8 Ocak 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDJfc'C! SENE N ? 3 9 8 Başmuharrirl PERŞEMBE d KANUNUSANI 19 31 ABONE ŞERAİTİ | MÜDDET: TÜRKİYE İÇİNJ HARİÇ İÇİN \ NAOİ İDAREBANEit: Oüymmnmuroiye karşısmda dairei raahsnst Telgraf: İstanbul Cumhuriyet l Posta kutusu: N° 246 T a l u f n n • B a ? m u h a r r i r ' • 2366 ö e i e T ü n • Tahrir müdürü s 3236 « müdürU 2365, Kitap kısntı: 473 \ 3 Ayl^ı jE 4 0 0 Kr. İ 800 Kr. f Ntishası her •yerde ?•: »; | Seneliği 1 1400 Kr. : 2700 K r . i { 6 Ayhğı I 750 Kr. \ 1450 Kr. j 5 Kuruştur 2inci Idarei Örfiye Kararnamesi Yeni kararname He mülkî memurların vazajfi memurlara intikal etmektedir Dünya buhramnı Şiddetlendiren Bedbinlik!... tFm re ©< mraB? Yenî bir muvaffakiyet Telgrafcılarımızı terfih edelim Menemen'deki müessif irtica h disesi münasebetile yazdığımız bir fıkrada, vaziyetin bütün tehlike sine rağmen bu mel'unane vak'a bakkında gene üç telgrafçının her terafa vaktinde malumat yetiştir diklerinden sitayişle bahsetmiştik. Filhakika vatanın, milletin nefDünya iktisadî buhranınm sebepleri ine matuf her inkılâpta ön sıraya ve memleketimizdekl tesirleri hakkında geçmekte tereddüt etmiyen tel evvelce yazdığım bir makalede kısaca grafçıların bu son seneler zarfın bazı umumî fikirleri zikretmiştim. Bu daki bütün hareketleri isbat etmişmevzu etrafmda tanınmış Avrupa proĞr ki. telgrafçılarımız vatana hizfesörlerinin mütalealarını izah etmek te çok faydalı olacaktır. met yolunda hiç bir fedakârhktan (feri kalmazlar. Telgrafçılarımızm Bir kaç Alman, Fransız ve İtalyan profesörlerinin bu mütalealarını yazmazdan füksek vatanperverlikleri, bilhassa evvel, ortaya sürülen «fazla istihsal» naGazi'nin büyük nutkundaki takdirzariyesinin mahiyeti hakkında biraz dakâr ve teveccühkâr beyanatile ta ha tafsilât vermek lüzumunu hissedirihe dahi geçmiş, Millî mücadele yoruz. Bu suretle. Avrupa'da son zaman^Kiihinin malı olmuştur. larda dünya iktisadî buhranına dair inBu vesile ile bütün nasipleri tisar etmiş hemen bütün yazılardan manevî takdirata münhasır kalmıs (Cumhuriyet) karileri daha iyi haberolan telgrafçılarımızm artık elin dar olmuş olacaklardır: den tutmak ve bu milliyetperver Evvelki gün Afrika'nın Bolama sehDünyanın geçirmekte olduğu buçünCumhuriyetçi memurlarımızı terf ih rinden Cenubî Amerik'fa müteveccikü iktisadî buhran cidden tetkike değer, ve iktisat mes'elelerile uğraşmıvan kimetmek lâzımdır, diyoruz. hen hareket eden on iki ttalyan tayselerin bile bilmesi lâzım geleceği dereceyaresi dün Bahri Muhiti geçerek Brede büyük ve mühimdir. Zira, on senezilya'nın Natal limanına vasıl olmuşdenberi umumî harbin masraflarını öde^^^^«^^^^^^^•^^•^^^^•^^ ardır. meğe ve bunları amorti etmeğe çalısan Tayyareler ttalya'nın Hava Nazırı Insanlar bu yüzden meydana gelen haCeneral Balbo'nun kumandası altın yat pahalılığı belâsmdan ancak bu peda bulunmaktadır. Tayyarelerin bu riyodik buhranlar ile tedricen kurtulaseyahatte aralarındaki mesafeyi de bilecekler, ve ucuzluk bu suretle yerleşecektir. İktisadî buhranın sebepleri obozmamaları mukarrer idise de seya«Hendefc» te irtica hâdisesi münasebetile 3 kânunusanide yapılan mitingte Türk larak bashca zikredilenlerden en mühihat esnasında bazı tayyareler bozulaOcağı reisi Muzaffer B. nutuk irat ederken mmi ve herkesin kolayına geleni «umumî rak yere inmek mecburiyetinde kal Menemen 7 (Hususî Muhabirimizden) maktadır. Alâkadar bir zat Divani harfazla istihsaldir.» dıklarından mesafeyi muhafaza et İtalya hava Nazın Jeneral Balbo ve sefer'e