10 Haziran 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

10 Hazîran 1931 SON TELGRAFLAR Devlet Bankası Azamî üç ay sonra faaliyete geçecek! Ankara 9 (Telefonla) Devlet Bankası Umumi Müdürü Salâhattin Beyle görüştüm. Bana şu izahatı verdi: « Devlet Bankasının kanunen teşekülü için icap eden raerasimi ikmal ile meşgulüz. Nizamnamei esasinin Meclisi idare intihabmdan azamî iki ay sonra Heyeti Vekilede tasdiki lâzım olduğundan Banka idare meclisi nizamnamenin ihzarı için tetkikata başlamıştır. Nizamnamenin hükumetçe tasdikini takip eden bir ay zarfında hissedarlar kaydolundukları hisse miktarı itibarî kıymetinin %40ını tediyeye davet edilecektir. Bu para tamamen tesviye edildikten sonra banka nizamen teşekkül etmi? addedilebilir. Bu itibarla azamî 3 ay sonra banka faaliyete geçmiş bulunacaktır.» Cumhurîyet SEYAHAT 1NT1BALARI : IYAHAT İNTİBALAR1: ™ Bitın!••••• • Bütçe Encümeni Veraset ve intikal vergisi lâyihasını tetkik ediyor Ankara 9 (Telefonla) Bütçe Encümeni veraset ve intikal vergisi kanun lâyihasını müzakereye başlamıştır. Akalliyet ve ecnebi * mekteplerindeki ty türkçe hocaları ı$ Akalliyet mekteplerinden bi rinde muallimlik eden bir hanımdan bir mektup aldık. Muallim hanım, resmî mekteplerde çalışan muallimlerden kazanç vergisi alınmadığı halde akalliyet ve ecnebi mekteplerinde hocalık eden muallimlerden kazanç vergisi alınması haksızlık olduğunu söylüyor ve diyor ki: «Onlar muallim de biz değil miyiz? Bizlerden ilk mektep muallimleri saat başına 75 kuruş, orta mektep ve lise muallimleri 150 kuruş alıyorlar. Tekaütlük hakkımız yoktur. Senelerdenberi on para zam görmedik. Hiç bir mükâfatımız yoktur. Tayinimize, tebdilimize, azlimize, tecziyemi ze karısan maarif idaresi niçin, terfiimize ve mükâfat görmemize karışmıyor? Yedi senedir ayni maaslarla hocalık ediyoruz ve daha yirmi sene geçse gene ayni maaslarla çalışacağımız anlasıhyor. Bizim kıdemimizin bir kıymeti yok mu? Maarif idaresinin bize üvey evlât muamelesi etmesi haksızlıktır. Simdiye kadar akalliyet ve ecnebi mektepleri muallimle rinin maaş ve terfilerine ait hiç bir talimatname yapılmamış ol ması ve bizlerden kazanç vergisi kesilmesi üvey evlât muamelesi gördüğümüzün en büyük delilidir.» Muallim kariimizin hakkı vardır. Akalliyet ve ecnebi mekteplerindeki türkçe muallimleri, bir çok vaitlere rağmen, tamamen ihmal edilmiştir. Maarif Vekâleti, bu muallimlerin de resmî mekteplerdeki gibi muallim olduklarım düşünmeli, onlar için bir talimatname yapmalı ve öteki muallimlerin haiz oldukları hukuk ve vergi muaf iyetlerinden onların da is» tifadelerini temin etmelidir, di "* » yoruz. Peştede bir mahşer! İHEM Ticaret Sergisini her sene yüzbinlerce kişi gezer ve milyonlar bırakır NAL1NA MIH1NA Stadyom hulyası! 1 Millî Müdafaa bütçesine zam Millî Müdafaa bütçesinin hava kısmına 341 bin lira ilâvesine dair Meclise bir lâyiha gönderilmiştir. Bu zam, Tayyare Cemiyeti tarafından verilen paranın bütçeye ilâvesinden ileri gelmiştir. Inhisar bütçeleri Yeni bütçede Müskirat tnhisarı nin 931 varidat bütçesi 7,700,000, masraf bütçesi 2,429,393 lira, Tü tün tnhisarının varidat bütçesi 30,529,000, masraf bütçesi 6,900,748 liradır. Tuz Inhisarı bütçesinin varidat kısmı 8,173,329, masraf kısmı 1,432,329 lira olarak tesbit edilmiştir. Peşte'de meçlıvl dker a~b'desı Teşşek! Güzel ve nazik bir Macar kızının 'buyurunuz! Manasını ifade eden bu kelime ile uzattığı yeni bir prospektozu da kolumun arasına sıkıstırarak yürümeğe devam ettik. 