2 Temmuz 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

'Cumhuriyei =g 2 Temmuz 1931 n İzmir'de kooperatifler ... Şimdiye kadar açılan 50 kredi koope İki ratifi köylüye 2 milyon Kra dâğittı Cumaovası'nda hararetli bir içtimaKâzımPş.nın ve İ. Hakkı Beyin meşkur gayretleri Köylü kooperatifi nasıl buluyor? Faaliyet F ^=^, ^ semerelereri Vali ne diyor? GalatasarayFener mâ§i cumaya oynanamıyor f kulüp namına müşterek bir tebliğ neşredilerek maç tehir edildi (Bırınct sahifeden mdbaıt) edilen H. Fırkası Şilt final müsabakasının tehirine müttefikan karar verdik. Esasen turnuva şeklinde yapılan bu şilt müsabakalarına istirak eden bütün diğer kulüpler (elimine) edilmiş olmak itibarile bu şilt üzerinde hiç bir hakları halmamıstır. Tehir olunan müsabaka önümuzde ki eylul ayı zarfında icra olunacab ve günü bilâhare takarrür ettirile cektir.» Fenerbahçe N. Galatasaray fs Hayri Celâl O. Vamık başlıyacakları bîr sırada YunanMı • ların gelmiyeceklerine dair ortaya atılan bu şayia biraz esrarengiz gcrünmektedir. Bu sayianın ortaya a tılması vaziyeti karıstırmıştır. Bu karışıklık neticesinde takımımızın Yunan'lılar gelmiyecek dive kampa gitmiyerek çalışmaktan ve hazırlanmaktan vaz gecmeleri ve müteakiben de Yunan'lıların çıkagelmeleri ihtimali varittir. Bu takdirde takı mımız hazırhksız, gafil avianaca ğı için Yunan takımının gelmiyeceri resmen kulupler'nv"' Kilrli' î'ınc» v» arada cereyani tabiî olan müzake ( rat neticelenip te Yunan'lıların ge miyecekleri sureti kat'iyede taayyun edinciye kadar oyuncular«çuzın kamptaki çalısmalarına devam et • meleri gafil avıanmamak <çin ye gâne makul çaredir. Brezilya sefiri Yeni sefirin şayani dikkat beyanatı (Bırınci sahifeden mabaıt) kahvedir. Yapılan bir istatîstiğe göre Türkiye'de istihlâk edilen kah venin yüzde 90 ı Brezilya'dan gel mektedir. Brezilya ise Türkiye'den incir, kuruüzüm, fındık, ceviz, zeytin ve zeytinyağı almaktadır. Fakat bu çok mühim ve mütekabil ticaret maalesef tamamen mutavassıt va • zifesini gören ttalya ve tspanya liman ve tüccarları tarafından yapılmaktadır. Her iki memleket için de çok zararlı olan bu usulün önüne geçil • mesi ve Brezilya ile Türkiye ara • sında doğru ve ticarî postalar tesisi şayani temennidir Bunu imkân nisbetinde temine çalısacağız. Brezilya daki Türk'ler Brezilya'da çok zengin ve mühim iş sahibi bir çok Türk'ler vardır. Bilhassa San Pavlo şehrinin en büyük ticarî müessesesi bir Türk firmasına aittir./ Yunan'lılar geliyorlar mı, gelmiyorlar mı? Yunan muhtelitinin Istanbul se • yahatini teşrinisaniye tehir ettiğine dair çıkan şayia dün aksama kadar müsbet bir şekilde teeyyüt etme • miştir. Atina gazetelerinden bazı • ları her ne kadar Yunan muhtelitinin Istanbul'a gitmiyeceğini yaz mışlarsa da bu neşriyatın resmî bir kıymeti yoktur. Bu maçları organize eden alâkadarlar bu hususta hi^ bir malumata sahip bulunmamaktadırlar. Bu müsabakalar için Yunan'lıiarla yapılan mukavelenin altınc< maddesi pek sarihtir. iki taraftar biri mezkur mukavelenamenin her hangi bir maddesini ihlâl ederse 1500 dolar tazminat vermeğe mec burdur. Bu itibarla Yunan'lıların gelmiyecekleri hakkındaki haberlerin bir şayiadan ibaret olduğu kuvvetle tahmin edilmektedir. Maamafih dün bu hususta Yunan'Mara son vazi yetin bildirilmesi için telgrafla müracaat edilmiştir. Kahve buhrant Sefir M. de Pimentel Brandos Cenapları bundan sonra iktisadî buh randan bahsederek demiştır ki: « iktisadî