7 Haziran 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2543 (Bnıjmuhorrirl YUNUS NADİ İDAREHANESt: Aiı\URUuıumnı\c UrşiMBık •IURI | Telefon: * Telgraf: İstanbuf Cumhurivet j Posta kutusu: N° 2 4 6 \ 22366 23236 20472 Idare müdürü 22365 Matbw Cumhuri Mecliste dünkü münakaşa IIIIIUIIIIIMIHIUUHMUMIHIIIIIIUIIIIIUIIlnilllMIIIIIIHIIIIIM|l|||IIIMIIIIIIIII|llllllllllliniMlimiMIIIIIIIIIIIIIIIIMI|lMIIIMllMlln|IMIimillllllinilllinlM PAZAR 7 HAZiRAN 1931 ABONE'ŞERAİTİ İÇİN : Seneliği : !400Xr. : 2700 Xr.» : 6 Aylığı { 750 Kr. : 1450 { 3 Aylığı } 400 Kr.\ 800 Kr.1 I Ç İ N [ HAÇİÇ İ MÛDDET JTÜRKİYE ^5 Nflshas»ı her yerde «•***•«**•*••*»•• Kuruştnr^ DUnkü Meclis Müzakeratı Hararetli Oldu Buhran Nasıl Ve ne zaman geçecek? Dünya buhrammn sebepleri olarak ezcümle sunlar zikrolunuyor: 1: Umumi harp seneler ve «enelerce, belki asırlarca iddihar olun muş servetleri eritti. Bu tervetlerin bırahtığı boşluk tabii sarette dünya hayatını müskülât içinde bıraharak onu insanlara zahmet verir aurette dalgalandıraca ktı. 2: Paramn mikyas etası olan altın harp içinde bir çok memleketlerden kalkıp baska diyarlara hicret etti. Umumi harpten tonra tedavül vantası olan para kendıaine kıymet veren esattan mahrum kalmıatı. Hâlâ altımn dünya memleketleri ara • sında tevezzüü âktl ve makul bir nUbete rücu etmis değildir. 3: Harp emasında bitirilen mah»ulât ve mamulât atoklarımn boa luğunu doldurmak için harpten aonra rasyonel usullerle kesif iatihaa lâta geremi verildi. Maliyet fiatları yüksek olan bu çok iatihaali satmak mümkün olmadt. Gümrük tarifelmrinin tetkil ettiği yükaek duvarlar beynelmilel mübadeleyı müskül kı • lan yeni âmiller oldu. 4: Rusya gibi büyük bir memleket dahil olduğu yeni rejimle bey nelmilel mübadelede anormal bir vaziyet ihdas etmis bulundu. Son tahlilde devam eden buhranın yakın sebebi olarak istihsalin para etmediğini veya az para ettiğini görüyoruz. Eğer gümrük himayesini kaldırsak bizim Konya buğdayı !stanbul'da Amerika buğdayı ile re kabet edemiyecek. Fazla olarak bizde nakliye ücretleri pahalı ve nak liye şartları ise iptidaidir. tstihsalin para etmemesi veya az para ettnesi ne demektir? tstihsa • lin normal »atıs fiatı su olmak lâ • zımdir: Maliyet fiatı zait % 10 veya 15 gibi makul bir kâr fazlası. Bu fazlaya kâr denilebıleceği gibi «ây mukabili dahi ıtlak olunabilir. Hu • lâsa millî ve beynelmilel iktisadın temelini teşkil eden istihsal normal bir vazivete geçmiş olmak için maliyet fiatı üzerinden % 1015 faz • lasına satılabilmelidir. Böyle ola • cak yerde istihsalin satış fiatı ya maliyt fiatını tutmaz veya o seviyelerde yüzerek müstahsile maişet imkânı bırakmazsa o zaman vaziyette buhran var demektir. Simdiki hal, buhranın hâlâ içinden çıkilamıyan bu şeklidir. Müs • tahsiller her ene yeni ümitlerle istihsalde devam ettikleri için buh • ranın bu şekli ile karşıkarşıya bulunuyoruz. Bunun daha fenası var dır: Eğer müstahsil nevmit olur da istihsalden vaz geçerse o zaman işlerin alabileceği sekli gbrmeğe calışan gözler kararır. Simdiki buh ran nisbeten daha mülâyim bir buhrandır. Buna bolluk buhram denilebilir. Kıtlık buhram çok berbat bir cehennem olsa gerektir. Bereket versin beşer ve hayatı ümide istinat