13 Temmuz 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

r Cumhuriyet 13 Temmuz ı931 Sehir ve memleket haberleri Maarif işleri Vapur rekabeti Malmüdürü, Diktatörmü? 927 senesinde Manisa Akhi sarı'nda mülâzim Arif Efendi isminde bir zat vefat ediyor. Be sim ve Hikmet isminde iki oğlu bulunuyor. Hükumet bunlara u sulen maaş bağlıyor. On senelikler toptan verildiği zaman Mâl • müdürü. Ben bu parayı çocuklara, hatta vasilerine vermem, 240 li • rayı Eytam Bankasına yatıraca • ğım; diyor. Aradan dört sene geçiyor. Bu paralar ne bankaya veriliyor; ne de müstahakları na mına hareket eden vasilerine... Kanunu medenî anayı, babayı tabiî vasi olmak üz^re kabul ettiğinden malmüdürü beyin kral dan ziyade Krallık taraftarı et mesi, parayı bankaya vermek is temesi pek gariptir. Hatta daha f garibi malmüdürünün mahkeme i den sadir olan hükme de itaat et İ memesidir. ıj Siyasî icmal Irak İngiltere Ecnebi mandası altında bulunan memleketlerden ilk defa komşumua Irak istiklâlini temin ettiğînden bu ranın ahvali siyaset âleminde ziyadesile nazari dikkati celbetmekte • dir. Irak hükumeti ile İngiltere arasında ahiren aktolunan ittifak muahedesi mucibince Irak üzerindeki mandan n ref'i Cemiyeti Akvam mec> lisinin gelecek içtimaında ve Irak'ın Cemiyeti Akvama ka • bulü mes'elesi dahi Cemiyeti Akvam Meclisi Kebirinin önümüzdeki içtimaında müzakere edilerek bir karara raptolunacaktır. İngiltere hükumeti ittifak muahedesindeki taahhüdüne tevfikan 1rak üzerindeki mandanın ref'ini ve bu memleketin Cemiyeti Akvama dahil devletlerin arasına kabulünü temin için her veçhile teshilât göstermektedir. Makdonald hükumeti bu kararında samimiyetini isbat için Irak'ın en nazik mes'elesi olup it tifak muahedesinde dahi mevzuu bahsedilmiyen ekalliyetler mes'elesinin hiç bir suretle ortaya çıka rılmamasına ziyadesile dikkat et mektedir. Irak'ta Kürt, Süryanî, Yezidî gibi muhtelif ekalliyetler vardır. Bazı İngiliz mehafili bu ekalliyetle ile sıkı alâkadardır. Ahiren bu meha filde Irak mandasının ref'i müna sebetile mezkur ekalliyetlerin Ce miyeti Akvam tarafından tasdiki ve hususî haklarının himayesi için bir hareket baslamış idi. Bu hareketin başında tngiltere'deki Cemiyeti Akvama müzaharet cemiyetleri bir liği bulunuyor. Mezkur birlik Irak'taki Kürt ve hristiyan ekalliyetlerinin hususî vaziyet ve hukuku hak kında Cemiyeti Akvama bazı tavsiye ve telkinlerde bulunmağa karar ver< miş ve bunların tesbiti için Irak'taki sabık İngiliz fevkalâde komiseri Sir Henry Doblz, Sir Davidson ve Sir Napier gibi Şark ve Irak işleri ile hususî rabıta ve alâkası bulunan ze vattan bir komite teşkil etmiş idi. Komite bir kaç ay çahştıktan sonra vesayasını tesbit etmiş ve mezkur birliğin icra heyeti reisi profesör Murray dahi bunları bir mektup ile Cemiyeti Akvamın Mandalar Ko misyonu riyasetine göndermiş idi. Fakat İngiliz amele hükumeti Hariciye Nazırı Mr. Henderson he«« *rak'lıların millî şüphe'<•»•» uyandırmamak, hem de 7«ık üzerindeki mandanın ref'i mes'elesinde Cemi yetî Akvamda müşkülât çıkmasma vesile verme'rtek için mumaileyh profesörü mandalar komisyonuna gönderdiği mektubu geri aldırmağa ikJi na I«ak'taki