25 Nisan 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
SEKiZiNCi SENE No. 2860 Sahip ve Başrauharriri NADİ : İDAREHANESİ: j 9üvtiBouı«uiHİ\e. karMModa dairri «ahsosa | Telgraf: İstanbul Cumhuriyet î\ Posta kutusu: N° 246 Başmuharrir ' 22366 Tahrlr müdilrü 23236 20472 'dare müdürü 22365. Matbaa mhu îsmet Paşa Hz., bu sabah Grusia vapurile Odesa'ya harekt etti JL l r > •*~^r Tf,***s&ss£İr PAZARTESİ 25 NiSAN 1932 ABONE ŞERAITİ } MÜDDET: İTÜRKİYE IÇİN HARİÇitÇİNİ! Seneliği : 1400 Kr. 2700 Kr.t: 6 Aylığı : 750 Kr.1 »1450 Kr.l: 3 Aylığı ; 400 Kr.~ 8 0 0 ^ JÖOKr. Nüshası her yerde Kuruştur^ Türk vapurculugu, Kabutaj inhisarı: I Gizlenecek bir tarafı yok ki Türk vapurculğuunda, ikide bir meydana çıkarak kulakları tırmalıyan bir rahatsızhk var. En son olarak Seyrisefainin açık vermesinden muztaribiz. Bir devlet müessesesi olan Seyrisefain açık verdikçe veya yeni va purlar almak için paraya ihtiyacı oldukça millet haznesinden ona yardım ediliyordu. Bilhassa deniz ve hava seferlerini yapan teşkilata Avrupa'da dahi ötedenberi devlet haznesinden yardımlar yapıldığını bi liriz. Bazı işlerin mutlaka doğrudan doğruya fayda getirmeleri beklen mez. Onların bilvasıta temin ettik leri menfaatlerin büyükiüğü yapı • lan yardımları kat kat ödiyecek kadar kıymetli sayılır, ve bunda hata yoktur. Bir taraftan bütçemizin darlığı Seyrisefaine ilânihaye yardım etmeğe müsait farzolunmaması, diğer taraftan Türk vapurculuğunun nihayet sızıltısız bir terakki yoluna gire • bilmesi ötedenberi bu sahada yapılacak bazı şeyler olduğunu düşün diirmekten hali kalmıyordu. Seyri sefaine mukabil hususî Türk vapur şirketlerinin vaziyetleri de nazari dikkate alınacak bir mevzu idi tabiî. Seyrisefain, hususî vapur şirketleri kendi işlerini bozuyor diye şi kâyet ediyor, hususî vapur şirketleri ise Seyrisefainin resmî devlet yardımına dayanarak kendilerine kıyasıya rekabet yapmasmı muaheze eyli • yorlardı. Bu karışık vaziyete çaresiz olabilmek için düşünülen muhtelif tedbirler arasında son bir tanesi resmî ve hususî vapurculuktan Türk sa billeri seyrüseferini inhisan al tında yürütecek bir şirket çıkarmak şeklmde tecelii etti. Fikir, belki çok iyi. Fakat icrası çok nazik. Bbyle bir fikrin teyit kuvveti ancak şu olabilir: Evvelâ inhisarı tesis etmek. Böyle bir inhisarın her şeyden evve Seyrisefain lehine tesis edilmesi afeîî farzohmur. Ancak devlet, ulu orta inhisar tesis ederek diğer alâkadarları elleri kolları bağlı meydanda bırakamaz. İnhisar tesis olunabilmek için şimdîye kadarki serbest vaziyetten hiç bir mes'uliyetleri olmıyan hususî vapurcularm tazmin edilmeleri zarurî bir adalet lâzimesidir. O yapılmaksızın tesis olunacak bir inhisardan mey menet beklemeğe imkân bulunmaz. Çünkü bu takdirde yeni tesis, adaleti çiğniyerek meydana gelecek ve bir svnrü vatandaşın menfaatini gelisigüzel tahrip ile ise başhyacak demek olur. Devletin menfaatini efradın menfaatlerini korumakta bulan yeni ve doğru hukuk zihniyeti böyle bir harekete asla cevaz veremez. Zaten inhisar fikri yeni bir şey olmadığı