19 Ekim 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

Balkan Konferansı yann resmen açılıyor Bulgar, Romen ve Yugoslav murahhasları dün şehrimize geldiler (Birtnd sahifeden maiatt) rahhasa kâtibi umumisi M. Trifon, gazeteci ve muharrir M. Dimetero ve Bulgar Kadın Birliği reisesi Mm. Dimitrana tvonof,tütün mütehassısı M. Monçef, eski Burgaz Belediye reisi M. Kanazisky, Bulgar Ticaret ve Sanayî odası ikînci reisi M Mirço Stanof, Sofya Millî Banka Müdürü M. Vlâdi Georget, M. Muhtarof, Dr. Nikolaef'ten mürekketir. * Çttmhariyet • «Kocatepe» Ve ((Adatepe» Yeni muhriplerîmize merasîmle sancak çekildi Recep Beyin verdiği konferans * ... .MiMiıııuıaıııııımiMitnuımuıın>>«"""" Halk Fırkası Umumî Kâtibinin cuma günkü konferansına ait metni derce devam ediyoruz te yaptırmak yolunu takip ediyoruz. Bununla beraber fertlerin ve şirketlerin yapabilecekleri işlerde onların semereli ve muvaffak olarak çalışabilecekleri şeraiti tanzim etmeği de Devletin vazifesi sa yıyoruz. Programımızın iktisat kısmında hakim olan devletçilik ruhn bütün bu no^tai nazarlan tesbit ediyor. Meselâ, serbest bir ticaret sahası olarak bırakıhnış olan sigorta işleri ve kredi mes'elelerile ihtiyacuı talep ettiği ehemmiyetle iştigal edeceğimizi söyliyornz. Ve gene meselâ haricî ticaretin tanziminden bahsederken millî mahsulât ve mamnlâtımızın revaçlannı teshil ve şöhretlerini muhafaza tedbirleri ile yakından alâkadar olacağnnızı ifade ediyoruz. Bununla harici ticaretimizi tahrip eden bir hastaIık halindeki tağşiş işlerile mücadele e deceğimizi ve çauşmalannda serbest o lan ihracat tacirlerine miuî mallarımızı kıymetlendirecek temizlemeğe ve tasnife mecbur tuta«ağımızı söylemiş oluyoruz. Küçuk vebüyük sanayii himayeden bahseden program maddesi bu himayeyi ve teşviki iptidaî madde müstahsillerinin menfaatlerine uygun olmak şartına bağlıyor. Meselâ Zeytinyağlarıraıza hariçte müşteri ararken sanayiin teşviki namrna nebatî yağ çıkanlan iptidaî maddeleri gümrüksüz sokmakta elbette isabet olmaz. İpekli mensucat sanayiini himaye için memlekete ucnz tarifeli gümrükle ham ipek sokmak ta tabiî ipek müstahsillerini müteessir eder. Bu vaziyetlerde devletçüiğin rolu barizdir. Kara, deniz ve hava nakliyeciliğini ve nakliye tarif elerini tanzim etmek te devletçilik mefhumuna giren vazifelerdir. Alelumum devletçilik aleyhindc söylenen fikirlerden biri de devlet müdahale sinin iyi fr»*anmanın lüzumlu bir âmili olan serbest cauşmağı tazyik ettiğidir. Fakat bn mütaleanın karşısında da lüzumlu yerinde devlet müdahalesi ohnadığı zaman diğer harici şartlann hem kazanmak isti yenleri, hem de memleketin bütün haya tmı tazyik edeceği mütaleası vardır. Fnkamıı iktisat siyasetinde devleti yapıcı ve idare edici oldnğn kadar tanzim edici bir birlik unsuru olarak kabul ediyor. Bir siyasî fırkanm yapüması elzem inşa ve imar işlerini thmal etmesi ve iktisadî fa aliyetlerin tanziminde mes'nliyet abnaması kolay ve mes'unyetsiz bir günlük siyaset olur. Fakat biz, geçmiş zaman hesaplarmı tasfiye yolunda çekUen sıkıntüara rağ men günün işlerini tanzim ederken ayni zamanda vatana şevketli bir istikbal ha zniıyabflmek için devletçilik yükünün mes'uliyetU ağırlığı altma ghmekte msalet ve isabet görüyoruz. Yeni programda Fırkanm, yapılan demiryoUarımın büyük feyis ve kuvvet vasıtası olarak tarif etmesi ve demiryolu yapmahprtitiknsmda ıs rar