9 Eylül 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
YEDINCI SENE N* 2278 Bnçmuharrlrl YUNUS NADİ Dfi)iuıunnıunıi\« kanısında dairei raahsns» Telgraf: İstanbul Cumhurîyet Posta k u t u s u : IV 2 4 6 . Başmuharrir • 2366 • Tahrir müdürü . 3236 dare müdürü 2365, Kitap kısmı 472 Cu m h u ri yet SALI 9 EYLÛL 1930 ABONE ŞERAİTİ •• • • • • • • • • • • • j MÜDDET: JTÜRKİYE İÇİN| HARİÇ İÇİN Seneliği i 1400 Kr. İ 2700 Kr, 6 Aylığı : 750 Kr. \ 1450 Kr. : 3 Ay'*Jı : 400 Kr. \ 800 Kr. = 5 Kuruştur = = NUshası her yerde Izmir 9 Eylulü Tes'it Ediyor Ankara 8 (A. A.) Tebliğdir: Reisicumhur Gazî M. Kemal Hz. nin yeni S. C. Fırkasına karşı Devlet reisi olarak vaziyetleri kendi alenî mektuplannda musarrahtır. Buna rağmen şurada burada sarahaten ve imaen Reisicumhur Hz.nin yeni Fırka ile beraber olduğu halka ifade ve işae edilmektedir. Bugibiifade ve işaalar hakikate tamamen ve kat'iyyen muhaliftir. 4 Fethi B. in nutku Serbest Cumhuriyet Fırkası reisi Fethi Bey gunlerdenberi mevzuu bahsolan nutkunu nihayet irat etti. Metni aynen ve harfiyyen dunku gazetelerde intişar eden bu nutkun o kadar intizarı ve etrafmda bu kadar dedikoduvu hakkedecek ehemmiyette bir eser olmadığını sovlemek lâzımdır. Bu nutkun ihzanna İsmet Paşanın Sıvas nutkunu takiben daha Istanbul'da iken başlanmıştı. Gazeteler Konya vapurile İzmir'e gidilinciye kadar da nutkun yeniden tetkik ve tekmili ile uğraşılacağım yazıyorlardı. Izmir'deki ikamet esnasında da hep bu nutuktan bahsolundu, durdu. Fethi Bejin nutkuna fenadır demek istemiyoruz. Fakat herkes, üzerinde bu kadar cahsılan bu siyasi beyannamenin daha mukemmel bir eser olarak ortaya çıkmasını bekliyordu. Öyle tahmin ediyoruz ki bu itibarla inkisarı hayal umumidir. Serbest Fırkanın program itibarile de ortaya zayıf çıkmış olduğunu soylemiştik. Programı Izab edecek olan bu nutuk dahi ovle çıktı. Serbest Fırkanın maksadını toplıyabilmekte ve soyliyebilmekte talihsiz olduğuna hükmetmek lâzım şrelivor Belki zaman ile bu noksanını telâfiye imkân bulacaktır. Siyasî hayat sahnesine çıkışını husnü telâkki ettiğimiz yeni fırkanın bundan sonra olsun buna muvaffak olmasım ayni samimiyetle temennı ederiz. Filhakika Fethi Beyin evvelki gunku nutkunda fırkanın teşekkulune temas eden bir mukaddeme ile Başvekil Paşanın Sıvas nutkuna cevap vermek istiven bir kaç maddeden başka bir şey yoktur. O bir kaç maddede şimendifer inşaatı hiç tamik edilmemis sözlerle sathî surette tetkik olunuyor, şimendifer inşaatının elzemiyet ve ehemmiyeti inkâr olunmamakla beraber bunların inşasmda fazla olduğu iddia olunan masrafın vergiler üzerinde tasarruf edilebileceği anlatılmak isteniliyor, ve nihayet inhisarlara şövlece dokunulup gecilivor. Sıra ile tetkik ve münakaşa edeceğimiz bu rnaddelerin mütalealarında gorulecektir ki Fethi Bey en ehemmiyetli mes'eleleri kat'î fikirlerle kestirip atamamakta ve onlann her birini birer pamuk ipliğine bağlayıp geçmektedir. Buna nazaran venl fırkanın opportönist, yani işleri oluruna bağhvacak bir siyaset taraftarlığı iîe işe başlamıs bulunduğuna hukmetmek