Fakat, evvelki makalede «umumî fazla Şehit Kubilây mektebi Türk Ocağına bin hazırlıkları hakkında şu izahati vermek kabil olamamıştır. iştirak eden tayyarelerden biri istihsalin» nazarî olarak mevcudiyeti nakledilmiş ve Divani harbe tahsis edi niştir: Tayyareler İtalya'dan hareketten Janeyro'ya kadar 10,350 kilometre kabul edilse bile iktisat ilminde ve haki len mektepte mahkeme salonu hazırlı İstanbul'dan ve diğer yerlerden gönsrn^ haşlanmıştır. Burada heyetı hâki derilen mevkuflara alt evr^k J&ciinilt onra Ortobells'dah itîbaren * Riyo do°! ~ **• "• ( Lutfcn sahifeyi çeviriniz ; katfo bunun tmkânı olaıajlıa'»'» *<>»'>••'( Mabadi 4 üncü sahifede ) miştik. Halbuki, «kısmî fazla istihsal» me kürsüleri ve maznun mevkileri yapılTicaret O vardır. Bilhassa, ziraî mahsulâtm en dı meclisi mühimlerinde fazla istihsal olduğuna dıin Necip Be1 şüphe yoktur. Binaenaleyl bu vaziyet yın riyasetinkarsısında buhranın sebeplerini aramak de toplandı. lâzım geliyor!.. Evvelâ reyi ha«Umumî fazla istihsal» olamıyacağını fi ile yapılan iddia eden iktisat nazariyesi, klâsik yeni divani ri«mahrec nazariyesi» dir. Bu nazariyeye yaset intihagöre; umumî fazla istihsale hakikatte batında, birinimkân olmadığından şüphe edilmemekle ci reisiliğe beraber (mahreç bulunmaması) yüzünNemli zade den biriken mallar «umumî fazla istihMithat, ikinci reisliğe Necip, sal» va7İyetini meydana getirir. birinci reis veHalbuki, emtianın umumî bir surette Bugün müsabakamıza iştirak edenkiUiğine Şerif arzı, fiatların düşmesine sebep olur. Falerden Lutfiye Hnımın resmini dercezade Süreyya kat, bu düşkünlük muhtelif emtia aradiyoruz. ve ikinci reis sındaki kıymet münasebetini tadil edevekilliğine HaTekrar oda riyasetme Dün de yazdığımız gibi ilk seçme mez. Hakikaten, ziraatin fazla mahsul bip zade Zi intihap edilen Nemli müsabakası 15 kânunusani perşembe meydana getirdiği bir sırada sanayi de ya, hesabat ve zade Mithat B. fazla istihsal yapmış olsa her ikisi de günü akşamı Beyoğlu'nda Türkuvaz daha az para etmiş olur. Fakat, gerek muamelât müfettişi olarak da Hasan salonlarında icra edilecektir. çiftçi, ve gerek fabrikacı daha az para Vafi ve Faik Beyler ibkaen ve şubatta O akşam Türkuvaz'da bulunan zeile ayni miktarda mal elde etmiş olurin'ikat edecek mıntaka ticaret odaları vat müsabakaya iştirak eden güzel lar. Zira; (İ. B. Say) a göre, yekdiğerile kongresi murahhaslığına da İzzet ve mübadele edilen netice itibarile mahsulSırrı Beyler seçildüer. Yeni idare heyeti ler arasından 20 tanesini intihap edelerdîr. Bir kısım mahsulün satılamaması, ne de Hacı Recep, I'ifat Kâmil, Gani, cekler. 20 güzel 18 kânunusani pazar diğer bir kısım mahsullerin azlığmdan Ziya Faik Beyler ipkaen intihap edildi günü hakem heyeti tarafından gö ileri gelir.. Bu meşhur iktisatçıya nazaler. Bu intihabatı müteakıp ikinci reis rülüp tetkik edilecektir. Hakem heyeran, bazı mahsullerin satılamaması paNecip Bey, meclisin itimat ve teveccühü ti bu 20 güzel arasından 1931 Türkiye ranın azlığmdan deçil, onunla mübadele nün devamından dolayı teşekkür etti. Güzellik Kraliçesi ile ikinci ve üçüncü edilecek malın azlığmdandır!.. Para ise Müteakiben ticaret borsasmın yeni güzeli intihap edeceklerdir. bir mübadele vasıtasından başka bir şey bütçesi okundu. Bütçenin varidat ve Müsabakamıza iştirak eden güzel değildir. Binaenaleyh, para: Bir malın, masraf fasılları yekunları 106.901 lira lerden şimdiden ona göre hazırlan bir sâyin, veya bir hizmetin bir mal. bir Gazi Hz. nin Buridi. Fazla varidat olursa borsa