eder. Binaenaleyh istihsalin kıtlığa müncer olacak kadar azalmıyacağı kabul olunabilir. Adliye kadrolarında tensikat yapılmıyacak Maliye Vekili, Refik Şevket B.in iki Yeni bir icra kanunu yapılmıyor, sual takririne cevap verdi eskisi esaslı surette tadil ediliyor Bulgaristan'a satılan evrak aynen iade edilecektir. İkramiyelerin istirdadı için Meclisten tefsir istenmiştir Adliye Vekili Yusuf Kemal B. in beyanatı Bir kaç gündenberi şehrimizde bulunan Adliye Vekili Yusuf Kemal B. dün adliyede bir müddet mesgul oltnuştur. Yusuf Kemal B., muhtelif adliye işleri hakkında dün kendisile görüsen bir muharririmize şu beyanatta bulunmuştur: « Adliye kadrolarında tebeddül yoktur. Bazı tebeddüller olursa onlar da adliyede ötedenberi yapıl • makta olan alelâde tayinler ve tahavvüllerden ibarettir. Umumî ta sarruf maksadile diğer devlet dairelerindekî memurin adedinde yapıl makta olan tenzilâtın, adliye kad rosunda yapılmasına imkân görül • memistir. Otuz senelik hizmetini ikmal e den hâkimlerin tekaüde sevkedil • meleri hakkındaki kanun Meclisten çıkmadı. Bu itibarla vaziyeti bilmiyoruz. Kanun Meclisten ne sekiide çıkarsa o şekilde muktezasını düsü Ankara 5 (Telefonla) Millet Meclisi bugün saat 2 de Bursa aıeb'usu Refet Beyin riyase tinde toplandı. Manisa meb'usu Refik Şevket Beyin tstanbul'da satılan kıymetli evrak ve İstanbul Defterdarlığınca alınıp tevzi edilen ikramiyeler hakkındaki iki takriri okundu. lkramiye faslı Maliye Vekili Mustaf a Abdülhalik Bey kürsüye gelerek sual • lere cevap verdi. Vekil Bey ev velâ ikramiye mes'elesini ele a * larak dedi ki: « tstanbul Defterdarının maarif vergisi tahsilâtından diğer tahsil memurlarile, beraber ikramiye aldığı doğrudur. Fakat bu işte hilâfi kanun bir muamele görülmemiştir. 1927 tarih ve 1134 Dun Mecliste tdkrtrlere cevap veren MalOye numaralı maarif vergisi kanu Vekili Mustafa Abdulhalık B nunun S inci maddesi aynen söybirlikte maliye vasıtasile tahsil ledir: olunur. İdarei hususiyelere ait «Kesri munzamlar asıllarile tahsilâttan mahalli memurin maliyesine ikramiye olarak tevzi edilmek üzere yüzde biri maliyece alıkonulur.» Maddei kanuniye budur. Bi lâhare çıkan tevhidi küsurat ve teadül kanunlarile diğer mad • deler ilga edildiği halde bu maddeye dokunulmamıştır. Birinci, ikinci, dördüncü maddelerin il ga edilmesine rağmen 5 inci madde ilga edilmemiştir. Teadül kanununun 15 inci mad desinde ihtisas, komisyon ücreti, makam tahsisatı, tahsisatı mak tua, hakkı huzur namlarile me • murlara ayrıca umumî ve hususî bütçelerden hiç bir para verilmemiştir. Yalnız bu kanunun tah.mil et • tiği vazifelerden baska bir vazife görülürse o zaman maktuan bir şey verilir. Bunda da ikramive kaydı yoktur. IMabadi 4 uncu sahıfede) Adhye Vekili Yusuf Kemal B neceğiz. (Mabadı 5 ıncı sahifede) Kubilây abidesi için.. Serbest meslek erbabı dün toplanarak tâli heyetler teşkil ettiler «Cumhuri yet» in tesebbüsile Menemen'de dikilecek Kubilây abi • desine tstan • bul'da mevcut serbest meslek erbabının sureti iştirakini tes bit etmek ü • zere teşkil edilen komite dün Ticaret Odasında toplanmıstır. Bu içtimaa hususî ve umumî bütçe lerden maaş alan memur • lardan gayrı bütün serbest Danimarkalı misafirler