gibi onun tatbikında hususî şirket] erin tazmini de düşünülme miş bir sey değildir. Fakat acaba hem inhisan tesis eden, hem hususî şirketleri tazminatsız bu inhisara sokarak onların menfaatlerini de inhisarın faaliyeti içinde temin eden yeni bir şekil bulunamaz mı? Sim diki düşünce ortaya böyle bir tertip çıkarmak istiyen yeni bir fikirdir. Ait olduğu vekâletçe deniliyor ki: Türk sahillerinde deniz seyrüseferini resmî ve hususî vapurlardan husnle gelecek bir kütlenin inhisarı altına tevdi edersek bu mes'ele hallolunur. Bu takdirde yapılacak işler şunlar olacaktır: 1 : Seyrisefainin bu yeni te»tipte mevki alacak gemüerine birer birer kıymet takdiri. 2 : Hususî vapurlardan bu yeni tertibe girebileceklerin hepsine ke zalik birer birer kıymet takdiri. 3 : Bu kıymetlerin mecmuu Tür kiye kabotajmı elinde tutacak inhisar şirketinin ilk sermayesini teskil eder. 4 : Yeni şirketin idaresi seklile Türk vapurculuğunun terakkisı es babı nizamnamesinde yazılacaktır. Nasıl, güzel fikir değil mi?.. Güzel, hem pek güzel, adeta ideal. Ancak bunun tatbikatı maatteessüf sözle söyleniliverdiği kadar kolay değildir. Kendisine inhisar verdiğimiz sirkete memleketin umumî menfaatleri itibarile bazı külfetler tahmil edeceğiz. Bunsuz hiç bir heyete inhisar veremeyiz, hatta Seyrisefaine dahi. Bu kayıtlar ve sartlarla inhisar her şeyden evvel devletin sıkı kontroluna tâbi olacaktır, bu bîr. Hususî şirketleri bu kayıtların ve şartların kabulüne bir dereceye kadar irza edebilirîz. Sonra bugün faaliyet halinde bulunan resmî ve hususî vapurcularm YUNUSNADİ i Mabaui 2 inci sahifede ) Başvekilimizin Rusya seyahati Başvekil Pş.? Rıhtımda toplanan halk tarafından şiddetle alkışlandı ve «gülegüle git paşam!)) temennilerile teşyi edildi Hükumet yeni bütçeyi Millet Meclisine verdi Bütçede varidat 171 milyon 180 bin, masrafl71 milyon 200,000 liradır Yeni vergi lâyihaları da Meclise sevkolundu, lâyihaların son esaslarını neşrediyoruz Ankara 24 (Telefonla) 932 bütçesi Meclise sevkedildi. Yeni bütçede varidat 171 milyon 180 bin küsur liradır. Masraf ta 171 milyon 200 bin lira olarak tesbit edilmiştir. kuruşa çıkarılmıştır. bu resmi yal nız dahildeki fabrikalar vereceklerdir. Hariçten gelen şekerlere zam yoktur. Yeni vergi lâyihaları Ankara 24 (Telefonla) Yeni vergi lâyihaları Meclise sevkedil miştir. Bu lâyihalara göre Maliye Vekâletince alınan malî tedbirler şunlardan ibarettir: Muamele vergisi 4 Muamele vergisi % 6 dan %10 a çıkarılmıştır. Muamele vergisi kanununun hututu esasiyesi mahfuzdur. Yeni vergi 5 Bilumum maaşlı, ücretli, me' mur, müstahdem, ecir, velhasıl başkası hesabına çalışan şahısların kazanç ve buhran vergileri çıkiıktan sonra istihkaklarınm tediye miktar \ ları üzerinden %10 kesilecektir. Bu vergi buhran vergisi gibi aylık olarak tahsil ed*ilecektir. Bankaların kaldırılan muafiyetleri 1 Milli bankaların vergi muafiyetleri hakkındaki hüküm yeni malî seneden itibaren tatbik edilmiyecektir. Bankalar haziran ayı ile beraber kazanç, bina, arazi vergisi vermeğe başlıyacaklardır. Bankaların