eylemesi bu yüksek hissin tezahfi rüdür. Hiç bir Ikttsadi işte her zaman her kesi ayni derecede memnun edecek bir yol bulunmas. Fakat biz bn fikirde yüksek derecesine iman ettiğüniz mfllî aklı selime ve nefse itimat hislerimtee gü veniyoruz. *** Devletçflik bahsinin Cumhuriyet Halk Fırkası programındaki iktisadî prensiplerle irtibatı olduğuna kaydetmiştik. Bumünasebetle iktisat fikirlerimizden ev • velce söylemediklerimizi de hülâsa o larak bu bahse eklemek doğru olacaktır. Bulgar Baş murahfıasının beyanatı Bulgar heyeti murahhasası reîsi sabık nazırlardan millî grup reisi ve meb'us M. Sakızof dün kendisile görüşen gazetecilere şu beyanatta buIunmuştur: « Konferansa çok büyük ümit • lerle geliyoruz. Burada gördüğümüz hüsnü kabulden dolayı çok müte • hassis olduk. Bugün dost Türkiye'nîn sevimlî ve güzel bir şehrinde bulunduğumuzdan dolayı çok memnunuz. Konferansta Yunan murahhaslannın bir teklifi vardır. Belki bizde diğer devlet murahhaslan gibi bazı teklif Ierde bulunacağız. Bir maziye değil, istikbale bakıyor ve Balkan mukarenetine doğru büyük adımlarla îlerliyoruz. Esasen Bulgaristan Türkiyen'in en samimî ve eski dostudur. Meselâ ben BulgarUtan Türkiye idareainde iken doğdum. Türk'ler bizhn büyük dostlarımızdır. Konferansta en ziyade ehemmiyetle müzakere edilecek mes'ele ekalliyetler mes'elesidir. Bu mes'ele halledilirse diğer mes'elelerin müzakeresi kolaylaşacak ve takip edilen gaye de tabakkuk edecektir. Bazılannın teklif ettikleri gibi evvelâ Balkan Birliği, »onra ekalliyet mes'elelerini ve yahut evvelâ ekalliyet ve sonra Balkan Birligi mes'elelerinîn halledilmesi lâzım geldiği hakkındaki mütalealar bence doğru değildir. Bence bütün mes'eleler hep birden yürü melidir. Balkan'lılara taalluk eden mesailin hepsi bir küldür. Onlan birbirinden ayırraak doğru olamaz. Ben konferanstan iyi neticeler alınacağını ümit ediyorum. Ve bütün Balkan devletleri bu tesriki mesaiden çok memnun olacaklardır. Çünkti Balkan misakı demek bütün müşkülâtı ortadan kaldırmak demektir. Zaten Türkiye ile BulgarUtan a rasında bir dostluk misakı mevcut • tur. Bunu diğer Balkan devletlerile de yapmamız tabiî bir şeydir.» Bulgar Kadın Birliği reisi ne diyor? Bulgaristan kadınlığı namına konferansa istirak eden Bulgar Kadın Birliği reisesi Mm. Dimitrana tvona dün kendisile gorüsen bir muharri rimize şunlan söylemstir: < Birliğimiz otuz senelik bir hayata maliktir. Bulgar Kadın Birliği 80 kadar kadın tesekkülü sinesinde cemetmiştir. Birlik iktisadî, içtimaî ve harsî faaliyetlerde bulunmakta ve kadın meslek mekteplerini himaye etmektedir. Bulgaristan'da mevcut mühim miktardaki kadın meslek mekteplerinin üç tanesi hüku met tarafından ve diğerleri de Bulgar Kadın Birliği tarafından idare olunur. Birlik kadınlan henüz siyasî hukuka malik değillerdir. Tahsil hususunda kadın ve erkek arasında bir fark yoktur. Fakat kadınlar dava vekili ve hâkim olamamaktadırlar. Halbuki Türk kadınlan avukat ve hâkim olabiliyorlar. Bu sebeple Bulgar kadınlan Türk kadınlarına gıpta etmektedîrler. Birliğimiz Bulgar kadınlannın da avukatlık yapabilmesi için bir ka nun lâyihası hazırlamıştır. Birlik teşekkülündenberi sulh için çclışıyor. Bunun için Bulgaristan'ın silâhlarından tecrit edildiği bir zamanda diğer milletlerin mütemadiyen silâhlanmasını sulh için tehlikeli addetmekteyiz.» Bulgar murahhasları umumiyetle türkçe