Düır'misafirlere bir filim gösterildi, ziyaretler yapıldı, ziyafeder verildi Danimarka kruvazörünün lima • n m.za gelmesi münasebetile dün saat 17 c'e Glorya sinematında Dani • nıarka gefaretinin davetlilerine hu sus' olarak Danimarka isimîî bir filim çösterilmıstir. Bu münasebetle G'orya s.neması Türk ve Danimnrka bayrakJarile süslenmisti Evvelâ kruva zörun muzikasi Danimrka ve Türk mar^arını çalmıstır. Yeni cereyan Kadro yerine maaş ten] zili fikri kuvvetleniyorı Ankara 6 (Telefonla) Encümen bugün de kazanç vergisini tetkike devam etmistir. Kadroları kısarak me mur çıkarmaktansa umum maaşlarda tenzilât yapılması şekli Millet Meclisinde de hararetle münakaşa edilmekte ve umumî cereyan bu fikrin isabetli olduğu etrafında toplanmaktadır. Münhal vuku buldukça memur ahnmaması da bu kanaattel bulunanlarca müdafaa edilen bir şekildir. Fllimdfen evvel Danimarka sefir: kısa bir nutuk irat ederek iki mem leket arasmdaki dostluktan bah setmiş, müteakiben Muhtelit Mubtıdele Komisyonu bitaraf aza smdan M. Holstat Danimarka hak kında bir konferans vermıştir. Hatip nt<usuna nazaıan dünyamn en çnk ihracat yapan memleketi Danimarka olduğunu ve nüfusu 3 buçuk mil • yona baliğ olmıyan Danimarka'nın Türkiye'den 6 defa fazla ihracat y%ptığını söylemistir. M. Holstat Danimarka'nın hem zira&t, hem sanayi memleketi olduMevcut buhran düzelmek için bir ğunu, ziraati kadar sanayiinin de şartın tahakkuku lâzımdır: İstihsal müterakki bulunduğunu, maarifin maliyet fiatından başka biraz da fazla temin etmelidir. Ancak bunun son derece terakki ettiğini anlatmışsöylenmesi dile kolaydır. Onun tattır. bikatmda tahakkuk ettirilmesi ise Bütün mevadı iptidaiyesi kâmilen gayrimümkün olmamakla beraber dısarıdan ithal edilen bu memleket o kadar kolay değildir. daha ziyade bir ziraat memleketi Bir kere eşya fiatında ve alelitlâk dir. Bilhassa sanayii zürraiye itiba bikatta tahakkuk ettirilmesi ise rile çok ileridedir. Dünyamn tere para denilen mübadele vasıtasında yağı mahsulünün üçte birini, domuz kat'î bir istikrar husulüne ihtiyaç yağının dörtte birini küçücük Dani vardır. Maliyet fiatı âmillerinin mümarka temin eder. Ziraat makine him bir sartı budur. Ieri, Diesel (Dizel) motörleri, se • Ondan sonra harpten evvelki alker, gemi insaatı, çimento en mühim tın esası fiatlarına nisbetle simdi sanayiidir ve çok ihracat yapar. yüksek olan istihsal fiatları bu deHatip, Danimarka'nın Türkiye' recelerini muhafaza edecek değil nin teali ve terakkisini daima dik lerdir. Zaten etmiyorlar da. Fiatlarkat ve memnuniyetle takip ettiğini, da tedricî, fakat daimi bir tenezzül Danimarka mühendislerinin tsveç'li vardır. tstihlâk fiatlftnndaki tenezzül istihsal fiatlarında da tahakkuk IIIIIIIIIIIIMIIIIlnillllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMMIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIII etmelidir. İşte bu tahakkuk etmiyor istihsal aleyhine ve binaenaleyh buhBuğdayın beher kilosunu R Vnruşa ranın devamı lehinedir. malettiğiniz zaman onu yedi kuruMeselâ henüz unutmadık ki da • ş* satmanızda belki bir fevkalâdelik ha dün denilecek yakın bir zavoktu Fakat satıs fiatı iki üç kurus manda bizde ekmeğin okkası birden tenezzül ettiği Taman buğ 1516, hatta 