ekalliyetlerin himayesi icjn Hontr Amiral Seymour Holl gibi maruf zevatın iştiraki ile teşkil edilmiş olan komite ile İngiliz matbuatının bir kısmı İngiliz Hariciye Nazırı ile profesör (Murray) ın bu hareketinden ademi memnuniyetle < rini izhar etmişlerdir. Fakat İngiltere hükumeti Irak mes'elesinin hallinde engel çıkarması azminde musır olduğundan Irak siyasetini de ğiştirmemiştir. Muharriri: Marcel Brion Mütercimi: Mustafa Natnık Yeni bir sefaret heyetiOrest Byzasn hududundaSaray ka pısında Hakikat meydanda : Saray halkı yeis ve fütur içinde Attilâ, Krizafi us'ıın kellesini istiyor! Zindanda lânet Vijilas, kendisini bir takım tehlikeli sergüzeştlere sürükliyen hirs ve tamaha, atıldığı zindan da, lânet ederken, Krizafius bu kadar sabırsızlıkla beklediği haberin gelmemesinden hiddetle niyor, asabileşiyordu. Nihayet, günün birinde, bir Hiin sefaret heyetinin gelmekte olduğu ve hududu geçtiği haberi alındı. Hâlâ evham ve hayallerle nefsini aldatan Krizafius kendi kendine diyordu ki: «Hiç şüphesiz Hün'ler bize dehalet etmek üzere bir sefaret heyeti gönderiyorlar. Attilâ Hün milletinin ruhu mesabesinde idi. O öldükten sonra, hayatında kurduğu bütün siyasî ve millî bina da birdenbire inhidam ederek çökmüştür.» Maahaza, Krizafius, Hün sefaret heyetinden evvel Vijilas'ın gelmesini bekliyordu. Ondan haber gelmemesinden çok mütehayyirdi. thtimalki, medenî dünya yı bu Asya'lı canavardan kurtaran o cesurane darbe esnasında öldürülmüs, bu cür'etkâr teşeb büsünü hayatile ödemişti. Krizafius içinden diyordu ki: « Işin böyle olması daha muvaf ıktır. Ona nakten mükâf at vermek mecburiyetinden kurtulmuş oluyoruz. Edekon'un heyetle beraber gelmekte olduğuna ve miikâfatını istiyeceğine şüphe etmiyorum. Ona yüz altın verdik. Bu kadarı kâfi. İmparator, benim teklifim üzerine ona büyük bir rütbe ile orduda bir kumandanlık verir, maaş yerine de kendisini zengin bir kadınla evlendirerek cihazım ona ücret olarak göste rir.» Hoşafın yağı buz kesti! Krizafius, guya, Attilâ'nın ölümünü intaç eden cinayetin tafsilâtını öğrenmekte sabırsızhk gösteriyordu. Daha ziyade sabredemiyerek gelen Hün heyetinin istikbaline koştu. Maksadı heyet azasından olduğuna şüphe etmediği Ede kon'dan tafsilât almaktı. Fakat heyet riyasetinde Edekon yerine Panoniyalı (Orest) i görünce hoşafın yağı buz kesti. Krizafius, ihtimalki, merkebe binmeden yen mes'eleler hakkında siyasî te • minat verilmesine vabeste kildığı haberi Berlin'deki bedbinliği arttır mıştı. Malî mehafil bugünkü buhranın derinlik ve şümul itibarile 1923 teki buhrana faik ol duğunu söylüyor. Kredi verilmesi hususun daki müzakerat uzadığı takdirde bazı hâdiselerin vukuundan korkul maktadır. thraç bankaları müdürleri arasında Bâle'de toplanacak olan konferansın muvakkat bir sureti tesviye bulacağı ve kat'î itilâfı beklemek imkânının hasıl olacağı ümit edilmektedir. Berlin 11 (A.A.) M. Luther avdetini müteakip saat 18 de içtima eden kabine geceyarısına kadar müzakeratta bulunmuştur. M. Luther Fransız ve İngiliz bankaları rüe sasile ve Fransız Maliye Nazırı ile yaptığı mülâkatlar hakkında izahat vermiştir. Deveran eden bir şayiaya nazaran hükumet bu gece fevkalâde ciddî tedbirleri ihtiva eden bir beyanname nesredecektir. Hatta dahilî bir moratorîum ilân edileceği söylenmektedir. Kabinenin ve Alman bankasının çok elim bir vaziyette bulunduklarını gizlemek artık miimkün değildir. Resmî Al man mehafili pazartesiye kadar velev muvakkat olsun bir sureti hal bulamazsa malî sukuttan içtinap edilemiyeceğini söylemektedir. 