damga pulu muafiyetleri de kaldırılmıştır. Mevadı iptidaiye listesinde tadilât 6 Teşviki sanayi kanunu raucibince sınaî müesseselerin mevadı iptidaiyesini tesbit eden mevadı iptidaiye cetveli üzerinde tasf iye yapılacak , bu Hsteden çıkanlacak maddeler gümrük resmine tâbi tutulacaktır. Bina vergisine yapılan zom tsmet Pş. Hz. nin hareketlerinden intıbalar: Rıhtımdaki kalabahk, İsmet Paşa Hz Rus sefiri ile bir j hkte vapurun gtivertesınde ve Gruzia vapuru hareket ederken Sovyet hükumetî tarafından davet edilen Başvekil Ismet Paşa Hz. ile, Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey ve beraberlerinde bulunan zevat, dünkü Ankara trenile şehrimize gelmişler ve akşam saat altıda Galata rıhtımından kalkan Grusia vapurile ö desa'ya müteveccihen hareket et • mişlerdir. mühim beyanatı ~ıen durunca, Başvekilitm aterm arkasına takı'mış olan hususî vagondan çevik bir hareketle yere atladıîar. Uzerlerinde gri bir par desü vardı. Sapkası elinde, mütebessim bir yüzle kendisini istikbale gelenlerin ayrı ayrı ellerini sıktı, hatırlarını sordu. Bu arada Rus sefiri Suriç Yoldaşm elini haretle sıktı. •** İsmet Paşa seyahatten memnun 2 Bina vergisine evvelce verilen miktar ile son yapılan tenzil arasındaki farkın nısfı kadar bir zam yapılmıştır. Bu suretle yapılan zamlar % 3 0 dan %50 ye kadar tahavvül etmektedir. Şu kadar ki sahiplerinin bizzat ikamet ettikleri meskenlerde bu zammın yarısı tatbik edılecektir. Bu suretle son defa yapılan tenzilâiın m«fı g*xi «Imıyo», J»m«lıtn. Gümrük tarifeleri 7 Gümrük tarif e kanunu üzerrade zamma mütehammil olan maddeler tetkik ve gümrük resimleri tezyit edilecekthr. , îktisat VekâletincTe Su malraaUa " teşekkül eden komisyon vazifesini bkirmek üzeredir. Lâyihalar Bütçe ve Maliye Encümenlerine havale ohıneoaVtır. ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^^^^"^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^*^^^ ^^^^^"^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ f Şeker istihlâk resmi 8 kuruş 3 Şimdiye kadar dahilî fabrikalardan alınmakta olan kilo basına 5 kuruş şeker îstihlâk resmi 8 ^V ^^^^^ ^^^^^r ^^^P^H^i^^^ ^ ^ ^ " ^ ^ T ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ İstanbul 24 (A.A.) Başvekil İsmet Paşa Hz. Rutya'ya hare • ketlerinden evvel Anadolu Ajan 1 nna su beyanatta bulunmuşlardır: w « Rasya'ya seyahatte dost Sov$ Haydarpaşa'da istikbal & yeflere milli Türkiye'nin muhab f) İsmet Paşayı getiren tren saat do m betli selâmlannı götüreceğim. Se $ k'uz buçukta Haydarpaşa' ya muva A nelerdenberi ciddî tecrübelerden A salat etti. Garda, Vali Muhittin, H. ğ geçmiş olan iki memleket dostlu « & Fırkası merkezi Umumî Kâtibi Re«ğunun esast Bolşevik Rusya ile milli.L cep, Vali muavini Fazh Beylerle j yetçi Türkiye'nin yüksek menfaat ^ T Kolorrfu Kumandanı Şükrü Naili Pa f leri arasında ahenk ve miivanese \ * şa, Rus sefiri Suriç Yoldaş ve refi ™ tin ve biiyük inkılâplar geçirmiş * kası, Polis Müdürü Ali Rıza, Seyrise ^ iki memleket evlâtlarında birbi f fain Umumî Müdürü