı kolaylastırmak için gümrük idaresinin bulduğu çare şudur: lznurden alman yolculara ait e«ya, vapurun hareketinden evvel tzmtr gümrük muayene memurları tarafmdan muayene edilmeli, bu esyanm üzerine muayene işareti olan etftet konulmalı ve gemide yalnız tzmir eşyası içm ayn lan hususî bir yere kapatdarak miihürlenmelidir. Mühür, İstanbulda memurlar tarafmdan açdmalıdır. Bu vaziyette, bu eşyantn ecnebi limanlanndan vapura giren eşya ile ithalâtma imkân kalmı • yacak, tzmir eşyası, sadece etiketleri Moskovadaki maç! Türk Rus sporculan bugün karşılaşıyorlar. Dündenberi maç bileti bulunamıyoı Moskova 16 (A.A.) M. Karahan Cevdet Kerim Beyi kabul etmiştir. Türk sporcular heveti dün sehri gez mişler ve aksam Stanislavski tiyatro sundaki tem°ilde hazır bulunmuşlardn*. İlk futbol müsabakası bu aym 18 inde saat 18 de Dinamo stadyomunda ya • pılacaktır. Sovyet muhtelitile yapılacak olan ikinci maç ise Türk sporculan Leningrattan döndükleri zaman Mosko • vada 31 temmuzda vuku bulacaktır. Spor mehafüi Türk sporcularınm ziyaretlerine büyük bir alâka gösteriyorlar. Moskova, Leningrat, tvtmova, Vznes<»n'îk, Gorki, Harkof, Kiyef ve Odesada maçlar tertip olunmustur. Bunlardan başka Sovyet Rusyanın diğer 16 sanayi mçrkezinden Sovyet terbiyei bedeniye meclisme gelen telgraf • larda Türk sporcular maçlara davet o lunmaktadırlar. Vagonli müdürü Mahkemede Eski müdürün muhakemesi dün başladı 'M. Kartthan Cevdet Kertm Bey Fürk memut lanndan birinin şahsında mem • lekete ve Türklüğe hakaret etmek suçu île" mahkemeye verilen Yataklı vagonlar şırketi Beyoğlu acentan sabık müdürü M. Canonmm muhakemesine dün 3 üncü ceza mah kemesinde baş porcularmm Rusyaya gelmeleri unra ınî bir alâka uyandırıınstıı. Matbuat, kafile reisi Cevdet Kerim Beyin ve sporcularunızm reshnlerini nesretmek te ve Türk sporcularıra hararetle selânv lamaktadır. Burada yapılacak maçlar içm basılan yüz bin bilet tamamen satılmıstv. Bilet bıılmak imkânsızdır. tan amiller nelf rdi, ve bu amillerin or tadan kalkma.<ına çareler mi bulundu? Ne taraftndan ralnlsa dünyanın şimdiki vaziyeti 'içinde dörtler misakmın kâfi,: vazıh ve kat'î bir izahı yoktur. Olsa olsa M. Mvsolini bergün daha ziyade fenalasan Avrupa vaziyetuıin bir gün behemehai milietleri tekrar ve daha dehşetli yeni bir harbe sürükliyeceğini görmüs ve bımun önün" geçmek için dört büyük devletin elele vermelerini zarurî savnnıs clahilir. Çünkü harp denil#n baile, her akıllı adam gibi M. Musolhaiyv dahi korkutaeak kadar büyük bir felâktth\ öyle ise bize göre de pekâlâ demek doğru olur. Varsın, bir kere de böyle teerübe olun*»m. Ancak sözün doğrusu dörtler misakmın mahiyeti onı» skit ve imza edenlerce bile henüz müttehit bir fikir halinde malunr» bulunmadığı merkezm dedir. M DaNdiyenin dediği gibi bu bir netice o'n ıvıp hbf başlangıçtır. Hem de ne*ic?si asls belli olnnyan bir baslangıç! YUNUSNADİ Üenizyollart îşletme Idareti Umami Müdürü Sadettin B. göriilerek muayenesiz, şehrinıize çıkan» iabüecektir. Maamafîh gümrük idaresi, etiketli otmıyan el eşyası arasmda şüpbelendikMabadi 4 öneü »ahifede 100,000 bilet satıldı Moskova IIIIIIIIIH 16 (Hu. Mu.) Türk lllll IIIMllllMIIIIIMIUIIIMtHIIMIII Mlllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllll IIIIIIIM11111UHII Mlltff 1IIIIII) (II111IIIII) IJIIIIMJ Itl 11II11)1 IHIIIMIIMIIJMJIIIIUIIIIKIIII tll I Dörtler misakuıda muahedelerin tadili mevzuu bahîolmıyacagtna ve bu hususta Fransanın küçük devletlere verdiği teminatın kat'iyetine nazaran mesele döniip dolafip Milletler Cemiyetmin esasatı dairesmde eski hamam ve eski tasta karar kümaktan kurtula maz. Bunun için bu kadar gürühülü bir misak aktine lüzum var ıraydı ? Dörtler kendi aralarmda konusur • •keri tam bir emniyetle meselâ sitithlan aoalÇna isini oisun ileri götürebilecek let na ? O zaman gene konferanst Skk «" rnete sürüklemekte olan bütün meseleler tekrar masa üzerine gelmiş olmı • yacak mı? Dörtler misakınm akti münasebetile Fransız • ttalvan münasebetlerinin dü • zeleceği Alp dağlarmm iki tarafında da memnuniyetle kavdolunan bir ümittir. Bu münasebetlerîn düzelmesi elbet sulhun hiç olmazsa on sene için halelden masuniyeti namma memnuniyetle te lâkki olunabi'rr. Fakat bu bahiste dahi anlasümıyan nokta surasıdır: Fransız • ttalyan münasebetlerini şekerrenk tu • "• Cânoni lanmıştır. Mahkemede suçlunun vekili hazır bulunmuştur. Dünkii celsede birkaç şahit dinlenmiştir. Şahitlerden bir tanesi M. Cano ninin bir Türk tercümamna «siz hepiniz hırsızsımz» dediğini anlatmış, diğer sahitler, bir şeyden malumatlan olmadığını söylemislerdir. M. Canoninm bu sözleri söylediğini işiten şahit, hakaret hâdisesi etrafında Belediyede bir tahkikat evrakı bulunduğunu da bildirmiştir. Mahkeme, bu tahkikat d'osyasnıın getirtilmesine karar vererek muhakemeyi başka bir güne bırakmıs*ır. ^ Konferans Bir rütbe indi Falih R^ıfkı Beyin dunya iktısat konferansı hakkında Londradan gönderdiği bu güzel yazı 3 üncü . «ahifemizdedir. Bursadaki Necati Bey Kız Ensti, tüsü ilk mezunlarmı bu sene yetiç. tirmiştir. Mezunlar tam ve mü kemmel bir ev kadmı olarak yetişmişler, umumî malumat itibarile de. orta mektep derecesinde tahsil görmüşlerdir. Mezunlar şunlardır: Seniha, Muzaffer, Mediha, Nilü fer, Hadiçe, Nezahat, Şahine, Ne • zahat, Saniye, Hayriye, Meserret, Hüsniye, Meliha, Nihal, Sahire, Saime, Nadire Hanımlar. Yukandaki resim, mezunlar imtihanda yaptıkları elbiseleri giyerek mümeyyiz heyeti önünden geçer • ken alınan fotoğraf hr.