konuşmaktadırlar. Malüller ve Şehit Yetimlerinin ikramiyeler Romen murahhas heyeti Dün gelen Romen murahhas he i 45 kişiden mürekkeptir. lugün de 15 kişi daha gelerek he> murahhasaya iltihak edecektir. Romen heyetî murahhasası sabık Romanya meclisi meb'usan reisi M. Istefan Ciçopop'unun riyasetinde ve ikinci reis Trion Yakoci, M. Pella, sabık nazırlardan Radükono, M. Luçef, heyeti murahhasa kâtibi umumisî ve Cenevre beynelmilel mesai bürosu Romanya mümessili M. Vladesk Bakyasa, Prens Ojka ve Romanya Kadın : ( Birinci sahifeden mabatt ) diye'de şayani takdir bir temizlik, zabitan ve efratta yüksek bir inti • zam göze çarpıyordu. Geminin kıç kumanda köprüsüne şu yazılar yazılmıştı: «Türk'lük büyüklüktür», «Cum huriyeti koru!» Davetliler meyanında Cemiyeti Belediye azalanndan bazı zevat, Hilâliabmer reisî Ali Paşa, Müskirat tnhisan Müdiri Umumisi Asım Beyle mütekait bahriye zabitleri vardı. Sırasile Keramettin, Şükrü Naili ve Ali Fuat Paşalar gelerek harp gemilerinde usulden olan merasimle istikbal edildiler. Biraz sonra Mü dafaai Milliye Vekili Zekâi Bey de gelerek ayni merasimle istikbal eSuıgar kadtn tirltğl reisesi Mm. diîdi. BilâharrÖeınz râusteştfft Wehmet Ali B. de geldi. Dimitrana İvana Birliği reisi Prenses Pam> ^öze'den Gözler uzaklarda yeni gemilerî mizi arıyordu. Donanma Kuman mürekkeptir. danı Sükrü Bey mütemadiyen telsizle Heyeti murahhasa reisinin muhaberede idi. Gemilerin gece yirbeyanatı mi birde Boğaz'ı geçtikleri ve 30 mil Romanya murahhas heyeti reisi sür'atle gelmekte oldukları bildhilM. tstefan Çiçopop dün kendisile gödi. «Peykişevket» yeni muhripleri rüsen gazetecilere şu beyanatta bumizin süvarilerini hâmilen Yeşilköy Iunmuştur: açıklarına gitmişti. Gemilerimiz Kü« Balkan Birliğine tamamen taçükçekmece açıklarına gelince bir raftarız. Bu ittihat Balkan devletlemüddet tevakkuf ettiler. Peykişev rinîn inkişaf ve terakkisinde mühim ket'teki birinci ve ikinci süvarilerile bir âmil olacaktır. Bazı Balkan devbir kısım mürettebat ve çarkçılar yeletleri arasında ihtilâfı mucip olan ni gemilerimize geçtiler. Esasen bir ekalliyetler mes'elesi hallolunduğu kısım zabitan da Italya'dan gemi takdirde Balkan ittihadı mümkün olerle birlikte gelmişlerdi. Saat ikiye labilecektir. doğru Ahırkapı fenerinin arkasın Bu vesile ile bu güzel şehrinize dan, önde Peykişevket onu takiben geldiğimizden dolayı çok memnu • «Kocatepo ve «Adatepe» goründünuz, gördüğümüz hüsnü kabule biller. Muhriplerimizin manzaralan ve hassa teşekkür ederiz.» denizdeki seyirleri çok caziptL Kızkulesi yakmından geçerek Boğaz'a Prenses Pantegüze ne diyor?, doğru ilerlediler. Bir müddet sonra Romanya Kadın Birliği reisesi Doİmabahçe sarayı Snünde ve HamiPrenses Pantegoze'de dün kendisile diyeye müvazi» olarak demirlediler. gorüsen bir muharririmize demişrir Her birine birer bahriye silâhendaz ki: müfrezesi ile bahriye mızıkası gon< Türk kadmlannı, Romen ka • derildi. dınlan namına selâmlamakla Müdaf aai Milliye Vekili Beyle Dobahtiyanm. Tesriki mesaimizm nanma Kumandanı ve diğer davetlimüsmir neticeler tevlit edece ler ve gazeteciler motorlerle «Kocagine şüphe yoktur. Türk katepe» ye gittiler. Bir kısım zevat ta dmı gösterdiği fedakârlık ve ya«Adatepe» ye gitti. Muhriplerde lârarlık sayesinde bugün bir çok Av zım gelen tertibat ahndıktan »onra rupa kadınlarmm gıpta ettikleri herkes yüzünü