5er ginin <sanayi sarayı unvanını taşıyan muazzam bir dairesindeyiz. Sağdan, soldan o kadar çok reklâmlar, prospektozlar, kataloğlar, fiat lis teleri ve saire verildi, ki ceplerimiz dolduktan sonra bütün bunları to • mar halinde koltuklarımız altında taşımak mecburiyeti karşısında kal dık. Serginin yalnız bu kısmı Ma car sanayiinin iristiği terakki ve kabiliyeti hayret ve takdirle anlama ğa kifayet eder. Binlerce standlarda teşhir edilen ve nevileri on binlere çıkan bu eşyalar esasen bir ziraat memleketi diye tanınan Macaris tan'ın ayni zamanda cihan piyasa • sında hatırı sayılır bir sanayi memleketi olduğunu da gösterir. Gerek burada, gerek diğer hâl ve paviyonlarda hayati beşerin en basit ihti • yaçlarına cevap veren mevattan başlıyarak ilmin, fennin, san'atin en yüksek ve en yeni icat ve ihtiralarına kadar giden ve bilhassa makine, elektrik, simendifer ve saire gibi haklarında bir fikir yürütebilmek için derin bir vukuf ve tahsile ihtiyaç gösteren bu muazzam mesheri lâyıkile tarif ve tavsif etmek hele günlük bir gazetede imkân hari cindedir. Yalnız bir çok vatandaşların bunları gidip görmelerini ve herkesin ancak kendi meslek ve salâhiyeti dahilinde bulunan kısımları uzun uzadıya tetkik eylemelerini tavsiye etmek lâzımdır. Bilhassa san'atin he nüz alfabesinde bulunan milletler İ. çin burası mükemmel ve amelî bir dershane, kıymettar bir nümuneür. Fakat unutmamalı, ki Macar'lar bu seviyeye gelinciye kadar pek çok çalışmak ve bir çok tecrübe ve îsti hale devreleri geçirmek mecburiyetinde kalmışlardır. Yirmi altı ya sında bulunan Budapeste sergisi 1906 senesinde 225 murabba metre bir arazi üzerinde 55 Macar müessesesinin istirakile açılmıstır. O zaman yalnız millî bir panayır mahi yetinde olan sergiyi ancak bir, iki bin kisi gezmistir. Bugün yani 26 sene sonra ayni sergiyi 70,000 murabba metre arazi üzerinde ve 14,000 müesseseyi ihtiva eden dünyanın en büyük ve beynelmilel bir sergisi halini almış buluyoruz. Tabiî ziyaretcilerin miktarı da ayni nis bette artmıs, yüz binlere baliğ ol muştur. Dünyanın her kösesinden sergiyi görmeğe gelen ecnebiler, Macaristan'ın muhtelif semtlerinden koşuşan yerliler serginin devam ettiği müddetçe Budapeşte'yi adeta bir ticaret merkezi haline koymaktadır. Bu vaziyetten Budapeste şehrinin nihayetsiz istifadelerini söylemeğe bilmem lüzum var mıdır? Bütün şehir yerli ve ecnebi yüz binlerce misafirlerle dolmakta, bütün oteller daha bir kaç ay evvel tutulmaktadır. Her türlü eğlence yerleri, tenezzüh mahalleri en mühim işlerini bu za man zarfında görmektedir. Bu ka dar halkın Budapeste'de bıraktığı paranın miktarı her halde büyük bir servet teskil eder. Maamafih gelen ecnebiler de bu ziyaretlerinden iyi neticeler elde ederek memnunen avdet ediyorlar. Nitekim «Cumhuriyet > in tertip et tiği