15 Eylül 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2643 Sahip ve Başmuharriri SALI 15 EYLÛL 1931 NADİ' İDAREHAJVESK iye karşiKinda d u m «ahsosa • ABONE ŞERAİTİ lÖDOET.JTÖRKİYElÇİN İÇİlT : Seneligt j*1400Xr.* 2700 I 6 Aylığı [ 750 »1450 Kr* \ 3 Aylığı 400 Kr.1 •^ Tefgraf: İstanbul Cumhuriyet * \{ •Posta kutusu: N° 2 4 6 * Başmuharrir f:l22369) rahrir müdürü f 2323© Idare müdürü 22365. Matbaa jM«O472' Ndshası tiuvuştur Atina seyahati Başvekilimiz tsmet Pş. Hz. nin Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü B. refakatile Atina'da Yunan Başvekili M. Venizelos'a iade edeceği ziya retîn günlerî yaklaşıyor. Başvekü Hz. Atina'dan sonra Peşte'ye gide • cekler ve müteakıben tstanbul'da aktolunacak Balkan kongresinde hazır bulunmak üzere Türkiye'ye av det etmiş bulunacaklardır. Yekdi ğerlerile sıkı münasebetleri olan bu haberleri böyle zaman itibarile de biribirlerine yakın olarak toplu bir surette görünce anlıyoruz ki Tuna havzasına kadar çıkan Balkan'Iar sahasında yepyeni bir hayatın ilk şekillerile karşı karşıyayız. Bir Balkan federasyonu belki henüz uzakça bir ümittir. Fakat dünyanın bu kısmındaki memleketlerin yekdiğerlerile anlaşma arzuları hakikatle o • muz öpüşecek bir kuvvetle cereyan Iıalinde bulunuyor. Bunu kanaatle ye memnuniyetle kaydedebiliriz. Bu meyanda Türk • Yunan münasebet • lerinin tamaraen realist görüşler maheulü olarak az zamanda çok mesafe almış olduğu bilhassa kaydolunacak bir hâdisedir. O kadar ki Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü B. Cenevre'de Türk Yunan münasebetlerine dair söz söylerken iki memleket arasındaki hudutlann kalktığı bir günün gelece • ğinden bile bahsetmeğe kadar ileri gitmiştir. İki memleket arasındaki hudutlann kalkması demek, iki komçu arasmdaki münasebetlerin samimiyette son haddine kadar ilerlemis bulunması demektir. O zaman memleketten memlekete gidip gelmede toeselâ pasaport ve ikamet kayıtları gibi külfetler ortadan kalkmış ve meselâ gümrüklsrde çok esash anlasmalar yapılmif <ohsr. Türkiye ile Yunanistan arasında böyle bir halin tahakkuku ihtimalini en kuvvetli îfadesile bir Hariciye Vekilinin ağzından işitmekliğimiz için iki mem leket arasmdaki münasebetlerin samimî ve hakikî bir dostluk saha smda ne kadar terakki etmiş ve etmekte olduklarım pek kolay takdir edebiliriz. Son Haksızlık Nihayet tamir ediliyor Fuat, Ali Ekrem ve Avram Galânti B.ler için Vekâlete müracaat olunacak Gazi Hz. Dün Bogaziçi'nde bir gezinti yaptılar Reisicumhur Hazretleri dün akşama kadar Dolmabahçe Sarayındaki hususî dairelerinde meşgul olmuşlar ve akşam üstü Sakarya motoru ile Boğaz içinde bir tenezzüh icra buyurmuşlardır. Ismet Paşa, nasıl Bir intiba bırakıyor? Bir Amerika'lı müderrisin Başvı hakkında şayani dikkat ihtisasları Şikago'da açılacak Büyük sergiye Davet edildik Ankara 14 (A.A.) Şikago şehrinin yüzüncü yıldönümünde Şika go'da açılacak beynelmilel terakki sergisinin resmî mümessilleri olan ve bir iki gündenberi şehrimizde bulunan Şikago Darülfünunu şarkı karip şubesi müderrisi profesör Mac Coven bu sergiye memleketimizin de işti raki için icap eden makamlarla te maslarda bulunmuş ve dün de Baş vekil tsmet Pş. Hz. tarafından kabul olunmuştur. Profesör bir muharririmize ser ginin mahiyeti hakkında atideki izahatı vermiştir: « Şikago'nun yüzüncü yıldö nümü münasebetile 1933 senesinde Şikago'da dünyanın en büyük bey nelmilel sergisi açılacaktır. Bu sergi nisanda başlıyacak ve teşrinîsanjde kapanacaktır. Serginin istediğimiz