geminin kıç tarafınhaklan elde etmeğe muvaffak ol daki sancak gonderine döndü. Bonı muştur. Müşterek mesaimizin f aydah ile verilen îşaret üzerine mızıka îstiklâl marşmı çalmağa başladı. Bahneticeler vereceğini ümit ederim.» rlye silâhendaz kıt'asi selâm vazi Bugun ihzarî bir içtima var yetmi aldı. Hazırun selâm durdular. Balkan Birliği bugün ihzarî bir içŞanh sancağımız gemilere çekildi. tima aktedecektir. Konferans yann Bu esnada Hamidiye top atarak genç Basvekil tsmet Pş. Hz. tarafından arkadaşlannı selâmlıyordu. Sahilde Doİmabahçe sarayında açılacakur. halk alkışhyordu. Müstakil Ressamlar ve Heykel Donanma Kttmandamn'tn mdhn traşlar Birliği tertip ettiği sergiyi 25 Sancak çekildikten sonra, Donanteşrinievvelde açacaktı. Brirlik serma Kumandanı Şükrü Bey şu nutku giye Balkan murahhaslannı da davet irat etti: etmis ve bu davet konferans için yapılan programa ithal edilmistir. « Sevgili ve şanh sancağımı* yeni gemilerimize çekilirken duyduğ u m memnuniyet ve bahtiyarlığı tarif edemem. Donanmamıza iltihak edecek olan bu iki gemi bize yeni bir filo vermektedir. Bu yeni ve genç donanma, Cum Kadıköy Askerlik Şubesi Reisli huriyet hükumetinin emirlerini keğinden: mali sadakatle ifa edecektir. Malüller ile şehit yetimlerinin ikDonanmamız az, lâkin modern ve ramiyeleri 20 teşrinievvel 931 tari özdür. hinden itibaren berveçhi ati sekilde Türk milletini cumhuriyete ka tesviye edilecektir: vuşturan ve bu sancağm şeref ini kur1 Tevziat 21/10/931 çarşamba taran Gazi'miz, donanmaya da ne günü balayıp 4 ay devam edecektir. kadar ehemmiyet verdiğini bu asarıle Bu müddet zarf ında müracaat etmiizhar etti. Kendilerine lâyezal tazıyenlerin haklan sakıt olacaktır. matımızı arzetmeği vazife bilırız. 2 Tevziat her hafta cumartesi Buraya lutfen gelen huzzan kirama ve çarşamba günleri 12 ye kadar Türk donanması ve kendi şahsım nakaymakamlık dairesinde icra edilemma arzı teşekkürat eylerim.»^ cektir. Müdaf aai Milliye Vekili Zekaı B. 3 tkramîye alacakların maaş de mukabeleten: cüzdanlarile, senedi resmilerini ve « Gösterilen hissiyattan dolayı hüviyet varakaiannı ve tatbik mühükumet sizlere tesekkür eder» de hürlerile ikişer kıt'a fotoğraflan birmiştir. likte getirilecektir. Yetlerinde senedi Müteakıben tekrar motorlerle Haresmisi olmıyanlarm maaş aldıklarını midiye'ye gidilmiştir. Burada davet malmüdiriyetinden îkramiyeye müsliler şerefine mükemmel bir büfe tertahak olduklannı ve elân maaş al tip edilmişti. Davetliler Donanma Kumandanı ve zabitan ve Hamidiye makta bulunduklarını ve yahut 10 kumandanile samimî hasbıhallerde senelik maaşlarını alarak alâkalarmı bulunduktan sonra avdet etmışlerdır. katettiklerini mübeyyin vesaik ibraz Yeni gemilerimiz Halic'e gireceketmeleri zaruridir. ler ve kadrolan ikmal edüdikten sonBeykoz Askerlik şubesindenf ra sür'at tecrübeleri yapılarak tese (Sabık Anadolu Boğaziçi) Askerlik şulüm edilecekler ve donanmamıza ilbeslnde kayıtlı malul zabitanla şehit yetihak edeceklerdir. timlerinden 930 senesi birinci ve ikinci zeyü deftere dahll edüip te tütün bey'iye Yeni gemilerin donanmamıza iltiikramiyelerini almıyan zevatın ikramiyehakı dolayısüe dün gece sef aini harlerini almak üzere her hafta salı günü öğbiyemizde zabitan ve efrat şerefine leden sonra Üsküdar kazası kaymakam ziyaf etler verilmiş, Hamidiye, Peykilığında müteşekkü komisyona vesaikle şevket ile