zaruridir. İki fırka arasmda gorülecek esash farklardan biri bu suretle taavvün edivor demektir. Çünkü, malum olduğu üzere, C. H. Fırkası takip ettiği sfvasetlerde radikal, yani cezridir. Fethi Bey nutkunun mukaddemesinde kendi fırkasımn teşekkülünden bahsederken derhal daha ziyade muhavvel olacağını farzettigimiz siyasî hasımlarına şiddetle taarruza gecmeği bilmiyoruz hangl frabiye muktezası saymıştır. Filhakika fırkanın tesekkülüne temas eden ( Mabadi 2 inci sahifede ) Fethi B. Manisa'da Manisa'da da hâdiseler oldu, altı kîşi yaralandı Felhi Bey akşam İzmir'e avdet elti, 5000 amele dütı İzmir'degrev ilân elmiştir 9 eylul! Sekiz sene evvelki bugünleri duj şundukçe her zaman ilâhi bir heyeJ canla titrerim. Sekiz sene evvel, 26] ağustosun fecri, 30 ağustosun gurubu,] 9 eylulun sabahı neler gördü neler!' Afyon karahisar dağlarının dumanlı| tepelerinde 26 agustosta, geceninj karanlıklarını yırtan bir şimşek çakj mış., bu şimşeğin yıldırımı 30 ağusj tos akşamı, Kızıltaş derestni kızılj kana boyamış, sonra Akdeniz kıyüaj rına doğru uzanarak 9 eylulde Izmir'i] ur içinde bırakmıçtı. 15 mayıs 1335' tenberi, uç buçuk sene süren kâbosl lu bir gecenin butün sıkıntıları, ızl £ tıraplarile boğulmu; olan Izmir oj A gün Türk atlarının nal sesleri, Türki A suvarilerinin kılıç şakırtılan, Turkj jıborularının hücum kumandalarile] ^bu uzun kâbustan kurtulmuştu. ;f Reisicumhur Hz Dün öğle yemeğini Başvekille yediler İsmet Pş. evvelki geceyi sarayda geçirmiştir Gazi Hz. ve Fırkalar Reisicumhur Hz., dün saat 16 ya kadar Dolmabahçe saraymda meşgul olmuşlar ve evvelki geceyi sa rayda geçirmiş olan Başvekil İsmet Pş. Hz. le birlikte öğle yemeğini yemişlerdir. Gazi Hz., saat 16 da Sakarya motörile refakatlerinde mutat zevat bulunduğu halde Boğaziçi'nde bir deniz tenezzühü icra ve akşam saat altida Saraya avdet buyurmuşlardir meyanda Başvekâlet Müsteşan Kemal Bey de bulunuyordu. Başvekil Pş. Hz., perşembe veya cuma günü Ankara'ya avdet edecektir. Şehrimizde bulunan Maliye ve Maarif Vekillerinin de İsmet Pş. Hz. le birlikte Ankara'ya gitmeleri muhtemeldir. Başvekâlet Müsteşan Kemal B., mezuniyet aldığından bir müddet şehrimizde kalacağını söylemiştir. Gazi Hz. ve fırkalar îsmet Pş. Hz. cumaya Gazi Hz. nin fırkalar karşısındaAnkara'ya gidiyorlar ki vaziyetleri şu suretle tesbit edilİsmet Pş. Hz., dün Dolmabahçe saraymda meşgul olmuşlar ve muh mektedir : ( Maba&ı 4 uncü sahıfede telif zevat ile görüşmüslerdir. Bu ııiMiımıımıııııııımiMiııı IIIIIIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIII<MIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIMII ıııııııııımım Gazeteciler yolda birkazageçirdiler Manisa 8 (Sureti mahsusada giden muharririmizden) Fethi B. bu sabah saat sekizde Alsancak'tan îzmir'e hareket etti. Fırka mensup ları tarafından teşyi edildi. Fethi B. Manisa'ya kadar yedi istasyonda bayraklarla karşılandı. İstasyonlardan birinde inerek kahveye oturdu, halkla hasbihal etti. Kendisine süt ve yumurta ikram edildi. Diğer istasyonlarda vagondan nutuklar söyledi. Menemen'de