mükemmeliyette açılabilmesi için şimdiden hazırlıklarda bulunuyoruz. Bu sergi iki kısma ayrılmıştır. Birisi ticaret, sanayi ve ziraat kısmı diğeri ise medeniyet tarihi kısmıdır. Birinci kısımda cihanın ticaret ve sanayi ve ziraat sahalarındaki bilhassa son bir asırlık terakkiyatı gösterilecektir. Diğer kısımda medeniyet tarihinin mebdeinden itibaren elde edil miş ofan bütün asar teşhir olunacak ve bu suretle medeniyetin terakkisi gösterilmiş olacaktır. Serginin bu ikinci kısmını açabilmek için medeniyetin mehdi olan yakın Şark memleketlerinin, Mısır'ın, tran ve Irak'ın ve bilhassa Türkiye'nin bu Belediye Mâni oluyor! Maartf Vekâletinden barem dereclerinin yükseltümesi istenecek üç müderris Avram Galânti Bey Köprülüzade Fuat Bey . Ali Ekrem Bey Darülfünun divanı dün saat 15 te Emin Muammer Raşit Beyin riya setinde fevkalâde bir içtima ekte derek Edebiyat Fakültesi müder rislermin barem cetvelini tekrar tetkik etmiştir. Edebiyat Fakültesi barem dere celerini tesbit ederken bazı müderrislerin hususî vaziyetini nazari itibara almış, dereceleri barem ka nunu ahkâmına aykırı görülen bir şekilde tayin etmiştL Barem kanununda dereceler için kabul edilen menşe, kıdem, ve darülmesai esasları olduğu halde fakülte mtiderrisleri başka türlü sıniflara ayırmış, dereceleri ona göre tayin etmişti. Divan dün Edebiyat Fakültesinin son içtimaında divanca ileri sürülen noktai nazara göre tesbit ettiği cetveli gözden geçirmiştir. Edebiyat Fakültesi cetveli kanu nî şekle göre tanzim ettiğinden dereceler Uxermd«ia*la münakasa olmadan cetvel kabul olunmuştur. Cetvel kabul edildikten sonra divan reisi Darülfünun Emini Muam mer Raşit B. menşe mes'elesinden dereceleri tenzil edilen Köprülüzade Fuat, Ali Ekrem, Avram Galânti Beyler hakkında söz almış, bu ze vatm ilmî iktidarlan hasebile derecelerinin lâyık oldukları nîsbette terf i edilmesi için divanın Maarif Vekâleti nezdinde temennide bulun • masını teklif etmiştir. Bu müderrislerin her üçü de hususî tahsil görerek yetiştikleri için baremden istifade edememişlerdir. Köprülüzade Fuat Beye bundan üç sene evvel iktidan ilmisine binaen Haydelberg Darülfünunu fahrî fel sefe profesörlüğü diplomasını ver miştir. Ali Ekrem ve Avram Galânti Beyler de hususî tahsil ve tetebbüleri ile Edebiyat Fakültesinin en kıymetli müderrisleri meyanma girmişlerdir. Muammer Raşit Beyin bu teklifi divanda uzun müddet müzakere ve •nünakaşa edilmiştir. Neticede Ali Ekrsaı, Köprülüza • de Fuat ve Avram Galânti Beylerin hususî tahsillerinin resmî yüksek tah sil derecesinde addolunması için Maarif Vek&lctinc müracaat edilmesine karar verilmiş, içtimaa saat 20 de nihayet verilmiştir. Maarif Vekâleti barem kanununda bu şekilde tadilât yapılmasını muvafık gördüğü takdirde her üç müderrisin dereceleri ona göre tayin edilecektir. Çünkü 10 kuruşa Bir adam taşımak Nizamnameye muhalifî! •.IIIIIIIftlOHilR«S Yüzüncü senei devriyesi münasebetile yapilacak muazzam sergiye iştirak edeceğimiz Şikago şehrinden bir intiba: Mttlî Banka binan Dün Belediye memurlartnın gözünden kaçarak on kuruşa yolcu taştyan otomobîtterden biri Bu son günlerde Türkiye'de istihlâs ve istiklâl harbimizin bazı tarihî günleri tes'it edildi. Türk milleti için pek aziz tarihî bir hatıraya hürmet ve merbutiyet ifade eden bu şenliklerde Yunanistan'ı rencide hatır edebilecek hiç bir hare ket görülmemi* ve hiç bir söz işitilmemiştir. Zaten Tür kiye kendi istihlâs ve istiklâli işinde yalnız Yunanistan'a karşı değil, bütün bir husumet