buhran dünyanın her tarafında olduğu gibi Brezilya'da da hissedilmiştir. Bunun önüne geçmek maksadile bir çok tedabir alınmıştır. Bu buhrana geçen ve bu sene zar fında fazla miktarda kahve istihsal edilmiş olması da âmil olmuştur. Geçen seneki istihsalâtın yarısı stok halinde dururken bu sene de külliyetli miktarda kahve mahsulü idrak e • dilmiştir. Bu hal fiatların gayritabiî olarak düşmesini mucip olmuştur. Hükumet âcil bir tedbir olmak ü zere 50 bin çuval kahveyi imha ettir. mistir. Brezilya'nın diğer Avruna ve Afrika devletlerile olan ticarî ve siyasî münasebatı çok dostanedir. Hiç bir memleketle aramızda ihtilâf yok tur. > Sefir Cenapları dün akşamki trenle Ankara'ya hareket etmiştir: Yukandaki köşede Izmir Ztraat Bankası Muduru Ismau Hakkı B 1 Oren zıraı kooperatıfının Vah Kâztm Pş. tarafından kusadı 2 Seferıhısar kooperatıfmın heyeti umumtye içti maından bir ıntıba 3 İlk teşekkul eden Birgt kooperatifinin küşadında Kâzım Pş. untkunu soyluycr, 4 Armutlu kooperatıfınin kadm azalart îzmir (Hu. Mu.) İktisadî hayatımızda mühim bir rol yapacak bir kıymet kazanmağa başlıyan ziraî kredi kooperatiflerinin en mütekâ sif bir şekilde tecelli ettiği saha Izmir Vilâyetidir dersem mübaliğa etmiş olmam. Bugün vilâyetin «50» muhtelif mahallinde muntazam bir surette icrayi faaliyet eden kooperatiflerin muhitlerinde bulunan zürraa, istihsal sahasında yapmış oldukları yar dımı ve köylünüı» minnet ve mem nuniyetini nrtrtJp ^*an bu yardımın nebüyük bir sür'at ve sühuietle yapıldığını anlamak için behemehal bu merkezleri görmek icap eder. Rumca gazetelere gelen malumat Atina'da Apoveymatini gaze tesine gelen malumata göre Istanbul'da maç yapmak için gelmeğe hazırlanan Yunan muhtelit takımı, Yunanistan şampiyonluğu macları münasebetile hasıl olan yorgunluktar dolayı bu seyahat ve macı tehire karar vermişlerdir. lardı.. Bir aralık iki üç kişilik bir zürra grupuna sokuldum. Nedir bu kalabahk. Bu içtima ne oluyor? Dedim. Köylü beğenilmiyen bir sual karşısında kalmış gibi yüzüme baktı ve bendeki bu gaflete hayret eder bir tavırla: Kooperatifimizin heyeti umumiye içtimaıdır, bu seneye yeni aza seçiyoruz.. Cevabını verdi. Bu kooperatifin size ne gibi faydası oldu? Faydası mı dediniz.. Çok.. Eskiden para almak için ya tüccar, veya izmir'de Ziraat Bankasına gidiyorduk, Ziraat Bankasından para MS labilmek için deyin senedi yapmak kâtibi adle tasdik ettirmek ve sair merasimi ifa etmek için bir çok masraf ihtiyarından baska bir kaç gün îzmir hanlarında sürünmek suretile vakit kaybediyorduk. Verilen para da taksitle olduğu için her mevsimde para almak için üç dört defa İzmir'e gitmek mecburiyetinde idik. Bankadan para almak hususunda gördüğümüz bu zorluk yüzünden tüccara müracaati daha kolay bul muştuk. Fakat tüccardan aldrğımız paraya da verdiğimiz faizin miktarını artık ne siz sorun, ne de ben söyliyeyim.. Yüreğimiz yanıktır.. Biz bağcıyız, çapamız için, amele ücretimiz için muhtaç olduğumuz parayı her an kolaylıkla bulabilmeliyiz ki, isimizi vaktinde görebile • lim!... Meselâ havadan fırsat bulduğumuz bir günde muhtaç oldu • ğumuz para bir hafta sonra elimize geçerse bundan hiç bir faide hasıl oitnaz... İşte bizi en çok üzen ve yoran cihet burasıdır.. Dediğim gibi 10 lira çapa parası almak için bile şehre indiğimiz vakit iki günden evvel dö nemez ve isimizi de bitiremezdik... Köylü on adım ileridekî zarifçe bir binayı gösterdi: tşte! Dedi • simdi