memurin malarını rica ederiz. sây veya bir hizmet ile mübadele edil sa'yt ziyaretleri ve müstahdeminine bir maaş kadar ikmesile elde edilir. Bunun neticesi olarak intibalanndan : Her iki müsabakaya da güzeller, ramiye itası kabul ve bütçe tasvip olunta mübadele edilecek mahsullerin çok Yukarda Mudandu. Geçen sene borsada muamele çören balo kıyafetile iştirak edeceklerdir. luğu yüzünden fiatlar düşmüş te olsa ya iskelesinde. amevattan alınan borsa resmi 138,050 lîra Her güzelin balo akşamı, Türkuvaz'a mahsuller arasındaki kıymet münasebeti şağıda Bıırsa'da iken bu seneki bütçede buna mukabil refakatinde bir zat getirmeğe hakkı bir ziyaret değişmez; ve daha ziyade para ile ayni 85,751 lira vazedilmiş olması azadan ba vardır. esnasırda.. miktar mahsul almır!... İşte; «mahreç zılarının nazarı dikkatini celbetmesi ü. Türkuvaz müdiriyeti müsabaka akFoto S. Süreyya nazariyesi» taraftarları bu suretle «umuzerine borsa reisi Forton zade Murat Bey, ( Mabadi 3 üncü sahifede ) 60 Lutfiye Hanım mî bir fazla istihsalin» tesirlerini menfi Ankara 7 (Telefonla) Reisicum firi tarafından karşılandılar. Büyük bu farkın muamelenin azalmasmdan degörerek buhranların başlangıçta «kısmî hur Hz., bugün saat 17 de refakat Gazi, paviyonları birer birer gezerek ğil, fiatların umumiyetle tenezzülünden bir fazla istihsal» ibraz ettiklerini iddia lerinde Seryaver Rüsuhi B. olduğu teşhir edilen alâtî ziraiyei tetkik ve ileri geldiğni izah etti. ediyorlar... Bir sene ziraatte fazla istih halde Ziraat sergisini ziyaret buyur verilen izahati istima buyurdular. Bundan sonra odanın yeni bütçesi osal olsa, yani «kısmî fazla bir istihsal» ( Mabadi 3 üncü sahifede ) kundu. Bütçenin gelir ve masraf yekundular. Rus paviyonu önünde Rus se olsa, zürraın varidatı azalarak sanayi isları 106,652 lira olarak kabul edildi. SiıııııııııııııııııiHiııııııiHiııııınııııııııııııııiHiııiıııınııııııııınıınıiHiııiMnıııı IIIIIIIIIIIHIIIIIMIIHIIIIII MiımıımııııııııııiMMimııııııımııııııı tihsalinde mahreçsizlik yüzünden satış ; tetkikine göre, dünya umumî istihsali gortacı Hamdi Bey, ticaret borsası hakazalır, ve smaî mahsullerde de bir fazla ortaya çıkmıştır. kı huzurlarmın tenzil edildiği halde lık kendiliğinden husule gelir. Kısmî fazAmerika'da her zaman olduğu gibi (1913) e nazaran ancak (%21) ziyadele oda hakkı huzurlarının ipka edilmesine lalıklar bu suretle umumî fazlalığı orta borsa buhranı sanayi buhranına sebe şebilmiş ise de dünya umum nüfusu da nazarı dikkati celbetti ya çıkarırlar. biyet vermiş, Avrupa da bundan müte ayni zamanda (%12) artmıştır. Binaena Bunun üzerine hakkı huzur faslı üc essir olarak fiat duşkünlüğü umumileş leyh, «umumî fazla istihsal» sebebi çok bin liraya indirildi; iki bin lirası ihtiyat Netice itibarile, muhtelif mahsuller a miştir. zayıf bir sebep olarak telâkki edilmekteayrıldı. Bütçeye Avrupa'da tahsil mas rasındaki mübadele muvazenesi bozuldir. Bugünkü buhranın en mühim tezahürafı karşıhğı oîarak beş bin beş yüz lira Ankara 7 (A.A.) Aldığımız malumata göre örfî idare ilân edilen muş; ve umumî ist'hsal ile umumî istih ratı toptan fiatların Bu vaziyete göre; buhranın sebeplerini konulmuştur. düşkünlüğüdür. mıntakalarda mülkî ve zabıta vazifelerinden ciheti askeriyeye intikali lâk artık yekdi^erine tekabül edememe Toptan fiatlar bir sene evvelkine naza daha ziyade: «Yanlış istihsalde», ve «isBunu müteakıp oda namına bazı ko icap edenler hakkında Heyeti Vekilenin bugünkü içtimaında atideki kağe başlamıştır. Bundan dolayıdır ki ik ran Amerika'da (141) den (113) e, ve în tihlâkin anormal olarak azalnıasında» misyonlara iştirak edecek azanın intihararlar ittihaz olunmuştur: tîsadî buhranlarda en mühim tedbir giltere'de (141) den (108) e düşmüştür. aramak icap ediyor. bı tasdik edildikten sonra İktisat >/>kâ«arz ve talebi» tanzim etmektir. Bu da Fransa'da (653) ten (549) a inmiştir!.. Teşkilâtı esasiye kanununun seksen altıncı maddesi hükmüne müsteDiğer bir üçüncü sebep olarak ta; al letinin tasdikı olmadıkça odalarm ikraz malum usullere tabidir. tının muhtelif memleketler arasındaki ve istikrazda bulunamıyacakları hak niden Menemen kazasile Manisa ve Balıkesir merkez kazalarmda örfî Fakat bunlar hiç bir vakit (1920) buhraidare ilân edilmis bulun^^undan teşkilâtı esasiye kanununun 78 ve Bugünkü dünya iktisadi buhranı, 1929 nındaki fiat düskünlüğüne yanaşama yeni tevzi nisbetini gösteriyorlar. Umu kındaki emri etrafında görüsülmek üzesenesi nihayetine doğru bir Amerika mıstır. Halbuki, İngiltere ve Almanya'da mî harpte bütün altın Amerika'da topla re hafi bir celse aktolundu. Terasşuh e 81 inci maddeleri mucibince ve 20 eylul tarihli idarei örfiye kararnamebuhranı ile başlamıştır. Ve o vakittenbe (1930) senesi sanayi istihsali müş'iresi narak fiatların yükselmesine sebebiyet den malumata göre, hafi celsede idare sinin üçüncü maddesinin delâletile mezkur kararname hükümlerinin tat ri de klâsik bir şekilde devam etmistir: (1913) e nazaran tamamile durgundur. vermişti. Şimdi, altının Amerika'dan çı heyeti bu mes'ele hakkında vekâletle bikı ve 1 Seyrüsefer, 2 Tecemmü ve içtimaat, 3 İdarei örfiye mıntaEvvelâ, menkul kıymetler üzerinde müt Fransa'da bu nisbet (%43) fazla, ve A karak Avrupa'ya avdet ve intişar etmesi muhaberatını izah etmiş, bu emrin, okası dahilinde ve haricinde neşredilen yevmî, mevkut risale ve her nevi hiç bir spekülâsyon olmuş; vasatinin üs merika'da (%51) fazladır. Fakat, bütün Amerika'da fiatların düşmesini intaç et danın istiklâlini takyit edeceği söylen evrakın idarei Örfiye mmtakası dahiline dühul ve intişarı, 4 Hususî ve tünde ticaret faaliyeti meydana ge'mis, dünya vasatî istihsali (1913) e nazaran, miş, ve bu fiat düşüklüğü diğer memle miş, Devlet Şurasına müracaat edilmes gayrîresmî alelumum muhaberat ve mürasilât hakkında icap eden ka ve Nevyork'ya ticarî iskonto fiatı son de harpten evvelki ayni mukabil müddette ketlere de sirayet etmiştir. Bugünkü dün mevzuu bahsolmuş ve neticede itirazj rarlarm ittihaz ve icrası idarei örfiyenin devam ettiği müddetçe ciheti recede yükselmiş, nihayet önüne gecil ki, (18971913) senelerindeki fazlalıktan ya buhramnı şiddetlendiren bedbinlik te karar verilmiştir. ivpvp intikal e^mistır. bu suretle doğmuştur. mez inhidam olmuştur. Bu Amerika buh daha azdır. Yakmda fevkalâde bir celse aktile ranı «para ihtiyatlarınm» zayıflamasile Diğer cihetten, (Cemiyeti Akvam) ın ALÂETTİN CEMİL müzakerata devam edilecektir. Divani harpte hazırlık 12 tayyarelik bir filo Bahrimuhit'i geçti hareketle Natal'e vasıl oldular Divani harp azasmdan bir zatın beyanatı Yeni alınacak tedabir Mevkufların mıktarıŞeyh Esad'm isticvabı Tayyareler Afrika'da Bolama'dan \ Doğru değil mi? Ticaret Odası Yeni idare heyeti intihap edildi Hakkı huzurlarda tenzilât icra edildi k Gazi Hz. nin ziyareti sergisini ziyaret buyurdular Reisicumhur Hz. dün Ankara Ziraat llk 2o güzel gelecek perşembe seçiliyor arasından intihap edecektir Hakem heyeti, Kraliçeyi, bu 20 güzel Yeni kararname İdarei örfiye mmtakasmda bütün muamelât askerî idareye geçti