25 Ekim 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

AVRUPA MUVAZENESİ Vuku'at ve ahval-i siyasiye alaim-i cuyaya benzer. Alem-i siyaset bugün boralar, furtunalar içinde iken, yarın bakarsınız ki, ortalık süd limandır. Ortada ufak bir çıt bile yokdur. Fakat bu da fenadır. O sükut ve sükunu evvelkinden daha müdhiş, daha başka bir boranın ihlal etmesi pek muhtemel; pek tabi'idir. Bu hal her gün, her dakika bedidir(?), aşikardır. Bugün dünyaya hükm eden büyük milletlerin vatanı Avrupa'dır. Avrupa'da yaşayan üç beş büyük hükumettir ki, dünyanın beş büyük kıt'asına saye salmak; dünyayı zir-i hükm ve istilalarında bulundurmak isteyor. Bu milletlerdir ki büyük balıkların küçükleri yutarak yaşadıkları gibi Avrupalılar da sahne-i arzda yaşayan küçük küçük milletleri baziçe-i menfa'at eylemek, zir-i hükm ve istilaya alarak yaşamak emelini perverde eyliyor. Fakat bu büyük milletlerde *** ve nefsaniyetden, yekdiğerine karşı hırs ve tama'dan hali kalmadıkları içündür ki, bir gün cümlesi birleşüb de, bütün küçük milletleri bel' ve taksim idemezler. Anınçündür ki, esası riya ve desiseden ibaret birer kuyud-u siyasiye ile yekdiğerini ıtma'a çalışmaktan başka bir şey düşünmezler. Anların arasında vahşi hayvanlar gibi aleni bir harb ve cidali men' eden kuyud-u siyasiyedir ki, Avrupa muvazenesi daima te'min ider. Bu kuyud-u siyasiyeye cüz'i bir inhiraf tari olduğu vakettir ki, bütün Avrupa ve hatta kıta'at-ı saire birbirine girer. Avrupa muvazenesinin bozulması, bir harb-i umumi korkusu cihanı ürküdüyor. Düvel-i mu'azzamayı yekdiğerine rabt ve te'min eden kuyud-u siyasiye hep kuvvetlerin inkısam ve tekabülünden mesela menfa'atleri hep bir noktada olan Fransa ile Rusya'nın birleşüb bir ittifak mesna, keza buna karşu Almanya ile Avusturya ve İtalya'nın bir ittifak-ı müselles teşkil itmelerinden ibarettir. Fakat bu kuyud-u siyasiye acaba ne dereceye kadar mer'i-ül ahkam olabilir? İşte bugün sükut ve sükun üzere görülen bir hevanın az bir zaman sonra müdhiş furtunalara inkılabı ihtimali ne dereceye kadar tabi'i ise bu kuyud-u siyasiyenin derece-i hükm ve temadisi de buna şebihdir dinebilir. İşte bugün bu kuvvetlerin heman heman merkezini teşkil eden bir beldede bir başvekillik isti'fası, bir Kont Glohovski'nin makam-ı memuriyetden infisali, bütün Avrupa muvazenesini bir kat daha te'yid veya esasından sarsacağı ihtimalini pek tabi'gösteriyor. Aynı zamanda Rusya ile İngiltere gibi iki kadim düşmanın ve menafi'-i siyasiyelerini müştereken te'mine kalkışmaları, mesela İngiltere ile Rusya'nın İran hükumetini adeta birer hisse ile satun almağa kadar kıyam ve cür'etleri, Avrupa muvazenesi içün az bir darbe degildir. Vakıa Asya, Avrupa'dan ayrıdır, uzakdır. Fakat insanların hırs ve tama'ına payan yokdur. İnsanlar