bankamız budur. Paraya ihtiyacımız olduğu zaman oraya müracaat eder ve isimizi kolaylıkla görürüz.. Kooperatifi idare edenler gene bizden oldukları için halimizi anlar, hepimizin ihtiyacını ayrı ayrı takdir eder, her ortak hissesine ve ektiği tarlanın büyüklüğüne göre az çok bir yardım görür. Daha bundan büyük kolaylık ve îyilik ne olabilir. Daha ne istiyelim!.. Bundan baska biz bu seneye kadar bağlarımız için lâzım olan kükürt, göztaşı ve potası ne yüksek f iatlarla ve ne büyük müşkülât içinde tedarik edebiliyorduk biliyor mu sunuz?. Bu köylere kükürtün tor • bası 7 liradan aşağı mal olmamıstır. Hem de bu yedi lira faîzsiz ve komisyonsuz ana paradır.. Halbuki; kooperatifimiz bu sene bütün or takların ihtiyacını iki ay evvelinden tesbit etmiş, kükürt, göztaşı, potası depolarımıza doldurmuş, kükürtün torbasını köyümüzde teslim 400 kuruşa mal etmiştir. Görüyorsunuz ki aradaki 300 kuruş farkı gene bu kooperatif sayesinde kazandık. Göz • taşı ve potası da böyle... izmir'de bir futbolcu bir şütle öldü tzmir 1 Dun Dikili ve Bergama takımları arasında yapılan bir futbol maçında Dikili takımının soliçi bir akın esnasında kuvvetli bir şüt çekmiş, Bergama kalecisi bu şütü karnı üzerinde yakalamış, fakat o esnada yere düserek bayılmıştır. Bergama kalecisi derhal hastaneye kaldırılmış, fakat biraz sonra peritonit hastalığından vefat etmiştir. Müddeiumumî hâdiseyi tetkik etmektedir. Kooperatif bu seneden itibaren mahsulümüzü satmak için de teşkilât yapmağa çalışıyor. Eğer buna da muvaffak olursak, zürra bütün mahsulünü kooperatif vasıtasile sata caktır, biz buna el birliği ile karar vermişizdir.. Kooperatiften hiç bir şikâyetini* yok m u î . r v 4 i * " # > * # r ' '*" ' Bizim şîkâyetimiz yok, şikâye ; ti olanlar da hepsînîTçtimatfa s<Sy~i liyor. Bunlar da ehemmiyetsiz sey Ierden ibarettir. Zaten müdür beyle müfettişler sık sık gelirler, dertlerimizi dinlerler, en küçuk bir kusur bile bırakmazlar... Köylü dayı bu sırada durdu, gülümsiyerek ilâve etti ve dedi ki: Kooperatifin verdiği paranın bir kısmı da bizim sermayemizdir. Üç sene sonra taksitler ödenecek, yalnız kendi paramızı kullanaca ğız.. Ne dışarıdan ve ne de banka • dan on para alacak değiliz inşallah.. Muhatabımın bu saf ve samimi ifadeleri o aralık etrafımızı saran diğer ortakların baş işaretleri ile tasdik ediliyordu.. Kooperatifi be • nimsiyen, ona candan ve yürekten sarılan zürraın gözlerinde hakikî bir memnuniyet vardı. Reylerin tasnifine nezaret eden banka müdürü ismail Hakkı B. bir aralık dışarıya çıkmıştı. Bu tesa • düfü fırsat bilerek sordum. Cuma ovası kooperatifi muamelâtından memnun musunuz?.. Çok memnunuz, canlı ve şuurlu bir kooperatif. Geçen sene mahsulün kısmen fena gitmiş olmasına rağmen borçlarını ve taksitlerini ö demekte büyük bir hassasiyet göstermişler ve kooperatif muamelâtının heyeti umumiyesini büyük bir muvaffakiyetle tedvir etmişlerdir. Hesapları muntazam, muamelâtı dürüsttür. Ikrazatta da mevzu usul dairesinde ve mümkün olduğu de • recede isabetle hareket etmişlerdir. Cuma ovası için ikrazatınız ne kadardır?. Geçen sene 110,000 lira ikraz edilmişti, bu miktarm bu sene 150,000 Iirayı tecavüz edeceği tahmin ediliyor.. Kooperatifin sermayesi nedir? Sermayesi 60,000 liradır. Sermaye ve ihtiyat akçesi her sene muntazaman tezayüt edecek ve dört sene sonra Cuma ovası kooperatifi tamamen tediye edilmiş 150,000 lirayı mütecaviz sermayeye sahip bir kredi müessesesi