yeni gemiler donanmıştır. rile beraber müracaatleri. Deniz müzesi Deniz müzesi Kasımpaşa'da Haliç sarayı namile maruf sabık Bahriye Nezareti bimsı:\ Cumadan maada her gün saat ondan on ikiye kadar ve on dortten on altıya kadar züvvara açık olup herkes ziyaret edebilir» cemaat imtiyazlan bugün filen kalma [Halk Ftrkası Umumî Kâtibi Remıştır. Memleketin bugünkü umumî büncep Bey tarafından geçen cuma günü yesi de kimsenin böyle bir iddia dermeDarülfümm konferans salonunda veyan etmesine müsait değildir. Fakat memlekette bu sınıf şuuru uyandıracak tah rilen konferansın metnini dün neş rikât hissediliyor. Bu tahrikât şimdilik retmiye başlamıştık. Konferansın arsiyasî, içtimaî ve iktisadî şartlan büsbükannı ve sonunu da bugün koyuyotün başka memleketlerden gelen serpinruz.~\ tiler halinde olmakla beraber biz bu zeFırka esaslannda miDet, ancak vatanminde uyanık olmak lüzumuna kaniiz. Fırkanm sınıf telâkkisini reddeden daşlann teşkil ettiği siyasî sınırlarımız prensibini progratnımızdan aynen okn içindeki yurt) olarak tarif edilmesinc göyorum: (Türkiye Cumhuriyeti halkını re fırkamızın anladığı mUUyetçili?in siayn ayn sınıflardan mürekkep değil ve yasî mnkadderatlan bizden ayrı olan kütfakat ferdî ve içtimaî hayat için iş bölülelerle münasebeti yoktur.Ayn ayn din mü itibarile muhtelif mesai erbabına aylere sahip olan ve vatanunızın hndutlar rümış bir camia telâkki etmek esas prenharicinde yeryer ya müstakil devletler siplerimizdendir. Küçük ©iftçiler, küçük kurmuş ve yahut başka devletlerin te sanayi erbabı ve esnaf, amele ve işçi, baası vaziyetinde bulunmuş olan Türk'ler serbest meslek erbabı, sanayi erbabı, bühakkında sıcak bir sevgi ile meşbu alâ yük arazi ve iş sahipleri ve tücear Türk kanuzı muhafaza ederiz. Ancak gittikçe camiasını teşkil eden başlıca eahşma züminkişaf eden tarihî hakikatlerle aramız releridir. Bunlann her birinin cahşması daki kan karabetini ve tarih karabetini diğerinm ve nmunu 4»nml»wm hayat ve bugünkü siyasî iştigalimizin dışında bir saadeti için zarudir. ilim mevzuu telâkki ederiz. Fırkamızın bn prensiple istihdaf etiTekrar tarifimiıe dönelim. Program ği gaye smıf mücadelesi yerine içtima! maddesinde mület, (Dil, kültür ve mefku intizam ve tesanüt temin etmek ve birire birligi ile birbirine bağü..) diye yanlı birini nakzetmiyecek surette menfaat dır. Dil birliğinin milliyet fikrindeki e Ierde ahenk tesis eylemektir. Menfaatler hemmiyeti meydandadır. Kültür birliğini, kabiliyet ve çalışma derecesüe mütenasip olur.) maziye beraber bağü olmak, geçmiş za Fırkamn kendi hüviyetini tarif eden manların acı ve tatlı hayatını beraber yahalkçüık vasfında demokratlık manasışamtş, ümitleri beraber beslemiş, büyük nı da görmektedir. F. programnıu) âmeserleri beraber yapmış, büyük müşküUeri me haklannı kaydeden kısmında 50 saberaber yenmiş olmak diye tavzih edebitırlar vardır: üriz. Bondan başka, doğru manada mület (Vatandaşlara Teşkilâtı Esasiye kanuak fikrini tnmaf"'"" iÇ»n; beraber yasanunun verdiği ferdî ve içtimaî hürriyet, mak yolunda müşterek arzn ve muvafamüsavat, masuniyet ve mülkiyet haklankatta samimî olmayı ve sahip olonan nı mahfuz bulundurmak Fırkamuea emirasın muhafazasına müfterek feda hemmiyetli esaslardandır.) kârlıkla birlikte devam hnsusnnda aran Vicdan, düşürunek, söylemek, yazmak, ve idare iştirakini ilâve etmek icap