66 Maarif Vekâleti bir tamim gönderdi Maarif Eminliklerinin lâğvı hak kındaki kanunun alâkadarlara tebliğ edildiğini yazmıştık. Maarif Vekâleti bu münasebetle ayrıca bir tamim göndermiştir. Bu tamimde: Maarif Eminliklerinin teftiş va «Ifeıi VekAlet müfettiıleri t*rafın. dan, idare vazifesi de Maarif mü dürlükleri tarafından yapılacağı bildirilmektedir. Ekalliyet ve ecnebi mektepleri türkçe hocalarının tayinlerine ait tasdik hakkı Maarif Vekâletine aittir. Ekalliyet ve ecnebi mekteplerine tayin olunacak muallimleri, mektep idareleri, Maarif müdürlerine inha edecekler veya Maarif müdürlerinden muallim istiyeceklerdir. Yalnız ecnebi ve ekalliyet mekteplerinin kesif bir halde bulunduğu İstanbul i çin bu hususta ayrı tebliğat yapılacaktır. Şimdilik Iiseler. Muallim mektepleri ve orta mektepler resen Vekâletle muhabere edeceklerdir. Şu kadar var ki Maarif müdiriyeti bu mektepler hakkında inzibatî ve idarî bir mes'eleye muttali olduğu zaman derhai Vekâleti haberdar et mekle mükelleftir. Tamimin mütebaki kısmı demirbaş eşyanın sureti tesellümüne ait izahatı ihtiva et • mektedir. Tamimin nihayetînde Vekâlet, Maarif Eminlerine şöyle hitap etmektedir: «Şimdiye kadar bulunduğunuz maarif vazifelerinde olduğu gibi Maarif Eminliğinde de ifa eylediğiniz kıymetli hîzmet takdire şayan görülmüstür. Kısa bir zaman içinde diğer bir vazif eye tayininiz mukar rerdir. Kalem arkadaşlarınız da «hliyetlerine göre vazifelere tayin olunacaklardır. O vakte kadar açık maaşı alacaklardır. Kendilerine tebliğini rica ederim.» Maarif Vekilinin imzasını taşı yan bu tamim Maarif Emini Mu zaffer Bey tarafından alâkadarana tebliğ edilmiş, Maarif müdürü Haydar Bey maarif işlerine bakmağa başlamıştır. Karadeniz'e tonu bir liraya eşya taşınıyor Seyrisefain idaresi ile vapurcu lar arasındaki itilâfnamenin infisahından sonra Karadeniz'e her gün vapur işlemeğe başlamıştır. «İkti • sat» ve Sami namındaki iki vapur da Karadeniz'e yapmakta olduğu se ferlerine devam etmekte ve tonu bir liraya kadar eşya taşımaktadırlar. İktisat ve Sami vapurları, Seyrisefain ile vapurcular arasında ya • pılan itilâftan sonra Karadeniz'e sefere başlamıştı. İtilâfnamenin fes hine bu vapurlar sebep olmuştur. Vapur sahiplerinden Rıza Bey bir muharririmize şu izahatı vermektedir: ayaklarını sallıyanlar gibi vakitsiz bir sevince kapıldığını dü şündü. Orest, onun 1 1 1 1 1 ••lft* *1111 mına mukabil, başını çevirdî, iadei selâma bile tenezzül etmedi. Krizafius'la konuşmak isteme • diğinden bir kâtibi vasıtasile tebliğ ettirdi ki, Attilâ'nın Impara tora takdim edilmek üzere bir mektubunu hâmil bulunuyordu. Mektubu bir an evvel bizzat İmparatora tekdim etmesi de Hün Kralının emirleri cümlesindendi. Krizafius, sefirin maiyeti arasında Vijilas'ı gözile aradı, göre medi. Yalnız