olacaktır. Vakit gecikmiş ve yeni meclisi idare ortakların alkışları ile seçil mişti. Herkes memnundu, Vali ve ismail Hakkı B. de memnundu. Vilâyetimiz dahilindeki kooperatif lerin banisi olan bu iki kıymetli iş adamları köylünün heyecanlı tezahüratı arasında izmir'e avdet etmek üzere otomobillerine binerken Kâ Mühim bir nokta Yunan maçlarına hazırlanmak uzere kampa gidecek olan muhtelıt takım oyuncularının tam calışmağa Sefirin tercümei hali M. Pimentel Brandos 1912 sene sinde Brezilya'da hariciye mesleğine İnfisap etmiş ve 1915 senesine ka dar Hariciye Neraretinde kaümıştni • 1915 te Paraguva maslahatgüzarlı ğına ve 1922 de Brüksel sefareti müsteşarlığına tayin edilmiştir. 1926 da Brezilya'nın Cemiyeti Akvam meclisi nezdindeki heyeti murahhasasında bulunmuş ve bu esnada müzakere edilmekte olan Musul mes'elesinde Türkiye tezini müdafaa etmiştir. 1927 de gene Brezilya'nın Paris sefareti müsteşarlığına tayin edil miş ve nihayet iki ay evvel de Türkiye sefiri olmuştur. M. de Pimentel Brandos Cenap ları ayni zamanda Brezilya'nın Kahire sefaretini de idare edecektir. Sabık Hidiv ecdadımn • mezarlarını arıyor Belgrat 30 (A.A.) Sabık Hidiv Abbas Hilmi Paşa, Yugoslâvya ile Arnavutluk hududunda Ohri gölü civarında buralı olan Mısır hanedanının izini ve mezarlarını bulmak üzere hafriyat yapacağını söylemistir. zım Pş. nın yanına sokuldum: Paşam dedim kooperatifler hakkında biraz malumat lutfetmez misiniz?. Altı saattenberi devam eden içtimaı bir an bile terketmiyen Pş. daima beşuş ve mültefit bir nazarla: Buyurunuz!.. Dedi ve beni otomobiline alarak (Cumhuriyet) için şu beyanatı lut • fettiler.. « Bundan sonra işideceksiniz ki; büyük ve geniş ziraî kredi kooperatifleri az zamanda kendi bün yesinden birer ikişer şube ayırmak suretile yeni teşekküller haline gi • recektir. Ziraî kredi kooperatifle rinin vilâyet dahilindeki adedi ha ziran nihayetine kadar «60» olacaktır. Ve umarım ki; bir ay zarfında tzmir'de gene ziraî kredi koope ratiflerinin toplanmış sermayesinin yüzde yirmisi ile mevcut bulacak olan «Izmir Kooperatif Birliği» açı lacaktır.. Bu Birlik alım ve sattm işlerinde bankanm göstereceği lüzum ve veçhe dahilinde faaliyete geçe cektir. Kooperatif hayatı köylünün; ummadığımız bir surette tebarüz eden Hyakat ve idaresine tamamile intibak etmiştir. Yeni harflerle türkçemizi iyi bir surette bğrenen, okuyan,yazan orta yaşlı köylülerimiz bile kooperatif reisliğini, murakiplığını, idareciliğini yapıyor. iktisadî, ziraî fikirler üzerinde banka âmirleri karsısında bile vakur ve isabetli mütalealar dermeyan ediyor ve bu mütalea ve fikirlerini itimatla ka bul ettiriyorlar... Bu vaziyet karsısında kooperatifçilik liyakati Türk köylüsüne malolmuş addolunabilir... Bugüne kadar zirai kooperatif lere Ziraat Bankasının verdiği, yani köylüye tevzi olunan para miktarı iki milyonla iki buçuk milyon ara sındadır. Kooperatifin köylüsüne, bilhassa âfet gören köylülere gösterdiği şefkat ve hirr^ye köylünün gozyası ile minnetini kazanmaktadır. Yarıkesici Ligor Kendisini yakalıyan bir adamı öldürdü Yunanistandaki mallarına vaziyet eden Türkler Muhtelit Mübadele Komisyonu Türk heyeti murahhasasından: 10 hazıran 1930 tarıhh Ankara muka lelenamesınm 5 ıncı te 7 ıncı maddeleri muabtnce Yunanıstan'daki mallarına 1 ağustos 1929 tarıhmde fılen vadulyet bulunmuş olan eshann hakkı tasarruflan muemmen bulundnğundan bu malları ıcın kendılenne Muhtelit Mübadele Ko