seyahate iştirak eden bazı tüc carlarımız müteaddit Macar fabri kalarile münasebata girişmişler ve bu temaslarından alışveriş husu sunda mühim istifadeler temin eylemislerdir. Bilhassa sergiye resmen iştirakimizden de büyük faideler doğmus tar. Hulâsa beynelmilel sergilere iştirak etmek ve bunları vatandasla rımızın ziyaret eylemeleri gene kendi menfaatimiz iktizasmdan bulunduğunu unutmamak lâzımdır. SÜLEYMAN NAM1K lstanbul sporcuları, Istanbul'un resmî makamlanndan hiç yardım gcrmezler ve buna mukabil, Türki;/e'nin her tarafındaki sporcular • dan fazla vergi ve resim verirler. Yugoslâvya maçlarında uğraşan, didinen, sakatlanan sporcuiarımızın mensup oldukları kulüpler 450 lira aldılar, buna mukabil vergi ve re sim olarak hükumetle Belediyeye 1340 lira verdiler. Yunan maçla rında gene onlar çarpıstılar, kan ter içinde kaldılar. Buna mukabil 1354 lira aldılar, Belediyeye ve hüku mete 2,234 lira verdiler. Geçen hir iki sene zarfında yapılan maçlarda kulüpler üç dört yüz lira ziyan ederken vergi ve rüsum gene tıkır tıkır alınıyordu. Pek iyi bilmiyorum ama, hükumet ve Belediye, vergi ve re sim almak hususunda mahut Ben Amar sirkile lstanbul sporcuları arasında hiç bir fark gözetmiyorlar, galiba .. Işin garibi bu defaki Belediye meclisinde, en büyük kulüplerimizin reisleri de azadırlar ama onlar da, Istanbul'un sporu sevmiyen rüesası karşısında, anlasılan, sükutu tercih ediyorlar. Izmir'in muhterem valisi, sporcuların babası vaziyetinde ve onlann her derdile alâkadardır, onlara her yardımda bulunur. Istanbul'un muhterem valisi ise sporu teşvik etmeği kendi vezaifinden addetmez. Ankara'da Muhafız Gücü ku mandanı Ismail Hakkı B., hükumet merkezinde çok canlı bir spor hayati uyandırmıştır. Istanbul'da ise, spor kulüplerinin fedakârlığı olmasa spor sönecektir. Balıkesir ve havalisinde, spor âsıkı Ali Hikmet Pş., sporculara elinden gelen yardımı ve himayeyi esirgemiyor, sahalar yaptırıyor. İstanbul'da ise, Belediyeye mühim bir va ridat menbaı da teşkil edecek olan bir stadyomun senelerdenberi yalnız dedikodusunu yapıyoruz! Şehir stadyomunun henüz temeltasınin bile konulamamış olmasının en büyük sebebi Vali ve Belediye reisimizin sporu sevmemesidir. Muhittin Beyin sporu sevmediği muhakkaktır. Çünkü Vali ve Bele • diye reisimizin, bir spor müsabakasına geldiğini ve sporcularımızı teşvik ettiğini görmek kimseye nasip olmamıştır. Muhterem Vali Beyi, at yarıslarında görmüssünüzdür; fakat insan yarıslarında asla . At nesli ıslaha muhtaçtır da insan nesli değil mi? lstanbul Belediyesi, stadyomun senelerce lâkırdısını ettikten sonra nihayet bir yer beğenebilmişti. Bu yerde, Yusuf Izzettin Ef. nin veresesine aitmiş. Veresenin vekili 35,000 liraya müsteri aradığı bu arsaya, Be Iediyenin talip olduğunu duyunca, 100.000 lira istemis... Belediye pazarlığa girişmiş, fakat, sporcu gençliği Yusuf İzzettin Ef. veresesi mi düsünecek? Biraz daha ısrar edilirse 150,000 lira istemeleri bile muhtemeldir. Bu vaziyette, ya Belediye baska yer arıyacak, yahut ta stadyomun insası çıkmaz ayın son çarsambasına kalacak! Vali ve Belediye reisimiz, sporu sevseydi, gençliğin ve milletin sıhhat