eder. seyahat, akit, çalışmak, ticaret yapmak, mülkiyet, tasarruf, içtima, cemiyet şirket Bn izahatın faidesini arttınnak İçin hak ve hürriyetleri, ve şahıs masnniyetleri sözlerimizi nazarilikten çıkarmak ve can, mal, ırz, mesken masnniyetleri Fırka tariflerimizi bugünkü Türk mületinhı mızm hürmet ettiği esaslardır. Fakat vateşkil eden vatandaşlaı kütlesine tatbik tandaşlar bütün bu hürriyetleri kullanrretmek lâzımdır. ken devlet otoritesinin mahfuz kahnası Bugünku Türk milleti siyasî ve içtimaı ve başkalannın hürriytleri hududunun camiası içinde kendilerine kurtluk, çer aşümaması Fırkamız için mühim bir dikkat keslik ve hatta lasuk, pomaklık gibi ti • noktası teşkil eder. Programrmızın halkkirler telkin edflmiş olan vatandaşlanmıçıhktan bahseden maddesinin başında bn zı kendimizden sayara. Mazinin karaniıK fikir şn yolda ifade olunmnştur: istipdat devirlerinden kalma bir miras o(İdare ve hâkimiyetin kaynağı mflletlan ve uznn tarihî tekaUübatın mahsulü th\ Bu irade ve hakhniyetin devlethı vabolonan bn yanlış telâkküeri hulusla ve tan daşa ve vatandaşnı devlet* karşılıklı Kunimiyetle düzeltmek vazifedir. Bugünvazifelerinin hakkile ifasuıı tanzim yo kü ilmi hakikatler beş on bin, bir kaç yüz lunad kaDaaıbnası Fnkaca büyük esasbin ve hatta meselâ bir milyonlnk kütletnr.) lerde müstakil bn milliyet tasavvor et Vatandaşlara, Devlet müesseselerme mege imkân bırakmas. Biıim bn millethürmet etmeleri lüznmu ve Devlet oto da&lanmız hakkmda dnygnmuz bağh • lığm munkaris Osmanlı hükumetinin. ritesinin ehemmiyeti hakkında F. programmm diğer taraflannda yazüı olan Od güttügn (fimmet siyaseti) ile hiç bir alânoktayı da bu rannasebetle aynen akn kası yoktnr. Bis bu mevzun saf bir millimayı faydah addeedrlmt yet fikrile alıyomz. (Türk mBletine, Türkiye B. M. MeeHrtöe, Hiristiyan ve Musevî vatandaşlar I ve Türkiye Devletme hürmet etmek ve etçinde ayni açıklıkla fikirlerinıizi söylemek tirmek hassası bir varife olarak telkin lâıundır. Fırkamız bu vatandaşlan da olunur.) biraa evvel izah ettiğüniz dil ve emel bir(Bütün tnküâp neticelerini, vatanUğinde iştirak kaydı altuıda tamamen daşlarm tam emniyetlnl ve mfflî nisam ve Türk olarak kabnl eder. Bn telâkkilerimiz inııbatı dahiB ve adB teşkflât ve kannn j de de istipdat devirlerindeki raaya zihlan ile koruyan ve hiç bn hâdise veya nlyetinden eser ohnadığını söylemek bitesh önnnde sarsılmıyan bir Hükumet Ie zaittir. Bundan başka bu samimî sözotoritesi knrmak ve işletmek işlerinüzln lerimizde tmparatoriuğun son senelerintemelidh.) de meşrutiyet gürültüleri arasındaki sani Devletçilik: ve calî vatandaşuk tezahüratına benze miyen ve prensiplerimize nyan hakikî Vazifesi, dahilde emnryet ve asayişi bir ""»"» gönnek lâzımdır. temin ve ecnebi devletlerle münasebetMilliyet rnhu lırka programınm her leri tanzim etmekten ve ri'ıayet vatan fasunda yer almıştır. Sermayede, talim müdafasını hazırlamaktan ibaret olan ve terbiyede, ameleük ve işçilikte milU basit Devlet telâkkisi çoktan tarihe k*r>3düşünceden esas olarak bahsolunnyor. Bfl mıştır. Gittikçe nevileri artan beşerî fhhassa maarif esaslannda birbirlerinl tatiyaçlar, gittikçe çoğolan ve büyüyen sıkip eden maddelerde bu fikir takrar olunal müesseseler, toprak istihsalâtınm çonuyor. Programa göre (Cumhuriyetçi, > ğabnası, nevileşmesi, umumileşmesi, naMilliyetçi ve lâik vatandaş yetiştirmek kü vasıtalannm