Vijilas'ın oğlunu etrafı askerlerle muhat bir halde görebildi. Orest Byzans sarayı önünde attan indi. tmparatoru derhai gör mek istediğini bunun zarurî ol duğunu söyledi. Krizafius, Hün sef irini sarayın merasim salonu na götürdü. İmparator, nazırları ve sair erkân ile Attilânın ka tilini tebrik etmeğe hazırlanmış bulunuyorlardı. İmparatoru yalnız başını iğmek suretile selâmlıyan Hün sefiri Orest'in muhakkirane tavrı ve Krizafius'un inkisara uğramış vaz'ü hali hoşamedi ve tebrik sözleri nin telâffuzuna mâni oldu. Kellesini istiyoruz ! Sefir, kolunun yeninden bir mektup çıkararak imparatora takdim etti. Mektubun mündericatı aşağı yukarı şu idi: « Senin klıçdarın dünya nın en süflî katil sınıfına mensup bir alçaktır. Bana onun kellesini bilâ teahhur gönder yoksa bizzat gelip kafasını orada koparırım.» tmparator, guya bu sözler bir iftira imiş gibi iğbirar göstermek istedi. Orest cevaben dedi ki: « Haşmetlu Kralımız, sui kasit tertibine dair bütün delillere maliktir. Attilâ Hazretleri, bu sui kastin mürettibi olan kimsenin kellesini istiyor. Mes'ele budur.» Krizafius, sararmış, beti benzi atmış dermanı kesilmiş bir halde dostlarından birinin omzuna dayanıyordu. Bütün hazırun yeis ve füturdan sanki dilsiz olmuştu. Hiç kimse ses çıkarmıyordu. Artistik'te yetten günü gününe haberdar edil mektedir. Yüksek memurlardan bazıları Almanya'nın yeniden malî bir felâkete uğramasına mâni olmak için M. Hoover'in ne suretle olursa olsun harekete geçeceği mütaleasmda bulunduklarını söylemişlerdir. c Seyrisefain devlet teşkilâtına merbuttur. Binaenaleyh, devletle rekabet olamaz.Biz rekabeti kendi aramızda yapıyoruz, demektir. Çünkü aramızda ittihat ve tesanüt yoktur. İttihat ve tesanüt olduğu zaman, karşımızda hiç bir kumpanya bi Bu para, çocuklara her ay veril zimle rekabet edemiyecektir. Şileplirken malmüdürrü onu nasıl tev A çilik Türk armatörlerinin elinden kif edememiş ise, toptan verildi I gidiyor. Bana kalırsa Seyrisefain iği zaman da öylece tevkif ede î daresi bütün vapurcuları toplayıp mez. Dört senedir ne bankaya, ne! büyük bir seyrisefain şirketi haline de sahJplerine verilmiyen bu pa j koymalıdır. Böyle gidecek olursa ranın faizleri ne olacaktır? Bu ' iki zavallı çocuk daha ne vakte * bu rekabete hiç kimse tahammül edemiyecek millî servet için tehlike kadar haklarını alamıyacaklar? | baş gösterecektir.» Devlet hazinesinden çıkan bir parayı bir malmüdürü nasıl vermez,| ve kanun dururken bir memurun şahsî içtihadı ile hareket etmesine cevaz var mıdır? Soruyoruz! Hasan B. bugün Cenevre'den geliyor Irak petrolleri Yakında 40,000 İngiliz lirası alacağız! Musul muahedesi mucibince Irak hükumeti Musul petrolları hasılatından yüzde onunu Tür kiye'ye vermeği kabul etmişti. Musul petrollarını sahile gö türecek demir borulardan biri Trabulusşama, diğeri Hayfa'ya vasıl olmak üzeredir. Merkez deki tesisat ikmal edilmiştir. Musul petrolları şirketi şkndiden avans olarak Irak hükumetine 400,000 İngiliz altını vermiştir. Irak hükumeti de bunun yüzde onunu bize vermek üzeredir. 