ve hayati için sporu tesvik ve himaye etmek lâzım geldiğine iman et seydi, menfaati umumiye namına bu araziyi istimlâk ederdi. Fakat böyle bir sey yapmak için, başta Belediye reisi olmak üzere bütün îstanbul Belediyecilerinin yüreğinde spor aşkı olmak lâzım Bu ask ise o yüreklerde yoktur. Zorla sevgi olamıyacağı için de îstanbul'un sehir stad yomu daha uzun müddet bir hulyadan ibaret kalacaktır. Ziraat ve baytar muallimleri Yağmurun tahribatı Ankara 9 Son yağmurlardan hasıl olan »eller, Ankaar Kayseri hattında Yerköy'de tahribat yap mış, bu yüzden dün münakalât durmuştur. Tamirata devam ediliyor. Ankara 9 îktisat Vekâletine tâbi Ziraat ve Baytar ve Orman mektepleri muallimleri için barem esasına göre yeni bir lâyiha hazırlan mış ve Başvekâlete verihnistir. Ajanslar konferansı Tren seferleri azaltıldı Ankara 9 Devlet Demiryolları tasarruf maksadile, her gün işliyen Ankara • İstanbul ekispresinin se ferlerini 20 temmuzdan itibaren cumartesi, pazartesi ve perşembe olmak üzere hatfada 3 defaya, haftada dört defa işliyen Kayseri Sı vas postasını 2 ye indırecektir. Haric^ede Ankara 9 (Telefonla) Italya ve Efgan sefirleri bugün Hariciye Vekilini ayrı ayrı ziyaret ederek görüştüler. Peşte 8 (A.A.) Müttefik telgraf ajanslarının beşinci konferansı bugün burada açılmıstır. Macar Ajansı Umum Müdürü M. Kozma konferansa istirak edenlere «Hoş geldinizi demiştir. Havas Ajansı Umum Müdürü Meyno reisliğe, Röyter Ajansı Müdürü M. Clement ile Volf Ajansı Müdürü M. Ritz ikinci reisliklere, Fabra Ajansı Müdürü Don Amato kâtipliğe intihap olun muştur. Murahhaslar öğleyin Naibi hükumet tarafından kabul olun muşlardır. Konferansın açılmasile birlikte Macar Ajansı, tesis tarihi nin 50 inci yıl dönümünü tes'it et mektedir. Sırrı B. in takrirleri Mısır'da bir yangın Doğru değil mi ? 9 (Telefonla) İzmit meb'usu Sırrı Beyin Hariciye ve Maîiye Vekillerinin Cenevre müzake • ratı ve Düyunu Umumiye mes'ele lerine dair izahat vermeleri hakkında Meclise verdifi iki takrire hü kumet bir hafta sonra cevap verecektir. Kahire 8 (A.A.) Keferülgayyat civarında bir koyde yangın çıkmış 130 ev yanmış ve 5 kadın ile 2 erkek ölmüştür. Adliye tebeddülâtı lstanbul adliyesinde kimler değişti ? tstanbul adliyesinde vuku bulan tebeddülât ve tayinler dün bildiril miştir. Yeni tebeddülâta göre, birinci ceza mahkemesi a zasından Kâ zım B. Bursa mahkemesi a zalığına, birinci ceza mahke Terfı eden Başmuavın mesi azasın Kemal B. dan Hüseyin B. îzmir azahğına, î kinci ceza azasından Suphi B. Izmit azahğına, ikinci hukuk azasından Mithat B. Ankara ağırceza azalığına, üçüncü hukuk azasından Suzi B. Adapazarı ceza mahkemesi riyase tine, üçüncü hukuk azasından Nurettin B. Manisa azahğına, birinci ticaret makehmesi aza mülâzimi Cemil B. Gördes hâkimliğine, ikinci hukuk mahkemesi aza mülâzimi Nııri B. Gelibolu aza mülâzimliğine, dördüncü hukuk aza mülâzimi Arif Ziya B. Ankara'ya tâbi Godul nahiyesi sulh hâkimliğine, müddeiumu mî muavinlerinden Hayrettin B. Geyve müddeiumumiliğine, Rıdvan B. Saray müddeiumumiliğine, Ab durrahman Şeref B. tstanbul aza mülâzimliğine, Ragıp B. Zonguldak müddeiumumî muavinliğine, Sulta