1718 kuruş idi Simdif'iv da size o kadar noksana malola ki ekmek fiatı 89 kurustur. He bilm^lidir ki ziyan etmiyesiniz. men yarıyarıya veya ona yakın bir Hayır, öyle olmıyor. Satıs fiafark. Istihsalde amele ücreti bu kat' îkı" kurus indiçi zaman siz istihdar indi mi? Hayır, meselâ 100120 sal fiatından ancak bir kurus indire kurusa olan amele yevmiyesi belki bilmis oluyorsunuz. Aradaki fark 8090 kurusa ancak inebildi. Kral Faysal Hz. Irak Emiri yakında Ankara'ya geliyor Danimarka kruvazoru suvarıst Vüâyetten çtkarken Dun Ticaret Odasında toplanan Kubilây abidesi serbest meslek erbabt komisyonu Ankara 6 (Telefonla) Irak Kralı Fay arkadaslarile beraber demîryolu insal Hz. nin şasma davet edilmis olmalarından IIIIIMIMMMtllDIMIIIIMIItlillllllMIIMIIIIIIIM yakında An Danimarka'lıların iftihar duyduğu kara'ya gele • nu söyledi ve Karadeniz vapurunun seyyar sergi halinde Danimarka'yı rek Gazi Hazziyareti esnasında gayet iyi bir intiretlerini ziyaba bıraktığını beyan ederek iki mem ret etmeleri leket iktisadî münasebatının inkişamuhtemel ol • fını temenni etti. makla bera • Muahharen Danimarka filmi gösber henüz ziterildi. Filim Danimarka'nın tabiî yaret zamanı menazırı ile ziraat, san'at ve spor tesbit edilmiş hayatına ait olup cidden çok gü • Krah Hz. değildir. Bu Irak zeldi. günlerde vaziyet takarrür ede • Perde arasında hazıruna limonatalar ikram edildi ve Sefir Hz. davet cektir. Krala Maliye Nazırı ile bazı (Mabadı 4 uncu sahifede) IIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII erkânı hükumet refakat edecekBuhran istihsalden ziyade müs • tir. Emir Faysal Ankara'da bir tahsili ızrar edivor. Hayat müstahsil kaç gün kalacak ve İstanbul taaleyhine olarak ucuzluyor. Bu buh rikile Avrupa'ya gidecektir. ran elbette geçecektir, fakat görü nüşe göre müstahsili kemire kemire geçecektir. Onun hiç sarsıntısız olmasa bile mümkün olduğu kadar az sarsıntı ile geçebilmesi için hayat ucuzladıkça maliyet fiatının da ay ni nisbette ucuzlamasını temine ih tiyaç vardır. mesleklerin müessisleri istirak et mişlerdir. tçtimaa Ticaret Odası reislerinden Şerif zade Süreyya Bey riyaset etmistir. Cevdet Kerim Bey Ankara'da B. M. Meclisi Reisi Kâzım Ps. Hz. nin riyasetinde tesekkiil eden Kubilây abidesi komitesine merbut olarak her vilâyette birer komisyon teşkil edildiğini söylemiş ve demiştir ki: >t<IMIIIIIItlIIIMIIMUtIII f Şeyh Sait isyanı bizim mem • lekette siyasî bir isyandır. Fakat memleketin işgalinden sonra kendi benliğimizden kopan kudret ile Cumhuriyet ilân edildikten sonra Cumhuriyete kasteden ilk hareket Menemen hâdisesi olrnuştur.Bu hâdiseye karşı münevver Istanbul'un has sas bulunacağı tabiidir. Biz bu has(Mabadi 4 üncü sahıfede) IIIMII11ITI1IIIllllIMIIIIMIMI>lll«M11MİIIIIIİMHMİtM111IIIIMIItIIHIIllllltMllllIM Ağrılara, sancılara birebir taşlar! Bir rivayet Fransa'nın Süriye fevkalâde komiseri Mösyö Ronson haziran ortasında Paris'e giderek hükumetle, Süriye'nin şekli idaresinin tayini mes'elesini görüşecektir. ( Mdbadi 2 inci sahifede ) YUNUS NADİ Cuma günkü fırtınada, Şeh • narenin yarısı yıkılmış ve sokak zadebaşın'da Kalender camiinin taş parçalarile dolmuştu. Dün akminaresine yıldırım düşmüş, miLutfen aayleyi çevlrlnlz