cihanma karşı cidal Efganistan'ın Ankara sefiri Ahmet açmıştır. Bununla beraber filen bilHan Cenapları Efganistan ahvali hassa Yunan'hlarla çarpışmış oldu • hakkında dün kendisile görüşen gazetecilere şu beyanatta bulunmuştur: ğumuz nazari dikkate alınsa bile « Yakın zamanlara kadar Efbizce Türk Yunan mukarenetinin ganistan'da parlamento usulü yoktu. kıymet ve ehemmiyeti bilhassa onun Nadir Şah Hz. bunu ihdas ederek yedaha dün denilecek kadar yakın bir ni bir tekâmül eseri gösterdiler. Par zamanda bu kadar şiddetli mücadelamentonun nasıl açıldığını gazeteleler geçirmiş iki millet arasında bu lerde okudunuz. Kıral Hz. küşat mükadar kuvvet ve samimiyetle tahaknasebetile çok güzel bir nutuk irat kuk etmesinde görülür. Bazı mücabuyurdular. Bu nutuk İstanbul gadeleler vardır ki tarihi tasf iye edezeteleri tarafından muhtasar bir şerek ona en doğru cereyanım verir kilde neşredilmiş ve lngiltere'den Ier. Dünkü Türk Yunan kavgaları istikzar olunarak 17S bin tngiliz lirası îşte böyle tarihin tasf iyesine müekkel Ingiliz hükumetinin muaveneti şekmücadelelerden idi. Kat'î neticelerile linde yazılarak bazı yanlış tefsirlere (3fabadi 3 üncü sahifede) b tasfiye 1si olup bittikten sonra mes'elede canla başla alâkadar ol muş iki millet vaziyeti soğukkan hayet bulduktan sonradır ki gözle lılıkla ve artık en hakikî şekillerinde görmeğe zafer bulmuşlardır. Bu en rimizi silerek vaziyeti en doğru şekillerİnde görmeğe imkân bulduk. hakikî şekillerin en doğru hulâsası Şimdi ortada Osmanlı Impara ise Türk Yunan dostluğundan baştorİuğu yektur. Fakat Rusya ve A ka bir şey olamazdı, ve olamamıştır. vusturya tmparatorluklan da yok O halde mücadele yanhş mı idi? tur. Türkiye'de artık Osmanlı ImpaMuhakkak yanhş idi, fakat ayni zaratorluğu değil, belki kendi millî manda maatteessüf önünden kaçı hudutları İçinde millî hukukuna salamıyan bir zaruret. hip bir Türk Cumhuriyeti vardır. Şarkî Roma tmparatorluğunun yeYunanistan'da da şunun bunun himrine Osmanlı tmparatorluğu kaim olmetile ayakta durmağa çalışan bir duktan sonra Viyana'ya kadar gi • Kralhk değil, belki binnefis kendi den bu yeni ve büyük kuvvet Sakarbenliğinin idrak ve kabma îstinat • ya'ya kadar ricat etmek için ortada eden millî bir Cumhuriyet vücut bulve muhtelif âmillerin tesiri altında muştur. Bunlar öyle hâdiselerdir ki olarak binbir mühim hâdise cereyan yirmi sene evvel kime söyleseniz edecekti. Ezcümle tmparatorluğu teşinandıramazdınız. Demek ki az zakil eden muhtelif kavimler milliyet manda hatır ve hayale gelmİyecek hislerinde uyanarak muayyen hu • surette mühim hâdiseler vuku bula'dutlar dahilinde millî mevcudiyetler rak adeta tarihin altı üstüne gel olmak için bir çok çarpışmalar yapamistir. Bütün bu hâdiseler içinde caklardı. Son sekli Türk • Yunan ci Nadir Şah neler yapıyor? KâbiTe çağırılan doktor ve adliyecilerimiz Bazı taksi otomobillerinin onar kuruşa üç adam alarak Beyoğlu ile tstanbul arasında otobüs şeklinde işlemeğe karar verdikhîrini fakat Belediyeam tuna muvafakat etmediğini yazmıstık. Dünden itibaren bazı otomobiller bu suretle işlemeğe başlamışIar, şof örler muhtelif semtlerde «on kuruşa bir adam!» diye bagırmışlardır. fakat Belediye tarafından menedilmişlerdir. Şoför Ier bu suretle otomobil işletmenin nizama mugayir bir şey olmadı {Mabadi 3 üncü sahifede) sergiye iştiraklerini {emin etmek lâ zımdır. Bu şubede, Hitit medeniyeti âsarı pek mühim mevki işgal ede cektir. Serginin ticaret ve sanayi kısmında bilhassa Türk