935 senesinde petrolların sar fına başlanacak o zaman hası latı umumiyeden yüzde on ala cağız ki bunun her sene 40,000 İngiliz lirasından aşağı olmıya cağı tahmin ediliyor. Cenevre'de toplanan beynelmilel afyon kongresine murahhas olarak iştirak eden Trabzon meb'usu Ha san Beyin bugün şehrimize avdeti beklenilmektedir. Dahiliye müsteşarı geldi Dahiliye Müsteşarı Hilmi B. dünkü trenle Ankara'dan şehrimize gel miştir. Hilmi B. bir müddet mezu niyet almıştır. Avrupa'ya muhtemeldir. gitmesi §elim Sırrı Beyin konferansları Selim Sırrı B. perşembe günleri radyoda vermekte olduğu konfe ranslarını badema salı günleri verecektir. Selim Sırrı B. «Radyo« mevzulu olan 26 ıncı konferansını bu salı günü verecektir. Şehir hudutlarım gösteren bir eser Şehir hudutlarile kaza, nahiye ve mahalle hudutlarım tesbit eden bir eser vücude getirilmiştir. Bu eserin sonuna bütün mahallâtın hangi kazaya ve hangi nahiyeye merbut olduğu hakkında hurufu heca sırasile tertip edilmiş bir cetvel raptedil • miştir. Akit Nafıa sermühendislerinden mer hum Faik Beyin kerimeleri muallime Sabiha Hanımla Seyrisefain idaresi muhasebe memurlarından Ecvet Beyin nişan merasimi dün Bebek'teki yalılarında icra edilmiştir Tarafeyne saadetler temenni ederiz. Ahırların ıslahı tstanbul inek ahırlarının ıslahı hakkındaki emir tatbik edilmektedir. İstanbul'da şehrin dahilinde ve haricinde bulunan 200 kadar ahır fennî şekle konulmaktadır. Bunlardan bir kaç tanesi inşaata başlamadıkları için kapatılmıştır. Bunlar bilâhare inşaata başlamışlardır. Bir ineği olanlar bir müddet için bu mecburiyetten istisna edilmişlerdir. Himayei Etfal balosu! Himayeietfal Cemiyeti Kadıköy şubesi menfaatine temmuzun 23 üncü perşembe günü Suadiye plâj ve gazinosunda muazzam bir kır balosu tertip edilmiştir. Balo B. M. Meclisi Reisi Kâzım Pş. Hz. nin riyasetleri altındadır. Çok güzel olması için çalışılan bu balonun tertibatile şehrimizin güztde simaları meşgul olmaktadırlar. Köy kakunu Köy kanunu yakında İstanbul ci varındaki köylere de köy kanunu nun tatbikına başlanacaktır. Bu kanunun tatbikı ile köylünün şehirle olan alâkasının kesileceği doğru değildir. Bazı köylerin şehir haricin deki kaymakamlıklara merbut olacağı hakkındaki rivayetler üzerine Kâğıtane ve Mecidiye köylüleri şi kâyette bulunmuşlardır. Fakat bu köylerin kaymakamlığa merbut kalmaları Vilâyetçe takarrür etmiş olduğundan endişeye mahal görülmemektedir. MUHARREM FEYZt Hariciye Vekili bugün Ankara'ya avdet edecek Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey dün Yeniköy'deki hanesinde istira hat etmiş ve rahatsız bulunan çocuğu ile meşgul olmuştur. Vekil Bey bu akşamki trenle Ankara'ya av det edecektir. Kabinenin vazıyeti nazik Berlin 11 (A.A.) «Lokal Anzeiger» gazetesi yazdığı bir makalede diyor ki: M. Brüning Alman Avusturya gümrük birliği ve kruvazörler mes'elelerinde ecnebi tazyi kine karşı koymıyacak olursa Al manya'da iyi ve doğru düşünenlerin hep birden Basvekil aleyhine ayaklanacaklardır. Bu takdirde kabinenin istifasına intizar etmek lâzım gelir. «Gazette Generale de L'AUe magne» da kabinenin Fransız şartlarımn kabulünü mutazammın vesikayı imzalamadan evvel sukut edeceğini yazmaktadır. Bir beraat kararı Vazifei memuriyetini sui istimal ettiği iddiasile tahtı muhakemeye