11 Ağustos 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDINCI SENE N 2 2 4 9 Başmuharrlrl YUNUS > İDAREHANESİ: DflvMnamumiye karşısında dairei mahsasa Telgraf: İstanbul Cumhuriyet Posta kutusu: N° 2 4 6 Başmuharrir . 2366 • Tahrir müdürü : 3236 İdare mUdürü 2365, Kitap kısmı. 4 7 2 1 Cu m h u riyet PAZARTESI 11 ÜGUSTOS 193O ABONE ŞERAİTİ I MÜDDET: fTÜRKİYE İÇİNİ HARİÇ İÇİN j j Seneliği \ 1400 K ^ 2700 Kr. j j j 6 Aylığı j 750 Kr. |~1450 Kr. \ 3 Ayhğı l 400 Kr. 1 800 Kr. \ Aflshası her yerde ...... • • • * • •riTT•"rTT • ••• • I • • • H y ş ^ JrPjVTjfri = 5 Kurustur = = Yeni fırkanın teşekkülü demokrasinin inkişafını temine yarıyacaktır Cumhuriyet Halk Fırkasına gelince: Yeni rejimin mtibdii olan bu fırka harekât ve icraatımn tenkit ve münakaşatında vaziyeti müdafaadan hiç bir zaman âciz olmıyacak *u rette azim ve imanla mücehhezdir. ran'ın Cevabı Menfidir Fethi Beyin Gazi Hz. ne gönderdiği mektup Fethi Bey idarî hataları izah ederek bir fırka teşkili için müsaade istiyor lunan iktisadî müzayakaya bu u mumî esbaptan maada hükumetin beş senedenberi takip etmekte lolduğu malî ve iktisadî siyase tin âmil olduğuna kailim. Hükumet, malî kudretimizle gayrimütenasip ve bugünkü nesil için gayrimüsmir masraflara girişmiş ve bu masrafları temin için halkın tahammülü fevkinde vergiler koymuş ve dahilî san'atlar ve mahsullerimiz hakkile himaye ve teşvik edilmemiş olması yüzünden ihracatımıza seneden seneye noksan arız olmuştur. Hükumetçe ihtiyar edilen fedakâr lıkların büyük bir kısmı pek ağır faizlere ve diğer kısmı da ecnebi ithalâtına ve dolayısile döviz mubayaa^'na sarfedilmiştir. Millî param endişeli surette sıikut etmek tehlikesini gösterinciye kadar paramızın kıymetini tesbit için esash bir tedbir ahnmamış tır. Bu hallere ilâveten tevzii a dalet hususu ile dahilî ve haricî siyasetlerdeki noksanları dahi tafsil ederek maruzatımı uzat mak arzu etmiyorum. Yeni fırka ve Gazi Hz. nin fikirleri Reİsicumhur Hz., Fethi Beye "Iki fırkanın Cumhurİyeti kuvvetlendirecek mücahedesini memnuniyetie müşahede edeceğim „ diyorlar Ankara 10 (A.A.) Paris sefiri Fethi Beyefendi tarafından I Reİsicumhur Hazretlerine takdim olunan mektup suretidir: Türkiye Reisicumhuru Gazi Paris Sefirimiz Ali Fethi Beye, Mustafa Kemal Hazretlerine fendinin siyasî bir fırka teşkil et«Paris'te bulunduğum beş bu mek kararında ve teşebbüsünde ol) çuk sene müddet zarfında hariçduğunu diğer gazeteler gibi Cumten memleketimizin ahvalini tahuriyet te bir iki gündür yazıyor. Ikip ve tetkik ettim. Hemen her Bizzat Ali Fethi Beyefendinin dünJrii Cumhuriyet'te münteşir beya sene mezuniyet alarak vatanımbilir. Fakat Halk fırkasından te da geçirdiğim kısa müddetler natı mes'eleyi kâfi vüzuh ve sara Ali Fethi Beyefendinin «Serbest şaup edecek Serbest Cumhuriyet hatle ortaya koymuş bulunuyor. Cumhuriyet Fırkasını» teşkili bir | esnasında müşahedelerimin verFırkasını Ali Fethi Beyefendinin Her şeyden evvel yeni fırka, mem emri mukarrer halinde tecelli ettikmeydana getirmesi ve hâdisenin diği intibalarla tetkiklerimi ta lekette hakikî demokrasinin tees ten sonra Reİsicumhur Hz. nin ayaksettiği üç dört gündenberi iki ) mik etmekten hali kalmadım. süs ve inkişafını temine yarıyacak ni zamanda C H. Fırkası Reisi buHasıl ettiğim fikir ve kanaatlelunmak itibarile hususî kıymeti haiz mütezat idare lideri olan İsmet Pş. bir teşekkül olacaktır diyebiliriz. olacak olan telâkki ve mülâhaza ! rimi arzetmekliğime müsaadei Hz. le Fethi Beyefendinin Yalo Yeni fırkanın başında Ali Fethi Beva'da Gazi Hz. etrafında pek sa • L celilelerini istirham ederim. yefendinin bulunuşu bu umdenin ları bütün memleketçe öğrenil mimî bir çevre teşkil etmeleri u Yeknazarda göze çarpan ve utahakkukuna