büyümesi, sür'atlenmesi tahsilin her derecesi içhı mecburî ihtimam t ve ticaret teşebbüslerinm krt'alan, Bahnoktasıdır.) Son meb'us intihabatında , rimuhitleri aşan dünyaşumul bir azamet müstakil meb'uslann evsafı hakkında F. , alması ve bühassa bütün dünyanm yeni Riyaset Divanınm neşrettigi beyannameve muğlak iktisat variyeti iktisadî faa de bu şartın muhim bir yeri vardı. liyetlere girift ve birbirine bafch bir maBazı yeni mefkurecilerin nnutur görünhiyet vennişth. dükleri milliyetçi vasfı mevcudiyetimize Bu yeni vaziyette bir milletin başka temel olan mefhumlann başındadır. miUetlerle iktisadî münasebetlerini tan Yeni rejimin doğuşunda, Uerliyişinde ve | mnvaffak olnşnnda en büyük tesirleri ı zhn etmek büyük ve mühim bir mes'ele yapan milliyet rnhu Halk Fırkasmın mad olduğu gibi vatan hudutlan içindeki yasayısın şartlannı, kazanmanm yollannı dî ve mefkurevî hayatında sonuna kadar kurmak ta büyük bUğfli ve dikkatli bhhükümran olacaktır. çalışmayı istflzam ediyor. Fertleri veya; Halkçtlık: ^ hnt şirketleri bu muğlak ve teferrüatlı Bn vasluı Fırkamızm isminde yeri oldu çahşmanm yegâne unsnru olarak gormek ğona göre halkçüığa verdiğimiz ehemmibu işlerde Devkste faaliyet hissesi aynryetin büyük olduğn meydandadn. Filhamamak ve hatta icabında Devletin tanhika biz mesleğin saadetini, vatandaşlazim ve müdahale hakkmı tanımamak 11nn birinin menfaati ötekini selbeden sıberal mesleğuı artık dünyanm her taranıf zihniyetinin hakimiyeti altında yafmda hatırası kitaplarda kalan prensipşamamasında görüyoruz. Millet ve Mil lerinden fbarettir. liyet mefhumlannı anlanuş vatandaş Devletçilik vasfını yeni programında telarm kütleleşmesi ancak bu mefhumlabarüz et'tirroiş olan C. H. F.sı dünyanm nn halkçüık zihniyeti ile incelmesi ve saf yeni telâkkilerine tetabuk ettiği kadar bfllaşması sayesinde mümkün olur. Bugünhassa memlekethnizüı hususî icaplanna kü bir içtimaî heyetinin yalnız kendisini da nyan bh zihniyeti kabul etmiş oluyor. bir millet olarak hissetmesi yeni zamanın Programımızın bu mefhnmu tarif eden iftirak hisleri uyandıran zararh cereyanmaddesinde, memleketin bütün istihsal larına mukavemet için kâfi gelmiyor. membalarmı ve vasıtalannı devletlerden Bir vatan içinde menfaatler, mutlaka baserbest ticaret ve mülkiyet haklannı tazı vasıfların benzeyişi ve müşterekleşmesi nımıyan serbest sermayenüı çahşmasıiddiasından gidilerek sınıflaşmak yolu na müsaade etmiyen ve bütün iktisat faaUe temin edilemez. C. H. F^ı, tek vatanda Üyetlermi benunsiyen aşm Devletçüik şm olduğu kadar çalışma zümrelerinuı fikhlerine yol açmıyacak bh vuzuh bn hususî menfaatlerinln de devletin ve mem lur Maddenin metnmi oknyorum: leketin nmumî menfaati çerçevesi için(Ferdî mesai ve faaliyeti esas tutmakla I de temin olunabüeceğine kanidir. Bütün beraber, mümkün olduğu kadar az zaman . dünyada görülen misallere bakarsak sıiçinde mffleti refaha ve memleketi ma ] nıflaşmak fikri insafsız, ihtirasü ve tamuriyete iriştirmek içüı miUetm umumî assuplu bh smıf mücadelesini ve bn da ve yüksek menfaatlerinin icap etthdiği işvatandaşlann mütemadi çatışmasını lerde bilhassa iktisadî sahada devledoğuruyor. Bu çatışma bir devletin yaşati filen alâkadar etmek mühim esaslanmasında ve tehlikelerden korunmasına nuzdandır.) en büyük kuvvet olan millî birliği ve mfflıMaddede bahsedilen ffli alâka tabhini yet fikirlerini yavaş