tütününün, yemişlerinin, madenlerinin teşhiri çok faydah olacaktır. Bu suretle Türkiye'nin istihsal vaziyeti, topraklaınnm kuvveti Amerika'mar tarafınd&n daha yakından tanınmış olacak, Amerika Türkiye'nin ticarî, iktisadî vaziyeti hakkında daha esaslı malumat edinmiş olacaktır. Bu suretle Türkiye ile Amerika arasında doğ • (Mabadi 3 üncü sahiftdeî Dünkü cenazejnerasimi Mısır Kralı Hz.nin hemşiresi Emine Hf.nin cenaze merasimi yapıldı Efgan Sefirinin son teceddüt hare Türkîye*nîn En büyük tüneli ketleri etrafında verdiği izahat Çankirfda açılacak tünel 3400 m. uzunluçundadır Ankara 14 (Telefonla) • Çankırı'dân 40 kilometre ileride büyük bir demir yolu tüneli açıl maktadır. Bu tünel Türki ye'nin en bü In ? aat mahaUtm gosteren Efgan Sefıri Ahmet Han Hz nin gazete mize hediye ettiği bir resimleri narita yük tüneli o lacalrtır. Tünelin uzunluğu 3400 küsur metro tutacaktır. Inşaatı deruhte eden müteahhit gazetecileri bu muazzam tüneli görmek üzere Çankırı'y* çağı racaktır. onun bir hakikat olduğunu görmekle de cidden memriunuz. Tarihî ve coğrafî cereyanlann dünkü şekillerine nazaran dahı Türk'lerle Yunan'lılar eski ve daimî bir anlaşma halinde bulunmalıdılar. Haritaya şöyle bir dikkatli b » k m f k ; la bunun böyle olmak lâzım geldiği görülür, ve bu f ikir daha Imparatorluk zamanında bile müdafaa edil memiş değildir. Fakat onun tahakkuku için demek tarihin görüp ge çirdiğimiz tasfiyesüıe ihtiyaç var Adliye Müsteşarı îstanbul'a geldi Adliye Müsteşarı Ferit B. Cenazede piyade ve süvariden müdünkü tren rekkep bir alây hazır bulunmuştur. le Ankara'dan önde polisi takiben matem havası şehrimize gelçalmakta olan bir bando muzika, bir piyade taburu müteakıben çelenkleri miştir. Ferit taşıyan asker ve belediye memur Bey mezuni ları ilerlemekte idiler ve bu meyanda yet müddetini Reisicumhur Hz. tarafından göndegeçirmek üzerilmiş muazzam bir çelenk en önde re seyahat etgörülmekte ve onu takiben de Tü?k Yunan aosthığunun aynı mektedir. MaBaşvekil îsmet, B. M. Meclisi.Reisi Ferit Bey kuvvet ve samimiyetle bütün Balkan amafih bura Kâzım Paşaların çelenkleri, İstanmilletleri arasında tahakkukunu ve da bulunduğu müddet esnasında bul Belediyesi namına yaptırılmış Balkan milletleri anlaşmasının sulh Adliye işlerile de yakından meş mükemel bir çelenk, merhumenin f ikrinde bütün dünyaya mukaddeme gul olacağı ve bazı teftişlerde buailesi ve süferanm çelenkleri gelmekteşkü etmesini temenni ederiz. te idi. lunacağı söylenmektedir. YUNUS NADÎ Şehrimizde vef at eden Mısır Kralı J Fuat Hz. nin hemşireleri Prenses Emine Hanımın cenaze merasimi dün icra edilmiştir. Cenaze dün sabah merhumun enişteleri Mahmut Muhtar Paşanın Kadıköy'ündeki hane sinden kaldırılmış ve Sirkeci'ye oradan da Ayasofya camiine getîrilerek namazı kılınmıştır. Cenaze tekrar Sirkeci'ye götürülmüş ve bir istim • botla bugün îskenderon postasım yapacak olan Seyrisefain idaresinin Muhtelif intibalar: Cenaze merasiminde «tzmir» vapuruna irkâp edilmiştir. erkânı hükumet ve sefirler, cenaze nakledılirken, Reisicumhur Hz. nin çelengi Cenaze bir askerî müfreze tara fından taşınmakta idi. Mısır, îngiliz, Japon, Amerika, Fransız, ttalyan, Macar, Avusturya, Iran, Efgan sefirleri ve konsoloslar büyük üniformalarile cenazeyi takip etmekte idiler. Cenazede hükumet namına dün şehrimize gelen Protokol subesi başkâtibi Salâhattin Nusret B., Gazi Hz. namına Seryaver Rüsuhi B. bulunuyordu. Vali muavini Fazlı, Belediye re isi muavini Hâmit, Polis müdürü {Mabadi 4 üncü aahifedei