nahmet sulh hâkimlerinden Kemal Hayri B. Çorum mahkeme azalığı na, Kartal sulh hâkimi Osman B. Bürhaniye müddeiumumiliğine, Beşiktaş sulh hâkimlerinden Yümni B. Edirne sulh hâkimliğine, Fatih sulh hâkimlerinden Meki B. ödemiş hukuk hâkimliğine, müddeiumumilik başmuavini Kemal B. terfian İstanbul üçüncü ceza mahkemesi azal» ğına, müddeiumumî muavinlerinden Hikmet B. terfian başmuavinliğe, müddeiumumî muavinlerinden Ce • mil B. terfian birinci sınıf muavinliğe, muavin Şefik B. terfian ikinci sınıf muavinliğe, zabıt kâtiplerinden Muazzez ve Suat Hanımlar îstanbul aza mülâzimliklerine, İzmir aza mülâzimlerinden Meliha H. da İstanbul aza mülâzimliğine tayin edilmiş lerdir. Batan altın yiiklü vapur Irtişa mes'slesi Ankara 8 Ankara müddeiumumiliği irtisa mes'elesi hakkında ceza mahkemesi riyasetinden bazı mütalealar sormuştu. Müddeiumumilik mütaleaları aldıktan sonra iddianamesini hazırlıyacak ve miite akiben karar hâkimliği kararını verecektir. Nevyork 8 (A.A.) «Nevyork Times» gazetesi, iş adamlarından mürekkep bir grubun 1925 senesinde Brezilya sahillerinde batmış o lan (Prince des Asturies) isimindeki Ispanyol vapurunun hâmil olduğu bir milyon kıymetindeki hamu lesini çıkarmak içîn Lloyd kumpanyasından mezuniyet almış olduğu ve bu sahillerde iskandil yapmak i çin îstmzaratta bulunduğunu yaz maktadır. Hatırlardadır ki Arjan tin'den 600 Alman'ı götürmekte o lan bu vapurun batması neticesinde 450 kişi boğularak ölmüş idi. Şehir dahilinde dolaşan deliler mi var? lunduğu gibi iyiliklerimizi de itideğil tehlikeli asabiler bile raf edecek insafhlar bulunur. kovulamaz ve bırakılamaz. HasMüessesenin başında bulundutane gündengüne tekâmül etmek j ğum için söylemek bana düşmeztedir. Bütün dünyadaki bimar • di. Fakat açık söyliyoruz ki Cumhanelerle yüksek not verilecek huriyet hükumeti Bakırköy müderecededir. essesesine gösterdiği teveccüh ve Bir kere memleketin yalan yanhimmetin yerinde olmasile if lif en iyi mütehassısları bu has tihar edebilir. tanede toplanmıştır ve müessese Bimarhane 1270 ailenin min basit bir memur ruhile değil, bunet ve şükranını bihakkın kazanrasını bir mektep haline getir mıştır. mek için çalışan altı mütehassı Kapıiarımız herkese küşadesın elile idare ediliyor. Yedinci dir. Gelip te kusurumuzu gören olarak ta tamdığınız âciz serta • lere ve hatta teşhir edenlere te bip vardır. • şekkür ederiz. Klinik ve Fakültelerde demi • Hasta aileleri her zaman ge • yorum; dünyanın hiç bir bimar • lerek hastalarile görüşüyorlar ve hanesinde bizim burada hasta hallerini görüp hükumete dua elarla meşgul olduğumuz kadar diyorlar. meşgul olunmaz. Hemen her gün eksik olmıyan Bugüne kadar her gelen hasta ecnebi tıp mütehassıslarına Ba • hemen kabul edilmiş, bilâistisna kırköy müessesesi gezdirilmekte her hastanın müşahedesi yapıl hastalara karşı gösterilen çok asmış, yevmî hayati takip olunmuş, rî ihtimam ve fennî sây ecnebi tedavileri bir gün bile ihmal e gazetelerinde bile şükranla kaydilmemiştir. dedilmektedir. Hastalanmızın ihmal olunmaTabiî her iyi şeyin bir çok düşdığına en büyük alâmet her hasmanı olabilir. En ufak bir hizmetanın bir cilt teşkil