yavaş tahrip ediyor. yanlış anlamamak içhı programm başka Bn delkütemas milü knvvetlerin beyhnbir tarafındaki şu maddeyi de okuyalım: de yere israfma sebep oluyor. Bu sebeple (Memleketüı hıkişafnıda bütün tica biz sınıflaşmayı reddediyor ve bunun yeret faaliyetleri mühhndir.) rine mUletçe kütleleşmek fikrini müdafaa Bn tariflerden pek iyi anlaşüu ki biz ediyoruz. „ ticaret faliyetlerini serbest tutmak ve Frogramumzda (kanunlann onunde Seyyar hamal Süreyya ile arkafertlerin çalışması içhı sahayı açık bulunmutlâk bir müsavat kabul eden ve hiç bir durmakla beraber yapüması lâzım olan daşı Salih arasında yük taşımak ferde, hiç bir aileye, hiç bir sınıfa, hiç bır işlerden şahsî teşebbüslerin başaramıyames'elesinden kavga cıkmış ve Sürey cemaate imtiyaz tanımıyan fertleri halkcaklannı veyahut şahsî teşebbüse bıraktan ve halkçı olarak kabul ederiz.) hükya sustah çakı ile Salih i göğsünden makta zarar tasavvur ettiklerimizi devlemü vardır. Bu tarifte sayüan fert, aüe ve yaralamışiır* Ticaret ve sermaye: Fnkams serbest ticaretin ve normal eaüşan sermayenin dostudur. Ezici ve gayrimeşru istismarcı sermayenin düşmanıyn. Memleketin inkişafı içhı bütün ticaret faaliyetlerinin ehemmiyetini kaydeden programımız şu şartı ilâve edi yor: (Normal çalışan ve tekniğe istinat eden sermaye sahipleri teşvik ve himayeye lâyüttnrlar.) Normal çahşmak ve tekniğe istinat etmek tedbirlerini izaha değerli bnluyo rum: Muharebeler devrini takip eden senelerde bircok müteşebbisler a? za manda milyoner olmak ihtirası ile hareket etmişlerdir. Bu gayritabiî teşeb büslerin bir çoğu yıkünuş ve müteşeb bisler sahneden çekilmiş olmakla beraber normal ticaretin meşnı ve muayyen kân ile iktifa etmek dürüstlüğü ve ta biiliği henüz tamamen avdet etmiş değildir. Hakikî teminat karşüığı olmaksrznı kredi buhnak imkânlarını büsbü tün ortadan kaldırmak bu yaranın te davisi için esaslı tedbirlerden biri ola caktır. Ayni devrin ticaret teşebbüslerinin bir çoğunda ticaret tekniğinin basit kaide lerine bile riayet edihnediğini görüyo ruz. Kâr hesabı için yalnız alım ve satım fiatlan arasındaki farka bakan a morti, faiz, vergi, ücretler, kira, nak liye, sigorta gibi maliyet fiatına tesirli bir çok âmilleri hiç düşünmiyen tacirler az değildir. Ziraat, sanayi ve hatta in şaat sahiplerinde de bu yanlış gidişin tahribme kurban olanlar her yerde gö rülüyor." Dertlerini gizliyen betbaht hastalar gibi hesap ve kitaplarmı saklıya rak gayrimeşru bir itibar temini içhı her kesi ve kendilerini aldatan ve nihayet çöken bh" nevi gizli ticaret musaplan da vardır. Bütün bunlar yıküırken kendilerile beraber diğerlerini de sürüklüyorlar. Ve nihayet piyasalarımıza elemli bh* emni yetsizlik hâkim oluyor. Fırkamız bu zihniyetlerle mücadeleyi lüzumlu görmek tedir. Ticaret ve sermayenin bu serbest fa aliyetinden bahsettikten sonra iş zümreleri arasmda ahenk esasını güden Fır kamızın amele ve işçiler içhı düşündük lerini de söylemek lâzundır. Milliyet fikrine sadık Türk amele ve işçilerin hayat ve haklannı ve menfeatlerini göz önünde tutacağız. Bunlann çalıştıklan sennaye müesseseleri tarafmdan sıhhatlerinin korunması, baknn ve tedavileri hıfzıssüıha kanununa geçirihniştir. Amele sigorta lan tanr' ı olunacaktır. Amele mnıtaka lanida kaum if««srhı r 1 " 4 * ' » " esna {Lutfen sahifeyi çeviriniz) , Amele ve işçiler: Bir hamal, dsğerîni yaraladı