mısyonu tarafından lerılmesı lâzım v$,~ stkaları a'mak uzere alâkadaranın 15 açustos 1931 tanhme kadar muracaatlert mezkur komısyonun kararı ıcabmdandtr. Bmaenaleyh bu vazıyette bulunan va tandaslarımızın takıt fettetmıyerek he~ yetı murahhasamıza müracaat eylemeleii ehemmıyetle üân olunur. Izmır haıalısınde 50 kooperahf teşkıline muvajfak olan hmir Valui Kâzım Pş. Ben bu hususta karilerime canlı bir misal göstermek ve kooperatif lâfzının köylünün haleti ruhiyesinde icra ettiği sihirkâr tesirini anlatmak îstedim ve bunun için yakın kooperatif merkezlerinden birini zi yaret fırsatım elde edebildim. îzmir'e bir buçuk saat mesafede bulunan Cuma ovası nahiye mer kezinde geçen sene teşkil edilen kredi kooperatifinin bu seneki heyetî umumiye içtimaında bulundum. Köye girdiğim vakit merkez ve mülhakatından azim bir ekseriyetin içtima halinde bulunduğunu gördüm. Kooperatif meclisi idare ve mura kıbın raporları okunmuş, kooperatifin tarzı idaresi hakkında müzakerelerden sonra yeni meclisi idare intihabatına geçilmişti. Ortaklar grup grup ayrılarak: iktisadî refahları için en mühim istinatgâh bildikleri bu teşekkülün yeni sene için basına geçirecekleri arkadaşlarmı büyük bîr dikkat ve hassasiyetle seçiyor lardı... Köylünün kooperatif hakkında gösterdiği bu candan alâka; her Türk'ün göğsünü iftiharla kabartacak bir hâdisedir. Kooperatif teşkilâtında yorulmak bilmez bir şevk ile çalışan Valimiz Kâzım Pş. ile Ziraat Bankası Mü • dürü İsmail Hakkı B. bermutat içtimada hazır bulunuyor ve köylü nün sorduğu suallere cevap veriyor Katıl ve yankesıcı Lıgor Evvelki gece saat 11 raddele • rinde Beyoğlun'da Tokatlıyan otelinin önündeki tramvay durak mahallinde bir katil hâdisesi olrnuştur. Vak'a şudur: Sabıkalı yankesicilerden Ligor, tramvay beklemekte olan yaşlı bir zatın cebinden cüzdanmı aşırmak üzere iken tesadüfen orada bu • lunan ve Küçük Bayram sokağında 16 numarah evde ikamet eden Riiştü Bey namında bir zat tarafmdan görüİmüştür. Rüştü Bey Ligor'u cürmü meşhut halinde yakalamak için ileri atılmış ve elini tutmuştur Ligor hiç bekleme diği bu mâni karsısında miişkül vaziyete düşmüş ve kazancına mâni oktıak istediği için Rüştü Beyle kavagaya başlamıştır. Kavga gittikçe şiddetlenmiş ni hayet Ligor sustalı çakısile Rüştü Beyi bacağından ve kolundan ağır surette yaralamıştır. Vak'a mahalline yetişen polisIer Rüştü Beyi Beyoğlu Zükur hastanesine kaldırmışlarsa da faz la kan zayi ettiğinden biraz son Eskiden faizin yumruğu, haczin seri ra ölmüştür. ve şedit hareketi o zavallıları bu Katil Ligor yakalanmıştır. naltıyordu; işte bundan dolayıdır ki Vak'anın tahkikine Müddeiumukooperatif teşkilâtı Izmir havalisinde âdeta şimşek sür'atile ilerlemekte mî muavini Salâhattin Bey va zıyet etmiştir. ve genişlemektedir.» Almanya sefareti tamamen Ankara'ya taşındı Almanya'nın Ankara sefareti Istanbul subesi bugünden itibaren lâğvedilecekti». tstanbul şubesile alâkadar olanlar badehu doğrudan doğruya Ankara'daki sefaretaneye müracaat edeceklerdir. Almanya hükumeti Istanbul'da bir ceneral konsolosluk ihdas etmiştir. Bu konsolosluğun sahai faaliyeti Trakya ve Anadolu'nun şimali garbî mıntakasına kadar teşmil edüecektir. Sefaretin iktisat müsavirlerinden Her Fabricus konsül jeneral ve gene ıktısat müsavirlerinden Frei herr Fon Tucher konsül olarak Istanbul'da kalacaklardır. Bundan başka gene tzmir'deki Alman jeneral konsolosluğu da konsolet'uğa tahvil edüecektir.