kâfi bir zâman teşkil mek istenilen bir nokta idi. mutnî tecessüsü tahrik etmekten u mumiyetle hissolunan bir sıkıntı edecektir. Bilhassa bu cihet mem Memlekette yeni bir siyasî te zak kalamazdı. nuniyeti mucip görülmelidir. şekkül meydana geliyordu. H. FırI vardır ki, bu da malî ve iktisadî kasının yüksek rükünlerinden bir Cumhur Reisi olduğu kadar Fır vaziyetimizin geçirmekte olduğu Bugün için daha fazla tafsilâta gizat, hükumeti elinde tutan kendi ka Reisi bulunan ve bunu millet iş | buhrandır. Filvaki, mevaddı ip rişmeksizin Fethi Beyefendinin yefırkasının idare sistemi tatbikatınlerindeki hayirli merhaleler ve tidaiye fiatlarında dünya piyasani fırkasile bir adımını daha atacak da halk lehine pek te makbul veya mertebelerden birisi saymakta saolan demokrasi f ikri üzerinde ısrar 'sında hasıl olan düşkünlük he memduh görmediği safhalar bu lâbet gösteren Gazi Hz. nin iki fıretmek isteriz. Kısaca halk idaresi larak ayrı bir noktai nazar kuvveti ka muvacehesindeki vaziyetile hâ men her memleketin iktisadî tabiri ile ifade olunan demokrasi arkasında çalışmağı faideli addefaaliyetinde az çok bir durgun diseyi görüş tarzları bizzat yeni bu tarife göre zahirde çok basit ve diyordu. fırkanın doğuşu kadar ehemmiyeti I Iuk viicude getirmiştir. kolay bir şey göründüğü halde haAncak, memleketimizde diğer Parlmanter hayatın bütün ser kikatte idaresini keodi eline alan bestisini kabul etmis bir memle Yeni Fırkanın lideri Ali Fethi Bey Kaydetmek isteriz ki Gazi'miz | yerlere nazaran daha fazla hissohalkın kemalini farz ve icap ettirkette her hangi bir fırkanın te • şekkülü gayet tabiî telâkki oluna{Mabadl 4 iıncü sahıfedel mek itibarile belki idarelerin en gücü ve en nazikidir. Devlet idaresi halkın hey'eti umumiyesince tedvir edilmek imkânı olmadığına göre bu ....,.„„, ıııııııımıııııımıımıııııııııııı ı>>< idareyi yürütmek üzere halk tarafından ve halk arasından seçilecek kimseleri bulup ortaya çıkarırken azamî isabetin tahakkuku esastır. "En çok kavgalı gibi olduğunuz geceler sizi soframda birleştireceğim ve bu benim için en yükselrbir zevk olacak!.,, Fethi Bey 3 güne kadar programını neşredecek Yavuz'un atış tecrübeleri İranın notası geldi Bu isabetin tahakkukunu tayin e» decek, o tahakkuka hükmedecek kimdrr? Ancak halkın tecelli etti rebileceği millî hâkimiyetin üstünde başka bir kuvvet farzolunamıyacağı için evvelâ bu nokta mühim dir. Ondan sonra da halk arasındaki fikir ihtilâflarının temerkiiz edeceği f ırkaların hareket tarzlarından çıkabilecek isabetler ve sekametler üzerinde tevakkufa lüzum vardır. Ali Fethi Beyefendinin dünkü Cumhuriyet'e vaki beyanatında bütün bu noktaların kesif tecrübeleriAnkara 10 (Telefonla) Hey'eni tecelli ettiren olgun ifadeli geçitti Vekile bu akşam saat 7,30 da topler vardır. Diyor ki: lanacaktır. Bu içtimada İran'dan gelen cevabın tetkik edilerek vere« Hükumet işlerinde hata ol ceğimiz mukabil cevabın esasatı duğunu zannettiğim cihetleri B. M. nin tetkik edilmesi cok muhtemelMeclisinde açıkça tenkit edeceğim. dir. Bu muhalefet fikriyat sahasında kalacak ve şahsî husumetlere münİran'lılar verdikleri cevapta kalip olmıyacaktır, binaenaleyh İran hudut vak'alarından kendimedeni şekilde cereyan edecektir. sinin kat'iyyen mes'ul olmadığını, Matbuatın hiirriyetlerini nezih suİran'da Türk dostluğunun hâkim rette istimal edeceklerini ve meşrubulunduğunu tafsil ve tahlil etmektiyetin ilânındanberi geçen 22 senele müşterek harekete geçmek ga lik müddet zarftnda muhalefet yü yesile kendi topraklarında Türk Başvekilimiz İsmet Pş. Hz. zünden zuhur eden müessif hâdiseaskerlerinin harekât yapmak teklilere asla meydan vermiyeceklerini Yavuz'un tamırınde pek kıymetli hız finin kabulüne imkân görülmedi