aIınmış olan İstanbul paket gümrüğü manifesto memurlarından İlhami Beyin mahkemece beraetine karar ve rilmiştir. Odada tetkikat Ticaret ve Sanayi Odası dün öğleden sonra içtima etmiş ve İstanbul limanına ait bazı işleri görüşmüştür. Zan ile iki kişiyi öldflrdfl, kendi de intihar etti Ordu mülhakatında Ef irlü köyiinde Mustafa Ef. isminde biri, atını çaldığını zannettiği Rüştü Ef. He Mustafa Ağayı mavzer ile öldürmüş, sonra çenesinin altına bir kursun Adliyede daktilo imtihanı Mustafa'yı öldüren Mustafa mahkum oldu Kurban bayramının ikinci günü Balat'ta Loncada bir kahve önünde esrarkeş Mustafa'yı öldürmekle maznun olan zurnacı Çingene Musta fa'nın muhakemesi dün hitam bul muş, karar tefhim edilmiştir. Bu karara göre Mustafa evvelâ on beş sene hapse mahkum olmuş, fakat beş arkadaşı üzerine hücumla kendisini miştir. dövdüklerinden dolayı, cezası üç sene dokuz aya indiril Adliyeye verilen komiser Beyazıt polis mevkii komiser muavinlerinden Ziya Necmeddin Ef. aleyhinde müfettişlik tarafından tah« kikata başlanmıştı. Müfettişlik bu husustaki tahkikatmı ikmal etmiştir. Tahkikat neticesinde cürmün sabit olduğu görüldüğünden Ziya Nec mettin Ef endiye işten el çektirilmistir. Bu hususta tanzim olunan ev rak adliyeye verilecektir. Beyazıt kazası ocak binasina taşınıyor C. H. Fırkası Beyazıt kazası bir kaç güne kadar eski Türkocağı binasina nakledilecektir. Beyazıt kazası Fatih kazası ile birlikte Şeh zadebaşı'nda Letafet apartımanında bulunmaktadır. Fatih kazası burada kalacaktır. Eski Türkocağının alt kısmı Fırka tarafından gene lisan dershane lerine tahsis olunacak ve derslere devam edilecektir. Beyazıt kazası nın bu binada bir kulüp şekline konması takarrflr «UBİB V« basurbklara başlanmıştır. Bütün malî kuvvetle seferber Washington 11 (A.A.) AI manya'nın malî vaziyetine dair Riyaseticumhur sarayına endişe u yandırıcı haberler gelmesi üzerine Almanya'da hüküm süren para buhranına bir çare bulmak için Ame rika'nın malî kuvvetlerinin seferber hale getirümesi hakkında idarî makamlar arasında yeniden müzake rata başlanmıştır. Elyevm Rapidan'da bulunmakta olaa Reimemnhur M. Hoovar 3« Hariciye Nazırı vekili M. Gastle vazl Vazifesini ihmal eden hâkim Birinci Ticaret mahkemesi sabık azasından Cemil B. vazifesini ihmal cürmünden dolayı Ağırceza mahkemesinde muhakeme edilmektedir. Dün bu muhakemeye devam edil miş, mıhakera* iddia ve müdafaa için kalmıştır. Daktilo hantmlar, dün, imtihan edilirlerken ALENÎ TEŞEKKÜR Oğlumuz Ferdi'nln cenaze merasimîne iştlrak etmek, çiçek göndermek ve tadyet telgrattarı çekmek suretile tesellimlze şitap lutfunu bizden esirgemiyen bllumunj hatırşinas zevata bizzat teşekkur etmefe isterdik, kederlerimizle kendilerini fazla müteessir etmemek için muhterem garetenizin tevassut ve delâletlerile alenen takdlml teşekkürat eyleriz efendim. Süleyman Bey zade Nihat ve Hlgâr İstanbul Adliyesinin muhtelif mahkeme ve kalemlerine almacak olan daktilo hanımların imtihanları dün yapılmıştır. Imtihana otuz beş daktilo iştirak etmiştir. Bunlardan ekserisi muvaffak olmuştur. Enciimen, muvaffak olanlar hakkındaki tayin kararını bir iki güne kadar tebliğ edecektir.