tezahürat oldu. Fethi B., hitabelerinde Cumhuriyetin yükselmesi, milletin refahı, için serbest münakaşa ve fikir mücadelesi yapacağız, intihabata dikkat eden herkes reyini kullanmalıdır. Bu hak süngü kuvvetile raenedilem Dedi. milllllll Reisicumhur GaziM.KemalHz.ne îzmir'de bir matbaamıza taarruz ediliği ve C. H. Fırkası binamız taşa tutulduğu gündenberi memlekette uhtemize tereddüp eden yeni v azifelerin vücut ve ehemmiyetini takdir ediyoruz. Bu me yanda ezelî ve ebedî şefimiz olarak bildigimiz zatı devlet lerini başka ve yeni fırkala f Abidin Daver * nn kendilerine mal etmeğe ç alıştıklarını görerek öyle dahi olsa biz kendimizi yedi emanetimize tevdi olunan Varşova elçiliği Cumhuriyetin muhafazası v azifesini kemalile ifaya muktedir biliyoruz. Vazifemizin teshili hesabına degil, bel Adliye Vekilinin tayin edileki vaziyetin tavzihi nanvna hakikati halin lutfü ifadeceği söyleniyor sini istirham etmeğe mecbur olduk. Her hal ve ihtimalde Ankara 8 (Telefonla) Adli Cumhuriyetin hüsnii muhaf aza edileceginden daima e ye Vekilinin Varşova Büyük Elçimin bulunarak lâyezal hürm etlerimizi lutf en kabul buyu lipine tayini ihtimalinden bahse run, aziz şefimiz YUNUS NADÎ dilmektedir. Kordon boylarında tatlı tatlı] esen inbat ruzgâmnın selâmladığı] 4 tunç yuzlu kahramanların kanlı sünf ^guleri parıldadığı, geniş parke taşlaj Annın üstünde, Türk'ün intikamını a| lan topların zangırdadığı o gun, İzj mir'in kurtuluş günu idi. Dağlar, bayırlar aşarak yıldırım gibij gelen atlann kişnediği Kadife ka Izmır'dtn Mağnısa'ya gıden halk fırkası lenin eski bürçleri üstünde al sancai mufettışı ğın tekrar dalgalandığı o gün tzmir'in' Zühtii Bey halâs günü idi. Horozköy istasyonunda rekolte9 eylulün büyüklüğünü anlamak i| nin az, fiatların düşkün olduğunu, çin, tasavvuru bile insanm dimagını| yüz lira için ayda on beş lira faiz durduran şu düşünee kâfidir: O gün olmasaydı, bugun İzmir'in] verdiklerini söylediler. Yollarda te g kaldırımlarını Efzonların çarıkları î zahürat yapıldı fakat sakin oldu. "çiğniyecek, Kadife kalede mavi beyaz Fethi B. nutuklarında halkı refaha .yrak sallanıp duracaktı. Sekiz sene evvelki 9 eylul günü, bü götüreceğiz arkadaşlar diyordu. Ağaoğlu Ahmet B. yann doğru Ştiın kalpleri bir tek insan gibi ayni duygu ve ayni iman ile çarpan, yüz( Mabadı 3 uncu sahifede leri bir tek çehre gibi ayni sevinç, ayIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIMMIMMIIIIIIIIIMIMMIIIllllllllllllllMIIIIIMMMIIIMIIIIIMIIIMI llllll IIIIIIMIIIIII1MIMI Ultltllllllllltli ni saadetle gülen İzmir'i düşünüyorum; sonra, sokaklarında kardeşlerin birbirinin kanmı akıttığı, fırka mücaf delelerine kapılmış Izmir'e bakıyorum;^ bu güzel şehrin kurtuluş gününün yıl dönümünde ruhumda elem ve sevinç kbirbirine karışıyor. £ Güzel İzmir! Sana yaraşan, sekiz •sene evvelki glbi, bütün evlâdının kalpleri ayni hislerle çarpan, yüzleri ayni saadetle gülen vahdet âbidesi bir sehir olmaktır. $ Açık mekiup: Kaç akraban olduğunu öğrenmek isterdim?. Kolay, bir sayfiye tut, yahut bir otomobil al, hemen anlarsın!.