hudutta emniyeti ve teşriki mesai kat'iyyen ömit ve temenni ederim.» metlerı gorulen Denız musteşan Foto. Ferıt Ibrahım ğini söylemekte ve bu hareketin imkânını vadeder mahiyettedir. Mehmet Ali Bey Guzel Yavuz'umuz sur'at tecrubelerınde tam yolla seyrederken Bu kıymetli sözlerden anlaşılır ki hukuku düvele muğayir olduğunu Şimdi asıl mes'ele bu teşriki mesai Bir muddettenberi muhtelif tecrübelenin amelî sahada tecellisidir. İki hümeşrutiyetin ilânındanberi geçen zikretmektedir. ri yapılmakta olan Yavuz dun de atış kumet arasında halli ve intaci icap 22 senelik müddet zarfında demok manzumesini tecrube etmiş ve bu tecAyni notada iki devlet arasında eden esash husus burasıdır denile rasinin tatbikatı namına orsa boca rubeler fevkalâde iyi neticeler vermiş, ötedenberi mevzuu bahis teşriki bilir. Binaenaleyh halen mes'ele yürüdüğümüz zamanlar olmuş ve muharebe kruvazorumuzun yeni atış mesaiye İran'ın hazır bulunduğu teknik bir safhaya girmiş sayılır. hatta bu yüzden müessif hâdiselere teçhizatının cidden çok mükemmel olduevvelce de beyan edildiği veçhile meydan verilmiştir. Maatteessüf öy ğunu gostermiştir. ismet Pş. Hz. Ankara'da bu hususta İran'a gönderilecek bir le oldu. Memlekette muhalefet en Yavuz'un bundan evvelki tecrübeleri Ankara 10 (Telefonla) iran'ın cememurumuzun delâletile teşriki asgarî ve en ehven ifadesile husu sur'at ve on topiyle birden salvo yaparak mesainin amelî sahada temin edile vabî notasını tetkik ve muzakere etmek uzere Beşvekil ismet Pş. Hz. bu sabahki met şeklinde göründü ve çok kerre teknenin tamir edilen kısmının mukaceği kaydedilmiştir. vemet derecesini tayin tecrubeleriydi. ekispresle Ankara'ya geldiler. Tren yiröyle de hareket etti. Balkan harbinİran tashihi hudut mes'elesi et mı dakıka kadar teahhur ettiği cihetle Sur'at tecrubesi çok muvaffakiyetli oldeki feci mağlubiyetimizin belli muş, gemi, tamir mukavelenamesinde rafında tam bir sükut muhafaza istasyonda ismet Paşa Hz. ni istikbal başlı sebeplerinden biri fırka mü tayin edilmiş olan sur'atten daha fazla etmiştir. etmek uzere toplanmış olan meb'uslar cadelâtının meşru ve makul hudut 'bir sur'at temin etmiştir. Bu sur'atin İran'a verilecek cevabımızın iki arasında hep yeni fırka etrafında muları tecavüz eden kör ihtiraslar ol kaç mil olduğunu soylemeğe mezun degün zarfında Tahran'a bildirilme davelei efkâr edilmekte idi. Hiç bir ağızduğunu bugün dahi elemle hatırla ğiliz, fakat yalnız şu kadar soyliyelim ki dan yeni fırka aleyhine beyanı mütalea si muhtemeldir. edilmiyor, bitarafane idarei kelâm edilimamak mümkün değildir. Ve bu umit ve tahmin edilen sur'atten daha Ajansın tebliği yordu. yolda sayılabilecek acı misalleri ta fazlası temin edilmiştir ve daha fazla bir tazyik yapıldığı ve karinesi de temizAnkara 10 (A.A.) Tahran bü Ekspres 9,20 de geldi. ismet Pş. Hz. pek addüt ettire ettire son zamanlara Iendiği takdirde daha buyuk bir sur'at yük elçiliğimizden verilen tran'ın beşuş bir tavur ile trenden indiler. İstankadar gelebiliriz. temin edebileceği de anlaşılmıştır. Tekcevabî notasının hulâsası gelmiştir. bul'da bulundukları müddet zarfında Yavuz'un korkunç bir salvosu Koca bir tarih teşkil edecek olan nenin mukavemet tecrübesine gelince, [Lutfen sahifnyi çeviriniz] Bu hulâsanın husule getirdiği intiba (Bu resım ile dıger resım Foto muhabırımız Namık Beyındır) IMabadi 3 üncü sahifedel IMabadi 3 uncu sahifedel Dün yapıldı ve yeni atış manzume Müşterek harekât teklisinin çok mükemmel olduğu görüldü füıi reddediyorlar Güzel gemimiz, bugün eskisinden, daha kuvvetlidir ve Hey'eti Vekile Ankara'ya muvasalât tahmin edildiğinden daha yüksek birsür'at temin etmiştir eden İsmet pş. nin riyasetînde toplandı Iran'a yeni bir nota vereceğJz