Sadullah, H. ™ rinin sözüne ve niyetine itimadm T Fırkası İstanbul merkezi idare heyet * mevcudiyetidir. r reisi Cevdet Kerim, Afyon meb'usu lf Dosttarımız ile yakından temas ^ Ali, Siirt meb'usu Mahmut, Ruşen Ş ve tanışmak fırsatından ben ve r Eşref Beyler ve daha bir çok meb'usŞ arkadaşlartm çok memnun olaca W larla sabık Tütün İnhisarı Müdürü ğtz. Sürur ve memnuniyetle yola Behçet, Merkez Kumandanı ve şehçtkıyorum.'» rimizde bulunan askerî ümera, Vilâyet ve Belediye erkânı hazır bulunumüfrezesi Başvekil Paşaya resmi seyordu. Bir bölük askerle bir polis lâmı ifaya hazır bulunuyordu. Vapur, Başvekilimizin emrinde Suriç Yoldaş, Basvekilimize ak şam hareket ediidiği takdirde 24 saatte Ödesa'ya varmak kabil olacağını, bu takdirde Rus toprağına ak şamüstü çıkılacağını, eğer gece Büyükdere'de geçirilir de sabahleyin erken hareket edilirse Odesa'y a e r * tesi sabah vâsıl olunacağını izah ederek vapurun emirlerine amade olduğunu bildlrdi. Vapurun g^ceyi Büyükdere'de geçirmesi ve bu sabah erkenden hareketi takarrür etti. Hariciye Vekili Tevfik Rüstü ve Adliye Vekili Yusuf Kemal Beyler Başvekilin yanında yürüyorlardı. Ismet Paşa birer tunç heykel halinde selâm duran askerleri selâmladı: Merhaba asker, nasılsınız? Asker hep bir ağızdan: Iyiyiz, Paşam. Sağ ol!.. <Mabadi 4 uncu sahifede) lllllllllllllllll Haf tanın ikinci günü Dün çocuklar için Maksim'de bir balo, Galatasaray'da bir müsamere verildi Merhaba asker! Kütahya • Balıkesir hattı açılırken On senede 1600 kilomet Heyet azaları dün Maliye roluk demiryolu yaptık Yekili ile görüştüler. M. R. Kâzım Paşa yeni hattın askerî ve iktisadî ehemmiyetlerini izah etti Gayrimübadiller Dunkü çocuk balosunda biüuaan mînîminüerden bir grup ııııiıııııiMiiııııuııııııurıınıııııiMiıııifiııimııin ıtıııiHiııiınıtıınnıııııııııtntıtııtıımııiHHiıınıııııiHiıiîiımiHiıııııııımııııııııııımıifiııınıııım Maksim salonunda saat 14 ten 20 ye Dün çocuk haftasınm ikinci günü kadar süren bir balo vermiştir. Bu idi. Bu münasebetle bir çok ilk balo çok kalabalık olmuştur. Bir çok mekteplerde eğlenceler ve müsa güzide zevat ve hanımlar çocuklar ile mereler tertip edilmiştir. beraber baloda hazır bulunmuşlardır. Çocuk balosu (Mabadi 3 üncu, sahifede) Ayrıca n u n a y e ı e ı ı a ı \»CUIJJFCI» de A y r ı c a Himayeietfal Cemîyeti M ^ Matbaamızı gezen muallimler •*> Maliye Vekili Mustafa Abdulhalik Bey Resmı kuşaâı ıcra edılmış olan Kutahya Balıkesir hattının guzergâhtnı ve lzvnr'ı Anadolu hattına^naml bağladığmı gösterir harita üe hattınJaışat resmini icra eden B. M. Meclisi Reisi Kâzım Paşa Balıkesir 23 (A.A.) (Gecik I Kâzım Pasa Hz. Balıkesir Kütahmiçtir) Büyük MiHet MeçlUi Rei»i « (Mabadi 4 üncü sahifede) Ankara 24 (Telefonla) Buraya gelen gayrimübadiller heyeti azaları bugün Maliye Vekili Mustafa Ab dülhalik Beyle görüştüler. Yarın Emlâki Milliye müdürü Rüştü ve ( Mabadi 2 inci sahifede ) 40 ıncı ilk mektep hocalan dün matbaamîzî ziyaret etmişler, ma kine dairelermi ve sait tesisatı tetkik eylemişlerdir. Resmimiz bu ziyaret esnasında almmıştır.