edecek kadar te şükranla mukabele etmek inbüyük dosyası olmasıdır. saniyet vazifesidir. Fakat en büSâyimizi garezkârane tenkit yük nimetlere küfurle mukabele edenler bize teessür yerine neş'e verirler. Çünkü bu vesile ile bi • eden mütereddiler sade tunarhazimle biraz alâkadar olanlar çı nede değil dışarıda da pek çok tur.» kar da kusurumuzu görenler bu« (.Birinci Sahıfeden Mabait) Harcirah kanunu Vilâyet idareleri Tasarruf esasına göre bir ı Yol ve mektep işleri için yeni bir lâyiha lâyiha yapıldı Yeni harcirah kanun lâyihası, Başvekâletten mütaleaları alın mak üzere vekâletlere verilmiştir. Lâyihanın başlıca esasları şun lardır: 1 Bir yerden diğer bir yere tayin edilenlere veya vazife dolayısile gönderilenlere yol masrafları avans olarak verilecek tir. Bunlar gittikleri yerde yolda yaptıkları masraf hakkında bir beyanname vereceklerdir. Yeni şekle göre, eski kanundaki saat hesabı kaldırılmıştır. Yaptığı masrafı yanlış olarak bildiren memurlar ceza göreceklerdir. 2 Şimdiye kadar ikamet, infikâk, seyahat, tebdili mekân isimleri altında verilmekte olan yevmiyeler yeni lâyihada birleştirilmiş ve maaşlar nisbetinde muayyen bir esas kabul edilmiştir. 3 Yeni lâyihanın kabulünden sonra eskisi gibi saat ve gayrimuayyen vesaiti nakliye ücreti verilmiyeceği için bütçede mühim miktarda tasarruf yapılmış olacaktır. 4 Müfettişlerin yevmiye ve harcirahları memurlarınkinden farklı olacaktır. 5 Tren ve vapurla seyahat edecek memurlara verilecek mevki ücreti barem derecesine göre tesbit edilmiştir. Vilâyetlerin hususî kanunu Meclisten ancak gelecek sene çıkacağından Dahiliye Vekâleti sür'atle alınması lâzım gelen tedbirleri temin îçin idarei umumiyei vilâyat kanununun hâlâ tatbik edilmekte olan idarei hususiyei vilâyet kısmına müzeyyel bir lâyiha hazırlamıştır. Bu lâyihanın esaslarına göre yolların, köprülerin inşa, tamir ve muhafazası vilâyetlere aittir. Vilâyetler beş senelik program üzerinden çalışacaklar. başladıkları işi bitirmedikçe yeni işlere girişmiyeceklerdir. Belediye azaları îstifa etme dikçe Vilâyet Meclisi Daimî encümenine aza olamazlar. Yol mükellefiyetinde para esastır. Altı lira oîarak kabul edilen yol mükellefiyetine iki lira zam ya pılabilir. Bunu bedenen ödemek istiyenler her lira için sekiz saatlik mesafede birer gün çalışa caklardır. Yeni lâyihada varidat tahsisi usulü kaldırılmıştır. San'at ve yatı mekteplerile tesisat için alâkadar vilâyetler arasında birlik tesis edilecektir. Lâyihanın Meclisin bu devre sinde kanuniyet kesbetmesi için çahşılacaktır. »aırllardi® Tütün inhisarında maaş Tütün İnhisar idaresinin iki aylık muvakkat bütçesi geldiği cihetle maaşatın tevziine başlanmıştır. Asıl bütçenin tanzimi hakkında Maliye Ve kâletile temas etmek üzere, tnhisar Müdiri Umumisi Behçet B., yakında Ankara'ya gidecektir. İdare, Avrupa'da yaptığı satışlardan şayani memnuniyet neticeler aldığı cihetle önümüzdeki sene için ha* ricî ticaret işlerine daha fazla ehemmiyet verilmek üzere bütçesine tahsisat koyacaktır. Son defa Budapeste sergisine gönderilen Inbisar tütün ve sigaralerı kâmilen satılmış ve sergide Türk tütünleri büyük bir rağbet görmüştür.